KAUNO MEDICINOS UNIVERSITETAS LIGONINĖJE DIRBANČIŲ SLAUGOS .

Wykład 1

Czynniki warunkujące zdrowie i zmiany w ich postrzeganiu

Ryzyko - możliwość powstania szkody, straty niekorzystnego lub niepożądanego zdarzenia skutków lub jego działaniem którego powoduje zagrożenia dla czegoś wartościowego

Czynniki ryzyka

Prawdopodobieństwo rozwoju choroby niepełnosprawności zaburzeń rozwoju lub innych niepożądanych negatywnych stanów

Czynniki podatności wrażliwości

Cechy własności jednostki które nasilają negatywne wpływy sytuacji lub środowiskowych czynników ryzyka

Czynniki chroniące zdrowie lub ochronne

Właściwości jednostek lub środowiska społecznego , których występowanie wzmacnia ogólny potencjał zdrowotny człowieka i zwiększa jego odporność na działanie czynników ryzyka

- zauważanie ryzyka czynnik wpływający bezpośrednio na zachowanie człowieka

- edukacja ryzyka czynniki chroniące wchodzą w interakcje z czynnikami ryzyka i zmieniają ich wpływ

Kompetencje resilience

Wieloczynnikowy proces pozytywnej adaptacji w którym czynniki chroniące kompensują lub redukują wpływ czynnika ryzyka

Mamy do czynienia z 2 zjawiskami

- jednostka jest narażona na ryzyko negatywna sytuacje życiową o której wiadomo ze wywołuje trudności w przystosowaniu się

- istnieją oznaki pozytywnej adaptacji jednostki która może się przejawiać jako:

+ kompetencje społeczne u młodszych dzieci rozwój bezpiecznej więzi z matka lub innym opiekunem w wieku szkolnym dobre wyniki w nauce pozytywne relacje z rówieśnikami i nauczycielami

+ realizacja zadań rozwojowych jest to specyficzne zadanie pojawiające się nadanym etapie życia jednostki którego osiągniecie powoduje poczucie sukcesu i zadowolenia a którego niespełnienie poczucie osobistej przegranej oraz dezaprobaty ze strony innych osób i trudności w realizacji dalszych zadań.

+nie występowanie zaburzeń emocjonalnych lub zaburzeń zachowania

Istota koncepcji resiliance sa to czynniki chroniące które modyfikują skutki wysokiego ryzyka

Pochodzą one z 3 poziomów i należy wykorzystywać każdy z tych poziomów zarówno w sytuacjach kryzysowych jak i w profilaktyce rożnych zaburzeń i problemów społecznych u dzieci i młodzieży

Poziomy kategorie czynników

Zasady indywidualne zdolności poznawcze zdolność uczenia się, werbalne, umiejentnosc planowania

Temperament - tożsamość, zdolność adaptacji

Mech samokontroli radzenie sobie z negatywnymi emocjami

Optymizm i pogoda ducha

Umiejętności społeczne porozumiewanie się nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów, rozwiązywanie konfliktów

Pozytywny obraz siebie samoocena, wiara w możliwości poczucie własnej skuteczności

Procesy motywacyjne posiadanie planów i celów życiowych aspiracje edukacyjne

Zasady wynikające z relacji z osobami z najbliższego otoczenia

Relacje rodzice dziecko więź z rodzicami wsparcie rodziców zagazowanie konstruktywni rówieśnicy akceptujący normy z aspiracjami edukacyjnymi prospołeczni

Dobrzy i kompetentni dorośli oparcie w zaufanej dorosłej osobie

Zasady środowiska lokalnego

Dobra szkoła pozytywny klimat społeczny szkoły wsparcie ze strony nauczycieli

Zaangażowanie w konstruktywna działalność kluby młodzieżowe sportowe wolontariat przyjazne i bezpieczne sąsiedztwo dostęp do ośrodka rekreacji klubów poradni

Przydatna w planowaniu i realizacji edukacji zdrowotnej w grupach dzieci i młodzieży pochodzącej z trudnych warunków społeczno ekonomicznych

Wzmacnianiu procesów resilience może sprzyjać nowe podejście w edukacji zdrowotnej ukierunkowanej na rozwijanie umiejętności życiowych

Interakcje behawioralne czynników ryzyka

Efekt addytywny prawdopodobieństwo wystąpienia schorzenia rośnie proporcjonalnie do wagi poszczególnych czynników ryzyka

Efekt synergiczny obecność jednego zachowania wzmaga szkodliwe działanie drugiego

Efekt redukcyjny dane zachowanie redukuje negatywny efekt zdrowotny innego zachowania

Styl życia

Zespół codziennych zachowań swoistych dla danej zbiorowości lub jednostki, charakterystyczny sposób bycia odróżniający dana zbiorowość lub jednostkę od innych lub bardziej lub mniej świadome przyjmowanie strategii życia

Zespół jawnych manifestowanych zachowań typowych reakcji i pewnych elementów osobowości

Prozdrowotny styl zycia

Wzory zachowan związanych ze zdrowiem będących efektem wyborow dokonanych przez ludzi na podstawie dostępnych determinowanych ich sytuacji zyciowych alternatyw.

