Prawo w ochronie środowiska

Konstytucja (z łaciny constitution - ustanowienie) - akt prawny o najwyższym znaczeniu, zwany też ustawą zasadniczą w celu podkreślenia jego wyjątkowego charakteru.

Ustawa - akt prawny o charakterze ogólnym i powszechnie obowiązującym, uchwalany przez parlament.

Rozporządzenie - akt normatywny, niższego rzędu niż ustawa, wydawany przez organ władzy wykonawczej na podstawie konkretnego upoważnienia zawartego w ustawie, w celu jej wykonania. W Polsce rozporządzenia wydaje: prezydent, Rada Ministrów, prezes Rady Ministrów, ministrowie.

Zarządzenie - akt normatywny wydawany przez organ administracyjny na podstawie ustawy i w celu jej wykonania, reguluje sprawy nie wymagające wydania rozporządzenia.

Decyzja administracyjna - orzeczenie organu administracji państwowej wydawane po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego i kończące postępowanie w danej instancji.

Konwencja międzynarodowa - jedna z nazw stosowanych dla oznaczenia umowy międzynarodowej, czyli wspólnego oświadczenia państw (oraz innych podmiotów prawa międzynarodowego uprawnionych do zawierania umów), mającego na celu wywołanie określonych skutków prawnych. Treścią konwencji mogą być zagadnienia ekonomiczne, polityczne, kulturalne itd.

Ratyfikacja - zatwierdzenie umowy międzynarodowej przez powołany do tego organ państwowy. W Polsce ratyfikacja umów międzynarodowych należy do kompetencji prezydenta.

Dyrektywa - zarządzenie co do kierunku działań, wytyczne; akt prawa pochodnego Unii Europejskiej, którego mocą prawodawcy państw członkowskich Unii zostają zobowiązani do wprowadzenia (implementacji) określonych regulacji prawnych, służących osiągnięciu wskazanego w dyrektywie, pożądanego stanu rzeczy.

Prawo ochrony środowiska (ustawa z dn. 27 kwietnia 2001r.)

Zakres ustawy określa zasady ochrony środowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów, z uwzględnieniem wymagań zrównoważonego rozwoju, a w szczególności:

1. Zasady ustalania:

1. Warunków ochrony zasobów środowiska

2. Warunków wprowadzania substancji lub energii do środowiska

3. Kosztów korzystania ze środowiska

2. Udostępnianie informacji o środowisku i jego ochronie

3. Udział społeczeństwa w postępowaniu w sprawie ochrony środowiska

4. Obowiązki organów administracji

5. Odpowiedzialność i sankcje

Środowisko (wg ustawy) - rozumie się przez to ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze, zwierzęta i rośliny, krajobraz oraz klimat.

Ochrona środowiska (wg ustawy) - to podjęcie lub zaniechanie działań, umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej; ochrona ta polega w szczególności na:

• racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju

• przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom

• przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego

Zanieczyszczenie (wg ustawy) - to emisja, która jest szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, powoduje szkodę w dobrach materialnych, pogarsza walory estetyczne środowiska lub koliduje z innymi, uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska

Zrównoważony rozwój (wg ustawy) - to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń.

Zasady ochrony środowiska zrównoważonego rozwoju (wg ustawy) powinny uwzględniać: politykę, strategie, plany lub programy dotyczące w szczególności przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, gospodarki przestrzennej, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu.

Podmiot korzystający ze środowiska (wg ustawy) - rozumie się przez to:

• przedsiębiorcę oraz osoby prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych, chowu lub hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, oraz osoby wykonujące zawód medyczny w ramach indywidualnej praktyki lub indywidualnej specjalistycznej praktyki

• jednostkę organizacyjną nie będącą przedsiębiorcą

• osobę fizyczną korzystającą ze środowiska w zakresie, w jakim korzystanie ze środowiska wymaga pozwolenia

Zasady ogólne

1. Kto powoduje zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty usunięcia skutków tego zanieczyszczenia

2. Kto może spowodować zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty zapobiegania temu zanieczyszczeniu

Ścieki (wg ustawy) - to wprowadzane do wód lub do ziemi:

• Wody zużyte na cele bytowe lub gospodarcze

• Ciekłe odchody zwierzęce, z wyjątkiem gnojówki i gnojowicy przeznaczonych do rolniczego wykorzystania w sposób i na zasadach określonych w przepisach o nawozach i nawożeniu

• Wody opadowe lub roztopowe, ujęte w systemy kanalizacyjne, pochodzące z powierzchni zanieczyszczonych, w tym z centrów miast

• Wody odciekowe ze składowisk odpadów i miejsc ich magazynowania, wykorzystane solanki, wody lecznicze i termalne

• Wody pochodzące z odwodnienia zakładów górniczych, z wyjątkiem wód wtłaczanych do górotworu, jeżeli rodzaje i ilość substancji zawartych w wodzie wtłaczanej do górotworu są tożsame z rodzajami i ilościami substancji zawartych w pobranej wodzie

Tytuły ustawy Prawo Ochrony Środowiska

Tytuł I - Przepisy ogólne

Tytuł II - Ochrona zasobów środowiska

Tytuł III - Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom

Tytuł IV - Poważne awarie

Tytuł V - Środki finansowania prawne

Tytuł VI - Odpowiedzialność w ochronie środowiska

Tytuł VII - Organy administracji oraz instytucje ochrony środowiska

Tytuł VIII - Programy dostosowawcze

Tytuł I - Przepisy ogólne

Dział I - Zakres obowiązywania ustawy

Dział II - Definicje i zasady ogólne

Dział III - Polityka ekologiczna oraz programy ochrony środowiska

Dział IV - Informacje o środowisku

Dział V - Udział społeczeństwa w postępowaniu w strawie ochrony środowiska

Dział VI - Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko

Dział VII - Ochrona środowiska w zagospodarowaniu przestrzennym i przy realizacji inwestycji

