RYNEK BILANSUJĄCY

OPRACOWANIE

Wstęp

Wstęp

Istnienie rynku bilansującego jest konieczne aby zapewnić prawidłowe działanie sieci w sytuacji równoległego istnienie kilku rynków handlu energią. Pozwala ono na bilansowanie zapotrzebowania, zachowanie warunków pracy sieci i dotrzymanie standardów jakości. Rynek ten będzie tez obejmował wytwórców pracujących w trybie „must run”, tzn. tych, których praca jest z pewnych względów konieczna, pomimo wyższej ceny generacji energii elektrycznej. Dotyczy to przede wszystkim elektrociepłowni wytwarzających energie cieplna do ogrzewania miasta. Uczestnictwo w rynku bilansującym jest dla producentów obowiązkowe.

Jednostki grafikowe

Podstawowym elementem jest podstawowym elementem Rynku Bilansującego. Są one definiowane jako zbiór Miejsc Dostarczania Energii, dla którego ustalane są grafiki przepływów energii elektrycznej. Miejsce Dostarczania Energii to umowny punkt przekazania (dostaw lub odbioru) energii elektrycznej przez jednego partnera handlowego drugiemu.

Istnieje kilka rodzajów jednostek grafikowych:

• Jednostka Grafikowa Wytwórcza (JG_W)- typowa jednostka wytwórcza w sieci przesyłowej lub sieci rozdzielczej, do których prawa ma Uczestnik będący Wytwórcą. Operatorem JG_W jest Operator Handlowo-Techniczny. W chwili obecnej każda jednostka wytwórcza musi być osobną jednostką grafikową.

• Jednostka Grafikowa Odbiorcza (JG_O) - Stanowi ją zbiór wszystkich jednostek odbiorczych danego uczestnika . Jej operatorem JG_O jest Operator Handlowo-Techniczny.

• Jednostka Grafikowa Wymiany Międzysystemowej miejscem dostarczania energii na połączeniach międzysystemowych, którymi dysponuje Operator Połączenia Międzysystemowego (OSP w sieci przesyłowej i OSR w sieci rozdzielczej).

• Jednostka Grafikowa Przedsiębiorstwa Obrotu (JG_PO) jest definiowana poprzez zbiór ponad sieciowych Miejsc Dostarczania Energii (_WMD) nie przyłączonych do sieci przesyłowej lub sieci rozdzielczej. Właścicielem JG_PO jest Uczestnik Rynku Bilansującego będący przedsiębiorstwem obrotu (URB_PO). W skład JG_PO nie wchodzi żadna fizyczna jednostka wytwórcza (JW). Operatorem JG_PO jest Operator Handlowy. W chwili obecnej ta jednostka grafikowa składa się w rzeczywistości z dwóch jednostek tego samego właściciela jedną od zakupu energii, a druga od sprzedaży.

Pozostałe jednostki są tworzone i zarządzane jedynie przez Operatora Systemu Przesyłowego.

• Jednostka Grafikowa Operatora Systemu Przesyłowego (JG_OSP) jest miejsca dostarczania energii, którymi dysponuje Operator Systemu Przesyłowego np. elektrownie szczytowo-pompowych.

Jednostka Grafikowa Bilansująca (JG_BI) jest definiowana poprzez zbiór ponad sieciowych miejsc dostarczania Energii (_WMD) . Operator Systemu Przesyłowego dokonuje przez nie zakupu energii elektrycznej na potrzeby strat sieciowych, strat handlowych i potrzeb własnych stacji w sieci przesyłowej. W skład tej JG nie wchodzi żadna jednostka wytwórcza. Operatorem JG_BI jest Operator Systemu Przesyłowego. Musi istnieć przynajmniej jedna taka jednostka w systemie.

• Jednostka Grafikowa Generacji Zewnętrznej (JG_GZ) jest definiowana poprzez zbiór ponad sieciowych miejsc dostarczania energii. Reprezentuje generację energii przez wytwórców i pobór energii elektrycznej przez odbiorców poza obszarem Rynku Bilansującego. Operatorem JG_GZ jest Operator Systemu Przesyłowego.