Nie tylko wzory zachowan związanych ze zdrowiem ale tez wartości postawy reprezentowane przez ludzi w odpowiedzi na warunki ich społecznego kulturowego i ekonomicznego środowiska

Zachowania zdrowotne

Zachowania które w swietle współczesnej wiedzy medycznej wywołują określone pozytywne lub negatywne skutki zdrowotne

Kryteria podzialu zachowan zdrowotnych

Stan świadomości jednostki i celowości jej dzialania

- zachowania zdrowotne- dzialania intencjonalne (celowe) swiadome podjete przez człowieka w celu umocnienia lub zwiekszenia potecjalu swojego zdrowia niezależnie od skuteczności

- zachowanie związane ze zdrowiem- nie towarzyszy uswiadomiony cel, sa to dzialania, które ludzie podejmuja w codziennym zyciu a ich skutki mogą być pozytywne lub negatywne dla zdrowia nawyki

Skutki zachowan dla zdrowia

- zachowania pozytywne prozdrowotne sprzyjające zdrowiu zwiększające jego potecjal chroniące przed zagrozeniami lub służące przywracaniu zdrowia

- zachowania negatywne- anty zdrowotne stanowia ryzyko dla zdrowia powoduja bezpośrednie lub odlegle szkody zdrowotne

„niedzialanie zdrowotne”

Polega na niepodleganiu dzialaniu skierowanego na zdrowie we wszystkich sytuacjach w których takie dzialanie powinno być podjete

Zachowania medyczne

Związane z aktywnym korzystaniem z instytucji i świadczeń medycznych np. wizyty u lek

Zachowania prewencyjne

Dzialania podejmowane w celu zapobiegania chorobie szczepienia ochronne lub wczesnego jej wykrycia badania prof. Zapobieganie wypadkom

Zachowania promocyjne

Ukierunkowane na zwiekszenie potenjalu zdrowia systematyczna aktyw fizyczna, racjonalne żywienie

Teorie zachowan zdrowotnych

Lokalizacja miejsca kontroli

Model przekonan zdrowotnych

Teorie uzasadnionych działań

Teorie zachowan problemowych

Model etapow zmian

Lokalizacja miejsca kontroli

Na zachowania ludzi wpływa w znacznym stopniu to jak postrzegaja oni rozne czynniki zew i wew i czy maja poczucie sterowania wew czy zew

- dzieli się na 2 gr w zależności od umiejscowienia poczucia kontroli

--wew umiejscowienie kontroli

Ludzie uważają ze wyniki ich dzialania zaleza od ich samych maja poczucie panowania nad sytuacja traktuja swiat jako przewidywalny,unikaja sytuacji w których mogą utracic kontrole nad swoim zachowaniami sa aktywni wierza we wlasne sily i wytrwale daza do sukcesu sa odporni na wpływ społeczny

--zew umiejscowienie

Ludzie uważają ze wyniki ich dzialania nie zaleza od ich samych lecz od roznych czynnikow zew

Osoby z wew umiejscowieniem kontroli zmieniaja swe zachowania gdy przekonaja się ze przyniesie to kozysc należy zatem pomoc im w dokonaniu bilansu zyskow i strat oraz wspierac ich poczucie ze mogą sami kontrolowac swoje zachowania i dzialanie

Osoby z zew umiejscowieniem kontroli zmieniaja swe zachowania gdy inne znaczne dla nich osoby będą je zachęcać a nawet zadac zmiany zachowania należy podkreślić ze pozadane zachowanie jest „norma spoleczna” i będzie mialo istotny wpływ na ich stan zdrowia.

Wykład 2 19.10.09

Teoria uzasadnionego działania

Człowiek działa w sposób racjonalny i jego działania poprzedzają procesy poznawcze w wyniku których podejmuje on świadomy zamiar - intencje- zrobienia czegoś

Interakcja ta pozostaje pewna dyspozycja ( gotowością do czasu) gdy zaistnieje odpowiednia sytuacja ( czas i miejsce) aby zmienić ja w czyn.

Intencje podjęcia takiego zachowania

- postawy wobec tego zachowania tu od czego czy jednostka postrzega to jako dobre, korzystne

- subiektywnych przekonań normatywnych, czyli jak znaczące dla niej osoby oceniaja to zachowanie czy go akceptują czy nie, spostrzegany nacisk społeczny

Wykorzystując ta teorie należy oddziaływać na :

- przekonanie ludzi ze pożądane zachowanie SA dla nich korzystne i dadzą pozytywne efekty np. aby uwierzyli ze zwiększanie aktywności fiz wpłynie korzystnie na ich samopoczucie

- normatywne przekonanie ludzi aby spostrzegali ze ważne dla nich osoby pragną aby zachowywali się w pożądany sposób

Teoria zachowań problemowych

Zachowanie młodzieży ( w tym ryzykowne) sa efektem złożonych interakcji miedzy ludźmi a ich środowiskiem

Wyróżnia się 3 gr wzajemnie ze sobą związanych zmiennych psychospołecznych

Osobowości jednostki- system wartości przekonania oczekiwanie postawy przez jednostkę ze swojego środowiska - percepcja postaw rodziców, rówieśników, wobec niektórych zachowań, a także dostępność w środowisku rożnych środków związanych z tymi zachowaniami

Uznawanie w danym środowisku pewnych zachowań jako społecznie akceptowalnych lub nie

Model etapów zmian:

Metodyka edukacji zdrowotnej

Planowanie i ewaluacja w edukacji zdrowotnej

Planowanie

- jest procesem, którego wynikiem jest plan

- plan powinien zawierać 3 elementy - które sa odp na pytanie

Co chcemy osiągnąć? Kroki planowania

Ustalenie potrzeb wybór priorytetów, określenie specyficznych celów i zadań

Co zamierzamy zrobić? Wybór najlepszego sposobu zadania, identyfikacja zasobow, ustalenie kto jak i kiedy będzie realizował program