Dział VIII - Edukacja ekologiczna, badania z zakresu ochrony środowiska oraz reklama

Tytuł II - Ochrona zasobów środowiska

Dział I - Przepisy ogólne

Dział II - Ochrona powietrza

Dział III - Ochrona wód

Dział IV - Ochrona powierzchni ziemi (Gleba użytkowana rolniczo)

Dział V - Ochrona przed hałasem

Dział VI - Ochrona przed polami elektromagnetycznymi

Dział VII - Ochrona kopalin

Dział VIII - Ochrona zwierząt oraz roślin

Dział IX - Ograniczanie sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ochroną środowiska

Tytuł III - Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom

Dział I - Przepisy ogólne

Dział II - Instalacje, urządzenia, substancje oraz produkty

Dział III - Drogi, linie kolejowe, linie tramwajowe, lotniska oraz porty

Tytuł IV - Poważne awarie

Dział I - Przepisy ogólne

Dział II - Instrumenty prawne służące przeciwdziałaniu poważnej awarii przemysłowej

Dział III - Współpraca międzynarodowa

Tytuł V - Środki finansowo-prawne

Dział - Przepisy ogólne

Dział II - Opłaty za korzystanie ze środowiska

Dział III - Administracyjne kary pieniężne

Tytuł VI - Odpowiedzialność w ochronie środowiska

Dział I - Przepisy ogólne

Dział II - Odpowiedzialność karna

Dział III - Odpowiedzialność administracyjna

Tytuł VII - Organy administracji oraz instytucje ochrony środowiska

Dział I - Przepisy ogólne

Dział II - Instytucje ochrony środowiska

Tytuł VIII - Programy dostosowawcze

Dział I - Przepisy ogólne

Dział II - Ustalenie treści programu dostosowawczego

Dział III - Komisja negocjacyjna

Ochrona gruntów w aktach prawnych Unii Europejskiej

Mamy różne dyrektywy: powietrzną wodną, azotanową. Jeśli chodzi o powierzchnię ziemi konkretniej glebę, warsztat pracy rolnika. Jest strategia, ale to przymiarka do utworzenia dyrektywy.

Dyrektywa azotanowa dotyczy azotanów, bo nie są sorbowane przez glebę i mogą się przedostać do wody.

Dyrektywa Rady 77/442/EEC z 1975 r. o odpadach

Dyrektywa Rady 80/68/EEC z 1979 r. w sprawie ochrony wód gruntowych przed niektórymi niebezpiecznymi substancjami

Dyrektywa Rady 85/337/EEC z 1985 r. o ocenach wpływu inwestycji na środowiska

Dyrektywa Rady 86/278/EEC z 1986 r. w sprawie ochrony środowiska, a w szczególności gleb podczas używania osadów ściekowych w rolnictwie

Dyrektywa Rady 91/414/EEC z 1991 r. w sprawie wprowadzania na rynek środków ochrony roślin. Ostatnio wycofano zaprawy nasienne bo zawierały rtęć.

One tylko pośrednio odnoszą się do gruntów.

Metody prawnej ochrony gleb przed zanieczyszczeniem

1. Wprowadzenie wartości kryterialnych uwzględniających miedzy innymi:

1. Użytkowanie terenu (ogródek działkowy, parking, ujęcie wody, różne kryteria)

2. Właściwości fizyczno - chemiczne gleb (na piasku i glinie 100mg ołowiu będzie inaczej wiązane, piasek mający 99% kwarcu nie będzie wiązał ołowiu)

3. Metody chemiczne (mamy dwie gliny, w jednej będzie toksyczny ołów, w innej niezależne jest to od odczynu gleby) //w octanie amonu ileś tam a w wodzie królewskiej może być 3 rzędy wielkości więcej

2. Ocena ryzyka od konkretnych substancji zanieczyszczających (w przypadku braku wartości kryterialnych) //prawdopodobieństwo określonych skutków przy danej ilości, robimy ekotoksykologię i toksykologię - jaki mają wpływ na człowieka. Toksykologia dotyczy nas bezpośrednio. Zanieczyszczenia z gleby - pośrednio się z nimi stykamy, okręg przemysłowy to wtedy jesteśmy bezpośrednimi odbiorcami, bo np. coś rękami tam robimy, mogą parować, erodują, wywiewane są i je wdychamy.

Dyrektywy unii europejskiej dotyczące oceny ryzyka

1. Dyrektywa Rady 93/67/EEC z 1991 r. w sprawie ustanowienia zasad oceny ryzyka dla zdrowia ludzi i dla środowiska od substancji zgłoszeniowych zgodnie z dyrektywą Rady 67/548/EEC;

2. Rozporządzenie Rady (EEC) 793.93 z 1993 r. w sprawie oceny i kontroli ryzyka od substancji istniejących

3. Rozporządzenie Komisji (EC) 1488/94 z 1994 r. w sprawie ustanowienia zasad oceny ryzyka dla ludzi i środowiska od substancji istniejących

(badania trwają kilka lat i kosztują wiele milionów, podobnie detergenty - ciężko wprowadzić nowy środek, może to trwać nawet kilkanaście lat)

Ustawa o ochronie gleb - Holandia 1987 r.

