Handel zagraniczny

Do 1990 roku konstytucyjny monopol państwa w handlu zagranicznym. Do połowy lat 70' handel dewizowy był zakazany (pod karą śmierci). Prawo państwa do koncesjonowania handlu zagranicznego. Powstawały centrale, które miały wyłączność na pewne dziedziny. Po 1970 roku dopuszczono przedsiębiorstwa produkcyjne. Monopol został złamany, ale nikt bez koncesji nie mógł handlować z zagranicą. Lata 80' - zniesienie formalnego monopolu państwa w handlu zagranicznym. 01.01.1999 - wymienialny złoty, wcześniej za pomocą dewiz. Część central po prywatyzacji utrzymała się (wartość marki handlowej - Uniwersal itp.). węglokoks ma nieformalny monopol - kupuje poniżej kosztów wydobycia i eksportuje po normalnych cenach rynkowych. Teraz koncesje tylko na niektóre towary: alkohol, zbrojenia, środki odurzające, narkotyki, lekarstwa.

Charakter polityki ekonomicznej państwa:

• autonomiczny - wynikający z potrzeb państwa

• umowny - koncesyjny

• umowy dwustronne - tylko państwa sprzedające

• umowy wielostronne - najczęściej stosowane

Przejawy polityki państwa w stosunku do handlu zagranicznego

• preferowanie krajowych podmiotów gospodarczych - ustawa o zamówieniach publicznych, gdy różnica podmiotu polskiego nie przekracza 10% wybieramy podmiot polski

• szerokie stosowanie preferencji prowadzi do protekcjonizmu

• skrajny protekcjonizm autarchia - samowystarczalność (nie liczą się koszty, liczą się tylko efekty)

Polityka regulacji importu

1. cła

Taryfa celna - szczególnie ważne jest określenie nazw towarów i kodów towarów. Nomenklatura scalona zajmuje się technicznymi aspektami towarów (9 cyfr numeru kodu). Kolumny stałych cen w taryfie celnej:

• 1 kolumna - stawki autonomiczne - ustalane jednostronnie przez państwo

• 2 kolumna - stawki umowne (konkurencyjne) - ustalane umownie. Praktyk: zamorskie rozwinięte kraje Wielka. Brytania, USA. Japonia, do tego post radzieckie: Rosja, Białoruś, Ukraina

• 3 kolumna - stawki preferencyjne - samochody 0%, artykuły rolne 10%, stosowane są dla państw rozwijających się

2. instrumenty poza taryfowe (poza celne)

• kontyngenty towarowe - określenie ilości towarów, dla których zostają ustalone specjalne stawki ceł (dziś zanika)

• kontyngenty wartościowe - stosowane gdy państwo ma problemy z płatnościami

• kontyngenty sztywne, elastyczne

Ograniczenia ilościowe w imporcie zanikają, kontyngenty nie powinny być stosowane (dążenie do nie stosowania, tylko w uzasadnionych sytuacjach)

• ograniczenia dewizowe - kiedyś było głównym sposobem regulacji importu

• rosnącą formą ograniczeń importu są normy techniczne - uzyskanie atestu i certyfikacji jest długotrwałe i utrudnia życie importerom. Docelowo będzie wzajemne uznanie przez Polskę i UE certyfikatów

• system depozytów importowanych - importer zobowiązany jest do złożenia depozytu pieniężnego, depozyt musi być trzymany na nie oprocentowanym koncie i musi być trzymany jakiś czas (gdy państwo ma problemy z bilansem)

Polityka popierania eksportu:

Formy:

• subsydiowanie - bezpośrednie subsydiowanie z wyjątkiem rolnictwa jest bardzo ograniczone

• dopuszczalne są niektóre formy subsydiowania np. 0% stawka VAT dla towarów eksportowanych

• zwrot cła zawartego w komponentach towarów przeznaczonych na eksport

• gwarantowanie kredytów eksportowych

• ryzyko handlowe - odbiorca może okazać się niewypłacalny

• ryzyko kursowe - ewentualna dewaluacja

• ryzyko polityczne - przewroty polityczne itp.

• Ryzyko z tytułu zmian w polityce handlowej - kryzys rosyjski i zawieszenie wypłacalności walutowej

W Polsce istnieje organizacja KUKE (ubezpieczenie kredytu eksportowego), która powinna się tym zajmować, ale działa bardzo słabo.

Rodzaje rynku

Rynek dóbr bieżących (żywność, kosmetyki) zużywalne jednorazowo.

Rynek dóbr trwałego użytku.

Dobra przemysłowe można podzielić na towary:

• sprzęt inwestycyjny

• części i akcesoria do sprzętu inwestycyjnego oraz do sprzętu gospodarstwa domowego

• surowce i paliwa

• materiały wyposażeniowe

• patenty, licencje

Rynek usług w handlu

• usługi transportowe

• usługi spedycyjne

• usługi ubezpieczeniowe

• kontrola towarów

Rynek pieniądza:

• przyjmowanie depozytów i udzielanie kredytów

Rynek można podzielić na:

• rynek nabywcy - gdy podaż jest większa od popytu

• rynek sprzedawcy - gdy towaru brakuje

Rynek

• wolny

• regulowany - gdy władza w różny sposób ogranicza zasady funkcjonowania

• czarny - np. narkotyki

• szary - osoby nie płacące podatku

Rynek

- formalny:

towarowe np. metali kolorowych (transakcje rzeczywiste natychmiastowe, transakcja zabezpieczająca - zabezpieczenie się przed wahaniami cen)

Aukcja - ma charakter jednorazowy np. skórki, drewno

Przetarg - wcześniej ogłaszany, uczestnicy wpłacają wadium (nieruchomości)