W jaki sposób sprawdzimy czy osiągniemy sukces? Zaplanowanie ewaluacji procesu i wyników

Etapy planowania programu edukacji zdrowotnej

Diagnoza potrzeb

Ustalenie celów i zadań

Dobór metod i technik

Identyfikacja zasobów

Planowanie ewaluacji

Opracowanie planu realizacji programu

Realizacja programu i ewaluacja procesu

Diagnoza potrzeb uczestników

Potrzeba-

- cos co jest konieczne

- cos bez czego trudno się obejść

- stan w którym jednostka odczuwa chęć zaspokojenia jakiegoś braku

P normatywna- określona jest dla danej grupy przez ekspertów na podstawie rożnych kryteriów

P odczuwalna- def przez osoby z danej gr

P wyrażona- przełożenie potrzeb odczuwalnych na działania

P porównawcza- porównanie siebie z ludźmi o podobnych cechach i w przypadku stwierdzenia odmienności odczuwanie potrzeby dorównania im.

Dlaczego należy określić potrzeby?

- potrzeby os i gr sa bardzo zróżnicowane i często odbiegają od wizji autorów gotowych programów często narzucanych szkołom

- pytanie o potrzeby może rozbudzić zainteresowanie sprawami zdrowia

- pytanie o potrzeby i stwarzanie możliwości ich uświadomienia sobie sprzyja zwiększeniu umiejętności i motywacji do uczenia się o zdrowiu

Podejście od ludzi do problemu

Od problemu do ludzi

W ocenie potrzeb ludzi

-przeprowadzić Bad z wykorzystaniem metod ilościowych np. dane epidemiologiczne i jakościowych np. obserwacje wywiady

- brać pod uwagę opinie 2 gr

- profesjonalistów- którzy wnoszą do tej oceny prof. Wiedze i doświadczenie oraz adresatów programu którzy wnoszą własne oczekiwania doświadczenia życiowe i zainteresowanie

- kierować się także intuicja planujących program i jego adresatów

2 ustalenie celów zadań

Teleologia - nauka o celach

Cele- wyobrażane z góry założone stany rzeczy lub zadane efekty które zamierzamy osiągnąć

- to świadome założone efekty, które chcemy uzyskać w wyniku podjętych działań

- postulowany stan rzeczy i działanie prowadzące do jego realizacji w warunkach określonych przez możliwości ucznia i jego środowisko

każdy cel powinie być

-dostrzegalny- rozróżniony i określony w taki sposób by można ustalic stan jego wykonania

- wykonalny możliwy do realizowania w określonym czasie, w określonych warunkach przez określonego adresata

- logiczny nie zawierający wew sprzeczności

- rzeczowy i precyzyjny- przedstawiający syntetyczny opis tego co chcemy osiągnąć

- wymierny- możliwy do określenia czy i na ile został zrealizowany

Cele ogólne

Stanowią podstawowe elementy planowania edukacyjnego sa produktem koncowym

Najczęściej zaczynają się od slow:

Kształtowany

Zapoznanie

Wdrążenie

Doskonalenie

Operacjonalizacja proces sprowadzenia celów ogólnych do celów szczegółowych

Charakterystyka celów szczegółowych

Sa sformułowanie z punktu widzenia uczenia

- cele maja określone ze to wlanie uczeń cos potrafi zrobić, ze cos będzie umiał jeśli będzie się uczył

- cele szczegółowy ma swojego wyraźnie określonego adresata

Przykladwe zwroty:

Uczeń umie

Student potrafi

Dziecko rozumie znaczenie

Wychowanek przezywa wartości

2 sa konkretnymi opisami zachowań uczynnia

- cel powinien być tak sformułowany aby zawierał opis zachowania ucznia (czynność jaka wykonuje) umie potrafi, rozumie, przezywa

Konieczność precyzyjnego i konkretnego nazwania czynności ucznia

- czasowniki obserwowalne- napisać, wymienić, wyjaśnić, zademonstrować, zbudować, narysować

Cele opisane za pomoca takich slow uznajemy za operacyjne

- czasowniki nie obserwowalne- nie jasne, nie precyzyjne, widzieć , rozumieć, zdawc sobie sprawę

3 mogą zawierać warunki ograniczające może to być ograniczenie czasu, liczbę błędów, lub ograniczenie tego co może a co nie może być stosowane jako pomoc przy wykonywaniu zadania

- ta cecha nie musi wystąpić

4 precyzują rozne typy zachowań:

- z zależności od tego jaki typ zachowania opisuje wyroznia się

- cele poznawcze czego uczący się powinni dowiedziec się co poznac, zrozumiec

Cele afektywne dotyczące kształtowania służb zmiany postaw, przekonan, wartości, lub opini

Cele behawioralne- dotycza interpretacji umiejętności sposobow, postepowania i zachowan.

Edukacja zdrowotna w rodzinie jako siedlisku

Cechy edukacji zdrowotnej w rodzinie

Edukacja jako proces całościowy dotyczący wszystkich członków rodziny wynika to z rozwoju rodziny, pojawiają się nowe role, zadania, sytuacje a także problemy zdrowotne

- edukacja zdrowotna jest związaną w różnym stopniu ze wszystkimi funkcjami rodziny i prokreacja, opiekuńczą, socjalizacyjna, emocjonalna, rekreacyjna, ekonomiczna.