Wartości kwalifikujące (Target value) obecność zanieczyszczeń powoduje niewielki stopień ryzyka wywołania niekorzystnych zmian w ekosystemach.

Wartości interwencyjne (Intervention value) są to wartości stężeń zanieczyszczeń powodujące niedopuszczalny stopień ryzyka dla ludzi i ekosystemów //Te mamy w Polsce.

Wartości kwalifikujące i interwencyjne dotyczą:

• Metali

• Związków nieorganicznych

• Związków aromatycznych

• Związków policyklicznych

• Chlorowęglowodorów

• Pestycydów

• Innych

Wartości dla gleby standardowej wynosi 10% C organicznego i 25% iłu

Wartości kwalifikujące i interwencyjne dla metali ciężkich w badanej glebie wylicza się wg wzoru:

Przepisać od kogoś

Musimy wiedzieć, że przeliczamy wartość, dotyczy to również węglowodorów, przeliczamy na wartości, które są w glebach. W Polsce nie przeliczamy, porównujemy na surowe wyniki, w Holandii przeliczamy z wartości rzeczywistej na prawną i porównujemy. Skutki są takie, że nie ma dyrektywy odnośnie ochrony gleb, każdy kraj wprowadza sobie określone wartości, w Niemczech wartości landowi, każdy land inne.

Holenderskie liczby graniczne dla gleby standardowej

Pierwiastek	wartość w mg * kg -1 s. m.
		Kwalifikujące	Interwencyjne
Arsen	29	55
Bor	160	625
Kadm	0,8	12
Chrom	100	350
Kobalt	9	240
Miedź	36	190
Rtęć	0,3	10
Ołów	85	330
Molibden	3	200
Nikiel	35	210
Cynk	140	720

W Polsce mamy ostrzejsze progi, więc mamy więcej gleb zanieczyszczonych. Mało kto wtedy od nas kupuje produkty z innych krajów, bo teoretycznie mamy więcej zanieczyszczonych gleb. Kiedyś skończył się eksport, bo żeby wyciągnąć kasę na rekultywację, to wtedy obniżone progi i było mnóstwo zanieczyszczonych gleb.

Niemieckie wartości tłowe [mg*kg-1 s. m.]

Pierwiastek	Kategoria agronomiczna
		ił	glina/pył	piasek
Kadm	1,5/1	1,0/0,4	0,4
Ołów	100/70	70/40	40
Chrom	100	60	30

Porównanie Niemiec i Holandii dla niektórych związków różnie 30000 tys. razy {aldrina}. Oznaczamy w tle zawartość substancji i do tła dostosowujemy normy. Niemcy mają najbardziej zanieczyszczone gleby, ale mają wysokie normy i maja dzięki temu czyste gleby. Z Zagłębia Ruhry wywozili na cały kraj odpady i przez to mają dużo zanieczyszczeń. Gdyby w Niemczech przyjąć normy holenderskie to, by mieli wszystkie gleby zanieczyszczone albo nawet bardzo zanieczyszczone.

Kodeks środowiskowy Szwecja 1998

Definicja terenu zanieczyszczonego

„każdy kawałek ziemi, wody lub budynki i instalacje, które mogą stanowić zagrożenia dla zdrowia ludzkiego lub dla środowiska”

• Wartości graniczne dla:

• Terenów rolniczych - na podstawie toksyczności dla roślin

• Terenów zanieczyszczonych - uwzględniając zdrowie człowieka

• Ocena zanieczyszczenia - porównanie z „tłem”

Zainteresowani:

• Organy inne niż organ decydujący:

• Organy ochrony środowiska

• Inne organy

• Społeczeństwo

• Podmioty mające interes prawny

• Organizacje społeczne

• Inni

• Inne podmioty //krajowy strategiczny dokument dotyczący inwestycji, np. elektrownia jądrowa, składowisko odpadów to wtedy społeczność gminna. Ten inny podmiot to wykonawca, inwestor

Zakres zastosowania

• Ocena oddziaływania na środowisko (OOŚ):

• Przedsięwzięcia inwestycyjne

• Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko (SOOŚ):

• Plany i programy

• Polityki

• Akty legislacyjne

Oceny środowiskowe w prawie międzynarodowym

Zastosowanie:

• Umowy dotyczące wspólnych zasobów środowiska

• 2 umowy specjalne:

• Konwencja z Espoo z 1991

• Protokół o ocenach strategicznych z Kijowa z 2003 r.

Rola Konwencji z Espoo i Protokołu

• Ujednolicenie procedur krajowych

• Procedura transgraniczna

Podstawy prawne

• Dyrektywy UE:

• Obowiązujące wszystkich członków WE

• Muszą być transponowane do prawa krajowego w określonym czasie

• Są nadrzędne nad prawem krajowym

• Prawo krajowe

• Może być bardziej restrykcyjne niż unijne

• Jeśli jest łagodniejsze, to komplikuje decyzje

• Niepełna transpozycja może skutkować karami (rozpoczęta procedura w sprawie Dyrektywy OOŚ)

Dyrektywy „ocenowe”

• Dyrektywa 85/337/EWG w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne

• Dyrektywa 2001/42/WE w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko

• Dyrektywa 2003/35/WE przewidująca udział społeczeństwa w odniesieniu do sporządzania niektórych planów i programów w zakresie środowiska

Oceny oddziaływania na środowisko planów i programów w Polsce

Jakie dokumenty wymagają OOŚ:

• Projekt koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju, projekty planów zagospodarowania przestrzennego oraz projekty strategii rozwoju regionalnego

• Projekty polityki, strategii planów lub programów dotyczących przemysłu, energetyki, transportu turystyki i wykorzystywania terenu

Rola oceny w procesie decyzyjnym

• Zebranie informacji

• Rozważenie alternatywnych rozwiązań

• Pogodzenie względów środowiskowych ze społecznymi, ekonomicznymi itp.