Targi - bardzo duże znaczenie przede wszystkim promocyjne

- nieformalny:

Uczestnikami rynku są kupcy (nie koniecznie osoby fizyczne) - samodzielna jednostka posiadająca osobowość prawną

Można działać:

• na własny rachunek - pełne ryzyko (zarobkiem jest marża)

• na cudzy rachunek - nie wymaga posiadania dużego kapitału i ponoszenia ryzyka, zyskiem jest prowizja

Osoby prowadzące działalność na własny rachunek:

• ci, którzy na własny rachunek we własnym imieniu : np. komisanci, mocodawca - komitent - umowa komisu. Odmianą umowy komisowej jest umowa o skład konsygnacyjny - sprzedawanie części samochodowych branych w komis konsygnatariusz zawiera umowę z producentem

• działalność agentów i dealerów (makler to rodzaj agenta), agenci występują w obrocie nieruchomościami.

Formy operacji eksportowych i importowych

Bezpośrednia - producenci (we własnym imieniu i na własny rachunek)

Import bezpośredni - import kooperacyjny (we własnym imieniu i na własny rachunek)

Własne biuro handlu zagranicznego - szef jest vice szefem koncernu

Eksport bezpośredni - w przypadku biur leasingowych.

W handlu międzynarodowym w organizacji importu i eksportu bezpośredniego występują puste korporacje - niczego nie produkują tylko organizują pracę nakładczą, często za granicą.

Występuje eksport i import pośredni: - w europie ok. 50%

Kupcy prowadzący działalność na własny i obcy rachunek w handlu zagranicznym

• hurtownicy - z reguły na własny rachunek

• dystrybutorzy - wyłącznie na własny rachunek - wyłączność

• dealerzy - na własny lub cudzy rachunek - komisanci - musi zapewnić późniejszą obsługę - gwarancyjną (specyficzny komisant)

W Polsce 40% eksportu i 50% importu odbywa się przez zawodowych pośredników.

Przedsiębiorstwa handlu zagranicznego - posiadały odpowiednią kadrę umiejącą poruszać się na rynku, oraz posiadały markę wyrobiona np. Elektrim. Firmy te nie upadły po 90' roku.

W obrocie handlu zagranicznym mogą uczestniczyć przedsiębiorstwa handlu detalicznego np. hipermarkety - w imporcie, a w eksporcie domy wysyłkowe.

Operacje prowadzone we własnym imieniu na własny rachunek - działają hurtownicy komisowi (w obrocie międzynarodowym).

We własnym imieniu i na cudzy rachunek - konsygnatariusze.

We własnym imieniu i na cudzy rachunek - aukcjonatorzy - organizują aukcje towarów.

W cudzym imieniu i na cudzy rachunek (obrót międzynarodowy) - agenci handlowi. Mocodawca jest pryncypał lub patron zlecający praworządnie działalność na jego rachunek. Zarobkiem agenta jest prowizja (procent od obrotu). Agenci dzielą się na :

• agentów z prawem wyłączności

• agentów bez prawa wyłączności

Umowa agencyjna może zawierać klauzulę del credeve - odpowiada za płatności odbiorców, gwarantuje je. Dzielą się na:

• agenci generalni

• pod agenci - zależni od agenta generalnego

Dwa rodzaje maklerów urzędowych.

• maklerzy giełdowi - działają zarówno na rzecz sprzedającego jak i kupującego

• maklerzy aukcyjni - działają wyłącznie na rzecz kupującego.

Wolni maklerzy - gdy nie wymagana koncesja.

Zarobkiem jest prowizja, obowiązany jest wystawiać notę maklerską swemu mocodawcy.

Przedsiębiorstwa zajmujące się obsługą transakcji handlu zagranicznego.

• przewoźnicy

• spedytorzy - zajmują się organizowaniem transportu ładunków i załatwianiem formalności związanych z przewozem. Spedytor zgłasza towar do kontroli celnej. Spedytor działa we własnym imieniu lecz na obcy rachunek.

• przedsiębiorstwa składu: składy celne, domy składowe

• przedsiębiorstwa bądź instytucje zajmujące się kontrola jakości itp., wydające certyfikaty jakościowe

• przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe (łączą działalność ubezpieczeniową z działalnością reasekuracyjną - rozkład odpowiedzialności - ryzyka)

• agencje celne - obowiązuje kodeks celny - przeprowadza operacje na rzecz zleceniodawcy gdyż składa zabezpieczenie majątkowe za eksporterów czy importerów, przygotowują do odprawy towar i dokumenty oraz wnioski w imieniu właściciela o tranzycie

• działalność agencji reklamowych w handlu zagranicznym tworzą tandem reklamowy: agencja z kraju oraz lokalna agencja z danego rynku.

Zawieranie umów w handlu zagranicznym

Kontraktowi towarzyszy w handlu zagranicznym dodatkowa umowa. Co jest przedmiotem kontraktu, opis taryfy celnej towaru, gatunku produktu. Jak opisać jakość w kontrakcie, często jest mierzalna ale czasem mają charakter subiektywny, w kontrakcie musi być cena - nie ma ona bezpośredniego odniesienia do kosztów produkcji. Kalkulacja ceny w handlu zagranicznym = 1/3 ceny detalicznej podobnego towaru na rynku docelowym. Waluta - importer dąży do wyrażenia ceny w jego własnej walucie. W kontrakcie musi być pokazana formuła ceny, musi być szczegółowy termin dostawy i ewentualne kary umowne, występuje też klauzula siły wyższej - kiedy możliwe jest niezrealizowanie kontraktu. Kontrakt powinien przewidywać zasady odbioru towaru, ilościowe i jakościowe. Istotnym elementem są rachunki i formy płatności.

