1.Przedmiot prawa konstytucyjnego.
to wyrażnie wyodrębniony zespół norm prawnych dotyczacych bezposrednio panstwa i jego ustroju. Przedmiotem regulacji są instytucje prawne, zasady ustroju polit. i społ.-gosp. Panstwa. Okreslaja one pozycje panstwa w stosunkach zew. I wew., podmiot wladzy w panstwie i formy jej sprawowania, status jednostki (prawa, wolnosci, obow.), zasady organizacji i funkcjonowania organow panstwowych oraz relacje miedzy nimi, zasady tworzenia prawa.
*obejmuje caloksztalt stosunkow spol.
*W wąskim znaczeniu jest to zespół norm prawnych zawartych w konstytucji. Normy te wyróżniają się najwyższą mocą prawną w całym systemie prawa.
*W znaczeniu szerokim przedmiotem prawa konstytucyjnego są nie tylko normy prawne zawarte w ustawie zasadniczej (konstytucji) lecz zespół norm prawnych, których przedmiotem jest uregulowanie ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego państwa
2. Jakimi cechami konstytucja odróżnia się od ustaw zwykłych ?
Szczególna nazwa, szczegolny tryb uchwalania, jak również szczegolny try wprowadzania zmian, najwyzsza moc prawna(a wiec zakaz ustanawiania aktow sprzecznych z konstytucja i nakaz rozwijania postanowien konstytucji),szczegolna tresc( akt prawny o najwyzszej mocy prawnej,co wyraza się w szzcegolnym trybie jego uchwalania i zmiany oraz w nazwie, okreslajacy podst.zasady ustroju panstwa,podmiot wladzy w panstwie oraz sposoby wykonywania przezen tej wladzy,okreslajacy prawa,wolnosci i obowiazki obywateli) oraz wystepowanie systemu gwarancji konstyt.
3. Co to znaczy, że konstytucja ma najwyższą moc prawną ?
Najwyższa moc prawna Konstytucji polega na przyznaniu jej najwyższego miejsca w systemie prawa stanowionego. System ten jest zbudowany na zasadzie hierarchiczności poszczególnych typów aktów normatywnych. Skoro Konstytucja jest aktem najwyższym, to przedmiot jej normowania ma charakter pierwotny i nieograniczony, natomiast Konstytucja wyznacza nie tylko rodzaje innych aktów normatywnych (źródeł prawa), ale też ich zakres przedmiotowy oraz samoistny bądź wykonawczy charakter.
Po drugie najwyższa moc prawna Konstytucji oznacza, że wszystkie inne akty normatywne muszą być z nią zgodne, a wiec nie mogą pozostawać z nią w sprzeczności.
Po trzecie najwyższa moc prawna Konstytucji oznacza, że wszystkie inne akty normatywne muszą rozwijac postanowienia zawarte w konstytucji.
4. Co to jest upoważnienie ustawowe?
Upoważnienie ustawowe jest to przepis zamieszczony w ustawie ustalający kompetencje do wydania rozporządzenia. Upoważnienie może mieć charakter fakultatywny (przyzwalać na wydanie rozporządzenia ) lub obligatoryjny (nakazywać wydanie rozporządzenia).
5. Na czym polega delegacja ustawodawcza ?
przeniesienie przez dany organ wladzy panstwowej prawa do wykonywania czesci jego kompetencji na inny organ. Del. może uzyska jedynie organ wskazany w Konstyt.->prezydent,RM,premier,min.kierujacy dzialem adm.rzadowej,KRRIT,przewod.komitetu.
6. Rozporządzenie z mocą ustawy jako źródło prawa konstytucyjnego
Do źródeł prawa powszechnie obowiązującego poza Konstytucją, ustawami, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i rozporządzeniami - należą również rozporządzenia z mocą ustawy wydawane przez Prezydenta RP na wniosek RM w czasie stanu wojennego, jeżeli Sejm nie może zebrać się na posiedzenie. Rozporządzenia takie podlegają zatwierdzeniu przez Sejm na najbliższym posiedzeniu
7. Rozporządzenie jako źródło prawa konstytucyjnego
Rozporządzenie jest aktem prawa powszechnie obowiązującego. Są ściśle związane z ustawą, wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania.
Rozporządzenie może być wydane tylko na podstawie ustawy co oznacza, że punktem wyjścia dla jego wydania musi być przepis zamieszczony w ustawie ustalający kompetencje do wydania rozporządzenia. Taki przepis ustawy określa się mianem upoważnienia Może mieć charakter fakultatywny) lub obligatoryjny .Upoważnienie ustawowe musi być szczegółowe pod względem :
podmiotowym - wskazywać musi podmiot, który ma wydać rozporządzenie,
przedmiotowym, czyli wskazywać zakres spraw przekazanych do uregulowania,
treściowym - szczegółowe wytyczne co do treści
Rozporządzenie jest aktem podstawowym, a więc musi ono być zgodne z przepisami zawartymi w ustawie oraz wszystkimi obowiązującymi przepisami o randze ustawy.Rozporządzenie musi zostać opublikowane w Dz. U. Jest to warunek konieczny jego wejścia w życie. Prawo wydawania rozporządzeń przyznano: Prezydentowi art.142 ust.1, RM art.146 ust. 4 pkt. 2, Prezesowi RM 148 pkt.3, ministrom kierującym działem administracji rządowej 149 ust. 2, przewodniczącym komitetów powołanych w skład RM 149 ust. 3, Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji.Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swych kompetencji innemu organowi(zakaz subdelegacji art. 92 ust. 2) oraz zaniechać wydania tzw. rozporządzenia obligatoryjnego.
8. Ustawa jako źródło prawa konstytucyjnego.
Ustawa jest to akt normatywny najściślej związany z funkcją tworzenia prawa ustanawiający normy generalne (kierowane do pewnej grupy adresatów) i abstrakcyjne (ustanawiające pewne wzorce zachowań). Ustawa jest aktem nieograniczonym z punktu widzenia przedmiotu regulacji. W tej formie mogą być regulowane wszelkie dziedziny stosunków społecznych. Ustawa jest aktem prawnym o najwyższej po konstytucji mocy prawnej, wskazują na to przepisy konstytucji, które dotyczą: kompetencji prawotwórczych innych organów państwowych oraz przyjęcie zasady kontroli legalności aktów prawnych sprawowanej przez TK. Jednocześnie ustawa jest aktem podporządkowanym konstytucji, co oznacza wymóg zgodności jej norm z wartościami, zasadami i normami konstytucyjnymi. Ustawa jest aktem prawnym uchwalanym przez Sejm z udziałem Senatu w specjalnej procedurze, określanej mianem trybu ustawodawczego. W systemie prawnym przyjętym w Konstytucji parlament ma w zasadzie wyłączność stanowienia ustaw. Jedyny wyjątek przewiduje art. 234 Konstytucji przyznający Prezydentowi, w czasie stanu wojennego i to tylko wówczas, gdy Sejm nie może zebrać się na posiedzenie, prawo wydawania- na wniosek RM- rozporządzeń z mocą ustawy. Promulgacja - Dziennik Ustaw. Jest to warunek konieczny jego wejścia w życie.
Ustawy normujące obszerne dziedziny spraw noszą nazwę kodeksów.
9. Co to jest "materia ustawowa" + przykłady.
Zakres spraw które mogą być regulowane wylancznie poprzez ustawe. Sa to np. nakladanie obowiazkow na jednostki i zbiorowosci, przyznanie im praw,ograniczenie wolnosci i praw;ustroj,właściwości i zasady dzialania aparatu panstwowego oraz sam.teryt.;glowne zasady sys.gosp.i finansowego pan.;status funkcjonariuszy pan.
10.Jakiego rodzaju normy zawierają ustawy? Generalne i abstrakcyjne
11.System źródeł prawa w Konstytucji 1997 r.
Art. 87.1. „Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.
2. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego”
Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.
Moc równą ustawie ma rozporządzenie z mocą ustawy wydawane przez Prezydenta w czasie stanu wojennego (art. 234).
12.Umowa międzynarodowa w systemie źródeł prawa RP.
Zalicza się je do źródeł prawa powszechnie obowiązującego, wyróżniając dwa ich rodzaje:
umowy ratyfikowane na podstawie zgody wyrażonej w ustawie przyjętej w normalnym postępowaniu ustawodawczym lub w procedurze szczególnej, bądź zgody wyrażonej w referendum.
umowy, dla której ratyfikacji nie ma wymogu uzyskania takiej zgody.