• Rola pomocnicza, a nie decyzyjna

//godzenie tych interesów, gmina godzi się na składowisko to dostaje za darmo infrastrukturę typu drogi itp.

Zakres OOŚ

• Opis przedsięwzięcia

• Informacja o środowisku

• Analiza wariantów

• Identyfikacja oddziaływań

• Środki eliminujące i łagodzące

• Kompensacje

• Udział społeczny

Opis przedsięwzięcia

Cel i potrzeba realizacji

Lokalizacja, wielkość, główne elementy

Czas trwania i główne działania podczas budowy, eksploatacji, likwidacji

Miejsce pozyskiwania, drogi transportu surowców

Usługi i inwestycje towarzyszące, bądź będące

Opis przedsięwzięcia

• Ogólny, ale nie ogólnikowy

• Pozbawiony zbędnych szczegółów

• Skoncentrowany na elementach mogących znacząco oddziaływać na poszczególne elementy środowiska (niekoniecznie zapylenie i hałas)

• Zawierający opis skutków wtórnych

• Jasno opisujący cel przedsięwzięcia

Informacje o środowisku

Dotychczasowe sposoby użytkowania terenu, jakość gleb

Opis i rozmieszczenie (mapy w odpowiedniej skali) gatunków roślin, zwierząt i grzybów oraz siedlisk

Opis najważniejszych parametrów populacji i ich siedlisk

Wskazanie gatunków obszarów chronionych

Opis środowiska wodnego, dane hydrologiczne, użytkowanie zasobów wodnych

Informacja o środowisku

Pozwalająca na identyfikację oddziaływań

Zawierająca dane liczbowe (liczebność, struktura i trend populacji) i szerszy kontekst (np. sytuacje gatunku X w kraju) i szerszy

Zakres OOŚ

Analiza wariantów alternatywnych

Ograniczenie zapotrzebowania na określone dobra

Działania na rzecz zredukowania zużycia zasobów

Różne metody zaspokojenia popytu

Lokalizacja i przebieg trasy

Wielkość obszaru zajętego pod inwestycję

Wielkość produkcji, procesy technologiczne

Terminarz prac

Sposoby zakończenia eksploatacji, likwidacji przedsięwzięcia i rekultywacji terenu

Analiza wariantów alternatywnych

Nie może być traktowana jako formalność i winna zawierać pełną listę możliwych rozwiązań, z zaniechaniem inwestycji włącznie

Wskazując różne drogi realizacji celu jest motorem postępu (nowe technologii i materiały, oszczędności energii, wody)

Pozwala na realizacje zakładanego celu w sposób najmniej szkodliwy dla środowiska i najkorzystniejszy społecznie

Pozwala na złagodzenie bądź eliminacje konfliktów społecznych

Analiza oddziaływań, oddziaływania znaczące

Rozmiar zmian warunków środowiskowych

Nietypowość i złożoność oddziaływania

Wielkość obszaru oddziaływania

Skala niezbędnych przesiedleń, liczba ludzi będących pod wpływem przedsięwzięcia

Przewidywany spadek populacji roślin i zwierząt, zakres redukcji powierzchni siedlisk

Wrażliwość elementów środowiska na zmiany

Znaczenie zabytków i dóbr kultury dla mniejszości etnicznych, narodowo - środowiskowych

Analiza oddziaływań

Oddziaływania na każdym etapie przedsięwzięcia: budowy, eksploatacji, likwidacji

Pozytywne i negatywne

Krótko-, średnio- i długookresowe, stałe i czasowe, bezpośrednie

Środki eliminujące i łagodzące negatywne oddziaływania

• W pierwszej kolejności środki całkowicie eliminujące znaczące oddziaływania

• Środki łagodzące - patrz analiza wariantowa

• Konkretne, umiejscowione w przestrzeni i czasie, z budżetem i harmonogramem

• Efekty monitorowane

Udział społeczny

• OOŚ to nie dokument to proces

• Wyniki konsultacji (…) muszą być brane pod uwagę przy wydawaniu zezwolenia na realizację inwestycji (Art. 8 Dyrektywy OOŚ)

• „zainteresowana społeczność” oznacza jedną lub więcej osób fizycznych lub prawnych (Art. 1(2) Dyrektywy OOS)

Zasady udziału społecznego

Wpływ organów „środowiskowych” na decyzje dotyczące zgody na realizację

Dostępną pełną informację o przedsięwzięciu, środowisku, alternatywach, oddziaływaniach, środkach łagodzących

Zasady OOŚ stałe i znane uczestnikom konsultacji (miejsce, terminy, tryb zgłaszania uwag)

Podsumowanie

• OOŚ to nie dokument, a proces, którego cechą są interakcje pomiędzy inwestorem, organem wydającym zgodę, organem ochrony środowiska i społeczeństwem

• Dobry opis środowiska prawie zawsze wymaga badań

• Analiza wariantowa ma wskazać najmniej szkodliwe środowiskowo rozwiązanie, a nie udowodnić że „nasza” inwestycja jest najlepsza