Wszystkie jednostki wytwórcze muszą spełniać następujące reguły:

• Jednostki grafikowe muszą określać wszystkie miejsca dostaw i odbioru energii danego uczestnika

• Każda jednostka może mieć tylko jednego operatora

Uczestnicy

Uczestnikami rynku bilansującego są:

• Operator Systemu Przesyłowego

• Operatorzy Systemu Rozdzielczego

• Odbiorcy końcowi

• Operatorzy Handlowo -Techniczni i Operatorzy Handlowi

Przy czym Operator Systemu Przesyłowego i Operatorzy Systemów Rozdzielczych nie są aktywnymi uczestnikami Rynku Bilansującego tj. nie mogą wpływać na kształtowanie cen na Rynku Bilansującym i uzyskiwać z tego tytułu korzyści.

Operatorzy Systemu Rozdzielczego:

Są odpowiedzialni za działania bilansujące na ich terenie. Ustalają oni pozycje kontraktowe dla zarejestrowanych u nich jednostek grafikowych i rozliczają odchylenia od ustalonych pozycji kontraktowych.

Wytwórcy i odbiorcy energii mogą być dla swoich jednostek grafikowych Operatorami Handlowo Technicznymi. Posiadacze tzw. Jednostek Grafikowych Przedsiębiorstwa Obrotu mogą być zaś dla swoich jednostek Operatorami Handlowymi. Podmioty, nie posiadające własnych jednostek grafikowych uzyskują prawo do pełnienia funkcji Operatorów Handlowo -Technicznych czy Handlowych po zawarciu Umowy przesyłowej z Operatorem systemu przesyłowego lub Operatorami systemu rozdzielczego

Warunki uczestnictwa

Uczestnicy Rynku Bilansującego, przedkładający Operatorowi Systemu Przesyłowego do realizacji Umowy Sprzedaży Energii, są o

zobowiązani do posiadania koncesji odpowiednio na wytwarzanie energii elektrycznej, obrót energią elektryczną oraz koncesji na przesyłanie i dystrybucję energii elektrycznej.

Podmioty, których urządzenia lub instalacje są przyłączone do sieci przesyłowej lub sieci rozdzielczej ( wytwórcy, odbiorcy) objętej Rynkiem Bilansującym stają się automatycznie Uczestnikiem Rynku Bilansującego. W zakresie uczestnictwa w Rynku Bilansującym umowa przesyłowa powinna określać w szczególności:

• nazwę i dane adresowe uczestnika konieczne do wymiany informacji,

• dane o posiadanych przez uczestnika koncesjach, związanych z działalnością w elektroenergetyce,

• kod identyfikacyjny uczestnika,

• datę rozpoczęcia działalności na rynku bilansującym,

• osoby odpowiedzialne za utrzymywanie kontaktu z OSP oraz ich dane adresowe,

• wykaz Jednostek Grafikowych uczestnika,

• wykaz Miejsc Dostarczania Energii wchodzących w skład poszczególnych Jednostek Grafikowych uczestnika:

• wykaz Miejsc Dostarczania Energii dla poszczególnych Jednostek Grafikowych Wytwórczych,

• wykaz Miejsc Dostarczania Energii dla poszczególnych Jednostek Grafikowych Odbiorczych.

• algorytmy wyznaczania ilości energii w poszczególnych miejscach dostarczania,

• kody identyfikacyjne Jednostek Grafikowych uczestnika,

• dane i charakterystyki techniczne Jednostek Grafikowych uczestnika,

• podmioty uprawnione do występowania w imieniu Uczestnika oraz ich kody identyfikacyjne,

• zakres, format, tryb, miejsca oraz terminy przekazywania uczestnikowi rynku przez Operatora Systemu Przesyłowego raportów z rynku bilansującego,

• dane domyślne zgłoszenia jakie przyjmie Operator systemu przesyłowego w przypadku braku zgłoszenia przez Uczestnika Rynku Bilansującego umów handlowych i Ofert Bilansujących w obowiązującym terminie i miejscu;

• ceny zastępcze i oferty zastępcze dla poszczególnych Jednostek Grafikowych Wytwórczych wykorzystywane przez Operatora Systemu Przesyłowego na Rynku Bilansującym; warunki finansowe realizacji zgłoszonych umów handlowych, w tym ustalanie wysokości i formy zabezpieczeń finansowych z tytułu ryzyka kredytowego ponoszonego przez Operatora Systemu Przesyłowego, organizacji przepływów finansowych z tytułu rozliczeń oraz wykaz kont bankowych, za pośrednictwem których będą realizowane rozliczenia (Wysokość gwarancji finansowych powinna być równa co najmniej przewidywanej 30 dniowej wysokości należności za różnicę pomiędzy energią sprzedaną i nabytą na rynku bilansującym -dotyczy to operatorów handlowych i handlowo- technicznych)