Istnieją powiązania miedzy przekonaniami postawami wobec zdrowia i zachowaniami zdrowotnymi różnych członków rodziny

Na proces eduk zdr i jako efekty znaczący wpływ maja czynniki spol- ekon i kulturowe, także oddziaływania na jeje członków i innych siedliskach np. szkole

Edukacja zdr dzieci i młodzieży

- rodzice- pierwsi i najważniejsi „nauczyciele zdr” dzieci i młodzieży

- socjalizacja zdr polega na kształtowaniu w integracji z rodzicami i innymi członkami rodziny umiejętności i zachowań sprzyjających dobremu samopoczuciu oraz ochronie przed zagrożeniami dla zdrowia w dzieciństwie i w dalszym życiu

Elementy socjalizacji zdrowotnej

- dzieci uczą się i praktykują rożne zachowania związane ze zdrowiem w kontekście codziennego zycia w czasie posiłków, codziennych zabiegów higienicznych, zabawy, snu, czasie wolnym, pomocy w domu.

- dzieci sa aktywnymi uczestnikami własnej socjalizacji zdr tzn nie tylko naśladują i odtwarzają zachowania dorosłych lecz go zgodnie ze swymi możliwościami poznawczymi akceptują i rekonstruują znaczenie różnych zdarzeń i zachowań w codziennym życiu

- istniej dwu stronne interakcje miedzy rodzicami a dziećmi. Dzieci nie tylko otrzymują inf wskaźniki, rożne formy opieki np. w chorobie, ale także podejmują działania na rzecz zdr w rodzinie

W rodzinie dzieci powinny

- uzyskać podstawowe umiejętności dotyczące troski o ciało ( związane z higiena i pielęgnacja ciała, żywieniem bezpieczeństwem, rekreacja, opieka nad członkiem rodziny w chorobie) i wiele umiejętności psychospołecznych oraz mieć możliwość wykorzystania w rodzinnym życiu

- mieć możliwość kształtowania i praktykowania zachowań prozdrowotnych

- uczestniczyć i zdobywać doświadczenia w podejmowaniu decyzji, dokonywania wyborów dotyczących rożnych spraw związanych ze zdrowiem oraz dokonywaniu zmian w org i warunkach życia rodzinnego.

- uzyskać podstawowa wiedze dotycząca różnych spraw związanych ze zdrowiem w ty także seksualnością

- mieć możliwość wyrażenia swojej opinii i rozmawiania o sprawach które sa dla niego ważne, uzyskać wsparcie w swoich działaniach bezpośrednio lub pośrednio związanych ze zdrowiem

Etapy edukacji zdrowotnej dzieci i młodzieży

- etap hetero edukacji od urodzenia do 2-3 rz- dziecko jest reagującym „przedmiotem” odbiorca zabiegów pielęgnacji i opieki ze strony dorosłych, stopniowo zaczyna wykonywać proste polecenia i naśladuje pewne zachowania dorosłych

Etap pośredni- obejmuje okres przedszkolny i młodszy szkolny

- zwiększa się udział dziecka w dbaniu o swoje zdrowie

-dziecko świadomie naśladuje zachowania dorosłych opanowuje podstawowe umiejętności dotyczące higieny osobistej ale wymaga nadzoru i upominania

- zadaniem rodziców jest min tworzenie pozytywnych wzorów stwarzanie warunków do uczenia się umożliwienie dziecku podejmowania samodzielnych wyborów korygowania niektórych zachowań

Autoedukacja- dziecko staje się świadomym współtwórca swego zdrowia

- rozwija się poczucie własnej tożsamości, zmienia się obraz własnej osoby i ciała, pojawia się potrzeba niezależności i intymności

Hetero edukacja- odwrócona - młody człowiek staje się świadomym wychowawca dorosłych

- dotyczy to sytuacji gdy dziecko przenosi do domu np. to czego się nauczyło w szkole, co zaobserwowało u innych znaczących dla niego osób, a co pozostaje w sprzeczności z tym co jest praktykowane w domu

Czynniki wpływające na edukacje zdrowotna

- tworzenie przez rodziców i innych członków rodziny pozytywnych wzorów zachowań związanych ze zdrowiem

- kompetencje rodziców wychowania dziecka w zdrowiu i do zdrowia

- czynniki społeczno- ekonomiczne

Wykształcenie rodziców

Sytuacja materialna

Zjawisko wykluczenia społecznego

Zadanie rodziny w promocji zdrowia jej starszych członków

- umożliwienie aktywnego uczestnictwa w życiu codziennym i działaniach społecznych

- pomaganie w dostosowywaniu sposobu żywienia do nowych potrzeb w tym eliminowanie niedoboru niektórych składników odżywczych

- zachęcanie do systematycznej aktywności ruchowej, która sprzyja zwiększeniu sprawności i wydolności fizycznej poprawie samopoczucia jakości snu, zmniejsza ryzyko chuk i osteoporozy

- zachęcanie może być wspólne wykonywanie ćwiczeń umożliwienie udziału w zorganizowanych zajęciach ruchowych

- zapewnienie w domu odpowiednich warunków

Komfort cieplny

Oświetlenie

Eliminowanie śliskich podług

- umożliwienie podejmowania aktywności edukacyjnej w tym także dostarczenie materiałów i publikacji dotyczących różnych aspektów zdrowia i życia w starszym wieku.

