FOTODERMATOZY

FOTODERMATOZY - To choroby skóry będące wynikiem wrodzonej, lub nabytej nadwrażliwości na światło słoneczne. Dzielimy je na cztery grupy:

1. Choroby idiopatyczne (nie wiadomego pochodzenia, reakcje fototoksyczne i fotoalergiczne).

2. Choroby związane z egzogennymi i endogennymi czynnikami uczulającymi na światło.

3. Choroby wynikające z wrodzonej, lub nabytej utraty właściwości ochronnych skóry przed promieniowaniem UV.

4. Choroby zaostrzające się pod wpływem światła słonecznego (w tym solarium).

Choroby idiopatyczne, do których należą :

• wielopostaciowe osutki świetlne,

• pokrzywka słoneczna,

• przetrwałe odczyny świetlne.

WIELOPOSTACIOWE OSUTKI ŚWIETLNE:

Chorobę tą cechuje duża różnorodność wykwitów, tj. plamki, grudki, pęcherze, rumień. Choroba rozpoczyna się w dzieciństwie, bądź we wczesnej młodości, dotyka osoby o jasnej karnacji. Zmiany pojawiają się najczęściej w okresie wiosenno - letnim, po kilkudziesięciu godzinach po ekspozycji słonecznej. Występuje nadwrażliwość szczególnie na UVB. Najczęściej dotyczy odsłoniętych części ciała.

POKRZYWKA SŁONECZNA:

Charakterystycznymi wykwitami są bąble pokrzywkowe, pojawiające się do kilkunastu minut od zadziałania promieni i znikające do dwóch godzin od zaprzestania promieniowania. Dotyczy każdej grupy wiekowej, głównie kobiet i pojawia się na częściach odsłoniętych.

PRZETRWAŁE ODCZYNY ŚWIETLNE:

Wybitna nadwrażliwość na promienie UVA i UVB. Prowadzi do przewlekłego utrzymania się zmian skórnych w miejscach odsłoniętych, nie tylko w okresie letnim.

Warstwa ciała	C	B	A	widzialne	A	B	C
warstwa rogowa	+	+	+	+	+	+	+
warstwa rozrodcza		+	+	+	+	+	+
skóra właściwa			+	+	+	+
tkanka podskórna					+	+

CHOROBY SKÓRY WYWOŁANE CZYNNIKAMI UCZULAJĄCYMI NA ŚWIATŁO - EGZOGENNYMI:

Czynnikami wywołującymi te zmiany są substancje światło uczulające, połączone z energią słoneczną, (gdyż są wstanie energię świetlną absorbować).

SUBSTANCJE UCZULAJĄCE:

• zioła (dziurawiec, psoraleny),

• słodziki (cyklamat),

• barwniki chemiczne (chininy, eozyna, błękit metylowy, blue peel, róż bengalski),

• leki ( z grupy barbituranów i sulfonamidów, niesterydowe środki przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwreumatyczne, środki moczopędne, antybiotyki z tetracyklin i ich pochodne, środki uspakajające i przeciwdepresyjne, niektóre leki przeciwcukrzycowe, hormonalne, antykoncepcyjne, niektóre środki przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze, pochodne kwasu benzoesowego, pochodne retenoidów zawarte w maściach - Differin, Izotex, lekach doustnych - Roacutane, fenotiazyny działające uspakajająco, przeciwpsychotycznie, przeciwhistaminowo),

• kosmetyki (dezodoranty i środki przeciwbakteryjne w mydłach, niektóre substancje zapachowe, tj. piżmo, olejek lawendowy, cedrowy, waniliowy, sandałowy, bergamotowy, retinoidy, tj. kwas retinowy i jego pochodne, kwasy hydroksylowe AHA i AHB, wyjątkiem jest retinoaldehyd).

• środki promieniochronne (benzofenony, pochodne kwasu cynamonowego, oksybenzon, kwas paraaminobenzoesowy - PABA, estry PABA,

• fluorescencyjne rozjaśniacze do: (celulozy, nylonu, włókien wełnianych).

TYPY POWSTAJĄCYCH REAKCJI:

1. REAKCJE FOTOTOKSYCZNE - Mogą pojawić się u każdej osoby, która otrzyma wystarczającą ilość substancji fototoksycznej i która jest eksponowana na dostatecznie dużą dawkę promieniowania UV. Odczyny fototoksyczne mają charakter oparzenia słonecznego z obecnością rumienia obrzęku pęcherza.

