1. Jakie to są terminy zawite (prekluzyjne) ?

Przedawnienie nie reguluje bezczynności uprawnionego. Wiele z nich ma na względzie innego rodzaju uprawnienia niż roszczenia majątkowe lub przewiduje bardziej rygorystyczne od przedawnienia skutki prawne, polegające na zgaśnięciu samego prawa lub roszczenia. W odróżnieniu od przedawnienia terminy zawite, ustanowione zostały przede wszystkim, dla realizacji celów o doniosłości ogólno społecznej, lub dla silnej ochrony dłużników. Z tego względu charakteryzuje je znaczny rygoryzm prawny.

TYPY TERMINÓW ZAWITYCH:

= terminy do dochodzenia prawa przed organem państwowym - tj terminy dochodzenia roszczeń, praw stanu cywilnego, terminy do wytoczenia powództw o ukształtowaniu lub ustaniu praw majątkowych

= terminy do dokonywania czynności poza sądowych takich jak: terminy do wykonywania praw kształtujących o charakterze majątkowym lub niemajątkowym, terminy do wykonywania zawiadomień i terminy do dochodzenia praw członkowskich

= terminy wygaśnięcia praw podmiotowych

Dla terminów zawitych lub poszczególnych ich typów brak jest jakichkolwiek przepisów ogólnych, nie wątpliwe jest, że instytucja ta znajduje zastosowanie jedynie w sytuacjach wyrażonych w przepisach szczególnych przewidzianych przy czym każdy z tych przepisów określa długość i początek biegu terminu zawitego.

RÓŻNICE:

Z punktu widzenia skutków prawnych, porównywanych instytucji, to upływ terminu przedawnienia powoduje niezaskarżalność roszczenia a upływ terminu zawitego prowadzi do wygaśnięcia objętego przez ludzi uprawnień. Fakt upływu terminu przedawnienia, uwzględnia się na wniosek, a upływ terminu zawitego bez urzędu. Sposób obliczania w przypadku przedawnienia zachodzi możliwość zawieszenia lub przerwania biegu, zaś termin zawity upływa w sposób bezwzględny. Terminy zawite są na ogół bardzo krótkie, mają one z tych samych przyczyn co terminy przedawnienia charakter norm bezwzględnie wiążących.

2. Czym zajmuje się prawo rzeczowe ?

Prawo rzeczowe obok przepisów części ogólnej prawa zobowiązań i prawa spadkowego stanowi jednej z podstawowych działów prawa cywilnego, prawo rzeczowe z zespołu przepisów prawnych regulujących powstanie i zmianę i ustanie oraz treść i ochronę szczególnych form prawnych: korzystania z rzeczy.

Formy korzystania z rzeczy przybierają postać dzierżenia, posiadania i praw podmiotowych. Prawo podmiotowe zwane podmiotowymi prawami rzeczowymi tj prawo własności, prawo użytkowania wieczystego i grupa tzw praw rzeczowych ograniczonych.

3. Podział praw rzeczowych.

PRAWA BEZTERMINOWE - czas trwania jest nieokreślony,

PRAWA TERMINOWE - czas trwania jest określony

PRAWA PODZIELNE - mogą należeć do kilku osób w częściach ułamkowych, np. własność, użytkowanie wieczyste

PRAWA NIEPODZIELNE - nie można wyodrębnić samodzielnych uprawnień dla kilku osób np. hipoteka

PRAWA NIEODPŁATNE - powstają bez wynagrodzenia

PRAWA ODPŁATNE - ustanawia się za wynagrodzeniem

PRAWA SAMODZIELNE - funkcjonują niezależnie od istnienia innego prawa

PRAWA NIESAMODZIELNE - nie mogą istnieć bez innego prawa

PRAWA ZBYWALNE - można przenieść na inną osobę w drodze czynności prawnej

PRAWA NIEZBYWALNE - są ściśle związane z określoną osobą i wykluczone jest ich przejście na inna osobę , np. alimenty

PRAWA ZWIĄZANE - mogą przysługiwać podmiotowi głównego prawa i dzielą jego los

PRAWA NIEZWIĄZANE - mają byt niezależny

4. Rzecz stanowi przynależność, jeżeli …

Przynależność - jest to odrębna rzecz ruchoma, która pozostaje z rzeczą główną w stałym i faktycznym związku, która jest potrzebna do korzystania z rzeczy głównej np. klucz do samochodu, koło zapasowe. Właścicielem przynależności jest właściciel rzeczy głównej. Gdy sprzedajemy rzecz główną to razem z przynależnością. (art. 51 - 52kc)

5. Rzecz stanowi część składową rzeczy, jeżeli …

Części składowe rzeczy to coś co nie może być odłączone od rzeczy bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego (np. drzewo na działce, dom na działce) Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności czyli nie można jej sprzedać , czy też obciążyć. (art. 47-50kc)

6. Nieruchomości i ruchomości - pojęcie i znaczenie podziału.

Rzeczy w prawie rzeczowym dzielą się na:

• nieruchomości /rzeczy nieruchome/

• ruchomości /rzeczy ruchome/

Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności /grunty/, jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.