Czynniki wpływające na skuteczność komunikowania

Magdalena Kanicka

Źródło komunikatu

• Nadawcy wiarygodni (ci z oczywistymi kompetencjami) są bardziej skuteczni niż nadawcy mało wiarygodni

• Nadawcy atrakcyjni (czy to z powodu wyglądu zewnętrznego czy z powodu cech osobowości) są bardziej skuteczni

Charakter komunikatu

• Komunikat jednostronny - taki który prezentuje tylko argumenty wspierające- najlepiej zastosować kiedy odbiorcy popierają Twoje stanowisko

• Komunikat dwustronny - prezentujesz swoje stanowisko oraz argumenty drugiej strony- najlepiej wygłaszać gdy audytorium nie zgadza się z Twoim stanowiskiem

Rodzaje informacji dotyczących zdrowia i choroby:

• Wykorzystujące fakty- dane statystyczne, jako argumenty przemawiające za potrzebą działań

• Oddziałujące na emocje, wyobrażenia, z podkreśleniem pozytywnych efektów działań

• Nastawione na wzbudzanie strachu w celu kształtowania pożądanych zachowań

• Humorystyczne- zwiększa zainteresowanie i atrakcyjność przekazu

• Jednostronny komunikat- prezentowanie korzyści z podejmowanych działań bez ukazywania efektów niepożądanych

• Dwustronny komunikat- ukazywanie korzyści i strat wynikających z podejmowanych działań

• Pozytywne zalecenia- co należy robić dla swojego zdrowia

• Negatywne zalecenia- czego NIE należy robić aby zachować zdrowie

Wygłaszać argumenty przed czy po kimś?

• Jeśli obie argumentacje maja być przedstawione bezpośrednio jedna po drugiej, a później upłynie pewien czas nim słuchacze podejmą decyzję, to najlepiej wystąpić w pierwszej kolejności; w takim przypadku bardzo możliwie, że wystąpi efekt pierwszeństwa, który polega na tym, że na słuchaczy ma większy wpływ informacja prezentowana jako pierwsza

• Jeśli między pierwsza a druga prezentacją jest przerwa, a słuchacze podejmują decyzje bezpośrednio po zaprezentowaniu drugiego stanowiska, to najlepiej występować w drugiej kolejności; w takim przypadku bardzo prawdopodobne jest, że wystąpi efekt świeżości, który polega na tym, że lepiej zostaną zapamiętane argumenty zawarte w drugim komunikacie

Model wypracowania prawdopodobieństw

• Teoria ta zakłada, że istnieją dwa sposoby zmiany postaw za pośrednictwem komunikatów perswazyjnych:

• Gdy ludzie mają motywację i zdolność do skupienia uwagi na argumentach zawartych w komunikacie, uważnie słuchają i rozważają argumenty (centralna strategia perswazji)

• Gdy ludzie nie skupiają swojej uwagi na argumentach, lecz są pod wpływem charakterystyk powierzchownych (np. kto jest nadawcą) - peryferyczna strategia perswazji

Znaczenie osobiste sprawy

• Im większe znaczenie osobiste sprawy, tym większa koncentracja uwagi na argumentach zawartych w komunikacie, a zatem skłonność do wyboru centralnej strategii perswazji

Zdolność do skupienia uwagi na argumentach

• Nawet jeśli sprawa ma duże znaczenie osobiste, to ludzie wybiorą strategię peryferyczną, jeśli jest im trudno skoncentrować uwagę na komunikacie

• Trudno skupić uwagę gdy występują czynniki zakłócające - dokuczliwy hałas, komentarze innych osób, uczucie zmęczenia, głodu itd.

• W konsekwencji komunikaty przedstawiające niezbite argumenty będą mniej skuteczne, gdy na ludzi działają czynniki zakłócające, podczas gdy komunikaty ze słabymi argumentami będą odnosiły skutek

A zatem:

• Jeśli martwisz się, ze twoje dowody są raczej słabe to możesz rozważyć ewentualność rozproszenia uwagi słuchaczy

• Jeśli masz argumenty mocne i przekonujące, to uczyń wszystko aby słuchacze mogli skupić uwagę na twoich twierdzeniach

Czy komunikaty wzbudzające strach są skuteczne?

• Wzbudzenie strachu może być odbierane jako zagrożenie

• Ludzie którzy odczuwają strach, poszukują spokoju, czyli chcą aby ktoś lub coś zredukowało ich poczucie dyskomfortu i napięcia

• Aby zmiana, która nastąpiła wskutek zastosowania strategii centralnej była długotrwała, należy wzbudzić u ludzi strach i przekonać ich, że skoncentrowanie się na treści komunikatu pomoże im ten strach zredukować

Technika „straszenia” może być wykorzystywana w edukacji zdrowotnej, gdy:

• Ludzie są zagrożeni poważnymi śmiertelnymi) chorobami

• Uczący się mają wysokie poczucie własnej wartości

• Działania, których oczekuje się od ludzi są skuteczne

• Podejście takie wydaje się najprostsze i niezbędne jest, aby reakcja ludzi była natychmiastowa

• Dostępne są konkretne możliwości dokonania zmiany

Typy procesu komunikowania się:

• Komunikowanie informacyjne

• Komunikowanie perswazyjne

Komunikowanie informacyjne

• Dzielenie się wiedzą, ideami, myślami, może obejmować wyjaśnianie, instruktaż

• Metody komunikowania się dobieranie są przez nadawców, w zależności od specyfiki prezentowanej informacji i należą do nich przede wszystkim: definiowanie pojęć, wyjaśnianie, opis, demonstracja