2. REAKCJE FOTOALERGICZNE - Występują rzadziej u wybiórczej grupy osób, wywołane są przez niektóre substancje światłouczulające i występują tylko u niektórych osób. Za aktywacje większości fotoalergenów odpowiedzialne jest promieniowanie UVA, gdyż działa bardziej, niż UVB. Reakcje fotoalergiczne mają ścisły związek z odczynem immunologicznym i oparte są na mechanizmach tzw. Reakcji opóźnionej. Reakcje fotoalergiczne wymagają pobudzenia tzw. Komórek mediatorowych, czyli głównie limfocytów T, dlatego nie rozwijają się po pierwszej ekspozycji na słońce. Najczęstszy czas występowania reakcji na skórze to od 24 do 72 godzin, od podania substancji światłouczulającej i ekspozycji na światło. Zmiany kliniczne przypominają obraz wyprysku kontaktowego, grudki, rumień, pęcherze, nadżerki, w obrębie skóry narażonej bezpośrednio na działanie UV. W następstwie reakcji fotoalergicznych może dojść do utrwalenia nadwrażliwości na światło pomimo braku substancji fotouczulającej.

3. FOTODERMATOZY WYNIKAJĄCE Z UTRATY WŁAŚCIWOŚCI OCHRONNYCH SKÓRY PRZED UV:

• Bielactwo wrodzone i nabyte - Związane jest z brakiem barwnika, melaniny i brakiem ochrony przed UV. Tworzą się rumienie, nadżerki, poparzenia, a nawet blizny.

• Skóra pergaminowa i barwnikowa - Jest to bardzo rzadkie schorzenie uwarunkowane genetycznie. Występuje bardzo silna nadwrażliwość na UVB. Istotą tej choroby jest defekt enzymatyczny. Choroba rozpoczyna się w dzieciństwie i objawia się bardzo silną nadwrażliwością na UV i silnymi poparzeniami.

• Pelagra - Powoduje ją niedobór amidu, kwasu nikotynowego, witaminy PP. Jest to choroba nabyta w wyniku niepełnowartościowej diety, upośledzone wchłanianie aminokwasów. Objawia się ostro zapalnymi rumieniami, pęcherzami w okolicach odsłoniętych.

4. CHOROBY ZAOSTRZAJĄCE SIĘ POD WPŁYWEM UV:

• trądzik różowaty,

• choroby pęcherzowe,

• opryszczka,

• zapalenie skórno - mięśniowe,

• łuszczyca,

• atopowe zapalenie skóry.

FOTODERMATOZY ZWIĄZANE Z ENDOGENNYMI CZYNNIKAMI UCZULAJĄCYMI:

W tej grupie znajdują się niektóre odmiany tzw. porfin. W wyniku błędów metabolicznych dochodzi do nagromadzenia w organizmie metabolitów fotouczulających. W wyniku błędów metabolicznych powstają substancje, które jeżeli osiągną długość fali UVA to wywołają reakcje fotonadwrażliwości.

PROFILAKTYKA:

1. Przeprowadzamy wywiad z klientką w celu eliminacji substancji światłouczulających.

2. Stosujemy preparaty zawierające filtry UVA i UVB.

3. Stosujemy doustnie B - karoten ,( prekursor witaminy A, który zwiększa tolerancję na światło).

Wyszczególnienie wykorzystywanych pomiarów	Reakcje skóry na oddziaływanie promieni słonecznych, odczyny fotoalergiczne	Odczyny fototoksyczne
Występowanie	rzadko	często
Możliwość wystąpienia po 1 ekspozycji	nie	tak
Zależność od dawki światła i zw. chemicznych	nieistotna	bardzo znaczna
Objawy kliniczne	zmiany wypryskowe (erytrodemia)	rumień, pęcherze, przebarwienia
Promieniowanie aktywne	reakcje na UVA	reakcje na UVA
Kontakt z substancją światłouczulającą	na ogół miejscowy, rzadziej ogólny	ogólny, lub miejscowy
Diagnostyka	próby fotokontaktowe i wywiad	wywiad i obraz kliniczny

1

2

---