• Negatywne oddziaływania należy rozpatrywać na wszystkich etapach przedsięwzięcia

• Po pierwsze: unikać negatywnych oddziaływań, następnie - łagodzić, a na końcu - kompensować

Ustawa z 27 kwietnia 2001

Prawo Ochrony środowiska

(Dz.U. z dnia 20 czerwca 2001 r. nr 62 poz. 627 z późniejszymi zmianami)

Gdzie w ustawie

Tytuł III - Dział V - Przeglądy Ekologiczne

Co to jest Przegląd Ekologiczny

• Przegląd ekologiczny to dokument, który powstaje przy ewentualnych wątpliwościach, co do prawidłowego prowadzenia instalacji w zakresie ochrony środowiska i przy stwierdzonym przez organy kontrolne (np. WIOŚ) fakcie, że dany obiekt wpływa ponad miarę negatywnie na środowisko lub przeprowadzona kontrola, wizja terenowa lub oględziny wskazują, że prowadzona działalność jest uciążliwa dla środowiska

• Dokument podobny w formie do „Raportu oddziaływania na środowisko”, ale przystosowany nie na etapie inwestycji, lecz w trakcie prowadzenia eksploatacji obiektu

Cel przeglądu ekologicznego

Celem przeglądu ekologicznego jest określenie oddziaływania instalacji na środowisko i wydanie oceny, czy poprzez to oddziaływanie nie zostanie spowodowane zagrożenia dla środowiska oraz zdrowia ludzi. Celem przeglądu jest również stwierdzenie, czy dana instalacja spełnia wymagania określone w przepisach prawa krajowego, lub czy (po ewentualnej modernizacji) może spełnić te wymagania czy też z uwagi na brak możliwości spełnienia wymagań nadaje się jedynie do zamknięcia lub rekultywacji.

Definicje

Instalacje - rozumie się przez to:

• Stacjonarne urządzenia techniczne

• Zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologiczne, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu

• Budowle nie będące urządzeniami technicznymi ani ich zespołami, których eksploatacja może spowodować emisję

Eksploatacja instalacji lub urządzenia - rozumie się przez to użytkowanie instalacji lub urządzenia oraz utrzymywanie ich w sprawności

Emisja - rozumie się przez to wprowadzanie bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku działalności człowieka, wprowadzenie do powietrza, wody lub ziemi:

• Substancje

• Energie, takie jak ciepło, hałas , wibracje lub pola elektomagnetyczne

W razie stwierdzenia okoliczności wskazujących na możliwość negatywnego oddziaływania instalacji na środowisko, organ ochrony środowiska może, w drodze decyzji, zobowiązać prowadzący instalację podmiot korzystający ze środowiska do sporządzenia i przedłożenia przeglądu ekologicznego (Art. 237)

Obowiązek przygotowania przeglądu ekologicznego może nałożyć organ ochrony środowiska np. wójt, starosta, prezydent.

Obowiązek przygotowania przeglądu ekologicznego jest zawsze zawarty w wydanej decyzji administracyjnej, którą w/w organy ochrony środowiska zobowiązują prowadzącego daną instalację do sporządzenia i przedłożenia przeglądu ekologicznego w ściśle określonym terminie.

Eksploatacja instalacji oraz urządzenia zgodnie z wymaganiami ochrony

Przegląd ekologiczny winien zawierać:

1. Opis obejmujący

• Rodzaj, wielkość i usytuowanie instalacji wraz z informacją o jej stanie technicznym

• Powierzchnię zajmowanego terenu lub obiektu budowlanego

• Rodzaj technologii

• Istniejące w sąsiedztwie lub bezpośrednim zasięgu oddziaływania instalacji obiekty mieszkalne i użyteczności publicznej

• Istniejące w sąsiedztwie lub bezpośrednim zasięgu oddziaływania instalacji zabytki chronione na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami

• Istniejące w sąsiedztwie lub bezpośrednim zasięgu oddziaływania instalacji obiekty i obszary poddane ochronie na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody, ustawy o lasach, ustawy - Prawo wodne oraz przepisów ustawy o uzdrowiskach i lecznictwie uzdrowiskowym

2. określenie oddziaływania na środowisko instalacji, w tym również w przypadku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej

3. opis działań mających na celu zapobieganie i ograniczanie oddziaływania na środowisko

4. porównanie wykorzystywanej technologii z technologią spełniającą wymagania, o których mowa w art. 143

5. wskazanie, czy dla instalacji konieczne jest ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania, określenie granic takiego obszaru, ograniczeń w zakresie przeznaczenia terenu, wymagań technicznych dotyczących obiektów budowlanych i sposobów korzystania z nich

6. zwięzłe streszczenie w języku niespecjalistycznym informacji zawartych w przeglądzie

7. nazwisko osoby lub osób sporządzających przegląd

Organ właściwy do wydania decyzji obfitującej do sporządzenia przeglądu ekologicznego może ograniczyć w/w zakres dokumentu, jak też wskazać konkretne

Gotowy przegląd ekologiczny, przedłożony organowi wydającemu decyzję, staje się podstawą do dalszych działań (np. konieczność podjęcia rekultywacji gruntu, wprowadzenie obowiązku dodatkowych badań środowiska lub całego zakresu badań monitoringowych względnie nałożenie obowiązku podjęcia konkretnych działań modernizacyjnych) lub zamknięcia sprawy ze wskazaniem, że uciążliwość obiektu nie wykracza poza przewidywane prawem normy.