Tylko umowy ratyfikowane stanowią źródła prawa powszechnie obowiązującego, umowy takie po ich ogłoszeniu stanowią część polskiego porządku prawnego i są bezpośrednio stosowane, chyba, że ich stosowanie zależy od wcześniejszego wydania ustawy. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.Włączenie prawa międzynarodowego do wewnętrznego porządku prawnego, określamy mianem transformacji Konstytucja dopuszcza istnienie umów innych niż ratyfikowane, nie mają one jednak charakteru aktów powszechnie obowiązujących.
13.Jakie są skutki orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją?
,,Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie, którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania” - art. 190 ust. 4 (orzeczenie pośrednie). Jeżeli treścią orzeczenia jest uznanie niezgodności danego aktu lub normy, to powoduje ono utratę mocy prawnej (uchylenie) takiego aktu (orzeczenie bezpośrednie).
14.Jakie są skutki orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności ustawy z Konstytucją w przypadku skierowania jej przez prezydenta do Trybunału przed podpisaniem?
Jeżeli Prezydent wystąpił do TK z wnioskiem o stwierdzenie zgodności ustawy z Konstytucją przed jej podpisaniem a TK uznał ją za niezgodną z Konstytucją wtedy zamyka się postępowanie ustawodawcze, tzn. Prezydent odmawia jej podpisania. Jeżeli jednak niezgodność z Konstytucją dotyczy poszczególnych przepisów ustawy, a Trybunał Konstytucyjny nie orzeknie, że są one nierozerwalnie związane z całą ustawą, Prezydent Rzeczypospolitej, po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu, podpisuje ustawę z pominięciem przepisów uznanych za niezgodne z Konstytucją albo zwraca ustawę Sejmowi w celu usunięcia niezgodności
15.Kompetencje Trybunału Konstytucyjnego.
Trybunał Konstytucyjny orzeka w sprawach:
1) zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją,
2) zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,
3) zgodności przepisów prawa z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,
4) zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych. Istotą postępowania jest ustalenie, czy cele lub działalności partii politycznych są zgodne z Konstytucją. Orzeczenie TK o sprzeczności celów partii politycznej z Konstytucją powoduje odmowę wpisu partii przez Sąd Okręgowy w Warszawie do ewidencji.
5) skargi konstytucyjnej - każdy, czyje konstytucyjne prawa lub wolności zostały naruszone, ma prawo na zasadach określonych w ustawie wnieść skargę do TK w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego na podstawie, którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji.
6) Na wniosek Marszałka Sejmu rozstrzyga w sprawie stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu urzędu przez prezydenta, gdy Prezydent nie jest w stanie zawiadomić Marszałka o przejściowej niemożności sprawowania urzędu (art. 131 ust. 1). W razie uznania przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta RP TK powierza Marszałkowi Sejmu wykonywanie tych obowiązków.
7) Rozstrzyga spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwowymi (art. 189). Rodzaje sporów:
Pozytywny - ma miejsce, gdy dwa lub więcej organy państwowe uznały się za właściwe do rozstrzygnięcia tej samej sprawy,
Negatywny - gdy dwa lub więcej organy państwowe uznały się za niewłaściwe do podjęcia decyzji w tej samej sprawie
16.Scharakteryzuj parlamentarno-gabinetowy system rządów.
Ww. system charakteryzuje szczególny układ stosunków między rządem a parlamentem i głową państwa.
Cechy charakterystyczne tego systemu to:
dualizm egzekutywy (władzy wykonawczej), gdzie obok głowy państwa funkcjonuje rząd z premierem na czele;
pozycję głowy państwa cechuje neutralność polityczna, gdyż organ ten nie odpowiada politycznie przed parlamentem, nie może więc być odwołany. W konsekwencji głowa państwa nie może funkcji swych wykonywać samodzielnie, a jej akty urzędowe wymagają kontrasygnaty członka rządu, który przez podpis przypisuje na siebie odpowiedzialność przed parlamentem;
rząd może istnieć i funkcjonować tylko wówczas, gdy posiada poparcie parlamentu w postaci wyrażonego mu wotum zaufania;
rząd ponosi solidarną odpowiedzialność przed parlamentem za swą działalność i może być odwołany,
z istnieniem tego systemu nierozerwalnie wiąże się występowanie opozycji parlamentarnej.
Odmiany systemów rządów parlamentarno -gabinetowych:
kanclerski (w Niemczech) - szef rządu, Kanclerz ma rozbudowane kompetencje, któremu podporządkowani są członkowie rządu; decydujący udział w powoływaniu kanclerza na Bundestag; ograniczona odpowiedzialność parlamentarna kanclerza, może być odwoływany poprzez wotum nieufności z jednoczesnym wyborem następcy; system wprowadza ograniczoną możliwość rozwiązania parlamentu przez władzę wykonawczą.
prezydencki- cała władza spoczywa w ręku prezydenta, nie ma premiera ani rządu; odpowiednicy ministrów- sekretarze są jedynie pomocnikami prezydenta; istnieje wyraźna separacja władzy wykonawczej od ustawodawczej; prezydent nie ma inicjatywy ustawodawczej a parlament nie może zdymisjonować prezydenta ani sekretarzy, prezydent jest wybierany w wyborach powszechnych przez naród( nie można łączyć mandatu parlamentarnego ze stanowiskiem prezydenta lub sekretarza); wzajemną równowagę władz zapewnia prawo prezydenta do wetowania ustaw, niektóre nominacje prezydenta wymagają zgody senatu podobnie jak ratyfikowanie umów międzynarodowych; prezydent i sekretarze ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną przed senatem z oskarżenia Izby Reprezentantów za naruszenie konstytucji lub popełnienie przestępstwa.
półprezydencki (we Francji) - przejmuje pewne elementy systemu parlamentarno -gabinetowego i również niektóre cechy systemu prezydenckiego. Prezydent pochodzi z wyborów powszechnych i bezpośrednich, przewodniczy obradom rządu, wywierając wpływ na treść podejmowanych decyzji. Prezydent posiada prawo: arbitrażu politycznego w drodze weta ustawodawczego, odesłania ustawy do Rady Konstytucyjnej (odpowiednik TK) zarządzania referendum, rozwiązania Zgromadzenia Narodowego.
komitetowy (w Szwajcarii )- dominująca pozycja parlamentu - rząd jest powoływany przez parlament i staje się komitetem wykonawczym i ponosi odpowiedzialność przed parlamentem.
17.Scharakteryzuj prezydencki system rządów.
Cała władza spoczywa w ręku prezydenta, nie ma premiera ani rządu; odpowiednicy ministrów- sekretarze są jedynie pomocnikami prezydenta; istnieje wyraźna separacja władzy wykonawczej od ustawodawczej; prezydent nie ma inicjatywy ustawodawczej a parlament nie może zdymisjonować prezydenta ani sekretarzy, prezydent jest wybierany w wyborach powszechnych przez naród( nie można łączyć mandatu parlamentarnego ze stanowiskiem prezydenta lub sekretarza); wzajemną równowagę władz zapewnia prawo prezydenta do wetowania ustaw, niektóre nominacje prezydenta wymagają zgody senatu podobnie jak ratyfikowanie umów międzynarodowych; prezydent i sekretarze ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną przed senatem z oskarżenia Izby Reprezentantów za naruszenie konstytucji lub popełnienie przestępstwa. Przykład - > U.S.A
18.Scharakteryzuj komitetowy system rządów.
(w Szwajcarii )- dominująca pozycja parlamentu - rząd jest powoływany przez parlament i staje się komitetem wykonawczym i ponosi odpowiedzialność przed parlamentem.
19.Jakie są możliwości "ingerencji" Trybunału Konstytucyjnego w funkcjonowanie partii politycznych w Polsce?
Art. 11 Konstytucji wymaga, aby partie polityczne zrzeszały obywateli na zasadzie dobrowolności i równości. Natomiast art. 13 zakazuje istnienia partii odwołujących się w swych programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową. Istotą postępowania jest ustalenie, czy cele lub działalności partii politycznych są zgodne z Konstytucją. Orzeczenie TK o sprzeczności celów partii politycznej z Konstytucją powoduje odmowę wpisu partii przez Sąd Okręgowy w Warszawie do ewidencji. Podobna procedura znajduje zastosowanie, gdy partia wprowadzi do swego statutu zmiany naruszające zasady demokracji. Wydane przez TK orzeczenie powoduje wykreślenie już istniejącej partii z ewidencji.
