TEORIA FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTWA

1. Nakłady a wielkość produkcji. Funkcja produkcji.

proces produkcji

↓

nakłady → produkcja

Nakłady (inaczej czynniki produkcji) - dobra (lub usługi) wykorzystywane w procesie produkcji:

• praca

• surowce, materiały, energia, półprodukty

• kapitał w postaci maszyn i urządzeń oraz budynków (nakłady kapitału = zużycie kapitału)

Funkcja produkcji określa zależność zdolności produkcyjnych Q od zaangażowanych w procesie wytwórczym czynników, np. pracy (L) i kapitału (K):

Zdolności produkcyjne - maksymalne rozmiary produkcji możliwe do osiągnięcia przy danym poziomie nakładów

Q = F ( K , L )

Funkcja produkcji charakteryzuje więc zbiór technicznie efektywnych metod wytwarzania

Metoda wytwarzania jest technicznie efektywna, gdy nie istnieją inne metody, które do wytworzenia tej samej wielkości produkcji zużywają przy danym nakładzie jednego czynnika - mniej drugiego.

Krzywa jednakowego produktu (izokwanta)

Prawo malejącej krańcowej stopy substytucji ( - ΔK / ΔL ):

W miarę zastępowania kapitału przez pracę, zmniejsza się ilość kapitału, którą można zastąpić przez każdą dodatkową jednostkę pracy.

2. Analiza funkcji produkcji w krótkim okresie

Długi okres - czas potrzebny do dostosowania do nowych warunków wszystkich rodzajów czynników produkcji w przedsiębiorstwie

Krótki okres - czas, w którym przedsiębiorstwo jest w stanie tylko częściowo dostosować czynniki produkcji do nowych warunków.

Analiza długookresowa funkcji produkcji - zakłada się, że zmianie ulegają oba czynniki, zarówno praca jak i kapitał.

Analiza krótkookresowa funkcji produkcji - zakłada się, że w krótkim okresie kapitał nie ulega zmianie, analizuje się zatem tylko wpływ czynnika zmiennego (pracy) na wielkość produkcji.

Przeciętna produkcyjność pracy (przeciętna wydajność pracy):

Krańcowa produkcyjność pracy (krańcowa wydajność pracy)

Krótkookresowa funkcja produkcji Q= f (L) ma kilka charakterystycznych punktów. Są to:

• punkt przegięcia funkcji (a) - odpowiada mu maksimum krańcowej wydajności pracy.

• punkt styczności funkcji z liniią prostą poprowadzoną z początku układu osi współrzędnych (b) - odpowiada mu maksimum przeciętnej wydajności pracy.

• punkt maksimum funkcji produkcji - odpowiada mu krańcowa wydajność pracy = 0.

Prawo malejących przychodów (inaczej: prawo malejącej krańcowej produkcyjności pracy)

Działa ono na prawo od punktu przegięcia a w krzywej produkcji Q = f (L).

Krzywa produktu całkowitego oraz produkcyjności przeciętnej i krańcowej czynnika zmiennego w krótkim okresie (tzn. pracy)

(na podst. rys.5.1. Nasiłowski, s. 98)

Rysunek znajduje się w materiałach udostępnionych dla studentów w dziekanacie (istnieje możliwość zrobienia kserokopii na miejscu)

3. Koszty w ujęciu ekonomicznym i księgowym

Koszty:

• materialne:

• materiałowe i usług materialnych

• amortyzacja

• niematerialne:

• osobowe (wynagrodzenia za pracę)

• finansowe (ubezpieczenia rzeczowe i społeczne, odsetki od kredytu, opłaty dzierżawne, itp.)

amortyzacja:

• rozumiana jako składnik kosztów odzwierciedlający wartość zużycia kapitału (środków trwałych)

• rozumiana jako fundusz amortyzacji przeznaczony na odtworzenie zużytego kapitału (na inwestycje odtworzeniowe, inaczej: restytucyjne)