Płatność gotówkowa:

• zaliczka albo przedpłata - gdy wynika to ze specyfiki towaru, gdy między krajami jest ogromna różnica kosztów kredytu, gdy nie ma do końca zaufania do kontrahenta lub kraju

• najbardziej rozpowszechniona akredytywa dokumentowa L/C jest to dokument na podstawie którego importer zleca bankom wpłatę przez bank eksporterowi zapłaty za towar, gdy będą spełnione warunki w akredytywie np. przedstawienie odprawy celnej czy dokumentów spedycyjnych. Akredytywa może być nieodwołalna bądź odwołalna - gdy termin ma tak istotne znaczenie, że po terminie importera towar już nie interesuje. Może być potwierdzona - gdy jest wystawiana przez bank nie będący bankiem I kategorii np. BGŻ, potwierdza bank I kategorii. Akredytywa może być przenaszalna lub nieprzenoszalna. Akredytywa Stand-by - odnawialna gdy zawierane są transakcje, które będą realizowane na raty - płatna w tej części, która jest obecnie realizowana

• inkaso dokumentowe D/P - różni się tym od akredytywy, że eksporter nie musi iść z dokumentami do banku, ale importer płaci po otrzymaniu - szybsza ale bardziej ryzykowna. Stosowane miedzy firmami dobrze znającymi się. Inkaso może być bankowe - stroną dokumentacyjna zajmuje się bank, spedytorskie, kapitańskie - potwierdzenie płatności. Inkaso może być połączone z gwarancją bankową. Gwarancja na rzecz importera - gwarancja dokument bankowy ustalający karę za opóźnienie.

Płatności bezgotówkowe:

• weksel ION - weksel w obrocie międzynarodowym jest wystawiany przez trasanta na rzecz trasata kredyt wekslowy kupiecki, z reguły wynosi 90 dni (kredyt kupiecki)

• overdraft na rachunku - płaci się pieniędzmi, których nie ma na rachunku w chwili płacenia

• kredyty bankowe (1-3 lata - średnioterminowy, powyżej - długoterminowe). Kredyty związane są z umowami miedzy-narodowymi.

Cykl transakcji i jego fazy

1. przygotowanie transakcji - zebranie ofert i zapytań ofertowych

2. zawarcie transakcji - negocjacje i podpisywanie kontraktu

3. realizacja - zlecenie spedycji, wystawienie faktur, dokonanie płatności

4. kontrola - sprawdza się płatności i czy transakcja była opłacalna.

Transakcji towarzyszy obieg dokumentów. Międzynarodowa Izba Handlowa standaryzuje dokumenty. W całej europie przynależność do Izb jest obligatoryjna (w Polsce nie). Izby są tworzone terytorialne - z mocy prawa wszystkie są zobowiązane do przedstawienia bilansu rocznego. Izby działają na wyższych szczeblach jako Izby izb - np. Krajowa Izba Gospodarcza w Polsce - obowiązkiem jest pomoc przy opracowywaniu dokumentów. Międzynarodowa Izba Handlowa - to izba izb na szczeblu międzynarodowym. Wypracowuje ona typowe dokumenty obowiązujące w obiegu międzynarodowym.

TIR - z francuskiego międzynarodowy transport drogowy.

Incoterms - międzynarodowe stosunki handlowe.

Podstawowe dokumenty występujące w obrocie miedzy-narodowym.

1. faktura

2. dokument przewozowy

3. dokument ubezieczeniowy

Faktura.

Faktura handlowa - rachunek wystawiany przez sprzedającego na towary sprzedane i i wydane lub wysłane a także za wykonane usługi.

Zawiera:

• wyszczególnienie towarów (pożądane aby zgodne a nomenklaturą towarową)

• powinna być informacja o cenach jednostkowych

• powinna być informacja o łącznej wartości

• powinna być informacja o terminie i trybie wysyłki

• gdy towar opakowany - rodzaj opakowania i oznaczenia

ponadto często zawiera:

• koszty związane z dostawą obciążające kupującego

• często zawiera opusty ceny

Często uzupełniona jest drugim dokumentem - specyfikacją (bardzo szczegółowym opisem towarów). Faktura jest potwierdzeniem dokonania dostawy, nie może być wystawiona przed wysłaniem towarów. Faktura jest podstawą do ustalenia wartości celnej.

Elementy faktury:

1. numer i data wystawienia

2. nazwa i adres firmy sprzedającej i kupującej

3. sposób wysyłki (nr. Wagonów, nazwę statków, nr. Rejestracyjny samochodu i trasę)

4. wyszczególnienie towarów i ilość w jednostkach miary

5. rodzaj opakowania, jego cechy i numery

6. koszty dodatkowe obciążające kupującego

7. ogólna suma należności za towary z dodatkowymi kosztami

8. potrącenia i wypłacone zaliczki

9. sposób zapłaty

10. prawomocny podpis firmowy sprzedającego

11. wymagana jest pełna zgodność danych na fakturze z danymi zawartymi w kontrakcie

Jeśli płatne akredytywą - faktura musi być zgodna z warunkami akredytywy.

Faktura ostateczna - przy całkowitym rozliczeniu transakcji.

Faktura prowizoryczna - częściowa zapłata w dostawach częściowych, nie są księgowane, choć są podstawą rozliczeń.

Faktura pro-forma - faktura fikcyjna - wystawiana przed zawarciem transakcji, jest formą oferty. Dostawca przesyła wraz z ofertą lub towarem wysłanym na próbę. Również w sprzedaży konsygnacyjnej, potrzebna np. do uzyskania pozwolenia przywozu (broń). Nie jest dokumentem księgowym.