Podmioty legitymowane do złożenia wniosku: przed zarejestrowaniem partii - Sąd Okręgowy w Warszawie, po zarejestrowaniu - każdy podmiot legitymowany
20.Omów zasadę pluralizmu politycznego
Jedna z wielu podstawowych zasad panstwa demokratycznego. Oparta jest o swobode konkurencji partii politycznych i ich programow. Dopuszcza mozliwosc realnej walki dwoch lub wiecej partii o wladze
21.Wyjaśnij pojęcie "skargi konstytucyjnej"
Każdy, czyje konstytucyjne prawa lub wolności zostały naruszone, ma prawo wnieść skargę do TK w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego na podstawie, którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Skarga rozpatrywana jest jako kontrola abstrakcyjna. Obywatel musi skorzystać z pomocy prawnej radcy lub adwokata. Przesłanki konieczne do wniesienia skargi:
-skarga służy tylko i wyłącznie ochronie praw lub wolności ustanowionych w Konstytucji,
-przysługuje podmiotowi, którego prawa lub wolności zostały naruszone. Gdyby to uprawnienie przysługiwało każdemu bez konkretnego związku z naruszonymi prawami i wolnościami jednostki, instytucja ta miałaby charakter skargi powszechnej.
-wyczerpanie wszelkich dostępnych procedur (wyczerpanie toku instancyjnego).
Skarga powinna zawierać:
-określenie aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji wydał decyzję,
-powinna wskazywać, jakie konstytucyjne prawa i wolności, i w jaki sposób zostały naruszone,
-uzasadnienie skargi.
Konsekwencją uwzględnienia skargi przez Trybunał jest utrata przez dany przepis mocy obowiązującej. Zaskarżony przepis traci moc w dniu opublikowania w Dzienniku Ustaw wyroku Trybunału. Dalszą, cywilnoprawną konsekwencją takiego rozstrzygnięcia jest powstanie roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej przez wydanie aktu
22.Wyjaśnij treść zasady powszechności prawa wyborczego
w odniesieniu do biernego - nie można nikogo pozbawic mozliwosci wysuniecia kandydata lub kandydowania
w odniesieniu do czynnego - nie można nikogo wylanczyc z mozliwosci czynnego brania udzialu w wyborach
23.Wyjaśnij treść zasady bezpośredniości prawa wyborczego
oznacza, że wyborcy osobiście bez udziału pośredników dokonują wyboru swoich przedstawicieli
24.Wyjaśnij treść zasady równości (materialnej i formalnej) prawa wyborczego
formalna-każdy na takich samych zasadach z taka sama liczba glosow
materialna - znaczenie glosu kazdego takie samo
25.Na czym polega zasada tajności prawa wyborczego ?
Istotę tajności stanowi zapewnienie głosującemu tajemnicy wyboru. Zapewnia to swobodę głosowania, swobodę podjęcia decyzji oraz gwarantuje poczucie bezpieczeństwa
WOLNOSC-każdy korzysta ze swego prawa jak chce (zakaz przymusu fizycznego)
26.Na jakich zasadach prawa wyborczego oparte są wybory do Senatu RP ?
powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym
27.Omów procedurę stwierdzania ważności wyborów parlamentarnych i prezydenckich
Nie później niż w 90 dni po dniu wyborów na posiedzeniu z udziałem Prokuratora Generalnego i Przewodniczącego PKW - Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - na podstawie sprawozdania z wyborów przedstawionego przez Państwową Komisję Wyborczą oraz opinii wydanych w wyniku rozpoznania protestów wyborczych, rozstrzyga w formie uchwały o ważności wyborów oraz ważności wyboru posła lub senatora, przeciwko któremu wniesiono protest. Uchwała SN ogłaszana jest w Dzienniku Ustaw RP w formie obwieszczenia oraz podaje do wiadomości publicznej wyniki wyborów do Senatu. PKW przesyła Marszałkowi Senatu oraz Sądowi Najwyższemu sprawozdanie z wyborów nie później niż 14 dnia po ogłoszeniu obwieszczenia. W przypadku podjęcia przez SN uchwały o nieważności wyborów zastosowanie mają przepisy przewidziane dla sytuacji, gdy dochodzi do skrócenia kadencji Sejmu. Wówczas Prezydent zarządza ponowne wybory do Sejmu i Senatu. Wybory te odbywają się jednak tylko na terytorium kraju.
Ważność wyborów prezydenckich
Przeciwko wyborowi Prezydenta Rzeczypospolitej może być wniesiony protest z powodu naruszenia przepisów ustawy albo z powodu dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wyborom, jeżeli to naruszenie lub przestępstwo miało wpływ na wynik wyborów. Protest przeciwko wyborowi Prezydenta Rzeczypospolitej może wnieść wyborca, który w dniu wyborów był umieszczony w spisie wyborców w jednym z obwodów głosowania. Prawo wniesienia protestu przysługuje również podmiotom zgłaszającym kandydatów oraz komisjom wyborczym.
Protest wnosi się na piśmie do Sądu Najwyższego nie później niż w ciągu 3 dni od dnia podania wyników wyborów do wiadomości publicznej przez Państwową Komisję Wyborczą. Jeżeli w proteście zarzucono popełnienie przestępstwa przeciwko wyborom, Sąd Najwyższy niezwłocznie zawiadamia o tym Prokuratora Generalnego.
Sąd Najwyższy rozpatruje protest w składzie 3 sędziów. Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych na podstawie sprawozdania z wyborów przedstawionego przez Państwową Komisję Wyborczą oraz po rozpoznaniu protestów rozstrzyga o ważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej. Rozstrzygnięcie, o którym mowa, Sąd Najwyższy podejmuje w formie uchwały nie później niż w 30 dniu po podaniu wyników wyborów do wiadomości publicznej przez Państwową Komisję Wyborczą na posiedzeniu z udziałem Prokuratora Generalnego i przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej.
Uchwałę Sądu Najwyższego przedstawia się niezwłocznie Marszałkowi Sejmu, a także przesyła Państwowej Komisji Wyborczej oraz ogłasza w Dzienniku Ustaw RP.
W razie podjęcia przez Sąd Najwyższy uchwały stwierdzającej nieważność wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej, przeprowadza się nowe wybory. Postanowienie Marszałka Sejmu o nowych wyborach podaje się do publicznej wiadomości i ogłasza w Dzienniku Ustaw RP najpóźniej w 5 dniu od dnia ogłoszenia uchwały Sądu Najwyższego.
28.Przedstaw problematyke uzupelniania skladu Sejmu i Senatu podczas kadencji izb.
Wygaśnięcie mandatu senatora/posla wskutek:
1) utraty prawa wybieralności,
2) pozbawienia mandatu prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu,
3) zrzeczenia się mandatu,
4) śmierci senatora,
5) zajmowania w dniu wyborów stanowiska lub funkcji, ktorej nie można łączyć z mandatem senatora.
7) sprawowania przez senatora albo powołania go na stanowisko lub funkcję:
a) radnego rady gminy, rady powiatu lub sejmiku województwa,
b) (38) w zarządzie powiatu, zarządzie województwa lub zarządzie związku komunalnego,
c) w zarządzie lub w radzie regionalnej albo branżowej kasy chorych,
d) (39) wójta lub burmistrza (prezydenta miasta),
8) złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego
2. Odmowa złożenia ślubowania senatorskiego oznacza zrzeczenie się mandatu.
uzupełnianie składu Senatu
Wygaśnięcie mandatu posła stwierdza Marszałek Sejmu w drodze postanowienia. Postanowienie ogłasza się w "Monitorze Polskim" i doręcza się niezwłocznie Państwowej Komisji Wyborczej.
Art. 215. 1. W razie wygaśnięcia mandatu senatora Prezydent Rzeczypospolitej zarządza wybory uzupełniające do Senatu.