Jak wskazuje poprzednie zdanie zgromadzone w przeglądzie ekologicznym fakty np. w postaci badań mają być argumentem.

Minister właściwy do spraw środowiska sam może określić, w drodze rozporządzenia, dodatkowe wymagania, jakie powinien spełniać przegląd ekologiczny dla poszczególnych rodzajów instalacji

W rozporządzeniu, o którym mowa w ust.1, mogą zastać ustalone szczegółowe wymagania odnośnie do:

1. formy sporządzenia przeglądu

2. zakresu zagadnień, które powinny zostać określone i ocenione w przeglądzie

3. rodzaju dokumentów, z których informacje powinny zostać uwzględnione w przeglądzie

Jeżeli możliwość negatywnego oddziaływania na środowisko wynika z funkcjonowania instalacji, która nie jest kwalifikowana jako przedsięwzięcie mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, o którym mowa w art. 51 ust 1, organ właściwy do nałożenia obowiązku sporządzenia przeglądu ekologicznego określa, które z wymagań wymienionych w art. 238 należy spełnić, sporządzając przegląd.

Jeżeli przegląd ekologiczny dotyczy drogi, linii kolejowej, linii tramwajowej, lotniska lub portu, obowiązek sporządzenia przeglądu spoczywa na zarządzających tymi obiektami.

W budownictwie azbest mógł byś stosowany:

- W tkaninach wygłuszających hałas

- Tam, gdzie potrzebna była podwyższona odporność ogniowa i zabezpieczenia ogniochronne elementów narażonych lub potencjalnie narażonych na wysoką temperaturę np. : klapy przeciwpożarowe, ciągi telekomunikacyjne, ciągi komunikacyjne

Azbest stosowano w wyrobach budowlanych powszechnego użycia|:

- Eternit

- Płyty prasowe - płaskie

- Płyty Karo

- Rury azbestowo - cementowe, wysokiego ciśnienia (karokidolit) i kanalizacyjne

- Przewody wentylacyjne i dymowo-spalinowe

- Kształtki azbestowo-cementowe

Energetyka

Azbest stosowano w elektrociepłowniach

Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski (przyjęty przez Radę Ministrów 14 maja 2002 r.) powstał w wyniku:

Przyjęcia przez Sejm rezolucji z 19 czerwca 1997 roku w sprawie programu wycofywania azbestu z gospodarki, w której

Usuwanie dużych ilości wyrobów zawierających azbest jest procesem długotrwałym i wymagającym znacznych nakładów finansowych, dlatego w projekcie programu założono 30 - letni (2003-2032) okres realizacji tego zadania.

Szacuje się, że na terenie kraju znajduje się ogółem ok. 15.466 tys. mg wyrobów zawierających azbest, w tym ok. 14,866 tys. mg płyt azbestowo - cementowych.

Przepisy dotyczące azbestu

1. Podział przepisów w dzisiejszym wykładzie

1. Dotyczące produkcji i obrotu wyrobami zawierającymi azbest

2. Regulujące kwestie użytkowania wyrobów zawierających azbest

3. Dotyczące usuwania wyrobów zawierających azbest

4. Dotyczące gospodarowania odpadami zawierającymi azbest

Odpadem jest każda substancja lub przedmiot należący do jednej z kategorii określonych w załączniku nr 1 do ustawy, których posiadacz pozbywa się, zamierza pozbyć się lub do ich pozbycia jest obowiązany.

Zakaz produkcji wyrobów zawierających azbest

Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r., o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. z 2004 r. Nr 3 poz. 20, z późn. zm.)

Art. 1

Zakazy idotyczące azbestu i wyrobów zawierających azbest

Wprowadzania na terytorium RP

Obrotu

Produkcji

Więcej zakazów

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska

Art. 160

Azbest substancja stwarzająca szczególne zagrożenie dla środowiska

2. zakazy

• wprowadzania do obrotu azbestu

• ponownego wykorzystania azbestu

Konsekwencje zakazów i wyjątki

Dachówki cementowo-azbestowe

Rury cementowo-azbestowe (szersze znaczenie zakazów zawartych w Poś)

Wyjątki (ustawa o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest):

Diafragmy (bariery w urządzeniach technicznych)

Wały z azbestu chryzotylowego wykorzystywane przy ciągnieniu szkła

Użytkowanie wyrobów zawierających azbest

Ustawa o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (ar. 4 i art. 7b)

Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (dz. U Nr 71, poz. 649)

Użytkowania wyrobów o gęstości obj. powyżej 100kg/m3

Użytkowanie wyrobów zawierających azbest

Ustawa - \Prawo ochrony środowiska art. 162.

Obowiązek dokumentowania rodzaju, ilości i miejsc występowania wyrobów zawierających azbest oraz sposobu ich eliminowania.

Obowiązek przekazywania marszałkowi województwa informacji o wyrobach zawierających azbest.

Osoby fizyczne - forma uproszczona od wójta, burmistrza lub prezydent miasta, pozostali wykorzystując wyroby zawierające azbest - informacje do wojewody

Obowiązek wójta, burmistrza lub prezydenta miasta - przekazywanie okresowe wojewodzie informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania wyrobów zawierających azbest

Obowiązek wojewody - prowadzenie rejestru substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska - planowane prace legislacyjne

Użytkowanie wyrobów zawierających azbest

Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska

Co zawiera rozporządzenie?

31 grudnia 2002r.

Obowiązek usuwania wyrobów azbestowych w przypadku ich zużycia lub stwierdzenia widocznych uszkodzeń.