Koszty i zyski w ujęciu księgowym		Koszty i zyski w ujęciu ekonomicznym
Utarg całkowity	1000	Utarg całkowity	1000
Koszt księgowy	700	Koszt księgowy	700
		Koszt alternatywny kapitału	100
		Koszt alternatywny pracy właściciela	150
		Zysk normalny (łączny koszt alternatywny)	250
		Łączne koszty ekonomiczne	950
Zysk księgowy	300	Zysk nadzwyczajny (ekonomiczny)	50

4. Koszty stałe i zmienne ( w krótkim okresie)

Na koszty całkowite K_C składają się:

• koszty stałe K_S

• koszty zmienne K_Z

K_C = K_{S +} K_Z

Koszty stałe - wszystkie wydatki związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa, które nie zależą (w krótkim okresie) od wielkości wytwarzanej produkcji. Są to:

• amortyzacja

• opłaty za dzierżawę terenu

• koszty ogrzewania, oświetlenia, etc.

• koszty funkcjonowania administracji

• odsetki od kredytów

Koszty zmienne - koszty, które zależą od wielkości wytwarzanej produkcji (w krótkim okresie). Są to:

• koszty zużycia materiałów, surowców i półproduktów

• koszty robocizny bezpośredniej

• koszty ruchu maszyn i urządzeń

Koszty przeciętne (na jednostkę produkcji) dla kosztów K:

Koszty krańcowe (marginalne):

Poprzednio analizowaliśmy funkcję produkcji w zależności od zatrudnienia, przy założeniu, że kapitał jest wielkością stałą:

Q = f ( L )

Teraz analizujemy funkcję kosztów w zależności od wielkości produkcji:

K = g ( Q )

Przyjmujemy następujące oznaczenia:

K_S , K_Z , K_C - koszty stałe, zmienne i całkowite (jak wyżej)

K_PZ - przeciętne koszty zmienne

K_PC - przeciętne koszty całkowite

K_K - koszty krańcowe

Uwaga: Koszty krańcowe dla kosztów zmiennych i całkowitych są sobie równe, ponieważ pochodna kosztów stałych (po produkcji) jest równa zero.

Kształty krzywych kosztów produkcji w krótkim okresie

(na podst. rys.6.1. Nasiłowski, s. 123)

Rysunek znajduje się w materiałach udostępnionych dla studentów w dziekanacie (istnieje możliwość zrobienia kserokopii na miejscu)

4. Minimum kosztów krańcowych i przeciętnych (stałych i zmiennych).

Krzywe kosztów całkowitych i zmiennych mają kilka charakterystycznych punktów. Są to:

• punkt przegięcia funkcji kosztów zmiennych (a) - odpowiada mu minimum kosztów krańcowych

• punkt styczności linii prostej poprowadzonej z początku układu osi współrzędnych z funkcją kosztów zmiennych (b) - odpowiada mu minimum przeciętnych kosztów zmiennych

• punkt styczności linii prostej poprowadzonej z początku układu osi współrzędnych z funkcją kosztów całkowitych (d) - odpowiada mu minimum przeciętnych kosztów całkowitych

Rosnąca krzywa kosztów krańcowych przecina krzywą przeciętnych kosztów zmiennych oraz krzywą przeciętnych kosztów całkowitych w punktach, gdzie osiągają one swoje minima (odpowiednio w punktach b' oraz d' na rys. „Optimum techniczne przedsiębiorstwa”) .

Dowód:

1. W punkcie minimum funkcji K_PC - pierwsza pochodna jest równa 0:

Co oznacza, że punkt minimum przeciętnych kosztów całkowitych jest jednocześnie punktem przecięcia krzywych kosztów krańcowych oraz przeciętnych kosztów całkowitych.

2. W punkcie minimum funkcji K_PZ - pierwsza pochodna jest równa 0 (dowód przeprowadzamy analogicznie jak w p.I):

Co oznacza, że punkt minimum przeciętnych kosztów zmiennych jest jednocześnie punktem przecięcia krzywych kosztów krańcowych oraz przeciętnych kosztów zmiennych.

6. Optimum techniczne przedsiębiorstwa - minimalizacja przeciętnych kosztów całkowitych (analiza krótkookresowa).

Techniczne optimum produkcji Q_opt.tech.:

Produkując w tym punkcie (gdy wielkość produkcji = Q_opt.tech ), przedsiębiorstwo osiąga najniższe przeciętne koszty całkowite. (punkt d oraz d' na rys.)