Rodzaje nieruchomości:

• nieruchomości gruntowe /grunty/ - części powierzchni ziemskiej

• nieruchomości budynkowe /budynki/

• nieruchomości lokalowe /lokale/ - części budynków

Grunty zawsze stanowią rzeczy nieruchome, a budynki i ich części tylko wtedy, gdy stanowi tak ustawa. Jeżeli taki wyjątek nie jest przewidziany ustawą budynek stanowi część /składową/ nieruchomości gruntowej.

Z nieruchomością gruntową mamy do czynienia, gdy spełnione są dwie przesłanki:

• część powierzchni ziemskiej stanowi wyodrębnioną całość, tzn. oznaczona jest granicami

• jest odrębnym przedmiotem własności

Według obowiązującego prawa odrębne nieruchomości mogą stanowić:

• budynki wzniesione na gruncie Skarbu Państwa lub gruncie należącym do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków przez wieczystego użytkownika /stanowią one własność użytkownika wieczystego/

• budynki wzniesione na gruncie użytkowanym przez rolnicza spółdzielnię produkcyjną należącym do jej członka lub do Skarbu Państwa /mogą one stanowić własność spółdzielni/

• budynki jakie zatrzymali rolnicy, którzy na podstawie przepisów obowiązujących od dnia 1 stycznia 1983 roku przekazali państwu - w zamian za rentę - swoje nieruchomości rolne

• lokale wyodrębnione jako samodzielne przedmioty własności

Rzeczami ruchomymi są te rzeczy, które nie są nieruchomościami

Niektóre prawa rzeczowe mogą dotyczyć tylko nieruchomości /użytkowanie wieczyste, służebności, hipoteka, spółdzielcze prawo do lokalu/, niektóre tylko do rzeczy ruchomych /zastaw/. Są też takie które dotyczą obydwu kategorii rzeczy /własność, użytkowanie/

art. 47 KC
§ 1. Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych.
§ 2. Częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego.
§ 3. Przedmioty połączone z rzeczą tylko dla przemijającego użytku nie stanowią jej części składowych.

7. Przedmioty inne niż rzeczy.

PRZEDMIOTY NIEMATERIALNE:

1. ENERGIA - może być przedmiotem obrotu cywilnoprawnego. Natomiast gospodarka różnymi rodzajami energii uregulowana jest w ustawach szczególnych

2. DOBRA O CHARAKTERZE INTELEKTUALNYM - utwory literackie, artystyczne, naukowe, wynalazki, wzory użytkowe. Stanowią one wytwór umysłu ludzkiego i same przez się nie mają postaci materialnej

3. DOBRA OSOBISTE

4. PIENIĄDZE - może występować w postaci określonych znaków pieniężnych, nosiciel i miernik wartości

5. PAPIERY WARTOŚCIOWE - są to dokumenty, których posiadania stanowi niezbędną przesłankę wykonywania praw wyrażonych w treści dokumentu

1. Pojęcie przedsiębiorstwa.

Przedsiębiorstwo - w polskim prawie zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej^[1].

Obejmuje ono w szczególności:

• oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);

• własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;

• prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości;

• wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;

• koncesje, licencje i zezwolenia;

• patenty i inne prawa własności przemysłowej;

• majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;

• tajemnice przedsiębiorstwa;

• księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

8. Atrybuty prawa własności.

Wśród atrybutów prawa własności wyodrębnić można dwie podstawowe kategorie:
1. uprawnienie do korzystania z rzeczy, do którego zalicza się z kolei uprawnienie do:
a) posiadania rzeczy (ius possidendi),
b) do używania rzeczy (ius utendi),
c) do pobierania pożytków i innych dochodów z rzeczy (ius fruendi),
d) do dyspozycji faktycznych, a więc prawo do przetworzenia rzeczy, jej zużycia lun nawet zniszczenia (ius abutendi)
2. uprawnienie do rozporządzania rzeczą wyrażające się w uprawnieniu do:
a) wyzbycia się własności rzeczy, które obejmuje m. in. prawo do przeniesienia własności na inną osobę, do zrzeczenia się własności, do rozporządzenia własnością na wypadek śmierci,
do obciążenia rzeczy, co oznacza możliwość ustanowienia praw rzeczowych obciążających rzecz oraz podejmowania czynności dotyczących rzeczy o skutkach wyłącznie obligacyjnych, jak np. oddanie rzeczy w najem.