Operatorzy Handlowo-Techniczni reprezentujący URB i działający w jego imieniu zawierają Umowę przesyłową z Operatorem Systemu Przesyłowego w zakresie działań bilansująco-rozliczeniowych. Zawiera ona min:

• nazwę i dane adresowe OHT konieczne do wymiany informacji,

• dane o posiadanych przez OHT koncesjach, związanych z działalności w elektroenergetyce,

• kod identyfikacyjny OHT,

• datę rozpoczęcia działalności na Rynku Bilansującym,

• osoby odpowiedzialne ze strony OHT za utrzymywanie kontaktu z OSP oraz ich dane adresowe,

• wykaz Jednostek Grafikowych reprezentowanych przez OHT,

• wykaz Miejsc Dostarczania Energii wchodzących w skład poszczególnych Jednostek Grafikowych reprezentowanych przez OHT:

• wykaz Miejsc Dostarczania Energii dla poszczególnych Jednostek Grafikowych Wytwórczych,

• wykaz Miejsc Dostarczania Energii dla poszczególnych Jednostek Grafikowych Odbiorczych,

• algorytmy wyznaczania ilości energii w poszczególnych miejscach dostarczania,

kody identyfikacyjne Jednostek Grafikowych reprezentowanych przez OHT,

• dane i charakterystyki techniczne Jednostek Grafikowych reprezentowanych przez OHT,

• dane domyślne zgłoszenia jakie przyjmie OSP w przypadku braku zgłoszenia przez Uczestnika Rynku Bilansującego umów handlowych i Ofert Bilansujących w obowiązującym terminie i miejscu;

• ceny zastępcze i oferty zastępcze dla poszczególnych Jednostek Grafikowych Wytwórczych wykorzystywane przez Operatora Systemu Przesyłowego na Rynku Bilansującym;

• zakres, format, tryb, miejsca oraz terminy przekazywania przez OSP raportów z Rynku Bilansującego do OHT,

• warunki finansowe realizacji zgłoszonych umów handlowych, w tym ustalanie wysokości i formy zabezpieczeń finansowych z tytułu ryzyka kredytowego ponoszonego przez OSP, organizacji przepływów finansowych z tytułu rozliczeń z OSP oraz wykaz kont bankowych OHT, za pośrednictwem których będą realizowane rozliczenia z OSP,

• zobowiązania stron umowy do stosowania w pełnym zakresie postanowień „Regulaminu Rynku Bilansującego Energii Elektrycznej w Polsce” i „Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej”.

Uczestnictwo w Rynku Bilansowym jednostek wytwórczych może być:

Aktywne -Polega ono na składaniu przez jednostki wytwórcze pełnych ofert produkcyjno-cenowych, uczestniczeniu w planowaniu pracy jednostek wytwórczych i obrocie energią elektryczną według cen i zasad Rynku Bilansowego;

Bierne -polega ono na składaniu przez jednostki wytwórcze ofert produkcyjnych (bez części cenowej) stanowiących dla Operatora Systemu Przesyłowego operatywną deklarację gotowości wytwarzania energii elektrycznej na potrzeby realizacji przede wszystkim zawartych wcześniej transakcji sprzedaży energii;

Wymagania sprzętowe

Wymagania techniczne wobec systemu teleinformatycznego wytwórcy:

1. łączność dyspozytorska głosowa,

2. transmisja sygnałów regulacyjnych ARCM,

3. transmisja danych z telemechaniki,

4. transmisja stanu liczników energii elektrycznej,

5. transmisja danych dla potrzeb Systemu Operatywnej Współpracy z Elektrowniami (SOWE),

6. transmisja danych rynkowych - System Wymiany Informacji Rynku Energii (system WIRE).