W niektórych państwach istnieje faktura konsularna - wymagana przez władze celne obok faktury ostatecznej na specjalnych formularzach. Zawiera te same informacje handlowe, na specyficznych formularzach, a placówka konsularna potwierdza, że ceny są normalne na rynku, z którego towar pochodzi (do USA - wymagana bandera statku pod jaką będzie towar dostarczany). Proces potwierdzania przez przedstawicielstwa handlowe lub konsularne nazywa się legalizacją. Pełni rolę świadectwa pochodzenia towaru.

Dokumenty przewozowe

Transport morski.

konosament - B/L - dokument potwierdzający przyjęcie określonego ładunku do przewozu morskiego zobowiązujący przewoźnika do wydania go prawidłowemu posiadaczowi w porcie przeznaczenia po opłaceniu frachtu. Pełnią trzy funkcje:

• potwierdzenie przyjęcia towaru

• dokument uprawniający do dysponowania ładunkiem

• dokument potwierdzający istnienie umowy o przewóz morski i warunki tej umowy.

Warunki konosamentu powinny odpowiadać umowie czarteru (wynajęcie statku do przewozu towarów). Gdy nie występuje umowa czarteru to kanosament określa warunki na zasadzie umowy.

• konosament na towary załadowane B/L

• konosament na towary przyjęte do załadowania B/L

W zależności od drogi rodzaj przewozu:

• zwykły - jeden statek

• bezpośredni - połączony z listem przewozowym

W zależności od składu załadowanego towaru:

• czysty - dobra jakość towaru, znana ilość

• nieczysty - z klauzulą - z uwagami np. zawartość transportu nieznana, waga towaru nieznana.

Gdy konosament zawiera klauzulę np. opakowania uszkodzone, odbiorca może nie przyjąć towaru

W zależności od sposobu podania odbiorcy:

• imienny

• na okaziciela

Gdy konosament posiada indos może być dokumentem bankowym.

Wystawiany jest na podstawie:

• kwitu sternika - po przyjęciu przez I oficera towaru na pokład

• kwit dokowy - potwierdzenie przyjęcia do magazynu armatora

• kwit przesyłkowy - przyjęcie przesyłki przez armatora nie koniecznie w porcie.

Transport lądowy i powietrzny.

Kolejowe międzynarodowe listy przewozowe:

• oryginał (list przewozowy CIM, SMGS - do państw byłego ZSRR) - pierwopis ceduły (pozostaje na stacji nadawania)

• wtórnik - poświadczenie odbioru

Wystawiony jest w języku kraju nadania i z tłumaczeniem na język francuski, niemiecki lub włoski.

SMGS - również składa się z pięciu elementów:

• oryginał - do odbiorcy

• wtórnik - otrzymuje nadawca

• ceduła przewozu - pozostaje na stacji przeznaczenia

• grzbiet ceduły przewozu - pozostaje na stacji nadania

• dodatkowa ceduła - dla celów statystycznych.

Wystawiany w języku nadawcy i tłumaczony na rosyjski lub niemiecki.

Transport samochodowy.

Międzynarodowy list przewozowy na podstawie koncesji CMK, składa się z trzech części:

• dla nadawcy

• dla odbiorcy

• dla przewoźnika

Ponadto występuje kopia stanowiąca podstawę kontroli na granicach tranzytowych. Jeśli nie jest zawarte prawo dyspozycji przez odbiorcę to nadal dysponuje nadawca do chwili otrzymania drugiego (od nadawcy) listu CMR.

Transport lotniczy.

Międzynarodowy list przewozowy Airway bill - znormalizowany składa się z 9 egzemplarzy - trzy oryginały i sześć kopii i wystawiany przez przewoźnika.

Recepis pocztowy - przy wysyłkach droga pocztową - potwierdzenie przyjęcia przesyłki przez pocztę i zobowiązanie do dostarczenia odbiorcy. Data nadania potwierdzona stemplem.

Dokumenty ubezpieczeniowe.

Wynagrodzeniem firmy ubezpieczeniowej jest składka, dokumentem jest polisa ubezpieczeniowa:

• jednorazowa

• generalna - gdy firmy prowadzą stałą działalność handlową z zagranicą:

• odpisowa - z góry podana jest wartość wszystkich przesyłek

• obrotowa - nie podaje się z góry pełnej wartości przesyłek a rozlicza co jakiś czas

Certyfikat asekuracyjny jest potwierdzeniem objęcia przesyłki umową generalną (na każe kilka sztuk).

Nota pokrycia - wystawiana przez maklera na podstawie umowy generalnej

Dokumenty pomocnicze.

• świadectwo pochodzenia Certificate of origin, ENR1, ENR2 - uproszczone świadectwa pochodzenia

• świadectwo weterynaryjne - żywe zwierzęta

• świadectwo sanitarne (zdrowia) - produkty poubojowe

• świadectwo dezynfekcji np. używana odzież

• świadectwo o sile wyższej - wystawiają organy rządowe danego kraju czy regionu gdzie zaszło

• dokument SAD (Polska, UE) - jest to również dokument zgłoszenia celnego

Jednolity dokument administracyjny zawiera 56 pól , podstawowy dokument stosowany zarówno w imporcie jak eksporcie - od szczegółowego opisu przez taryfy celne, zasady przewozu, innych dokumentów przewozowych, ubezpieczeniowych itp.