9. Zdefiniuj pojęcie własności tak aby wynikało jakie to prawo, czego dotyczy i jakie daje korzyści.

Własność - to najszersze, podstawowe prawo rzeczowe, pozwalające właścicielowi korzystać z rzeczy i rozporządzać nią z wyłączeniem innych osób (w jego ramach właściciel korzysta z maksimum uprawnień względem rzeczy). Oznaką korzystania z rzeczy są uprawnienia do posiadania, używania, pobierania pożytków i innych dochodów z rzeczy (pożytki rzeczy - naturalne, np. płody, jabłka z sadu i cywilne, np. czynsz z tytułu dzierżawy lub najmu, odsetki od pożyczki albo leasingu itp.) oraz dysponowania faktycznego rzeczą (przetwarzanie rzeczy, zużycie, a nawet zniszczenie). Z kolei przez rozporządzanie rozumie się uprawnienia do wyzbycia się własności (np. przeniesienie, zrzeczenie, czy rozrządzenie na wypadek śmierci) i do obciążenia rzeczy poprzez ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego, np. zastaw, hipoteka lub poprzez dokonanie czynności - zobowiązań dotyczących rzeczy o skutkach obligacyjnych tj. oddanie w dzierżawę, najem, pożyczkę, leasing. Uprawnienia te nie stanowią granic prawa własności, które zakreśla obowiązujące ustawodawstwo. Właściciel nie może ani korzystać z rzeczy, ani też nią rozporządzać w sposób sprzeczny z przepisami ustaw i z zasadami współżycia społecznego. Właścicielem może być każda osoba (fizyczna lub prawna), z pewnymi wyjątkami, np. właścicielem nieruchomości nie może być to cudzoziemiec bez stosownego zezwolenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Współwłasność polega na tym, że własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom. Ochrona własności oparta jest na systemie roszczeń (windykacyjne lub negatoryjne), jakie przysługują właścicielowi w razie naruszenia jego prawa. Własność jest funkcją rozwoju stosunków społecznych, politycznych i ekonomicznych. Na temat początków własności rzymskiej istnieje wiele hipotez. Powszechnie przyjmuje się, iż wcześniej wykształciło się prawo jednostki na rzeczach ruchomych, a dopiero później na nieruchomościach.

10. Wymień i scharakteryzuj roszczenia właściciela, jakie mogą wynikać z prawa własności.

Ochrona własności należy do typu ochrony petytoryjnej, przez którą rozumie się ochronę prawa. (prawa własności).

Podstawowymi roszczeniami przysługującymi właścicielowi w wypadku naruszenia jego prawa są: roszczenie windykacyjne i roszczenie negatoryjne.

1. Roszczenie windykacyjne (art.222 §1k.c.)

Roszczenie windykacyjne - jest to roszczenie nieposiadającego właściciela przeciwko posiadającemu niewłaścicielowi. Ochrona ma charakter obiektywny. Roszczenie to wynika z prawa własności. Właścicielowi przysługuje roszczenie o wydanie rzeczy. Pozbawieni jesteśmy tego roszczenia, gdy władająca ta rzeczą osoba ma skuteczne wobec właściciela prawo posiadania rzeczy. (art. 222 §1 k.c.)

2. Roszczenie negatoryjne (art.222 §2k.c.)

Roszczenie negatoryjne - jest to roszczenie przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób niż przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą. Właścicielowi przysługuje roszczenie po przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń. (w drodze procesu cywilnego) art. 222 §2kc.

3. Roszczenie uzupełniające

Roszczenia uzupełniające -to takie, które uzupełniają roszczenie windykacyjne w tym sensie, że tylko razem z roszczeniami uzupełniającymi może ono zrównoważyć stratę spowodowaną utratą władztwa nad rzeczą.

Rodzaje roszczeń uzupełniających przysługujących właścicielowi:

• roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy,

• roszczenie o zwrot pożytków (lub ich równowartości),

• roszczenie o odszkodowanie za szkodę spowodowaną zużyciem rzeczy, jej pogorszeniem lub utratą

Roszczenia uzupełniające przedawniają się z upływem roku od chwili oddania rzeczy.

Samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, nabywa on własność pożytków naturalnych, zachowuje pobrane pożytki cywilne (roszczenia uzupełniające dla właściciela nie powstają) Samoistny posiadacz może żądać zwrotu nakładów od właściciela.

Nakłady konieczne- to takie nakłady na rzecz, które są niezbędne, aby rzecz funkcjonowała w sposób należyty (oplata za remont dachu)

Nakłady użyteczne - to te, które ulepszają rzecz, zwiększają jej wartość.

Nakłady zbytkowe - to te, które polepszają wygląd rzeczy, nadają wygląd taki, jaki się podoba

Samoistny posiadacz w dobrej wierze od momentu powzięcia wiadomości o postępowaniu windykacyjnym jest już odpowiedzialny za zawinione przez niego pogorszenie rzeczy posiadanej, a także ma obowiązek zwrotu pożytków właścicielowi. Może tylko żądać zwrotu nakładów koniecznych.

Samoistny posiadacz w złej wierze jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, odpowiedzialny za pogorszenie rzeczy lub jej utratę, a także zwrotu pożytków lub ich równowartości.

8. Sposoby nabycia i utraty własności.

1. Nabycie prawa własności

= w drodze znalezienia

= nabycie własności pożytków naturalnych

= przetworzenie rzeczy ruchomych

= połączenie rzeczy ruchomych

= pomieszanie rzeczy ruchomych

2. Utrata prawa własności

NABYCIE PIERWOTNE - utrata prawa własności ma miejsce przeciwko woli właściciela

NABYCIE POCHODNE - utrata jest związana z oświadczeniem woli właściciela

• utrata prawa własności według oświadczenie woli właściciela - dokonanie czynności prawnej o przeniesienie prawa własności

• przeciwko woli właściciela - rzecz jest niszczona, zgubiona, skradziona

8. Podaj warunki nabycia własności przez zasiedzenie.

Zasiedzenie- to jedna z form nabycia własności pierwotnego, jest to nabycie na skutek upływu czasu. Polega na nabyciu prawa własności na skutek długotrwałego wykonywania tego prawa przez osobę nieuprawnioną. Przedmiotem nabycia przez zasiedzenie są tylko prawa rzeczowe.