7) System pomiarowy warunkujący rejestrację danych niezbędnych do rozliczeń (pomiar energii czynnej) w czasie rzeczywistym w okresach określonych przez Operatora Systemu Przesyłowego;

Plany koordynacyjne

Na podstawie gromadzonych przez siebie danych dotyczących produkcji i sprzedaży energii elektrycznej Operator Sieciowy tworzy plany koordynacyjne dla różnych horyzontów czasowych. W efekcie, po analizie tych planów dugotemionowych , na dwa dni przed terminem tworzony jest wstępny plan na konkretny dzień. Stanowi on bazę dla rynku bilansowego. Doba pracy rynku bilansowego trwa od godziny 6:00 do godz. 6:00 dnia następnego. W piątek lub dzień przedświąteczny składane są oferty na weekend i święta. Oprócz tego operator tworzy również plany koordynacyjne miesięczne. W Planach Koordynacyjnych Dobowych umieszczone są tzn. pozycje kontraktowe dla poszczególnych jednostek na następny dzień. Stanowią one grafik pracy jednostki na kolejny dzień z uwzględnieniem rynku bilansującego.

Oferta

Wszystkie podmioty będące uczestnikami rynku bilansującego są zobowiązane do zgłaszania danych do Operatora Systemu Przesyłowego. Dane te dotyczą poszczególnych jednostek grafikowych działających na obszarze funkcjonowania rynku bilansującego.

Dane te można podzielić na dwie części:

1)zgłoszenie Umowy Sprzedaży Energii (ZUSE),

2)zgłoszenie Oferty Bilansującej (ZOB),

• część handlowa (ZOBh),

• część techniczna (ZOBt).

Zakres przesyłanych informacji jest zależna od typu jednostki grafikowej.

Operator Handlowo-Techniczny dysponujący Jednostką Grafikową Wytwórczą jest zobowiązany do przekazania zgłoszenia umowy sprzedaży energii oraz oferty bilansującej. W trybie wstępnym zgłaszane są jedynie umowy sprzedaży. Obligatoryjna jest jedynie część handlowa. Część techniczna przekazywana jest tylko w przypadku chęci zmian wcześniej zgłoszonych danych.

Operator Handlowo-Techniczny dysponujący Jednostką Grafikową Odbiorczą jest zobowiązany do przesyłania jedynie danych o umowach sprzedaży energii.

Operator Handlowy reprezentujący Jednostkę Grafikową Przedsiębiorstwa Obrotu zgłasza listę jednostek wytwórczych z ilością zakupionej u nich energii i listę jednostek odbiorczych pobierających te energię. W obecnym stanie cała ta energia musi się bilansować.

Istnieją dwa tryby zgłaszania danych przez uczestników:

1. tryb wstępnego zgłaszania danych

2. tryb podstawowego zgłaszania danych

Tryb wstępny nie jest obowiązkowy, ale pozwala na dostarczenie zgłoszenia już na 7 dni przed dobą handlową. Dotyczy jedynie umów na sprzedaż energii elektrycznej. Na tym etapie sprawdzane są rozbieżności między kontrahentami. Dane różnych kontrahentów mają różną wagę. Najwyższy priorytet mają zdecydowanie dane od operatorów, następnie od wytwórców i na końcu od odbiorców. Na tym etapie istnieje też możliwość wysłania zapytania dotyczące umów. Dzięki takiemu zapytaniu uczestnik może zobaczyć swoją umowę jak wygląda ona w danych wysłanych przez innych kontrahentów, z którymi dana umowa została zawarta.

Zgłoszenia podstawowe są realizowane na dobę przed dobą handlową.

Operator odpowiada na otrzymane każdą część zgłoszenia poprzez:

1. przyjęcie zgłoszenia,

2. odrzucenie zgłoszenia,

3. informacja o niezgodnościach zgłoszenia.

4. Informacje o braku zgłoszenia

5. Przyjęcie ze zmianami -zmiany wprowadzone przez operatora

6. Przyjęta umowa/oferta

Harmonogram zgłoszenia danych handlowych i technicznych - tryb wstępny

Okres czasu	Działania Operatorów	Działanie Operatora Systemu Przesyłowego
doba n-8, godzina 0^00		Otwarcie trybu wstępnego przyjmowania zgłoszeń danych handlowych i technicznych na dobę handlową n.
Od godziny 0^00 doby n-8 do godziny 24^00 doby n-2	Zgłaszanie USE	Przyjmowanie zgłoszeń. Weryfikacja zgłoszeń.
	Odbiór informacji o niezgodnościach. Poprawianie zgłoszeń.	Generowanie informacji o niezgodnościach w przyjętych zgłoszeniach. Wysyłanie informacji o niezgodnościach - IZUSE.
doba n-2, godzina 24^00		Zamknięcie trybu wstępnego przyjmowania zgłoszeń danych handlowych i technicznych na dobę handlową n.