2. Wybory uzupełniające zarządza się i przeprowadza w terminie 3 miesięcy od dnia stwierdzenia wygaśnięcia mandatu senatora.
uzupełnianie składu Sejmu
Wygaśnięcie mandatu posła stwierdza Marszałek Sejmu w drodze postanowienia. Postanowienie ogłasza się w "Monitorze Polskim" i doręcza się niezwłocznie Państwowej Komisji Wyborczej.
W razie wygaśnięcia mandatu posła Marszałek Sejmu zawiadamia kolejnego kandydata z tej samej listy okręgowej, który w wyborach otrzymał kolejno największą liczbę głosów, o przysługującym mu pierwszeństwie do mandatu. Przy równej liczbie głosów o pierwszeństwie rozstrzyga kolejność umieszczenia kandydata na tej liście okręgowej.
29.Jakie progi wyborcze przewiduje ordynacja do Sejmu i Senatu (zasada i wyjątki) ?
W podziale mandatów w okręgach wyborczych uwzględnia się wyłącznie okręgowe listy kandydatów na posłów tych komitetów wyborczych, których listy otrzymały co najmniej 5% ważnie oddanych głosów w skali kraju. Okręgowe listy kandydatów na posłów koalicyjnych komitetów wyborczych uwzględnia się w podziale mandatów w okręgach wyborczych, jeżeli ich listy otrzymały co najmniej 8% ważnie oddanych głosów w skali kraju.
Jeżeli warunku ww. warunku nie spełnią okręgowe listy kandydatów na posłów żadnego komitetu wyborczego bądź któryś z wymienionych warunków spełniony zostanie przez listy kandydatów tylko jednego komitetu wyborczego, w podziale mandatów w okręgach wyborczych uwzględnia się listy kandydatów komitetów wyborczych, które otrzymały co najmniej 3% ważnie oddanych głosów w skali kraju. Listy koalicyjnych komitetów wyborczych uwzględnia się, jeżeli otrzymały co najmniej 5% ważnie oddanych głosów w skali kraju. Progi wyborcze nie dotyczą kandydatów zgłoszonych przez komitety wyborcze organizacji mniejszości narodowych.
30.Sposób i warunki rejestracji listy okręgowej w wyborach do Sejmu
W wyborach do Sejmu procedura zgłaszania kandydatów jest złożona, ponieważ zawsze konieczne jest zgłoszenie listy kandydatów, a po drugie, obok list okręgowych zgłaszane są też listy ogólnopolskie. Prawo zgłaszania kandydatów (list) przysługuje partiom politycznym oraz wyborcom. Partie mogą utworzyć koalicję wyborczą dla zgłoszenia wspólnych list kandydatów, a wyborcy (w liczbie przynajmniej 15) muszą utworzyć komitet wyborczy. Do wyborów sejmowych stosuje się system progów wyborczych - każda partia, koalicja czy komitet wyborczy musi, więc uzyskać odpowiedni odsetek głosów w skali kraju. Okręgowe listy kandydatów na posłów zgłaszane są przez władze partii lub przez komitety wyborcze, podobnie jak w wyborach do Senatu każdy kandydat musi wyrazić pisemną zgodę oraz złożyć oświadczenie lustracyjne. Lista okręgowa musi być poparta podpisami co najmniej 5000 wyborców stale zamieszkałych w danym okręgu wyborczym. Od tego wymogu zwolnione są jednak komitety wyborcze, które już zarejestrowały listy, w co najmniej połowie okręgów wyborczych, a także komitety tych partii lub koalicji, które bezpośrednio po poprzednich wyborach zgłosiły powstanie sejmowego klubu liczącego, co najmniej 15 posłów. Liczba kandydatów na liście nie może przekraczać dwukrotności ogólnej liczby mandatów w danym okręgu. Kolejność umieszczania na liście ustalana jest przez komitet zgłaszający. Listy zgłaszane są do okręgowej komisji wyborczej - odwołanie do PKW.
31.Sposób i warunki rejestracji kandydatow w wyborach do Senatu.
Prawo zgłaszania przysługuje partiom politycznym i wyborcom - jedni i drudzy tworzą w tym celu tzw. Komitety wyborcze. Kandydować można tylko w jednym okręgu wyborczym, nie można równocześnie kandydować do Sejmu. Kandydat musi wyrazić zgodę na kandydowanie oraz złożyć oświadczenie lustracyjne, które jest podawane do publicznej wiadomości. Prawdziwość tych oświadczeń jest weryfikowana po wyborach - orzeczenie sądu o złożeniu fałszywego oświadczenia powoduje wygaśnięcie mandatu. Każde zgłoszenie kandydatury na senatora musi być poparte podpisami, co najmniej 3000 wyborców stale zamieszkałych w danym województwie. Kandydatów rejestruje okręgowa komisja wyborcza, a w razie odmowy rejestracji ostateczne rozstrzygnięcie należy do PKW
32.Jakie cenzusy występują w polskim prawie wyborczym ? / cenzus - ograniczenie prawa wyborczego
obywatelstwa, domicylu(wyb.lokalne), zdrowia psychicznego,karalnosci(ktos prawnym wyrokiem sadowym pozbawiony praw wyborczych),
wieku: bierne prawo wyborcze:
do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw - 18 lat
do Sejmu - 21 lat
na urząd wójta, burmistrza i prezydenta miasta - 25 lat
do Senatu - 30 lat
na urząd prezydenta Polski - 35 lat
czynne prawo wyborcze - 18 lat
33.Bierne i czynne prawo wyborcze w wyborach do Sejmu, Senatu i prezydenckich
Czynne pr. wyborcze ma obywatel polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat. usi tez mieć pelnie praw publicznych prawomocny wyrok ich pozbawia) oraz pełnie zdolnosci do czynnosci prawnych (ubezwlasnowolnione nie maja)
Bierne prawo wyborcze to prawo do kandydowania. Bierne prawo wyborcze do Sejmu a każdy obywatel polski mający prawo wybierania (czyli mający czynne prawo wyborcze), który najpóźniej w dniu wyborów kończy 21 lat.
W przypadku senatorów granica wieku wynosi 30 lat. Bierne pr. wyborcze w wyborach prezydenckich przysługuje obywatelowi polskiemu, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 35 lat, korzysta z pełni praw wyborczych do Sejmu.
34.Zasady podziału mandatów z list okręgowych w wyborach do Sejmu
Po otrzymaniu protokołów wyników głosowania w okręgach wyborczych PKW protokolarnie ustala zbiorcze wyniki głosowania na listy okręgowe w skali kraju i stwierdza, które listy spełniają warunki uprawniające do uczestniczenia w podziale mandatów w okręgach wyborczych, oraz zawiadamia o tym pisemnie okręgowe komisje wyborcze. Informację o tym podaje się do wiadomości publicznej. Okręgowa komisja wyborcza, po otrzymaniu zawiadomienia z PKW, dokonuje podziału mandatów pomiędzy uprawnione listy okręgowe w sposób następujący:
liczbę głosów ważnych oddanych na każdą z tych list w okręgu wyborczym dzieli się kolejno przez: 1; 2; 3; 4 i dalsze kolejne liczby aż do chwili, gdy z otrzymanych w ten sposób ilorazów da się uszeregować tyle kolejno największych liczb, ile wynosi liczba mandatów do rozdzielenia między te listy,
każdej liście przyznaje się tyle mandatów, ile spośród ustalonego w powyższy sposób szeregu ilorazów przypada jej liczb kolejno największych.
Jeżeli kilka list uzyskało ilorazy równe ostatniej liczbie z liczb uszeregowanych w podany sposób, a list tych jest więcej niż mandatów do rozdzielenia, pierwszeństwo mają listy w kolejności ogólnej liczby oddanych na nie głosów. Gdyby na dwie lub więcej list oddano równą liczbę głosów, o pierwszeństwie rozstrzyga liczba obwodów głosowania, w których na daną listę oddano większą liczbę głosów.
Mandaty przypadające danej liście okręgowej uzyskują kandydaci w kolejności otrzymanej liczby głosów. Jeżeli dwóch lub więcej kandydatów otrzymało równą liczbę głosów uprawniającą do uzyskania mandatu z danej listy, o pierwszeństwie rozstrzyga większa liczba obwodów głosowania, w których jeden z kandydatów uzyskał więcej głosów, a jeżeli liczba tych obwodów byłaby równa, o pierwszeństwie rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez przewodniczącego okręgowej komisji wyborczej w obecności członków komisji oraz zainteresowanych osób zgłaszających listy; nieobecność osoby zgłaszającej listę nie wstrzymuje losowania. Przebieg losowania uwzględnia się w protokole wyników wyborów.