Przesłanki nabycia w drodze zasiedzenia własności nieruchomości:

• posiadanie samoistne,

• upływa czasu (20 lat w dobrej wierze, 30 lat w złej wierze nieprzerwanego posiadania)

Przesłanki nabycia w drodze zasiedzenia własności rzeczy ruchomej:

• posiadanie samoistne,

• upływ 3 lat,

• dobra wiara posiadacza

Do zasiedzenia stosuje się przepisy o przedawnieniu, przerwie, zawieszeniu. Zasiedzenie jest dziedziczne. Posiadanie na podstawie zasiedzenia jest dziedziczne.

8. Wymień podobieństwa i różnice pomiędzy prawem użytkowania wieczystego gruntu a prawem własności gruntu.

Właściciel nieruchomości gruntowej (Skarb Państwa, jednostka samorządu terytorialnego bądź ich związki) oddanej w użytkowanie wieczyste, ma prawo do czerpania pożytków płynących z prawa własności, z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z postanowień umowy lub decyzji administracyjnej o oddanie nieruchomości w to użytkowanie.

Rzeczoznawca majątkowy określając wartość prawa własności nieruchomości gruntowej obciążonej prawem użytkowania wieczystego ma obowiązek respektowania w wycenie klauzuli prawnej pacta sunt servanda lub rebus sic stantibus, w zależności od celu oszacowania.

Zgodnie z art. 64, ust. 3 Konstytucji RP, własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności.

Kodeks cywilny (dalej: kc) w art. 140 stanowi, że w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.

Jednocześnie, art. 233 kc stanowi, że w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa (dalej: SP) lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego (dalej: JST) bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać .Z porównania tych dwóch przepisów wynika, że prawo użytkowania wieczystego gruntu jest prawem zbliżonym do prawa własności, ograniczonym postanowieniami wynikającymi z umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste oraz przepisami szczególnymi, jako lex specialis odnoszących się do tego prawa. Prawo użytkowania wieczystego gruntu nie pozbawia użytkownika wieczystego możliwości czerpania pożytków. Jako prawo mocniejsze od ograniczonego prawa rzeczowego jakim jest użytkowanie, jest jednocześnie prawem słabszym w stosunku do prawa własności, a zatem prawo do czerpania pożytków i korzyści z rzeczy nie może jednocześnie umniejszać praw właściciela, a tym bardziej, zawłaszczać tych korzyści w całości.

9. Czy można nabyć własność rzeczy znalezionej?

Kto znalazł rzecz zgubioną, powinien niezwłocznie zawiadomić o tym osobę uprawnioną do odbioru rzeczy. Jeżeli znalazca nie wie, kto jest uprawniony do odbioru rzeczy, albo jeżeli nie zna miejsca zamieszkania osoby uprawnionej, powinien niezwłocznie zawiadomić o znalezieniu właściwy organ państwowy. Pieniądze, papiery wartościowe, kosztowności oraz rzeczy mające wartość naukową lub artystyczną znalazca powinien oddać niezwłocznie na przechowanie właściwemu organowi państwowemu, inne zaś rzeczy znalezione - tylko na żądanie tego organu.
Jeżeli znalazca przechowuje rzecz u siebie, stosuje się odpowiednio przepisy o nieodpłatnym przechowaniu. Znalazca, który uczynił zadość swoim obowiązkom, może żądać znaleźnego w wysokości jednej dziesiątej wartości rzeczy, jeżeli zgłosił swe roszczenie najpóźniej w chwili wydania rzeczy osobie uprawnionej do odbioru. Pieniądze, papiery wartościowe, kosztowności oraz rzeczy mające wartość naukową lub artystyczną, które nie zostaną przez uprawnionego odebrane w ciągu roku od dnia wezwania go przez właściwy organ, a w razie niemożności wezwania - w ciągu dwóch lat od ich znalezienia, stają się własnością Skarbu Państwa. Inne rzeczy stają się po upływie tych samych terminów własnością znalazcy, jeżeli uczynił on zadość swoim obowiązkom; jeżeli rzeczy są przechowywane przez organ państwowy, znalazca może je odebrać za zwrotem kosztów. Przepisów artykułów poprzedzających nie stosuje się w razie znalezienia rzeczy w budynku publicznym albo w innym budynku lub pomieszczeniu otwartym dla publiczności ani w razie znalezienia rzeczy w wagonie kolejowym, na statku lub innym środku transportu publicznego. Znalazca obowiązany jest w tych wypadkach oddać rzecz zarządcy budynku lub pomieszczenia albo właściwemu zarządcy środków transportu publicznego, a ten postąpi z rzeczą zgodnie z właściwymi przepisami.
Jeżeli rzecz mająca znaczniejszą wartość materialną albo wartość naukową lub artystyczną została znaleziona w takich okolicznościach, że poszukiwanie właściciela byłoby oczywiście bezcelowe, znalazca obowiązany jest oddać rzecz właściwemu organowi państwowemu. Rzecz znaleziona staje się własnością Skarbu Państwa a znalazcy należy się odpowiednie wynagrodzenie.