• Przykład: wykład

• Efektywność tego komunikowania zależy m.in. od:

• Kreatywności przekazu- jakości i sposobu prezentacji informacji

• Wiarygodności nadawcy i zaufania do niego odbiorców

• Nowości informacji

• Ważności informacji dla odbiorcy- jego wiedzy i psychologicznego nastawienia

• Wykorzystania pomocy wizualnych dla wzmocnienia przekazu i uczynienia go bardziej przejrzystym i zrozumiałym

Komunikowanie perswazyjne

• Kompleksowy, interaktywny proces, w którym nadawca i odbiorca są połączeni werbalnym i niewerbalnymi symbolami, poprzez które perswadujący próbuje wpłynąć na drugą osobę po to, aby zmienić jej reakcję, zachowania, ukształtować nowe postawy lub zmodyfikować już istniejące i sprowokować do działania

• Skuteczność komunikowania perswazyjnego zależy od:

• Sprecyzowania celu działania i oczekiwanych efektów u odbiorcy

• Stosowania logicznej i racjonalnej argumentacji- wyszukiwanie dowodów i odwoływanie się do nich

• Określenia emocji, na które chce się oddziaływać

• Wiarygodności nadawcy

• Prezentacji komunikatu w przekonywujący i atrakcyjny sposób

• Umiejętności obalania przeciwnych argumentów

Komunikowanie a uczenie się

Bariery w komunikowaniu

• Dystans kulturowy i społeczny między prowadzącymi zajęcia a uczącymi się:

• Różny status społeczny (wyrażający się m. in. w ubiorze i słownictwie)

• Odmienne przekonania kulturowe lub religijne (np. dotyczące żywienia, stosowania antykoncepcji)

• Różnice w hierarchii wartości

• Ograniczenia w odbiorze informacji zależne m. in. od:

• Niepełnosprawności umysłowej

• Stanu emocjonalnego (związanego z chorobą, zmęczeniem, bólem, stresem)

• Zaabsorbowania praca i innymi czynnościami

• Niepostrzegania zdrowia jako wartości

• Negatywny stosunek do prowadzących zajęcia związany z:

• Osobą prowadzącą zajęcia- złe doświadczenia we wcześniejszych kontaktach, brak zaufania do osoby, zachowania prowadzącego niezgodne z tym co zaleca inny, krytyczny i oceniający stosunek do uczących się

• Negatywny stosunek do prowadzących zajęcia związany z:

• Uczącym się- przekonanie, że „wie wszystko” i udział w zajęciach jest stratą czasu, niezadowolenie, a nawet obawa w sytuacji gdy przekazywana informacja i porada nie będzie możliwa do wykorzystania w jego sytuacji społeczno-ekonomicznej lub uczący się jest nakłaniany do rezygnacji z zachowań , które są dla niego przyjemne

• Trudności w zrozumieniu i zapamiętaniu informacji związane np. z niskim poziomem wykształcenia, inteligencji, używanie żargonu lub terminologii medycznej

• Niedocenianie przez prowadzących edukację znaczenia komunikowania spowodowane: niedostatecznym przygotowaniem w tym zakresie, brakiem wiary w swoje umiejętności dydaktyczne, brakiem czasu, niechęcią do przekazywania wiedzy „nieprofesjonalistom”

• Sprzeczność informacji w sytuacji, gdy przekazywane są one przez różne osoby, np. opinie różnych specjalistów są odmienne, rodzina i znajomi przekazują przeciwstawne informacje niż profesjonaliści, uczący traktuje te informacje jako nieaktualne

Realizacja promocji zdrowia w miejscu pracy

- stanowisko WHO

„Promocja zdrowia dla populacji pracujących”1988

„promocji zdr chodzi przede wszystkim o modyfikacje stylu życia i warunków życiowych w celu wzrostu dobrostanu jednostki”

Dziedziny interwencji promocyjnych wskazane przez WHO

- palenie tytoniu

- aktyw fizyczna

- sp odżywiania

- picie alkoholu

- używanie środków psychoaktywnych

- stres

- problemy ergonomiczne i związane z nim zaburzenia zdr

Strategia

- podejście od ludzi do problemu

- podejście od problemu do ludz

Zakład pracy jako obszar realizacji pr zdr

- organizacja pracy promotorów zdrowia

- łatwość kontaktowania się z adresatami działam

- znaczna ich homogeniczność pod względem podstawowych cech spol- demograficznych ( siedlisko)

- kadra rozeznana w gl problemach zdr załogi i niektórych sposobach ich rozwiązywania ( np. inspektorzy bhp, personel służby med. Pracy)

- możliwość korzystania z zaplecza socjalnego firm na potrzeby programów

- efektywność działań nakierowanych na poprawę stanu zdr pracujących

- poprzez wdrażanie ich właśnie w zakładzie pracy który jest określony systemem społecznym, stwarza się realne szanse poszerzania możliwości rzeczywistych wyborów prozdrowotnych członków załogi

- korzyści dla zakładu pracy

- uzyskują one w efekcie dobrze przeprowadzonego procesu produkcyjnego lepsze samopoczucie pracowników szereg korzyści poza zdrowotnych

Partnerzy współdziałania w ochronie zdrowia pracujących

Pracodawcy

- to na nich spoczywa bezpośrednio odpowiedzialność za zapewnienie bezpiecznych i zgodnych z normami higienicznymi warunków pracy oraz przestrzeganie norm prawa pracy

Pracownicy

Powinni być partnerami najbardziej zainteresowanymi rzeczywistym wypełnianiem zadań z zakresu och zdr

Państwową Inspekcja Sanitarna

Odpowiedzialna poprzez działalność pionu higieny pracy stacji sanitarno - epidemiologicznej za ocenę narażenia zawodowego w miejscu pracy, sprawowania nadzoru nad działalnością profilaktyczna służb medycyny pracy, a także uznawanie ch zawodowych

Państwowa Inspekcja Pracy

Profesjonalna służba kontroli stanu bezpieczeństwa …..w przedsiębiorstwach ( profilaktyka wypadkowa) i program prawa pracy.