35.Jaki głos jest głosem nieważnym w wyborach do Sejmu ?
Wyborca głosuje tylko na jedną listę okręgową, stawiając na karcie do głosowania znak "x" w kratce z lewej strony obok nazwiska jednego z kandydatów z tej listy, przez co wskazuje jego pierwszeństwo do uzyskania mandatu. Za nieważny uznaje się głos, jeżeli na karcie do głosowania postawiono znak "x" w kratce z lewej strony obok nazwisk dwóch lub większej liczby kandydatów z różnych list okręgowych albo nie postawiono tego znaku w kratce z lewej strony obok nazwiska żadnego kandydata z którejkolwiek z list. Za nieważny uznaje się głos, jeżeli na karcie do głosowania znak "x" postawiono w kratce z lewej strony wyłącznie obok nazwiska kandydata umieszczonego na liście okręgowej, której rejestracja została unieważniona.
Jeżeli na karcie do głosowania znak "x" postawiono w kratce z lewej strony wyłącznie obok nazwiska kandydata z jednej tylko listy okręgowej, a nazwisko tego kandydata zostało z tej listy skreślone, to głos taki uznaje się za ważny i oddany na tę listę.
36.Jaki glos jest glosem niewaznym w wyborach do Senatu?
Jeżeli na karcie do głosowania nie postawiono znaku "x" w kratce z lewej strony obok nazwiska któregokolwiek z kandydatów, to taką kartę uznaje się za kartę ważną z głosami nieważnymi.
Jeżeli na karcie do głosowania postawiono znak "x" w kratce z lewej strony obok nazwisk większej liczby kandydatów niż wynosi liczba wybieranych senatorów, to taką kartę uznaje się za kartę ważną z głosami nieważnymi.
Jeżeli na karcie do głosowania postawiono znak "x" w kratce z lewej strony wyłącznie przy nazwisku kandydata, którego nazwisko zostało skreślone, to taką kartę uznaje się za kartę ważną z głosami nieważnymi.
37.Jaki głos jest głosem ważnym w wyborach do Sejmu ?
Wyborca głosuje tylko na jedną listę okręgową, stawiając na karcie do głosowania znak "x" w kratce z lewej strony obok nazwiska jednego z kandydatów z tej listy, przez co wskazuje jego pierwszeństwo do uzyskania mandatu. Jeżeli na karcie do głosowania znak "x" postawiono w kratce z lewej strony obok nazwisk dwóch lub większej liczby kandydatów z tej samej listy okręgowej, to głos taki uważa się za głos ważnie oddany na wskazaną listę okręgową z przyznaniem pierwszeństwa do uzyskania mandatu kandydatowi na posła, którego nazwisko na tej liście umieszczone jest w pierwszej kolejności. Jeżeli na karcie do głosowania znak "x" postawiono w kratce z lewej strony wyłącznie obok nazwiska kandydata z jednej tylko listy okręgowej, a nazwisko tego kandydata zostało z tej listy skreślone, to głos taki uznaje się za ważny i oddany na tę listę.
Dopisanie na karcie do głosowania dodatkowych numerów list i nazw lub nazwisk albo poczynienie innych dopisków nie wpływa na ważność oddanego na niej głosu.
38.Jaki głos jest głosem ważnym w wyborach do Senatu ?
Wyborca głosuje na określonych kandydatów, stawiając znak "x" w kratce z lewej strony obok nazwisk najwyżej tylu kandydatów, ilu senatorów jest wybieranych w okręgu wyborczym. Wyborca może głosować na mniejszą liczbę kandydatów, aniżeli wynosi liczba senatorów wybieranych w danym okręgu wyborczym.
39.Zgłaszanie kandydatów w wyborach do Sejmu.
W wyborach do Sejmu procedura zgłaszania kandydatów jest złożona, ponieważ zawsze konieczne jest zgłoszenie listy kandydatów, a po drugie, obok list okręgowych zgłaszane są też listy ogólnopolskie. Prawo zgłaszania kandydatów (list) przysługuje partiom politycznym oraz wyborcom. Partie mogą utworzyć koalicję wyborczą dla zgłoszenia wspólnych list kandydatów, a wyborcy (w liczbie przynajmniej 15) muszą utworzyć komitet wyborczy. Do wyborów sejmowych stosuje się system progów wyborczych, każda partia, koalicja czy komitet wyborczy musi więc uzyskać odpowiedni odsetek głosów w skali kraju. Okręgowe listy kandydatów na posłów zgłaszane są przez władze partii lub przez komitety wyborcze. Podobnie jak w wyborach do Senatu każdy kandydat musi wyrazić pisemną zgodę oraz złożyć oświadczenie lustracyjne. Lista okręgowa musi być poparta podpisami, co najmniej 5000 wyborców stale zamieszkałych w danym okręgu wyborczym. Od tego wymogu zwolnione są jednak komitety wyborcze, które już zarejestrowały listy, w co najmniej połowie okręgów wyborczych, a także komitety tych partii lub koalicji, które bezpośrednio po poprzednich wyborach zgłosiły powstanie sejmowego klubu liczącego, co najmniej 15 posłów. Liczba kandydatów na liście nie może przekraczać dwukrotności ogólnej liczby mandatów w danym okręgu. Kolejność umieszczania na liście ustalana jest przez komitet zgłaszający. Okręgowe listy kandydatów na posłów zgłaszane są przez władze partii lub komitety wyborcze, kandydaci musza złożyć oświadczenie lustracyjne. Listy wymagają poparcia 5000 głosów. Listy zgłaszane są do okręgowej komisji wyborczej - odwołanie do PKW. Ogólnopolskie listy kandydatów mogą być zgłaszane tylko przez komitety wyborcze, które zarejestrowały listy okręgowe, w co najmniej połowie okręgów wyborczych, lub te, które bezpośrednio po poprzednich wyborach zgłosiły istnienie klubu sejmowego liczącego co najmniej 15 kandydatów. Listy są rejestrowane przez Państwową Komisje Wyborczą - odwołanie do Sądu Najwyższego. Listę okręgową zgłasza się do okręgowej komisji wyborczej najpóźniej do godziny 24.00 w 40 dniu przed dniem wyborów. Liczba kandydatów na liście nie może być mniejsza niż liczba posłów wybieranych w danym okręgu wyborczym i większa niż dwukrotność liczby posłów wybieranych w danym okręgu wyborczym.
40.Co jest treścią immunitetu materialnego?
Na nazwę immunitet, składają się zasadniczo dwa uprawnienia. Są nimi nietykalność oraz immunitet we właściwym tego słowa znaczeniu. Immunitet materialny wyłącza odpowiedzialność za określone kategorie czynów.
Uznaje się powszechnie, że gwarancją wolnego mandatu parlamentarnego jest immunitet materialny. Instytucja ta uchyliła karalność czynu przestępczego. Konstytucja przewiduje, zatem, iż poseł lub senator nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za swoją działalność wchodzącą w zakres sprawowania mandatu poselskiego ani w czasie jego trwania, ani po jego wygaśnięciu. Za taką działalność poseł lub senator odpowiada wyłącznie przed Sejmem lub Senatem. Immunitet nie wyłącza jednak odpowiedzialności za czyny naruszające dobra osobiste innych osób. Immunitetem materialnym nie są objęte czyny polegające na ujawnianiu informacji stanowiących tajemnicę państwową lub służbową, z którymi poseł zapoznał się w trakcie wykonywania mandatu.
41.Na czym polega immunitet formalny ?
Immunitet formalny dotyczy jedynie odpowiedzialności karnej, w tym również za wykroczenia. Obowiązująca obecnie ustawa o wykonywaniu mandatu posła lub senatora rozciąga zakres tego immunitetu na odpowiedzialność karno-administracyjną. Do zakresu immunitetu formalnego nie wchodzi odpowiedzialność cywilna lub zawodowa. Treścią immunitetu jest zakaz pociągania posła lub senatora do odpowiedzialności karnej bez zgody izby. Zakaz pociągnięcia posła lub senatora do odpowiedzialności karnej i karno-administracyjnej bez zgody Sejmu lub Senatu dotyczy również czynów popełnionych przed uzyskaniem mandatu. Wyrażenie zgody na uchylenie mandatu następuje w drodze uchwały.