10. Nabycie własności poprzez akcesję (połączenie rzeczy).

Nabycie własności na skutek akcesji

nabycie własności na skutek przetworzenia, połączenia, pomieszania

W tej grupie wyróżniamy następujące sposoby nabycia własności rzeczy ruchomej:
- przetworzenie (art. 192 KC

- połączenie (art. 193 KC

oraz art. 191 KC

- pomieszanie (art. 193 KC

1. Przetworzenie, art. 192 KC

Przetworzenie polega na wytworzeniu nowej rzeczy z cudzych materiałów. Własność tej nowej rzeczy może nabyć w tym wypadku osoba dokonująca przetworzenia (art. 192 § 1 KC ) albo właściciel rzeczy przetworzonych (art. 192 § 2 KC
a. nabycie własności nowej rzeczy przez przetwarzającego
Przetwarzający nabędzie własność rzeczy przezeń wytworzonej, jeżeli będzie przetworzenia dokona w dobrej wierze a wartość nakładu pracy włożonej w wytworzenie nowej rzeczy przewyższać będzie wartość cudzych materiałów, użytych do wytworzenia tej rzeczy.

b. nabycie własności nowej rzeczy przez właściciela materiałów przetworzonych
Własność nowej rzeczy przypadnie właścicielowi materiałów użytych do wytworzenia nowej rzeczy, jeżeli zabraknie dobrej woli przetwarzającego albo gdy wartość materiałów przewyższać będzie wartość pracy koniecznej do wytworzenia nowej rzeczy.

2. Połączenie, art. 191 KC i art. 193 KC

Kodeks przewiduje dwa rodzaje połączenia prowadzącego do zmiany własności: połączenie rzeczy ruchomej z nieruchomością (art. 191 KC) i połączenie samych tylko rzeczy ruchomych (art. 193 KC ). W tym drugim wypadku możliwe jest nabycie współwłasności przez właścicieli rzeczy połączonych albo nabycie własności przez właściciela tylko jednej z rzeczy razem połączonych.

a. nabycie własności rzeczy ruchomej przez właściciela nieruchomości, art. 191 KC

Właściciel nieruchomości stanie się właścicielem rzeczy ruchomej, jeżeli ta zostanie połączona z nieruchomością w ten sposób, że stanie się jej częścią składową (zob. art. 47 KC
b. nabycie współwłasności, art. 193 § 1 zd. 1 KC

Nabycie współwłasności nowej rzeczy, powstałej z połączenia rzeczy ruchomych, następuje gdy przywrócenie stanu poprzedniego jest nieopłacalne ze względu na nadmierne trudności albo koszty, a żadna z rzeczy nie ma znacznie większej wartości niż pozostałe rzeczy ruchome, które zostały z nią połączone.

c. nabycie własności przez jednego właściciela, art. 193 § 2 KC

Własność nowej rzeczy powstałej z połączenia rzeczy ruchomych przypada właścicielowi tej z nich, która ma wartość znacznie wyższą niż pozostałe. Dodatkowo musi rozłączenie rzeczy połączonych i przywrócenie stanu poprzedniego musiałoby wiązać się z nadmiernymi trudnościami albo kosztami.

3. Pomieszanie
Skutki pomieszania są identyczne jak w przypadku połączenia - zob. art. 193 KC

.

11. Czy właściciel i posiadacz to zawsze ta sama osoba?

Posiadacz samoistny to osoba, która rzeczą faktycznie włada jak właściciel. Stan faktyczny (posiadanie) często idzie w parze z tytułem prawnym do rzeczy (własność), jednak można być posiadaczem samoistnym, nie będąc równocześnie właścicielem rzeczy. Ważna jest sama wola władania rzeczą we własnym imieniu, a nie tytuł prawny do niej. Posiadanie samoistne może prowadzić do nabycia własności poprzez zasiedzenie rzeczy.

12. Podaj dwa przykłady współwłasności i scharakteryzuj je.

Rodzaje współwłasności :

1. współwłasność w częściach ułamkowych (in. współwłasność w częściach idealnych)- jest samoistnym stosunkiem prawnym prawa rzeczowego, niezwiązanym ze stosunkiem prawnym innego rodzaju. Polega na tym, że każdy właściciel ma swój udział w rzeczy wspólnej określony ułamkiem np. ½. Każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli. Każdy ze współwłaścicieli może w każdym czasie żądać zniesienia współwłasności, osobie zaś związanej węzłem współwłasności łącznej takie uprawnienie nie przysługuje, bo godziłoby to w jej przeznaczenie.

Najczęściej powstaje ona z następujących zdarzeń prawnych: z czynności prawnych, na skutek zasiedzenia, ze spadkobrania, z orzeczenia sądowego, z połączenia, przetworzenia i pomieszania.