Warunek technicznego optimum produkcji: K _K = K _{P C}

Jest to jednocześnie punkt min K _PC

Optimum techniczne przedsiębiorstwa

(na podst. rys.6.2. Nasiłowski, s. 124)

Rysunek znajduje się w materiałach udostępnionych dla studentów w dziekanacie (istnieje możliwość zrobienia kserokopii na miejscu)

6. Optimum ekonomiczne przedsiębiorstwa (maksymalizacja zysku).

Przedsiębiorstwo podejmuje decyzje o wielkości produkcji kierując się maksymalizacją zysku:

Z = U - K → max

gdzie:

Z - zysk,

U - utarg, U = p Q (zależy od cen p oraz od wielkości sprzedaży Q)

K - koszty (zależą od wielkości produkcji Q)

Warunek: pierwsza pochodna funkcji zysku = 0

Warunek ekonomicznego optimum produkcji: U _K = K _K

Jest to jednocześnie punkt max zysku

Koszt krańcowy i utarg krańcowy.

Wyznaczanie optymalnej wielkości produkcji.

8. Decyzje krótkookresowe przedsiębiorstwa przy założeniu doskonałej konkurencji.

W modelu konkurencji doskonałej przedsiębiorstwo jest „cenobiorcą” (price taker), tak więc cena rynkowa jest dana i nie zmienia się wraz ze zmianą produkcji w przedsiębiorstwie.

Obowiązuje tu zależność:

utarg przeciętny = utarg krańcowy = cena

Ponieważ utarg całkowity U_C:

Utarg przeciętny jest równy cenie C:

Utarg krańcowy jest także równy cenie C:

Jak wiemy z poprzednich rozważań, przedsiębiorstwo osiąga maksimum zysku w punkcie przecięcia funkcji kosztów krańcowych z funkcją utargu krańcowego. W warunkach konkurencji doskonałej funkcja utargu krańcowego pokrywa się z funkcją ceny i jest funkcją stałą. Punkt ten wyznacza optymalne rozmiary produkcji przedsiębiorstwa (optimum ekonomiczne).

W warunkach równowagi całej gałęzi optimum ekonomiczne pokrywa się z optimum technicznym (przy założeniu konkurencji doskonałej) - na rys. punkt E.

Wówczas cena rynkowa kształtuje się na poziomie przeciętnych kosztów całkowitych. Zysk nadzwyczajny każdego przedsiębiorstwa w będącego w równowadze jest równy 0. Osiąga on zysk normalny równy kosztom alternatywnym (procentowi od kapitału oraz możliwemu wynagrodzeniu przedsiębiorcy za pracę menedżera).

Dla warunków równowagi:

W sytuacji, gdy cena C nie jest ceną równowagi - optimum ekonomiczne i techniczne różnią się. Występuje zysk nadzwyczajny (lub strata nadzwyczajna):

Optimum techniczne oraz optimum ekonomiczne

przedsiębiorstwa w krótkim okresie.

Przypadek osiągania zysku nadzwyczajnego.

(na podst. rys.6.3. Nasiłowski, s. 128)

Rysunek znajduje się w materiałach udostępnionych dla studentów w dziekanacie (istnieje możliwość zrobienia kserokopii na miejscu)

Przypadek ponoszenia straty nadzwyczajnej.

(na podst. rys.6.4. Nasiłowski, s. 130)

Rysunek znajduje się w materiałach udostępnionych dla studentów w dziekanacie (istnieje możliwość zrobienia kserokopii na miejscu)

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

KL

izokwanta

kapitałochłonna (pracooszczędna) metoda produkcji

K_A

AL

metoda produkcji minimalizująca koszty

CL

pracochłonna (kapitałooszczędna) metoda

K*

linia jednakowego nakładu

( p_K K + p_L L = N )

BL

K_B

0

L_A

L_B

L

L*

K_K

U_K

Koszt krańcowy

Utarg krańcowy

EL

0

Q_{opt. ekon}.

Q

---