Służba medycyny pracy

Powołana do prowadzenia przede wszystkim działalność prewencyjnej , ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki wynikającej z konkretnych narażeń występujących w środowisku pracy , a także do wykonywania zadań z zakresu wychowania zdr i promocji zdr

Zakładowe programy promocji zdrowia

Specjalne zaplanowane i realizowane systemy działań podporządkowane osiągnięciu we wskazanym czasie określonych celów prozdrowotnych

- edukacja

- tworzące warunki do podejmowania prozdrowotnych wyborów

Działania w ramach promocji zdrowia

- organizacyjne ( inicjujące i planistyczne )

-dobór zakładu, dobór realizatorów programu, diagnoza sytuacji zdrowotnej

- wdrożeniowe i oceniające

- określenie celów programu, wybór zadań, harmonogram, dobór sposobów ewaluacji programu

Zasady realizacji działań

O ostatecznym kształcie i powodzeniu programu decyduje załoga

- sukces programu zależy od dwóch czynników

- jakość jego koncepcji i treści oraz poziomu ich akceptacji przez pracowników

Sukces programu = jego jakość x akceptacja

Zasady realizacji zadań

- zakładowy program promocji zdr powinien Stanowic wynik integracji celów zdr zasadniczych celów funkcjonowania firmy

- promocja zdr nie powinna ograniczać się do działań edukacyjnych ale również tworzyć trwale warunki do realizacji działań prozdrowotnych

Motywy podejmowania działalności promocyjnej

- zainteresowanie zdrowiem pracowników

- odpowiedz na zgłoszenie przez pracowników zapotrzebowania

- spodziewanie obniżenia ponoszonych przez przedsiębiorstwa kosztów opieki zdr pracowników

Korzyści wynikające z programów pr zdr

- ekonomiczne wynikające z obniżenia wypłat z tytułu zasiłków chorobowych należnych pracownikowi az w ciagu 33 dni zwolnienia lek

- wzrost kondycji zdr załogi stanowi szanse do jej wydajniejszej i lepszej jakościowo pracy, co oznacza możliwość zrealizowania przez przedsiębiorstwo następnych efektów ekonomicznych

- zaangażowanie się zakładu w pr promocji zdr pracowników stanowi dla nich świadectwo ze firma dba o załogę odbierają to jako rodzaj dodatkowego wynagrodzenia

- owocować to może większą integracja z zakładem co może przenieść ostatecznie na określone efekty ekonomiczne

- aktywny udział pracowników stanowi bardzo korzystne warunki do dodatkowej integracji ludzi co prowadzi do poprawienia ogólnej atmosfery i procesów współpracy w zakładzie

- przedsiębiorstwo oferuje swoim pracownikom działania z dziedziny promocji zdrowia i profilaktyki, przekazuje swoim partnerom sygnał o swojej dobrej kondycji ekonomicznej jak też daje świadectwo nowoczesności zarządzania.

Przyczyny braku realizacji promocji zdrowia

- brak środków finansowych

- niedostatek systemowych rozwiązań prawnych i finansowych zachęcających firmy do wdrażania procesu promocji

-zaabsorbowanie kadry zarządzającej firma realizacja innych rożnych celów

-niedostatek inf i materiałów na temat znaczenia tych działań oraz sposobów ich realizacji

- słabe zainteresowanie działaniami prozdrowotnymi ze strony pracowników

- brak kontaktu ze specjalistami mogącymi przeprowadzić tego typu działania

Warunki organizacja klimat sprzyjające dobremu komunikowaniu i uczeniu się

Organizacja i warunki pracy gr

Liczba w gr nie powinna przekraczać 20 os

Czas trwania jednostki zajęć nie powinien przekraczać 1,5 h

Pomieszczenie w którym odbywają się zajęcia powinno być zlokalizowane w miejscu zabezpieczonym przed Halasem zew, wielkość i umeblowanie umożliwiające tworzenie i przekształcanie gr swobodne poruszanie się przeprowadzenie rożnych form zabaw

Ustawienie tradycyjne

Nauczyciel stoi lub siedzi przed kilkoma rzędami ławek uczniowskich

P -wtedy gdy uczniowie powinni pracować indywidualnie

- klasa w kształcie prostokąta

- gdy zależy nam aby uczniowie się ze sobą nie porozumiewali

M -uczniowie mogą nie widzieć nauczyciela lub prezentowanych przez niego pomocy czy tez tekstu zapisywanego na tablicy

- edukator nie jest w stanie utrzymać kontaktu wzrokowego z cala gr

- uczniowie siedzący na końcu sali mogą prowadzić rozmowy na tematy nie związane z lekcja

- niekorzystne do pracy w gr

Ustawienie w kręgu

P Edukator ze względu na typ prowadzonych zajęć jest częścią gr lub chciałby aby wszyscy uczniowie go widzieli