2. współwłasność łączna - regulują ją przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Opiera się na szczególnym stosunku osobistym, który łączy określone osoby. Bez tego stosunku osobistego współwłasność łączna nie powstaje, nie ma więc charakteru samoistnego, lecz jest podporządkowana temu stosunkowi. Odznacza się tym, że jak długo on trwa udziały w rzeczy wspólnej nie są oznaczone. Dopóki trwa stosunek osobisty będący podstawą współwłasności łącznej, nie można żądać jej zniesienia.

Współwłasnością łączną jest: współwłasność małżeńska, współwłasność wspólników spółki cywilnej we własności rzeczy wniesionych przez nich do spółki.

8. Trzy charakterystyczne cechy współwłasności.

3 cechy współwłasności:

• jedność przedmiotu

• wielość podmiotów

• niepodzielność wspólnego prawa

Jedność przedmiotu - polega na tym, że jest nim ta sama rzecz

Wielość podmiotów - polega na tym, że wspólne prawo należy do kilku osób, a więc do co najmniej dwóch.

Niepodzielność wspólnego prawa - najistotniejsza cecha, polega na tym, że każdy ze współuprawnionych ma prawo do całej rzeczy, a żaden nie ma prawa do jej wyodrębnionych części fizycznych. Współwłasność ta twa tak długo jak długo istniej stosunek współwłasności.

8. Źródła współwłasności w częściach ułamkowych.

Powstaje z mocy ustawy:

z czynności prawnych

z orzeczenia sądowego

prze dziedziczenie przez kilka osób

przez ustanie majątkowe i współwłasności małżeńskiej

przetworzenie, połączenie,, pomieszanie co do rzeczy ruchomej

zasiedzenie rzeczy przez kilka osób

9. Zniesienie współwłasności.

Współwłasność w częściach ułamkowych ma formę nietrwałą, choć możliwe jest jej "zamrożenie" na okres maksymalnie 5 lat (art. 210 zd. 2 KC

art. 210 KC

A. Tryby zniesienia współwłasności
Współwłasność może zostać zniesiona w drodze umowy między współwłaścicielami albo na mocy orzeczenia sądu.

B. Sposoby zniesienia współwłasności

1. Zniesienie współwłasności w "normalnych wypadkach"
Jeśli chodzi o sam sposób likwidacji współwłasności, to przyjęły się następujące możliwości:

• podział fizyczny (art. 211 KC

• przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych (art. 212 § 2 KC

• podział cywilny (art. 212 § 2 KC

2. alt.).

2. Zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego
Zob. art. 213 - 218 KC.
C. Roszczenie o zniesienie współwłasności
Zgodnie z art. 210 zd. 1 KC

każdy ze współwłaścicieli może domagać się na mocy przysługującego mu roszczenia zniesienia współwłasności.

8. Ochrona własności - roszczenia windykacyjne.

WINDYKACYJNE - właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, aby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem wszystkim uprawnienie do władania rzeczą, muszą zaistnieć 2 elementy:

= samo roszczenie o wydanie rzeczy

= roszczenie wynikające z prawa własności

Ma charakter obiektywny, czyli o powstaniu tego roszczenia decyduje sam fakt naruszenia prawa własności. Czynna legitymacja przysługuje właścicielowi lub współwłaścicielowi, oraz prokuratorowi i rzecznikowi praw obywatelskich, bierna legitymacja przysługuje osobie która faktycznie włada rzeczą. Osoba przeciwko której wystąpiono z roszczeniem windykacyjnym może:

= zaprzeczyć prawu własności żądającego wydania rzeczy

= podnieść zarzut braku legitymacji biernej twierdząc że nie jest we władaniu rzeczy

= podnieść zarzut hamujący gdy pozwanemu przysługuje skuteczne wobec wszystkich prawo do władania rzeczą

= zarzucić że właściciel żądający wydania rzeczy wykonuje swoje prawo sprzeczne z zasadami współżycia społecznego

9. Ochrona własności - roszczenia negatoryjne.

NEGATORYJNE - roszczenie właściciela przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób niż przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą. Ochrona ta ma charakter obiektywny, a właściciel może żądać:

= przywrócenia stanu zgodnego z prawem

= zaniechania naruszeń

legitymacja czynna i bierna tak jak w roszczeniu windykacyjnym.

10. Ochrona własności - roszczenia uzupełniające.

UZUPEŁNIAJĄCE - roszczenie o wydanie rzeczy nie wyrównuje właścicielowi strat poniesionych w okresie kiedy był pozbawiony posiadania rzeczy, mogą uzupełniać roszczenia windykacyjne lub być dochodzone oddzielnie. Powstanie oraz zakres roszczeń zależy od dobrej lub złej wiary posiadacza, ma charakter subiektywny. Wyróżnia się 3 sytuacje:

1. gdy posiadacz jest w dobrej wierze wtedy roszczenia uzupełniające dla właściciela nie powstają

2. gdy posiadacz jest w złej wierze zobowiązany jest do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy a także powinien zwrócić pobrane pożytki lub ich wartość

3. posiadacz w dobrej wierze który dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, od tej chwili nie jest on uprawniony, do władania rzeczą i jest zrównany z posiadaczem w złej wierze, lecz nie musi on zwracać wartości pożytków.

uszczerbek ten wyrównują roszczenia uzupełniające:

• Roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy

• Roszczenie o zwrot pożytków lub ich równowartości

• Roszczenie o odszkodowanie za szkodę spowodowaną zużyciem rzeczy i jej pogorszeniem lub utratą

8. Kiedy właściciel jest obowiązany zwrócić nakłady posiadaczowi?

Chronią one właściciela rzeczy aby nie został nadmiernie obciążony z tytułu nakładów jakich osoba władająca rzeczą na niej dokonała.