Plan kontroli jakości powietrza

Obowiązek oznakowania wyrobów zawierających azbest i umieszczenie instrukcji bezpiecznego postępowania

Obowiązek usuwania azbestu lub wyrobów zawierających azbest w przypadku ich wycofania z użytkowania

Obowiązek inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest - spiz z natury

Użytkowanie wyrobów zawierających azbest

Wójt, burmistrz lub prezydent miasta przekazuje wojewodzie informacje o rodzaju, ilości i miejsca występowania azbestu do dnia 31 marca za poprzedni rok kalendarzowy

Wzór formularza i jego forma

Usuwanie wyrobów zawierających azbest

Ustawa o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest - rozporządzenie MGPiPS z dnia 2 kwietnia 2004 r.

Obowiązki wykonawcy prac polegających na zabezpieczaniu i usuwaniu azbestu:

Zezwolenie, przeszkolenie, plan prac, wyposażenie

Warunki prowadzenia prac polegających na zabezpieczaniu lub usuwaniu wyrobów zawierających azbest - obowiązki wykonawcy prac

Zgłoszenie prac polegających na zabezpieczaniu lub usuwaniu wyrobów zawierających azbest - obowiązek użytkownika, właściciela, zarządcy

Usuwanie wyrobów zawierający azbest

Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu lub usuwaniu wyrobów zawierających azbest

Usuwanie wyrobów zawierających azbest

Prawo Ochrony Środowiska - rozporządzenie

Obowiązki wykonawcy prac polegających na usuwaniu i wymianie wyrobów zawierających azbest

Stworzenie projektu technicznego wraz z harmonogramem prac

Składowanie azbestu

Pozwolenie na budowę składowiska

Decyzja zatwierdzająca instrukcję eksploatacji składowisk

Pozwolenia na użytkowanie

Składowanie azbestu

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów, które mogą byś składowane w sposób nieselektywny.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 7 września 2005 r. w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu

Podstawowa charakterystyka bez przeprowadzania badań.

Transport odpadów zawierających azbest

Art. 11 ustawy o odpadach rozporządzenie MGPiPS z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu i sposobu stosowania przepisów o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych do transportu odpadów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 236, poz. 1986)

Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR) (Dz. U. z 2005 r. Nr 178. poz. 1481).

STANDARDY JAKOŚCI GLEB

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleb oraz standardów jakości ziemi ustanawia odmienne standardy jakości 3 grup gruntów pełniących odmienne funkcje

W w/w rozporządzeniu

• Glebę lub ziemię uznaje się za zanieczyszczoną, gdy stężenie co najmniej jednej z substancji określonych w rozporządzeniu przekracza wartość dopuszczalną określoną w załączniku do w/w rozporządzenia

• Uznaje się, gdy przekroczenie wartości dopuszczalnej stężenia substancji w badanej glebie lub ziemi wynikało z naturalnej wysokości jej zawartości w środowisku, to wówczas przekroczenie dopuszczalnej wartości stężeń w glebie lub ziemi nie nastąpiło

• Zawarto dopuszczalne wartości stężeń dla 12 metali, cyjanków, 25 węglowodorów, 11 pestycydów, 7 innych substancji

• Określenie stężenia substancji następuje w 3 etapach zgodnie z art. 1, ust. 3

Etap I - Następuje ustalenie listy substancji, których wystąpienie jest spodziewane ze względy na prowadzoną na danej nieruchomości lub jej sąsiedztwie działalności.

Etap II - Przeprowadzenie pomiarów wstępnych, których celem jest ustalenie czy substancje te faktycznie występują.

Etap III - Badania szczegółowe w celu określenia stężeń substancji ustalonych i wskazanie zakresu przeprowadzenia rekultywacji.

Rekultywacja zanieczyszczonej gleby lub ziemi polega na ich przywróceniu do stanu wymaganego standardami jakości.

Standard jakości - określa zawartość niektórych substancji w glebie albo w ziemi poniżej których żadna z funkcji pełnionych przez powierzchnię ziemi nie jest naruszona.

Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych

Rekultywacja gruntów rolnych i leśnych - rozumie się przez to nadanie lub przywrócenie zdegradowanym lub zdewastowanym gruntom rolnym i leśnym wartości użytkowych lub przyrodniczych (art. 4, pkt. 18)

Nadanie lub przywrócenie wartości użytkowych lub przyrodniczych następuje poprzez:

• Właściwe ukształtowanie rzeźby terenu

• Poprawienie właściwości fizycznych i chemicznych

• Uregulowanie stosunków wodnych

• Odtworzenie gleb

• Umocnienie skarp

• Odbudowanie lub zbudowanie niektórych dróg

Grunty zdegradowane - grunty, których rolnicza lub leśna wartość użytkowa zmalała, w szczególności w wyniku pogorszenia się warunków przyrodniczych albo w skutek zmian środowiska oraz działalności przemysłowej, a także wadliwej działalności rolniczej.

Grunty zdewastowane - grunty, które utraciły całkowicie wartość użytkową, zwaną też produkcyjną.