42.Co jest treścią parlamentarnego immunitetu nietykalności ?
Nietykalność oznacza zakaz aresztowania lub w inny sposób ograniczenia wolności parlamentarzysty bez zgody izby. Poseł (senator) nie może być zatrzymany lub aresztowany bez zgody Sejmu (Senatu), z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu (Senatu), który może nakazać natychmiastowe zwolnienia zatrzymanego.
43.Scharakteryzuj koncepcję mandatu wolnego
44.Przedstaw podstawowe cechy mandatu imperatywnego (związanego)
45.Na czym polega instytucja incompatibilitas ?
Powodem wprowadzenia przepisów dotyczących niepołączalności stanowisk jest zapewnienie realizacji zasady podziału władzy oraz stworzenie gwarancji dla wolnego charakteru mandatu przedstawicielskiego. Zgodnie z postanowieniami Konstytucji RP z 1997 r. Zgodnie z Konstytucją RP z 1997r. mandatu posła nie można łączyć z funkcją: Prezesa NBP, Prezesa NIK, Rzecznika Praw Obywatelskich oraz ambasadora (art. 103 ust.1). Nie można też być równocześnie posłem i senatorem (art. 102). Zakaz piastowania mandatu obejmuje również Prezydenta, ponieważ zgodnie z Konstytucją Prezydent nie może piastować żadnego innego urzędu ani pełnić funkcje publiczne z wyjątkiem tych, które są związane ze sprawowanym urzędem. Mandatu posła i senatora nie można łączyć również z funkcją Rzecznika Praw Dziecka, członka KRRiT a także z zatrudnieniem w kancelarii Sejmu, Senatu i Kancelarii Prezydenta oraz z mandatem eurodeputowanego. Nie mogą mandatu sprawować również: sędziowie, prokuratorzy, urzędnicy służby cywilnej, żołnierze czynnej służby wojskowej, funkcjonariusze policji i służby ochrony państwa. Połączenie mandatu posła lub senatora powoduje wygaśnięcie mandatu z mocy prawa.
Konstytucja określa również ograniczenia w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej. Za naruszenie tych zakazów parlamentarzysta uchwałą izby podjętą na wniosek Marszałka, może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu. Innym obowiązkiem związanym z uniknięciem konfliktu interesów jest obowiązek składania oświadczeń o swoim stanie majątkowym. Od roku 2001 wprowadzono jawność tych oświadczeń. Istnieje również instytucja Rejestru Korzyści, w którym to rejestrze maja być ujawniane korzyści uzyskane przez posłów i senatorów lub ich małżonków. Rejestr również jest jawny.
46.Przedstaw kompetencje Zgromadzenia Narodowego
Zgromadzenie Narodowe to forma wspólnych obrad obu izb parlamentarnych: Sejmu i Senatu. Obradom Zgromadzenia Narodowego w III RP przewodniczy Marszałek Sejmu, a w jego zastępstwie Marszałek Senatu. Parlamentarzyści podczas posiedzenia Zgromadzenia Narodowego są sobie równi (brak rozróżnienia na posłów i senatorów). Zgromadzenie nie ma określonego harmonogramu posiedzeń, działa jednak na podstawie uchwalonego przez siebie regulaminu; jest zwoływane jedynie do wypełnienia którejś z kompetencji określonych w Konstytucji:
przyjęcia przysięgi prezydenckiej (art. 130 Konstytucji),
uznania trwałej niezdolności Prezydenta do sprawowania urzędu (głosami 2/3 ustawowej liczby parlamentarzystów - art. 131 ust. 4 Konstytucji),
postawienia prezydenta RP w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu (wniosek 140 członków Zgromadzenia, do podjęcia uchwały głosami 2/3 głosów - art. 145 ust. 2 Konstytucji),
wysłuchania orędzia Prezydenta RP skierowanego do Zgromadzenia Narodowego (art. 140 Konstytucji).
Wszystkie obecne kompetencje dotyczą urzędu Prezydenta RP, jednak w latach 1992-1997 Zgromadzenie Narodowe miało dodatkowo kompetencję uchwalenia Konstytucji.
Wprowadzone ponownie do polskiego systemu organów władzy w 1989 r., Zgromadzenie Narodowe dokonało w dniu 19 lipca 1989 r. wyboru jedynego Prezydenta PRL.
47.Tryb zmiany Konstytucji RP z 1997 r.
Art. 235 ust. 1 - ,,Projekt ustawy o zmianie konstytucji może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat, lub Prezydent Rzeczpospolitej”
Zmiana Konstytucji następuje w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym brzmieniu przez Sejm i następnie w terminie nie dłuższym niż 60dni, przez Senat.
Sejm rozpatruje projekt w 3 czytaniach, przy czym pierwsze czytanie nie wcześniej niż 30 dni od dnia przedłożenia projektu. Ustawę o zmianie Konstytucji uchwala Sejm większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.
Uchwalenie przez Sejm ustawy zmieniającej przepisy rozdziałów I, II lub XII Konstytucji może odbyć się nie wcześniej niż 60 dnia po pierwszym czytaniu projektu tej ustawy.
Po uchwaleniu ustawy Marszałek Sejmu przekazuje ją do podpisania Prezydentowi RP. Prezydent podpisuje ustawę w ciągu 21 dnia i zarządza jej ogłoszenie w Dz. U. RP.
Jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisów rozdziału I, II lub XII podmioty uprawnione do złożenia projektu mogą złożyć wniosek o przeprowadzenie w terminie 45 dni od dnia uchwalenia przez Senat ustawy o zmianie Konstytucji referendum zatwierdzającego. Marszałek Sejmu zarządza niezwłocznie przeprowadzenie referendum, wyznaczając jego datę na dzień wolny od pracy przypadający w ciągu 60 dni od dnia złożenia wniosku. Zmiana Konstytucji zostaje przyjęta, jeżeli za tą zmianą opowiedziała się większość głosujących.
48.Jakie znasz przejawy funkcji kontrolnej Sejmu
Polega na prawie kontrolowania poczynań rządu oraz pośrednio wpływania na kierunek prowadzonej przez rząd polityki. Podstawowym w tym zakresie przepisem jest art. 95 ust. 2 stanowiący, że ,,Sejm sprawuje kontrole nad działalnością RM w zakresie określonym przepisami Konstytucji i ustaw”. Funkcja kontrolna realizowana jest w trzech płaszczyznach: działanie parlamentu in pleno (w całości), poprzez działalność komisji sejmowych (art. 195 Reg. Sejmu) oraz poprzez działalność poszczególnych posłów (art. 115 Konstytucji oraz 196 Reg. Sejmu). Istotą systemu parlamentarnego jest przyznanie Izbie wpływu na powoływanie rządu, kontrolę i możliwości spowodowania dymisji rządu i poszczególnych jego członków.
Konstytucja przewiduje powierzenie pewnych uprawnień tylko Sejmowi. Dotyczą one np. stanów nadzwyczajnych (tylko Sejm może wydać postanowienie o stanie wojny i tylko Sejm decyduje o zawarciu pokoju). Sejmowi musi zostać przedłożone rozporządzenie Prezydenta o wprowadzeniu stanu wojennego lub stanu wyjątkowego i ma on prawo uchylić takie rozporządzenie. Zgoda Sejmu jest też potrzebna dla przedłużenia stanu wyjątkowego i stanu klęski żywiołowej, ponad konstytucyjne maximum. Są to sytuacje szczególne, gdy potrzeba starannej kontroli decyzji władzy wykonawczej przeważa nad ogólnymi konsekwencjami zasady podziału władz.
Parlament udziela rządowi inwestytury do rządzenia (wyrażenie rządowi wotum zaufania), a następnie poddaje jego działalność kontroli parlamentarnej. Obecnie Sejm dysponuje możliwością uchwalenia:
rezolucji - zawierających prawnie wiążące wezwanie określonego organu państwowego do podjęcia wskazanego w rezolucji jednorazowego działania,
deklaracji - zawierających zobowiązania do określonego postępowania,
apeli - zawierających prawnie nie wiążące wezwanie do określonego zachowania się, podjęcia inicjatywy lub zadania,
oświadczeń - zwierających stanowisko w określonej sprawie.