Harmonogram zgłoszenia danych handlowych i technicznych - tryb podstawowy

Okres czasu	Działania Operatorów	Działanie Operatora Systemu Przesyłowego
doba n-1, godzina 7^00		Otwarcie trybu podstawowego przyjmowania zgłoszeń danych handlowych i technicznych na dobę handlową n.
doba n-1, 7^00 - 10^00	Zgłaszanie USE Zgłaszanie OBh Zgłaszanie OBt	Przyjmowanie zgłoszeń. Wstępna weryfikacja zgłoszeń.
		Generowanie informacji o niezgodnościach w przyjętych zgłoszeniach.
	Odbiór informacji o niezgodnościach. Poprawianie zgłoszeń.	Wysyłanie informacji o niezgodnościach - IZUSE, IZOBh, IZOBt.
	Ponowne przesyłanie zgłoszeń.	Przyjmowanie poprawionych zgłoszeń, wstępna weryfikacja zgłoszeń.
doba n-1, godzina 10^00		Zamknięcie trybu podstawowego przyjmowania zgłoszeń danych handlowych i technicznych na dobę handlową n.
doba n-1, 10^00 - 10^30	Odbiór informacji o przyjęciu lub odrzuceniu zgłoszenia.	Ostateczna weryfikacja zgłoszeń. Generowanie informacji o przyjęciu lub odrzuceniu zgłoszeń. Wysyłanie informacji o przyjęciu zgłoszenia (PZUSE, PZOBh, PZOBt) lub odrzuceniu zgłoszenia (OZUSE, OZOBh, OZOBt).

Zgłaszanie Umów Sprzedaży Energii

Do zgłaszania umów są zobowiązane obie strony kontraktu. Zgłoszenie powinno zawierać:

1. nagłówek zgłoszenia

2. sumaryczna wielkość energii elektrycznej w danym podstawowym okresie handlowym,

3. wielkość energii elektrycznej w danym podstawowym okresie handlowym dla poszczególnych partnerów handlowych.

Nagłówek zgłoszenia:

IDZ	Część identyfikacyjna zgłoszenia
NJG KJG	Nazwa Jednostki Grafikowej Kod Jednostki Grafikowej	której dotyczy zgłoszenie USE (ZUSE)
NO KO	Nazwa Operatora Kod Operatora	który jest uprawniony do dysponowania JG
NU KU	Nazwa Uczestnika Rynku Bilansującego Kod Uczestnika Rynku Bilansującego	który posiada tytuł prawny do JG
IDO	Dane osoby składającej zgłoszenie: imię, nazwisko, stanowisko, numer licencji, numer telefonu, numer faksu, adres e-mailowy	która jest upoważniona przez Operatora do przekazywania ZUSE

IDH	Część identyfikacyjna doby handlowej
DDH	Data doby handlowej

Dane handlowe zgłoszenia dla Godziny 1 dla i-tego partnera handlowego (dane powtarzane dla wszystkich partnerów handlowych w Godzinie 1)

KJG1i	Kod Jednostki Grafikowej i-tego partnera handlowego
KO1i	Kod Operatora i-tego partnera handlowego
E1i	Wielkość energii elektrycznej w okresie handlowym Godzina 1 i-tego partnera handlowego
	...

Zgłaszanie Oferty Bilansującej

Część techniczna i handlowa mogą być zgłaszane oddzielnie

1)Część handlowa

Nagłówek zgłoszenia:

IDZ	Część identyfikacyjna zgłoszenia
NJG KJG	Nazwa Jednostki Grafikowej Kod Jednostki Grafikowej	której dotyczy zgłoszenie części handlowej Oferty Bilansującej
NO KO	Nazwa Operatora Kod Operatora	który jest uprawniony do dysponowania JG
NU KU	Nazwa Uczestnika Rynku Bilansującego Kod Uczestnika Rynku Bilansującego	który posiada tytuł prawny do JG
IDO	Dane osoby składającej zgłoszenie: imię, nazwisko, stanowisko, numer licencji, numer telefonu, numer faksu, adres e-mailowy	która jest upoważniona przez Operatora do przekazywania ZOBh