Do gruntów rolnych zalicza się grunty:

• Określone w ewidencji gruntów rolnych jako UR

• pod stawami rybnymi i innymi zbiorowiskami wodnymi, służącymi wyłącznie dla potrzeb rolnictwa

• pod wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych budynkami mieszkalnymi oraz innymi budynkami i urządzeniami służącymi wyłącznie produkcji rolniczej oraz przetwórstwu rolno - spożywczemu

• pod budynkami i urządzeniami służącymi bezpośrednio do produkcji rolniczej uznanej za dział specjalny

• stosowanie do przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych i podatku od osób prawnych

• parków wiejskich oraz pod zadrzewieniami

• pracowniczych ogrodów działkowych, botanicznych

• zrekultywowane dla potrzeb rolnictwa

• torfowisk i oczek wodnych

• pod drogami dojazdowymi do gruntów rolnych

Rozgraniczenie zakresu stosowanych ustaw

Z porównania zakresów znaczeniowych przedmiotu rekultywacji obu definicji

(w Prawie ochrony środowiska - gleba lub ziemia; w ustawie o ochronie gruntów - grunty rolne i leśne).

(Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych) jest tożsama z przywróceniem do stanu wymaganego standardami jakości.

Jednak zakresy znaczeniowe tych zwrotów są rozłączne.

- powstaje problem określenia wzajemnych relacji pomiędzy zastosowaniem do gruntów rolnych i leśnych.

- w zakresie norm jakości gleb i ziemi oceny jakości oraz rejestru zawierającego informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie, do gruntów rolnych i leśnych zastosowanie znajdą przepisy Prawa ochrony środowiska i rozporządzenia wykonawcze

- standardy jakości gleb i ziemi określone są zgodnie z funkcjami wynikającymi z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Dlatego może się zdarzyć, że tereny określone w planie jako przemysłowe będą nadal oznaczone w ewidencji gruntów jako UR

- konsekwencją takiej sytuacji byłoby obniżenie standardu jakości gleby i ziemi będącej gruntem rolnym i wykorzystanej na cele rolnicze do poziomu ustalonego dla terenów przemysłowych

Obowiązek rekultywacji powstaje z mocy ustawy w razie wystąpienia zanieczyszczenia gleby lub ziemi.

Zasada ta nie dotyczy przypadku, gdy zanieczyszczenie gleby lub ziemi jest normalnym następstwem …

Powstaje również na mocy decyzji wydanej przez starostę lub wojewodę. Organy te mogą nałożyć obowiązek rekultywacji.

Rekultywację gruntów rolnych i leśnych

- prowadzi się w miarę, jak grunty te stają się zbędne całkowicie, częściowo lub na określony czas do prowadzenia działalności przemysłowej

Ustawa nie określa wprost chwili powstania obowiązku rekultywacji.

Władający powierzchnią ziemi może zwolnić się z obowiązku rekultywacji, jeżeli:

• Wykaże, iż zanieczyszczenie gleby lub ziemi albo niekorzystne przekształcenie naturalnego ukształtowania terenu spowodował inny podmiot - ta możliwość dotyczy tylko wypadku, gdy zanieczyszczenie gleby lub ziemi zostało dokonane po dniu objęcia władania powierzchni ziemi przez władającego

Ochrona przyrody

Kto zajmuje się ochroną przyrody w Polsce?

• Prawo o ochronie środowiska stanowi Sejm i Senat

• Minister środowiska wykonuje ustawy oraz wydaje rozporządzenia dotyczące przyrody i ochrony środowiska

• Rada Ministrów, czyli rząd wydaje niektóre rozporządzenia np. o powołaniu parku narodowego

• W Ministerstwie Środowiska szczególnie odpowiedzialny za sprawy ochrony przyrody jest Główny Konserwator Przyrody

Podstawowe akty prawne dotyczące ochrony przyrody

• Konstytucja RP (rozdział II, art. 867)

• Ustawa o ochronie środowiska

• Ustawa o ochronie przyrody

Konstytucja RP - każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowanie przez siebie jego pogorszenia, zasady tej odpowiedzialności określa ustawa.

Ustawa z dn. 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody

I przepisy ogólne

II formy ochrony przyrody

III ogrody botaniczne, zoologiczne oraz ośrodki rehabilitacji zwierząt

IV ochrona terenów zieleni i zadrzewień

V organy ochrony przyrody

VI służby ochrony przyrody

VII zwalczanie przestępstw i wykroczeń

Ustawa określa cele i zasady, formy ochrony przyrody ożywionej i nieożywionej oraz krajobrazu.

Formy ochrony przyrody

• Parki narodowe - obszar mający szczególne wartości przyrodnicze, naukowe i społeczne

• Rezerwaty przyrody

• Parki krajobrazowe - obszar ochrony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe

OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU - obszar wartościowy ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowych ze względu na możliwość zaspokojenia potrzeb

POMNIK PRZYRODY - stanowiska dokumentacyjne; niewyodrębniające się na powierzchni lub możliwe do wyodrębnienia ważne pod względem naukowym i dydaktycznym miejsce występowania formacji geologicznych

Zespoły przyrodniczo - krajobrazowe - fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługujące na ochronę.

OCHRONA GATUNKÓW

Jej celem jest zapewnienie przetrwania i właściwego stanu ochrony dziko żyjących gatunków. Mogą być ustalone tzw. strefy ochrony.

Zakazy zawarte w ustawie

Odpowiednie organy władzy dla poszczególnych form ochrony przyrody, określające pewne zakazy

27 zakazów obowiązujących w parkach narodowych.

Zabrania się np.:

• Pozyskiwania, niszczenia lub umyślnego uszkadzania roślin oraz grzybów

• Stosowania chemicznych i biologicznych środków ochrony roślin i nawozów

• Zakłócania porządku

• Uszkadzania i zanieczyszczania gleb

• Zmiany sposobu użytkowania ziemi

---