Kontrolę parlamentarną należy łączyć z tymi instytucjami, z którymi wiąże się możliwość zaistnienia odpowiedzialności politycznej rządu. Są to: instytucja wotum nieufności i absolutorium z wykonania budżetu państwa (kontrola wykonania budżetu państwa powierzona została wyłącznie Sejmowi. Konstytucja nakłada na Radę Ministrów obowiązek przedstawiania Sejmowi i NIK sprawozdania z wykonania budżetu).
Działania kontrolne obejmują również aktywność właściwych komisji parlamentarnych oraz poszczególnych posłów w postaci zgłaszania przez nich interpelacji i zapytań poselskich. Zgodnie z przepisami Konstytucyjnymi poseł może zgłosić interpelację (w sprawach o zasadniczym charakterze) lub zapytanie (składane w celu uzyskania informacji o aktualnych problemach polityki państwa) wyłącznie do poszczególnych członków rządu.
Konstytucja wprowadziła również nową, nieznaną wcześniej regulację, nakładającą na Prezesa i pozostałych członków Rady Ministrów obowiązek udzielania odpowiedzi w sprawach bieżących na każdym posiedzeniu Sejmu. Komisje sejmowe mają tzw. prawo do informacji, czyli prawo żądania informacji i sprawozdań od ministrów oraz kierowników właściwych resortów Efektem kontrolnej pracy komisji Sejmu są obecnie dezyderaty i opinie. W obecnych regulacjach dezyderat jest uchwałą komisji zwierającą jej postulaty w określonych sprawach. Może być skierowany do ściśle określonego kręgu osób, który stanowią: Rada Ministrów oraz poszczególni jej członkowie, Prezes NIK, Prezes NBP, Prokurator Generalny oraz Główny Inspektor Pracy. Natomiast opinia komisji zawiera stanowisko w określonej sprawie.
Ostatnim rodzajem wykonywania przez parlament kontroli nad działalnością rządu jest kontrola wykonywania ustaw. Z regulacji konstytucyjnych przyznających Sejmowi prawo kontroli Rady Ministrów wynikać powinno, że jedynie komisje Sejmu powinny kontrolować rząd w zakresie zapewnienia wykonywania ustaw. Regulamin Senatu nie określa szczegółowego trybu przeprowadzania kontroli, stanowiąc jedynie, iż właściwymi do ich przeprowadzania są komisje senackie.
49.Co to jest inicjatywa ustawodawcza ?
Prawo inicjatywy ustawodawczej to prawo wskazanego w Konstytucji podmiotu wniesienia do parlamentu projektu ustaw z takim skutkiem prawnym, że parlament projekt ten powinien uczynić przedmiotem swych prac. Konstytucja RP prawo inicjatywy ustawodawczej przyznaje: posłom, Senatowi, Prezydentowi RP i Radzie Ministrów oraz grupie co najmniej 100 tyś. obywateli (art.118)
50.Komu przysługuje prawo inicjatywy ustawodawczej ?
Prawo inicjatywy ustawodawczej to prawo wskazanego w Konstytucji podmiotu wniesienia do parlamentu projektu ustaw z takim skutkiem prawnym, że parlament projekt ten powinien uczynić przedmiotem swych prac. Konstytucja RP prawo inicjatywy ustawodawczej przyznaje: posłom, Senatowi, Prezydentowi RP i Radzie Ministrów oraz grupie co najmniej 100 tyś. obywateli (art.118)
Zgodnie z obowiązującym regulaminem, poselskie projekty ustaw mogą być wniesione przez komisję sejmową, która winna w tej sprawie podjąć stosowną uchwałę, lub grupę 15 posłów.
Projekt Senatu przekazywany jest w formie uchwały podjętej przez te izbę po przeprowadzeniu określonego w regulaminie postępowania. Inicjatorem senackiego projektu może być grupa 10 senatorów lub komisja senacka. O podjęciu przez Senat inicjatywy ustawodawczej Marszałek Senatu zawiadamia (obok Marszałka Sejmu) także Prezesa Rady Ministrów.
Nowym, nie znanym dotychczas polskim konstytucjom, rozwiązaniem jest przyznanie prawa inicjatywy ustawodawczej grupie obywateli (tzw. inicjatywa ludowa) - wymaga dla swej skuteczności uzyskania dla przedłożonego projektu podpisu co najmniej 100 tys. obywateli legitymujących się czynnym prawem wyborczym do Sejmu.
51.Przedstaw rolę Senatu w procedurze ustawodawczej
Zgodnie z art. 121 uchwaloną przez Sejm ustawę Marszałek Sejmu przekazuje Senatowi, który w ciągu 30 dni może: przyjąć ją bez zmian, uchwalić poprawki lub uchwalić odrzucenie jej w całości. Jeżeli Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy nie podejmie stosownych uchwały, ustawę uznaje się za uchwaloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm. Zgodnie z regulaminem, Marszałek Sejmu kieruje przekazaną przez Sejm ustawę do właściwej komisji senackiej, do której należy - w terminie nie dłuższym niż 18 dni - przygotowanie projektu stanowiska Senatu. Uchwała Senatu w sprawie przekazanej ustawy podejmowana jest na posiedzeniu plenarnym zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby senatorów.
Zgodnie z art.121 ust.3 „uchwałę Senatu odrzucającą ustawę albo poprawkę zaproponowaną w uchwale Senatu uważa się za przyjętą, jeżeli Sejm nie odrzuci jej bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów”.
Po zakończeniu postępowania w Sejmie nad uchwałą Senatu Marszałek Sejmu przedstawia uchwalaną ustawę do podpisu Prezydentowi RP (art.122 ust.1).
52.Co dzieje się z ustawą, do której Senat uchwalił poprawki ?
Ustawa ,,wraca” z powrotem do Sejmu. Zgodnie z art.121 ust.3 „uchwałę Senatu odrzucającą ustawę albo poprawkę zaproponowaną w uchwale Senatu uważa się za przyjętą, jeżeli Sejm nie odrzuci jej bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów”.
53.Omów procedurę uchwalania budżetu
54.Czym charakteryzuje się tzw. "pilny projekt ustawy" ?
55.Uprawnienia Prezydenta w procesie ustawodawczym
56.Przedstaw funkcje Sejmu
57.Omów funkcje Senatu
58.Na czym polega prezydenckie prawo weta
59.Co to jest interpelacja ?
60.Co to jest zapytanie poselskie ?
61.Co to jest dezyderat ?
62.Na czym polega instytucja kontrasygnaty ?
63.Co to są prerogatywy prezydenckie ?
64.Co to jest delikt konstytucyjny ?
65.W jakim trybie Prezydent może być postawiony w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu ?
66.Jakie są sankcje odpowiedzialności konstytucyjnej ?
Art. 25. 1. (28) Za czyny określone w art. 3, o ile nie wypełniają znamion przestępstwa, lub przestępstwa skarbowego Trybunał Stanu wymierza łącznie lub osobno następujące kary:
1) (29) utratę czynnego i biernego prawa wyborczego w wyborach Prezydenta, w wyborach do Sejmu i do Senatu, w wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach organów samorządu terytorialnego,
2) zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych i w organizacjach społecznych,
3) (30) utratę wszystkich albo niektórych orderów, odznaczeń i tytułów honorowych.
1a. Za naruszenie zakazów, o których mowa w art. 107 ust. 1 Konstytucji, Trybunał Stanu orzeka pozbawienie mandatu poselskiego.
2. Kary dotyczące utraty praw i zakazów, o których mowa w ust. 1, mogą być orzekane na czas od 2 do 10 lat.
3. (31) W razie uznania przez Trybunał Stanu chociażby nieumyślnego popełnienia czynów określonych w art. 2 ust. 1 i art. 3 Trybunał orzeka odpowiednio w odniesieniu do Prezydenta - złożenie z urzędu, a w odniesieniu do pozostałych osób, z zastrzeżeniem ust. 1a - utratę zajmowanego stanowiska, z którego pełnieniem związana jest odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu.
4. Trybunał Stanu z uwagi na znikomy stopień społecznej szkodliwości czynu lub szczególne okoliczności sprawy może poprzestać na uznaniu winy oskarżonego.
67.Przejściowa niemożność sprawowania urzędu przez Prezydenta RP
68.Kto podlega odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu ?
69.Przedstaw rolę prezydenta w powoływaniu rządu
70.W jakich przypadkach Prezydent może, a w jakich musi skrócić kadencję Sejmu?