Incoterms

Incoterms - określa warunki odnośnie ceny, wartości. Najnowsze opublikowane 1990. jeśli strony inaczej nie zastrzegą w kontrakcie rozumiane jest to tak jak zawarte a Incoterms (Międzynarodowa Izba Handlowa)

13 formuł:

1. formuła ex works EXW. Np. Cena 200$ EXII - nabywca płaci za towar 200$. Sprzedający udostępnia towar w swoim zakładzie, na swym placu i poza postawieniem towaru odbiorcy wszelkie pozostałe czynności nie obowiązują go. (uzyskanie pozwoleń itp. ciąży na odbiorcy). Najdogodniejsze dla dostawcy. Stosowana przy wysyłkach żywych zwierząt. Obowiązkiem sprzedającego jest udzielić kupującemu na jego koszt pomocy w uzyskaniu dokumentów umożliwiających wywóz. Gdy kupujący zażąda towar musi być opakowany na koszt sprzedającego. Sprzedający jest zobowiązany udzielić wszelkich informacji umożliwiających ubezpieczenie

2. formuła Free Carier FCA - tutaj kupujący korzysta z wyspecjalizowanej firmy transportowej. Przewoźnik musi być podany - jest to mutacja EXW. Odnosi się najczęściej również do przewozu zwierząt żywych.

3. formuła Free Alongside Ship FAS (wzdłuż burty statku) - formuła przy przewozach morskich lub śródlądowych, oznacza że towar ma być złożony na nadbrzeże do portu. Sprzedający na własny koszt dostarcza towar na nadbrzeże w miejsce wyznaczone przez armatora. Sprzedający nie ponosi obowiązku uzyskania dokumentów do wywozu, musi jak wyżej udostępnić wszelkie zaświadczenia

4. Free on bord FOB - towar załadowany na statek. Sprzedający odpowiada za przeładunek na statek, jest właścicielem towaru do burty statku. Na statku oznacza za granicą. Dokumenty wywozu i formalności związane z wywozem ciążą na sprzedającym - dokonanie odprawy celnej wywozowej.

5. Coast and Freight CFR - musi być wymieniony port przeznaczenia - koszt i fracht, na sprzedającym ciąży również opłacanie kosztów frachtu, ale ubezpieczenie do burty

6. Coast Insiurance freigt CIF - sprzedający opłaca również ubezpieczenie e trakcie przewozu towaru, ryzyko kończy się za burtą przy przeładunku na nabrzeże.

7. CPT - przewóz zapłacony do … . Opłacenie przewozu do konkretnego miejsca niezależnie od środków transportu (niezbyt dogodne dla eksportera.

8. CAP - przewóz i ubezpieczenie opłacone do, rodzaj CIF z tym, że dotyczy np. transportu samochodowego czy kolejowego.

9. DAF - dostarczone do do granicy (odpowiednik FOB w transporcie kołowym). Z reguły DAF granica Polska ale może być np. DAF granica Węgierska, w transporcie kołowym moment dostarczenia do granicy jest trudno uchwycalny. Formuła bardzo często stosowana w transporcie kolejowym.

10. DES - dostarczone na statek rodzaj FOB, franco statek.

11. DEQ - dostarczono na franco nabrzeże - różni się od CIF tym, że przeładunek należy do sprzedającego.

12. DDU - dostarczone, cło nie opłacone, dostarczone np. do Ostrowca bez opłacenia cła.

13. DDP - dostarczone cło opłacone -może występować w przypadku bardzo indywidualnych kontraktów.

Najważniejsze i najczęściej stosowane w handlu zagranicznym formuły to : EXW, CIF, FOB, DAF.

Kontrakt w handlu zagranicznym - umowa zawarta w handlu zagranicznym, musi występować kupujący i sprzedający

• jednodokumentowy - sporządzany w formie pisemnej, strony muszą się spotkać;

• wielodokumentowy - oferta, zamówienie, i realizacja, rozliczenie - akceptowane przez obie strony kolejnych dokumentów.

1. Kontrakty swobodne - przedstawiciele ustalają treść kontraktu.

2. Kontrakty sformalizowane - występują na giełdach (szablony).

Kontrakty krótkoterminowe - do 1 roku

• kontrakty SPOT - natychmiastową dostawą,

• kontrakty na przybycie statku (nie można dokłądnie określić momentu przybycia),

• kontrakty na załadowanie np. na ztatek,

• kontrakty na dostarczenie.

Rodzaje kontraktów z punktu widzenia płatności:

• wolnodewizowe,

• cliringowe - pieniądz umowny np. rubel transferowy.

1. gotówkowe

2. kredytowe

Kontrakty wiązane - zakup jest wiązany ze sprzedażą.

Kontrakty kompensacyjne - sprzedaż pod warunkiem zakupu przez innych kontrahentów innych towarów

Barter ­­- rodzaj transakcji kompensacyjnej - zamiana towaru na towar. W Polsce należy uzyskać zgodę NBP, trudności w rozliczeniach.

Counter purchase - kontrakt zakupu i transakcja wiązana, gdzie warunkiem kupna jest sprzedaż.

Buy - back spłata produktem - samospłąta.

Kontrakty pod względem określenia przedmiotu:

• na podstawie opisu towaru

• na podstawie oględzin towaru

• według typu towaru

• według marki towaru

• według próbki towaru

• według wzoru towaru

• według standardu towaru

Kontrakty pod względem formy:

• pisemne

• telegraficzne

• ustne

• elektroniczne.

Polski system dopuszcza kontrakty telegraficzne, nie ma mowy o elektronicznych (brak ustawy o podpisie elektronicznym).