RODZAJE NAKŁADÓW:

• nakłady konieczne - ich celem jest utrzymanie rzeczy w należytym stanie

• nakłady użyteczne - zapewniają ulepszenie rzeczy

• nakłady zbytkowne - zmierzają do nadania rzeczy wyglądu lub charakteru odpowiadającego szczególnemu upodobaniu

Posiadacz w dobrej wierze może żądać od właściciela zwrotów nakładów koniecznych o ile nie mają pokrycia w korzyściach jakie uzyskał

Posiadacz w złej wierze może żądać jedynie zwrotów nakładów koniecznych o ile właściciel wzbogaciłby się bezpodstawnie jego kosztem.

9. Ustanowienie użytkowania wieczystego.

Art. 233 K.C - stanowi, że w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego, oraz przez umowę o oddanie gruntu S.P lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego w użytkowanie wieczyste użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób, oraz może w tych samych granicach swoim prawem rozporządzać.

Użytkownikowi wieczystemu przysługują uprawnienia:

• do korzystania z nieruchomości w sposób określony w umowie

• do rozporządzania swoim prawem

Prawo użytkowania wieczystego jest prawem terminowym, można je ustanowić tylko na z góry określony czas. *oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste następuje na okres 99 lat

* wypadki wyjątkowe na czas krótszy lecz co najmniej na 40 lat

Użytkowanie może też trwać dłużej - jest możliwość przedłużenia, a odmowa przedłużenia może być uzasadniona jedynie ważnym interesem społecznym.

Użytkowanie wieczyste ustanawia się za wynagrodzeniem

10. Przyczyny i skutki wygaśnięcia użytkowania wieczystego.

Najważniejsze przyczyny:

• upływ czasu na który użytkowanie zostało ustanowione

• rozwiązanie przez strony umowy o oddanie terenu w użytkowanie wieczyste

• zrzeczenie się użytkowania wieczystego

• konfuzja - tzn. przejście użytkowania wieczystego na właściciela

• rozwiązanie umowy o ustanowieniu użytkowania wieczystego z powodu jej nienależytego wykonania przez użytkownika następuje w drodze orzeczenia sądowego

• wywłaszczenie

Użytkownik wieczysty może domagać się wynagrodzenia za wzniesione budynki i urządzenia. Użytkownik powinien wydać właścicielowi nieruchomość która powstała na skutek niewłaściwego korzystania z oddanego w użytkowanie wieczyste gruntu. Roszczenia użytkownika i właściciela o naprawienie szkody, ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia zwrotu użytkowanego gruntu.

11. Scharakteryzuj ograniczone prawa rzeczowe : użytkowanie oraz służebność gruntową.

Użytkowanie

art. 252 K.C - rzecz można obciążyć prawem do jej używania i do pobierania pożytków. Na treść tego prawa składają się 2 uprawnienia:

• prawo do używania rzeczy

• prawo do pobierania pożytków

Przedmiotem użytkowania jest rzecz ruchoma bądź nieruchoma.

POWSTANIE - sposobem powstania użytkowania jest umowa właściciela rzeczy z przyszłym użytkownikiem. Ustanowienie użytkowania na nieruchomości wymaga formy aktu notarialnego. Użytkowania nie można nabyć w drodze zasiedzenia.

WYGAŚNIĘCIE - wygasa ono z tych samych przyczyn jakie zostały przewidziane dla wszystkich ograniczonych praw rzeczowych. Szczególny wypadek wygaśnięcia - wskutek nie wykonywania użytkowania przez 10 lat

3. Służebność gruntowa

Może polegać:

• na korzystaniu w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej przez właściciela nieruchomości władnącej

• na ograniczeniu właściciela nieruchomości obciążonej w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań.

• Na zakazie wykonywania przez właściciela nieruchomości obciążonej określonych uprawnień względem nieruchomości władnącej, przysługujących mu na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności

NIERUCHOMOŚĆ WŁADNĄCA - to ta nieruchomość na korzyść której służebność jest ustanowiona

Służebność gruntowa, nie jest ograniczana w czasie, nie ma jednak przeszkód by strony w umowie ustanowiły ją na czas oznaczony.

RODZAJE SŁUŻEBNOŚCI GRUNTOWYCH:

• służebność czynna - uprawniony właściciel może czynnie korzystać z nieruchomości innego właściciela

• służebność bierna - uprawniony właściciel nie czyni nic, a jego korzyść polega na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej nie wykonuje określonych uprawnień wchodzących w zakres jego prawa własności w stosunku do swojej nieruchomości.

Służebność gruntowa jest -prawem związanym z własnością nieruchomości tzn. przysługuje ona każdoczesnemu właścicielowi nieruchomości władnącej i obciąża każdego właściciela nieruchomości obciążonej.