IDH	Część identyfikacyjna doby handlowej
DDH	Data doby handlowej

Dane handlowo-techniczne zgłoszenia (dane powtarzane dla wszystkich godzin handlowych)

DHTZ1 Dane handlowo-techniczne zgłoszenia dla Godziny 1

DHTZ1	Godzina 1
PDYSP1	Moc dyspozycyjna Jednostki Grafikowej oferowana w okresie handlowym Godzina 1
PMAX1	Moc maksymalna Jednostki Grafikowej oferowana w okresie handlowym Godzina 1
PMIN1	Moc minimalna Jednostki Grafikowej oferowana w okresie handlowym Godzina 1
PP1	Moc przeciążeń Jednostki Grafikowej oferowana w okresie handlowym Godzina 1
PZ1	Moc zaniżeń Jednostki Grafikowej oferowana w okresie handlowym Godzina 1
EUN1	Sumaryczna wielkość energii elektrycznej z USE netto w okresie handlowym Godzina 1
EUB1	Sumaryczna wielkość energii elektrycznej z USE brutto w okresie handlowym Godzina 1
REG1	Udział w regulacji Jednostki Grafikowej oferowany w okresie handlowym Godzina 1

DHTZ1.1. ... 2.1.10. DHTZ1.10. Dane handlowo-techniczne zgłoszenia (dane powtarzane dla wszystkich pasm oferty bilansującej w Godzinie 1)

OFC1.1	Cena ofertowa dla pasma 1
OFP1.1	Moc brutto oferowana dla pasma 1
OFE1.1	Moc netto oferowana dla pasma 1
OFT1.1	Typ oferty dla pasma 1
	...
OFC1.10	Cena ofertowa dla pasma 10
OFP1.10	Moc brutto oferowana dla pasma 10
OFE1.10	Moc netto oferowana dla pasma 10
OFT1.10	Typ oferty dla pasma 10

DHTZ2 ... 2.23. DHTZ23 Dane handlowo-techniczne zgłoszenia dla Godziny 2 ... Godziny 23

DHTZ2	Godzina 2
...
DHTZ23	Godzina 23

DHTZ24 Dane handlowo-techniczne zgłoszenia dla Godziny 24

DHTZ24	Godzina 24
PDYSP24	Moc dyspozycyjna Jednostki Grafikowej oferowana w okresie handlowym Godzina 24
PMAX24	Moc maksymalna Jednostki Grafikowej oferowana w okresie handlowym Godzina 24
PMIN24	Moc minimalna Jednostki Grafikowej oferowana w okresie handlowym Godzina 24
PP24	Moc przeciążeń Jednostki Grafikowej oferowana w okresie handlowym Godzina 24
PZ24	Moc zaniżeń Jednostki Grafikowej oferowana w okresie handlowym Godzina 24
EUN24	Sumaryczna wielkość energii elektrycznej z USE netto w okresie handlowym Godzina 24
EUB24	Sumaryczna wielkość energii elektrycznej z USE brutto w okresie handlowym Godzina 24
REG24	Udział w regulacji Jednostki Grafikowej oferowany w okresie handlowym Godzina 24

DHTZ24.1. ... 2.24.10. DHTZ24.10. Dane handlowo-techniczne zgłoszenia (dane powtarzane dla wszystkich pasm oferty bilansującej w Godzinie 24)

OFC24.1	Cena ofertowa dla pasma 1
OFP24.1	Moc brutto oferowana dla pasma 1
OFE24.1	Moc netto oferowana dla pasma 1
OFT24.1	Typ oferty dla pasma 1
	...
OFC24.10	Cena ofertowa dla pasma 10
OFP24.10	Moc brutto oferowana dla pasma 10
OFE24.10	Moc netto oferowana dla pasma 10
OFT24.10	Typ oferty dla pasma 10

2) Część techniczna:

Nagłówek:

IDZ	Część identyfikacyjna zgłoszenia
NJG KJG	Nazwa Jednostki Grafikowej Kod Jednostki Grafikowej	której dotyczy zgłoszenie części technicznej Oferty Bilansującej
NO KO	Nazwa Operatora Kod Operatora	który jest uprawniony do dysponowania JG
NU KU	Nazwa Uczestnika Rynku Bilansującego Kod Uczestnika Rynku Bilansującego	który posiada tytuł prawny do JG
IDO	Dane osoby składającej zgłoszenie: imię, nazwisko, stanowisko, numer licencji, numer telefonu, numer faksu, adres e-mailowy	która jest upoważniona przez Operatora do przekazywania ZOBt