Klauzule zasadnicze kontraktu:

• musi występować oznaczenie, opis towaru: opis giełdowy; na podstawie próbek (są załącznikiem do kontaktu); tale-quale - taki jaki jest;

• klauzule dotyczące opakowania - rodzaj opakowania (np. eksportowe kraju sprzedaży); czy towar jest wyceniany według wagi netto czy brutto; brutto za netto - gdy nie można oddzielić towaru od opakowania bez uszkodzenia.

• ilość - mogą występować inne miary niż metryczne.

• cena - ceny brutto, cennikowe, giełdowe, bazowe, ceny ryczałtowe - przy dostawach inwestycyjnych.

• Klauzula zmienności cen.

• Opusty od ceny umownej - rabat od ilości, rabat umowny, rabat uznaniowy (jednostronny), rabat seryjny (od do w jakiejś wysokości, następnie do w innej itd.), rabat prosty, rabat złożony (np. 5% + 3$ przy zakupie powyżej jakiejś ilości). Od rabatu odróżnia się discount - skonto - opóst za zapłatę gotówkową lub wcześniejszą niż w umowie. Bonifikata za jakość towaru niższą. Refakcja - opust za ubytki ilościowe. Rabat powinien być ujęty na fakturze - zapisany 2/10 net 30 -oznacza, że za płatność w ciągu 10 dni rabat wynosi 2%, a przy płatności do 30 dni nie będą pobierane odsetki za przekroczenie terminu płatności.

• Klauzula waluty ceny i waluty płatności.

• Klauzula waloryzacyjna - zabezpiecza przed dewaluacją jakiejś waluty, czyli przy dużej zmianie kursu np. 5% cena jest przeliczana.

• Termin dostawy - kompromis między sprzedającym a kupującym.

• Warunki płatności: z p. widzenia eksportera najkorzystniejsze: przedpłata, akredytywa dokumentowa nieodwołalna, inkaso, kredyt. Z p. widzenia importera odwrotnie. (realnie należy policzyć jak lepiej).

• Klauzula dotycząca kontroli i odbioru towaru: według INCOTERMS 90. Koszty kontroli obowiązkowej ponosi sprzedawca, za kontrolę na życzenie płaci odbiorca.

Klauzule uzupełniające kontraktu

• 
  klauzula licencyjna powinny być klauzulami zasadniczymi

• klauzula siły wyższej - gdy odwołujemy się do INCOTREMS to będzie obowiązywała ale należy powiadomić kontrahenta w ciągu 10 dni.

• Klauzula kar umownych nie musi występować

• Klauzula reklamacyjna

• Klauzula arbitrażowa - sąd polubowny zazwyczaj w stolicy kraju strony pozwanej.

• Klauzula prawa właściwego dla kontraktu (prerogacyjna).

Kontrakt musi zawierać dane stron, datę i miejsce zawarcia (gdy korespondencyjnie to data stempla pocztowego ostatniego dokumentu), numer kontraktu.

Specjalne klauzule stosowane są przy obrocie sprzętem inwestycyjnym: dokumentacje techniczne, zasady ustalania terminów szkoleń, kontrole gwarancyjne.

W przypadku towarów masowych istnieją kontrakty gotowe opracowane przez międzynarodowe organizacje.

Negocjowanie warunków kontraktu:

1. stan wyjściowy - pozycje negocjacyjne (cena, warunki dostawy, formy płatności

2. rokowania właściwe

3. ustalenie wszystkich warunków i podpisanie kontraktu. (wszystko najczęściej korespondencyjnie).

I Przygotowanie transakcji eksportowej:

• przed zawarciem kontraktu kalkulacja:

• wstępna: jakie koszty produkcji; stopa zysku; jaka marża lub prowizja (gdy firma handlowa); ile będzie kosztowało pośrednictwo na rynku importu; koszty transportu, załadunku, przeładunku, koszty kredytu. Kalkulacja może być progresywna lub degresywna - gdy punktem wyjście jest cena proponowana przez importera. Metodą marketingową - wyjście od ceny detalicznej na rynku docelowym i odejmowanie wszystkich kosztów.

• (kalkulacja wynikowa po zawarciu )

• składana oferta eksportowa - wiążąca oferta sprzedania określonego towaru na zamieszczonych warunkach. Nie jest określona forma oferty - przyjęto stosowanie ofert pisemnych. Zastrzeżenia: jak długo jest wiążąca.

1. Podział ofert:

• oferty wywołane - odpowiedzi na zapytanie importowe

• oferty niewywołane - z własnej inicjatywy.

2. Elementy oferty:

• nazwa, adres, nr telefonu, e-mail oferenta;

• powinna zawierać nazwę otrzymującego ofert;

• szczegółowy przedmiot oferty (niekiedy powinna towarzyszyć dokumentacja);

• powinna obejmować rodzaj opakowania;

• powinna precyzować oferowane ilości towaru;

• cenę i formułę ceny - cena oferowana jest z reguły wyższa od tej którą chcemy uzyskać, często podana jest cena wariantowo według formuł CIF i FOB;

Wizytówką eksportera jest jasność i przejrzystość oferty, firmy mają często gotowe oferty zawierające warunki.

Ewidencja ofert - powinna być prowadzona w stosunku do ofert wywołanych ale i samoistnych (należy pamiętać komu, kiedy ile i za jaką cenę, z jakimi formami płatności oferowaliśmy). Należy prowadzić ewidencję odpowiedzi klientów. Przy zawieraniu kontraktów można porównać klauzule ofertowe i wynegocjowane.

3. Następny etap przygotowania transakcji eksportowej to uzgodnienie z dostawcą krajowym (dla pośredników) np. minimalnej ceny po jakiej jest skłonny sprzedać. Uzgodnienie wszelkich innych klauzul np. dostawy i odbioru.