Powstanie służebności gruntowej - na podstawie:

• czynności prawnej

• orzeczenia sądowego - w przypadku drogi koniecznej służebności gruntowej i przy zniesieniu współwłasności

• orzeczenia administracyjnego - np. przy wywłaszczeniu

• w drodze zasiedzenia - po spełnieniu przesłanek:

= faktyczne korzystanie z cudzego gruntu w taki sposób jak to czyni osoba, której służebność przysługuje

= istnienie trwałego i widocznego urządzenia które wykonał właściciel nieruchomości korzystający w ten sposób, z sąsiedniej nieruchomości

= upływ czasu - 20 lat jeśli posiadacz był w dobrej wierze i 30 lat gdy był w złej wierze

Początek biegu terminu zasiedzenia rozpoczyna się w chwili gdy posiadacz służebności przystąpił do korzystania z trwałego i widocznego urządzenia.

Zmiana treści służebności to zmiana zakresu tego prawa, lub też sposobu wykonywania go. Do zmiany może dojść:

1. na żądanie właściciela nieruchomości obciążonej

2. w przypadku podziału nieruchomości władnącej lub obciążonej

3. w drodze umowy przez same strony

WYGAŚNIĘCIE:

Następuje w zależności od treści lub gdy przez 10 lat jest niewykonywania. Występuje za wynagrodzeniem.

8. Scharakteryzuj ograniczone prawa rzeczowe : służebność osobista oraz zastaw.

Służebność osobista:

Nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej. Służebność osobista jest czynna i bierna. Wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego. Jest niezbywalna nie ,można jej nabyć przez zasiedzenie. Służebność mieszkania to szczególny rodzaj służebności osobistej. Uprawnionemu przysługuje prawo, zamieszkiwania w cudzej nieruchomości, wygasa tak jak każda służebność osobista. Można jednak umówić się, że dalej będzie przysługiwała na przykład dzieciom uprawnionego.

Zastaw:

Zastaw jest prawem rzeczowym ograniczonym, którego zadaniem jest zabezpieczanie wierzytelności. Obok hipoteki zastaw stanowi prawna formę rzeczowego zabezpieczenia wierzytelności. Zastaw jest prawem akcesoryjnym, związanym z wierzytelnością, nie może bez niej powstać, Wygaśnięcie wierzytelności powoduje wygaśnięcie zastawu. Wierzyciela, którego wierzytelność została zabezpieczona zastawem określa się jako zastawnika, zaś właściciela który obciążył swoją rzecz zastawca. Tradycyjnie zastaw służył tylko zabezpieczeniu kredytu konsumpcyjnego.

Rzecz ruchomą można obciążyć prawem w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy

= wierzytelność zabezpieczona zastawem - zastaw może zabezpieczać wierzytelność zarówno o charakterze pieniężnym jak i niepieniężnym

DWA UPRAWNIENIA NA TREŚC ZASTAWU:

1. możliwość zaspokojenia z rzeczy obciążone zastawem bez względu na to, kto jest jej właścicielem - zastawnik może zaspokoić się z rzeczy oddanej w zastaw, pomimo, że dłużnik przeniósł własność rzeczy na osobę trzecią.

2. Pierwszeństwo zaspokojenia przed wierzycielami osobistymi, tj tymi którzy na zabezpieczenie swoich wierzytelności nie ustanowili zastawu

PRZEDMIOT ZASTAWU:

1. rzeczy ruchome - rozciąga się na jej części składowe oraz przynależności, tylko rzeczy mające wartość majątkową i nie wyjęte z obrotu

2. udział współwłaściciela rzeczy ruchomej

3. prawa zbywalne

9. Jakie są prawnomaterialne zasady ksiąg wieczystych?

Prawnomaterialne zasady ksiąg wieczystych.
I. zasada wpisu;
II. zasada rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych;
III. zasada domniemań związanych z wpisem;
IV. zasada pierwszeństwa praw rzeczowych ograniczonych wpisanych do księgi wieczystej;
V. zasada skuteczności względem osób trzecich praw i roszczeń osobistych wpisanych do księgi;

10. Na czym polega odpowiedzialność cywilna?

Odpowiedzialność cywilna - ujemne konsekwencje ponoszone przez podmioty prawa w związku z zaistnieniem zdarzeń negatywnie ocenianych przez prawo. Jest to możliwość zastosowania przymusu państwowego w postaci egzekucji majątkowej, wobec określonej osoby fizycznej lub prawnej, celem realizacji ciążącego na niej obowiązku.Odpowiedzialność najczęściej występuje w powiązaniu z długiem, chociaż mogą zdarzyć się przypadki, gdy dłużnik nie ponosi odpowiedzialności (zobowiązanie naturalne), jak również sytuacje, gdy określona osoba odpowiada mimo braku długu (np. dług gruntowy w prawie niemieckim). Na gruncie polskiego kodeksu rodzinnego i opiekuńczego istnieje możliwość zaspokojenia wierzyciela z majątku wspólnego małżonków lub majątku osobistego dłużnika (art. 41).

Opracowanie PRAWO CYWILNE NA EGZAMIN 2010

j. Kropidłowska

6Strona 6 z 13 - 6 -

---