71.Przedstaw tryb powoływania rządu
72.Co to jest wotum nieufności ?
73.Na czym polega zwykłe wotum nieufności ?
74.Na czym polega konstruktywne wotum nieufności ?
75.Przedstaw tryb uchwalania rządowi wotum nieufności
76.Przedstaw tryb uchwalania ministrowi wotum nieufności
77.Wotum zaufania w przepisach Konstytucji RP
78.Jaki jest tryb ratyfikacji umów międzynarodowych w Polsce
79.Kategorie członków rządu
80.Akty normatywne rządu
81.Jak dokonuje się zmian na stanowiskach ministrów ?
82.Zakres odpowiedzialności członków rządu przed Trybunałem Stanu
83.Zakres odpowiedzialności Prezydenta przed Trybunałem Stanu
84.Zakres odpowiedzialności posłów przed Trybunałem Stanu
85.Zakres odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu prezesa NBP
86.Zasady naczelne Konstytucji RP 1997 r - wymień.
87.Przedstaw sposoby uchwalenia lub nadania konstytucji
88.Skład i organizacja Trybunału Konstytucyjnego
89.Jaki jest czas trwania przywilejów immunitetowych posła
90.Przedstaw kompetencje Rzecznika Praw Obywatelskich
91.Wyjaśnij pojęcia "sekretarz stanu", "podsekretarz stanu"
92.Co to jest uposażenie posła ?
93.Co to jest dieta poselska ?
94.Odpowiedzialność polityczna i konstytucyjna członków rządu
95.Kto to jest pełnomocnik rządu ?
96.Skład Trybunału Stanu
97.Skład i kompetencje Krajowej Rady Sądownictwa
98.Przedstaw konstytucyjne zasady dotyczące władzy sądowniczej
99.Jakie znasz sądy szczególne - scharakteryzuj
100.Charakter prawny preambuły do konstytucji
101.Zasada demokratycznego państwa prawnego
102.Zasada podziału władz
103.Konstytucyjna regulacja przekazania części kompetencji organów Rzeczypospolitej Polskiej organizacji międzynarodowej
104.Co to jest protest wyborczy ?
105.Procedura uchylenia immunitetu formalnego posłowi
106.Typy komitetów wyborczych w Ordynacji wyborczej do Sejmu i Senatu
107.Zalety i wady większościowego systemu wyborczego
108.Zalety i wady proporcjonalnego systemu wyborczego
109.Zasada organizacji wyborów parlamentarnych na polskich statkach morskich
110.Zasada organizacji wyborów parlamentarnych w szpitalach i zakładach opieki społecznej
111.Zasada organizacji wyborów parlamentarnych w aresztach i więzieniach
112.Zasada organizacji wyborów parlamentarnych zagranicą
113.Skład i kompetencje Państwowej Komisji Wyborczej
114.Komisja Etyki Poselskiej
115.Komisja ds. Służb Specjalnych
116.Komisja ds. Unii Europejskiej
117.Komisja Ustawodawcza
118.Odpowiedzialność regulaminowa posłów
119.Uprawnienia socjalne posłów i senatorów
120.Marszałek Sejmu
121.Konwent Seniorów
122.Prezydium Sejmu
123.Rzecznik Praw Obywatelskich - wybór, odwołanie, wygaśnięcie mandatu
124.Podaj i scharakteryzuj trzy wybrane klasyfikacje konstytucji
125.Funkcja stabilizująca konstytucji
126.Funkcja dynamizująca konstytucji
126.Termin wyborów do Sejmu i Senatu
127.Termin wyborów prezydenckich
128.Komisje sejmowe - skład, kompetencje, rodzaje
129.Sejmowa komisja śledcza - przepisy regulaminowe i ustawowe
130.Uprawnienia Prezydenta RP jako reprezentanta państwa w stosunkach zewnętrznych
131.Uprawnienia prezydenta RP jako najwyższego zwierzchnika sił zbrojnych
132.Uprawnienia Prezesa Rady Ministrów
133.Trybunał Konstytucyjny a spory kompetencyjne
134.Pytania prawne do Trybunału Konstytucyjnego
135.Kompetencje kreacyjne Prezydenta RP
136.Odpowiedzialność Prezydenta RP
137.Zasady wyboru Prezydenta RP
138.Europejski model kontroli konstytucyjności prawa
139.Amerykański model kontroli konstytucyjności prawa
140.Funkcja programowa konstytucji
141.Funkcja prawna konstytucji
142.Cechy konstytucji jako aktu prawnego
143.Systematyka konstytucji
144.Stosowanie i wykładnia konstytucji
145.Normy konstytucji
146.Kompetencje Prezydenta RP w stosunkach z Sejmem i Senatem
147.Kompetencje Prezydenta RP wobec Rady Ministrów
148.Tradycyjne kompetencje Prezydenta RP jako głowy państwa
149.Uprawnienia byłego Prezydenta RP
151.Organizacja wewnętrzna Sejmu i Senatu
152.Marszałek Senior
153.Kompetencje kreacyjne Sejmu
154.Rejestr Korzyści
155.Oświadczenia majątkowe posłów i senatorów
156.Zastępowanie ministra
157.I czytanie ustawy
158.Klub poselski, senacki, parlamentarny
159.Składy orzekające Trybunału Konstytucyjnego
160.Legitymacja ogólna i szczegółowa do składania wniosków przed przed Trybunałem Konstytucyjnym
161.Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego
162.Prezes Trybunału Konstytucyjnego
163.Organizacja Sądu Najwyższego
164.Organizacja polskiego wymiaru sprawiedliwości
165.Konstytucja sztywna a elastyczna
166.Zasada społecznej gospodarki rynkowej
167.Przyspieszony tryb ustawodawczy
168.Dymisja Rady Ministrów
169.Pat legislacyjny
170.Resorty prezydenckie
171.Powoływanie rządu - różnice między Małą Konstytucją a Konstytucją 1997 r.
172.Kurenda
173.Sądy okręgowe
174.Sądy apelacyjne
175.Sądy rejonowe
176.Sądy wojskowe
177.Konkretna i abstrakcyjna kontrola konstytucyjności aktów prawnych
178.Prewencyjna i represyjna kontrola konstytucyjności aktów prawnych
179.Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego - rodzaje, sposoby ogłoszenia, wejście w życie
180.Konstytucja w sensie materialnym i formalnym
181.Typy umów międzynarodowych w polskiej Konstytucji
182.Niepołączalność formalna
183.Niepołączalność materialna
184.Niewybieralność
185.Zasada dyskontynuacji prac Sejmu (+ wyjątki)
186.Zasada ustroju - pojęcie
187.Zasada suwerenności Narodu
188.Zasada niepodległości i suwerenności Państwa
189.Zasada demokratycznego państwa prawnego
190.Zasada społeczeństwa obywatelskiego
191.Zasada podziału władz
192.Zasada społecznej gospodarki rynkowej
193Zasada przyrodzonej godności człowieka
194.Referendum ogólnokrajowe wg Konstytucji (rodzaje, tryby itp.)
195.Referendum konstytucyjne
196.Obywatelska inicjatywa ustawodawcza - przedmiot, podmiot, procedura
197.Referendum lokalne - charakterystyka
198.Referendum lokalne w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego przed upływem kadencji
199.Referendum lokalne w sprawie samoopodatkowania się mieszkańców
200.Stan klęski żywiołowej
201.Stan wyjątkowy
202.Stan wojenny
203.Stan wojenny a stan wojny
204.Rada Polityki Pieniężnej - skład i kompetencje
205.Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji - skład i kompetencje
206.Najwyższa Izba Kontroli - organizacja i kompetencje
207.Kolegium Najwyższej Izby Kontroli
208.Typy kontroli przeprowadzanej przez NIK
209.Uprawnienia i obowiązki NIK dotyczące budżetu państwa
210.Obowiązki NIK wobec Sejmu
211.Prezes NIK
212.Wiceprezesi NIK
213.Pozycja ustrojowa Najwyższej Izby Kontroli
214.Rzecznik Praw Dziecka - powoływanie, odwoływanie
215.Rzecznik Praw Dziecka - kompetencje
216.Sędzia Trybunału Konstytucyjnego - wybór, odwołanie, wygaśnięcie mandatu
217.Pozycja Rady Ministrów w stosunku do Sejmu
218.Rada Gabinetowa
219.Krajowa Rada Sądownictwa