4. Akceptacja oferty i kontroferta - oferta jest wiążąca jeśli jeżeli jest przyjęta w całości i bezwarunkowo. Kontroferta to rodzaj zamówienia odbiorcy ale na jego warunkach - jest wiążąca gdy odpowiada dostawcy. Kontroferta może dotyczyć wszystkich elementów oferty, bądź tylko jednego.

5. Zawarcie kontraktu - przyjęcie bez zastrzeżeń oferty i wysłanie zamówienia (dokument wielodokumentowy). Zawarcie kontraktu wielodokumentowego powoduje wiążące skutki prawne chyba, ze prawo stanowi inaczej (np. zezwolenia rządu na sprzedaż czy kupno niektórych towarów.

Realizacja transakcji eksportowej

1. Sprawdzenie czy towar nie jest objęty zakazem wywozu

• gdy jest: należy uzyskać pozwolenie wywozu

• po uzyskaniu powiadomić zagranicznego kontrachenta

2. Złożenie zamówienia eksportowego

• wysłanie kopii kontrahentowi krajowemu - gdy pośrednictwo

Zamówienie eksportowe musi zawierać wszelkie warunki pozakontraktowe np. miejsce dostawy, termin dostawy w kraju, inne dyspozycje związane z wysyłką np. odbiór techniczny.

Konieczna jest współpraca między kupcem a dostawcą krajowym.

3. Złożenie zlecenia spedycyjnego - bezpośrednio po zawarciu kontraktu. Spedytor jest najbliższym współpracownikiem eksportera. Spedytor musi otrzymać kopię lub oryginał formularza wywozu oraz dokumenty upoważniające do odprawy celnej.

4. Ubezpieczenie eksportowanych towarów.

5. Czynności związane z otwarciem akredytywy -gdy jesteśmy eksporterem to wezwać kontrahenta do otwarcia, gdy otwarta dostajemy awizo z banku, badanie zgodności z kontraktem.

6. Opisanie i znakowanie opakowania towaru (miejsce przeznaczenia, miejsce pochodzenia itp.). Znakowanie - cechowanie towaru to nr kontraktu, nr partii, jak obchodzić się z towarem - w języku kraju przeznaczenia, a przy transporcie morskim również o angielsku.

7. Instrukcja wysyłkowa - wystawia odbiorca lub spedytor - zawiera informacje zgodne z kontraktem i dodatkowymi życzeniami odbiorcy. Powinny być załączone wzory dokumentów umożliwiające wysłanie.

8. Awizo wysyłkowe - po załadowaniu dostawca wysyła awizo: cechy przesyłki oraz miejsce wysłania - jest poświadczeniem wysłania.

Kompletowanie dokumentów do uzyskania zapłaty:

• faktura

• dokumenty przewozowe

• dokumenty ubezpieczeniowe

ponadto dokumenty pomocnicze

• faktura celna lub konsularna

• świadectwo pochodzenia towaru

• atesty kontrolne

• dokumenty fitosanitarne - żywność

Przed ich przekazaniem do banku dokumenty muszą być sprawdzone formalnie i literowo.

Rozliczenie transakcji:

• otrzymanie zapłaty

• uregulowanie zobowiązań wobec partnerów krajowych

• uregulowanie zobowiązań wobec pośredników zagranicznych poprzez notę debetową

• kontrola likwidacyjna transakcji - względnie zgodności wszystkich dokumentów, pełna analiza transakcji.

Przygotowanie i realizacja transakcji importowych:

• badanie rynków zakupu (rynki wysokich cen, rynki niskich cen)

• porównywanie jakości towarów z różnych krajów

• jaką politykę prowadzi państwo producenta

• jakie umowy handlowe, jakie cła w różnych krajach

• jaki jest poziom cen w różnych krajach

• jakie firmy produkują dany towar i jakie są między nimi powiązania

• punkty odniesienia na rynkach - czy już mieliśmy z daną firmą kontakty - i pomoc od firm z którą już mieliśmy kontakty - informacje.

• Koszty przewozu z różnych miejsc.

Zapytanie ofertowe - dokument którego celem jest wywołanie oferty w odpowiedzi otrzymujemy wywołane oferty adresowane do nas.

Porównanie ofert:

Arkusz ofertowy (zestawienie ofert) powinien zawierać oferty porównane ze względu na ceny, formy płatności, terminy, czy firma znana czy nie itp.

Dla porównania składamy ofertę krajowemu odbiorcy, a on się do tego ustosunkowuje - dane dotyczą towaru, gwarancji technicznych, terminów dostaw itp.

Jeżeli odbiorca akceptuje to składamy zamówienie importowe:

• zawarcie kontraktu (pożądane aby był to dokument jednodokumentowy)

Realizacja transakcji importowej:

• gdy przedmiot importu objęty uzyskaniem pozwolenia przywozu - występujemy z wnioskiem o udzielenie pozwolenia

• należy przedstawić fotokopię dokumentów o zarejestrowaniu działalności w handlu zagranicznym, REGON oraz ksero decyzji o jego nadaniu; fotokopię kontraktu zawartego na warunkach INKOTERMS 90 - kontrakt musi zawierać ilość, adres importera itp.; kontrakt musi zawierać ceny importowe w FOB; importer musi złożyć informację o zgodności z PN lub normami międzynarodowymi i zobowiązać się do przeprowadzenia badań o zgodności z nimi(uzyskać certyfikaty zgodności);

• po wysłaniu pozwolenia przywozu i powiadomieniu kontrahenta wysyła zlecenie spedycyjne, ewentualnie otworzyć akredytywę, wysłać instrukcję wysyłkową.