- edukator chce aby wszyscy uczniowie byli do siebie zwróceni twarzami i utrzymywali kontakt wzrokowy

- odbywa się dyskusja klasowa i chcemy aby wszyscy w niej uczestniczyli

- zależy nam na stworzeniu przyjacielskiej atmosfery w klasie

M Trudno jest wykorzystywać pomoce wizualne zawieszone lub wyświetlane na ścianie, tablicy

- osoby siedzące obok siebie mogą łatwiej podejmować rozmowy nie na temat

- niektóre osoby mogą uznać ze taki układ ich rozprasza nie wiedza czym na kim powinna się skupić ich uwaga

- nie wszyscy czuja się komfortowo w sytuacji gdy cały czas sa dobrze widoczni

- nauczyciel nie zajmuje miejsca uprzywilejowanego które od razu wskazywało na jego role w grupie

Półkole

P - edukator chce widzieć wszystkich uczniów

- wszyscy słuchacze powinni widzieć edukatora

- edukator chce zaprezentować pomoce wizualne lub pisać na tablicy

- edukatorowi zależy na łatwości kierowania gr oraz stałym kontakcie ze wszystkimi członkami gr

M - nie wszystkie pomieszczania sa wystarczająco duże aby zastosować taki układ zwłaszcza gdy gr jest duża

- niektórzy uczniowie nie wiedza siebie nawzajem

Prostokąt (edukator w prostokącie)

P -Edukator jest częścią gr ale chciałby mieć kontakt z każdym uczniem

-zależy nam żeby słuchacze czyli ze wszyscy maja takie same miejsca

- edukator chce mieć dobry dostęp do każdego z uczniów

M - trudno jest wykorzystać pomoce wizualne gdyż niektóre osoby siedzą tylem do nich

- nie wszyscy słuchacze widza dobrze edukatora

- taki układ wymaga d Sali

Niepełny prostokąt

P Edukator chce widzieć wszystkich uczniów

- słuchacze powinni widzieć prowadzącego

- prezentowane sa pomoce wizualne

- edukator chce mieć łatwy dostęp do uczniów i ich prac

- edukatorowi zależy aby wszyscy uczniowie widzieli się nawzajem

M Jeśli prostokąt jest za duzy uczniowie na jego końcach mogą tworzyć swoje własne gr i wyłączyć się z zajec

Grupa stolikow

P - zaplanowana jest praca w małych gr

- zależy mam na wzmocnieniu u słuchaczy poczucia przynależności do gr

- potrzebna jest powiesz cznia na stolikach do wykonywania przez gr zadania praktycznego lub do wykonywania części projektu edukacyjnego

- koncentracja na działaniu gr większe znacznie niż uczestniczenie w pracy całej klasy

M - takie ustawienie wymaga dość dużego pomieszczenia

- ogranicza kontrole edukatora

- może wprowadzić poczucie bałaganu

- sprzyja rozmowom nie na temat zadania

- wymaga od edukatora dużej aktywności kontroli całej klasy i poszczególnych grup

Półkole z samych krzesełek bez stolików

P - edukator nie chce tworzyć bariery oddzielającej go od słuchaczy

- zależy nam na stworzeniu przyjaznej atmosfery w klasie

- chcemy aby wszyscy uczniowie widzieli pomoce wizualne i eksponaty i aby łatwo im było przekazać je dalej

- kiedy nie zależy nam na pisaniu i miejscu do prac ręcznych

M - trudno jest sporządzić notatki

- łatwo jest przejść do rozmów nieformalnych ale często nie na temat

- niektórzy uczniowie mogą czuć się niepewnie nie mając przed sobą ławek

Styl liderowania

Zależy od:

- cech umiejętności prowadzącego

- członków gr np. w gr o wysokiej motywacji do uczenia się najkorzystniej jest gdy lider zachęca do uczestnictwa a decyzje co do przebiegu procesu sa podejmowane wspólnie z uczestnikami

Styl autokratyczny

Lider zachowuje się jak kierownik który jest ekspertem uzyskując akceptacje gr wykorzystując swój status wiarygodność i wiedze i doświadczenie

Zalety :korzystny dla dzieci

Wady: uczestnicy obawiają się podejmować własne działania wyrażać własne poglądy nie kształtują własnej odpowiedzialności za swoje decyzje i działania

Styl uczestniczący

Lider pełni role przewodnika dzieli się rola i zadaniami z członkami gr jest tolerancyjny bezstronny wobec poglądów

Zalety: uczestnicy uczą się wierzyc we własnym opiniom oraz szanować prawa i opinie innych osób

Wady: uczestnicy mogą mieć poczucie braku satysfakcji gdyż nie otrzymują wskazówek i wad których oczekiwali

Czynniki wpływające na liderowanie

Preferowany styl działania i osobowość lidera

Preferowany przez gr styl liderowania

Cele i zadania gr

Czynniki spol- kulturowe

Praca z pojedynczymi os

- odpowiedni dystans fizyczny

- siedzenie na tym samym poziomie, naprzeciw siebie co ułatwia kontakt wzrokowy

-utrzymanie kontaktu wzrokowego ale bez patrzenia bez przerwy

- otwarta pozycja ciała

- dostrojenie się do pozycji ciała , tempa mówienia i tonacji głosu rozmówcy

1

Prekontenplacja

Brak zainteresowania zmiana ryzykownego stylu zycia

Wyjscie utrzymanie bezpiecznego stylu zycia

---