• Po zgłoszeniu eksportera o gotowości do wysyłki wysyłamy dyspozycję do banku (inkaso dokumentowe, bądź akredytywę) i wysyłamy kopię eksporterowi. Bank wyśle kopię swemu bankowi korespondentowi.

• Powiadomienie kontrahenta

• Szukanie błędów w dokumentach (aby odroczyć płatność)

• Sprawdzenie czy nie zachodzi potrzeba reklamacji

• Rozliczenie transakcji

• Kontrola likwidacyjna transakcji.

Gdy wystąpi potrzeba reklamacji:

CLAIM COMPLAINT - reklamacja to roszczenie zgłaszane przez odbiorcę w stosunku do dostawcy lub odwrotnie związane z niewykonaniem lub niewłaściwym wykonaniem kontraktu lub jego postanowień.

Reklamacje handlowe - opóźnienie terminów dostawy, inna cena, nieprawidłowości w dokumentach, opóźnienie instrukcji wysyłkowej czy płatności. Reklamacje handlowe mają zazwyczaj charakter cenowy - chodzi o obniżenie ceny.

Reklamacje towarowe - sposób zrealizowania świadczenia towarowego np. jakość, ilość, wadliwe opakowanie, błędy konstrukcyjne przy towarach skomplikowanych. Przy towarach masowych - rozstrzygane na podstawie próbek. W przypadku towarów spożywczych reklamacje natychmiast po dostawie, gdy towarowi grozi zepsucie importer może zorganizować przetarg i sprzedać towar.

Reklamacje ilościowe - należy ustalić przyczyny - może być winien przewoźnik. Można żądać dosłania brakującej ilości, albo zwrotu nadpłaty.

Wiele reklamacji jest związanych z opakowaniem - złe zabezpieczenie - utrudnione przekazanie do obrotu.

Postępowanie reklamacyjne - obowiązuje forma pisemna:

• nazwa, ilość, nr kontraktu, dane o dokumentach transportowych oraz przedmiot i forma roszczenia

Załatwienie reklamacji przez eksportera: 60 dni na rozpatrzenie, 90 dni w przypadku urządzeń skomplikowanych (gdy niedotrzymane terminy importer może skierować do arbitrażu); należy wpisać do ewidencji, sprawdzić dokumenty pod względem formalnym przekazać wiadomości dostawcy krajowemu, negocjacje z odbiorcą i rozliczenie reklamacji - szczegółowo odnotowane w rejestrze.

Postępowanie reklamacyjne importera:

• odnotowanie w rejestrze (po otrzymaniu od krajowego odbiorcy)

• co jest w klauzulach na temat reklamacji;

• skompletowanie materiałów dowodowych pod kątem ewentualnego arbitrażu;

• negocjacje

• rozliczenie reklamacji

• odnotowanie w rejestrze.

Postępowanie sporne:

• sądowe - niewygodne, długotrwałe;

• arbitrażowe: (zalety to rozstrzygane przez fachowców, niższe koszty, szybciej, w zasadzie jednoinstancyjnie, nie jest wymagane zastępstwo prawne - adwokat). Polska jest stroną Konwencji Nowojorskiej o rozstrzyganiu sporów przez arbitraże.

Arbitraże usytuowane są przy Krajowych Izbach Gospodarczych - sąd arbitrażowy - mający listę arbitrów. Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy przy Międzynarodowej Izbie w Paryżu - w przypadku odwołąń, ale jest ich niewiele.

Postępowanie:

• strona występująca z pozwem kieruje go zgodnie z zapisem kontraktu, z reguły w kraju pozwanego, wnosząc niewielką opłatę

• pozew powinien zawierać poza treścią merytoryczną wybrać arbitra z listy oraz jego zastępcę (gdy nie sąd arbitrażowy ustali)

• Sąd przekazuje pozew z uzasadnieniem pozwanym ustalając termin na ustosunkowanie się

• Pozwany wybiera swego arbitra i jego zastępcę

• Arbitrzy otzrymują całość dokumentów i ustalają przewodniczącego (trzeciego) super arbitra.

• Ustalany jest termin posiedzenia - uczestniczą strony i ich radcy prawni, oraz świadkowie

• Decyzja - orzeczenie - jest podawane na piśmie, jest ostateczne i obowiązujące.

Nietypowe transakcje w handlu zagranicznym:

1. Barter - towar za towar rozpowszechniona przez Brytyjczyków w XIX w. w handlu z koloniami. Jest to umowa w myśl której występuje wymiana towaru na inny, lub kilka. Zasadą jest że obie strony występują w podwójnej roli: sprzedającego i kupującego. Może być zawarta jedna umowa bądź dwie. Wartość dostawy po obu stronach identyczna i niema rozliczeń walutowych.

W Polsce potrzebne zezwolenie NBP, oraz pozwolenie wywozu i przywozu

Elementy kontraktu barterowego:

• jak w każdym innym kontrakcie

• numer jest podwójny - jeden kontrakt importowy, drugi kontrakt eksportowy;

• przedstawienie przedmiotu kontraktu

• ustalenie wartości (dla celów celnych) najczęściej na podstawie wartości krajowej towaru dostarczanego przez nas

• bardzo ważne są terminy dostaw - najlepiej w tym samym czasie i miejscu.

• Formą zabezpieczenia może być gwarancja bankowa lub dostawy wyprzedzające

• Transport - najczęściej koszty ponosi strona do swej granicy

• Podobnie ubezpieczenia do granicy

• Faktura - wniosek o odprawę i niezbędna do zaksięgowania

• Ważne jest sformułowanie siły wyższej

• Dobrze jest zapisać w kontrakcie gwarancje bankowe.

9

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.




---