DHTZ Dane techniczne zgłoszenia

DTZ.CHR Dane charakterystyk rozruchowych

DTZ.CHR.CG Dane podstawowe charakterystyk rozruchowych

TPG	Minimalny czas postoju, po którym rozruch następuje ze stanu gorącego
TPC	Minimalny czas postoju, po którym rozruch następuje ze stanu ciepłego
TPZ	Minimalny czas postoju, po którym rozruch następuje ze stanu zimnego

DTZ.CHR.G Dane charakterystyki rozruchowej ze stanu gorącego

TSG	Czas od rozpoczęcia rozruchu ze stanu gorącego do synchronizacji
TRG1	Czas od synchronizacji do pierwszego punktu charakterystyki rozruchowej
TRG2	Czas między pierwszym a drugim punktem charakterystyki rozruchowej
TRG3	Czas między drugim a trzecim punktem charakterystyki rozruchowej
TRG4	Czas między trzecim a czwartym punktem charakterystyki rozruchowej
TRGMIN	Czas między czwartym punktem charakterystyki rozruchowej a osiągnięciem pełnego zakresu regulacyjności
PRG1	Współczynnik mocy w pierwszym punkcie charakterystyki rozruchowej
PRG2	Współczynnik mocy w drugim punkcie charakterystyki rozruchowej
PRG3	Współczynnik mocy w trzecim punkcie charakterystyki rozruchowej

DTZ.CHR.C Dane charakterystyki rozruchowej ze stanu ciepłego

TSC	Czas od rozpoczęcia rozruchu ze stanu ciepłego do synchronizacji
TRC1	Czas od synchronizacji do pierwszego punktu charakterystyki rozruchowej
TRC2	Czas między pierwszym a drugim punktem charakterystyki rozruchowej
TRC3	Czas między drugim a trzecim punktem charakterystyki rozruchowej
TRC4	Czas między trzecim a czwartym punktem charakterystyki rozruchowej
TRCMIN	Czas między czwartym punktem charakterystyki rozruchowej a osiągnięciem pełnego zakresu regulacyjności
PRC1	Współczynnik mocy w pierwszym punkcie charakterystyki rozruchowej
PRC2	Współczynnik mocy w drugim punkcie charakterystyki rozruchowej
PRC3	Współczynnik mocy w trzecim punkcie charakterystyki rozruchowej

DTZ.CHR.Z Dane charakterystyki rozruchowej ze stanu zimnego

TSZ	Czas od rozpoczęcia rozruchu ze stanu zimnego do synchronizacji
TRZ1	Czas od synchronizacji do pierwszego punktu charakterystyki rozruchowej
TRZ2	Czas między pierwszym a drugim punktem charakterystyki rozruchowej
TRZ3	Czas między drugim a trzecim punktem charakterystyki rozruchowej
TRZ4	Czas między trzecim a czwartym punktem charakterystyki rozruchowej
TRZMIN	Czas między czwartym punktem charakterystyki rozruchowej a osiągnięciem pełnego zakresu regulacyjności
PRZ1	Współczynnik mocy w pierwszym punkcie charakterystyki rozruchowej
PRZ2	Współczynnik mocy w drugim punkcie charakterystyki rozruchowej
PRZ3	Współczynnik mocy w trzecim punkcie charakterystyki rozruchowej

Wytwórca może proponować zwiększenie lub zmniejszenie swojej produkcji w wynikającej z podpisanych przez siebie kontraktów. Jeśli oferowana produkcja energii jest mniejsza od tej zadeklarowanej w umowach to oferta bilansująca ma charakter redukcyjny. W przeciwnym przypadku jest to oferta przyrostowa.

Ilośc zadeklarowanej produkcji zapisywana jest w 10 pasmach. Czyli istnieje 10 różnych ilości energii jaką wytwórca chce produkować i cena za jaką pragnie ją sprzedać ( ilość energii większa od zakontraktowanej )lub kupić ( ilość energii mniejsza od zakontraktowanej)..

Ceny w ofertach handlowych muszą się mieścić w granicach cen taryfowych. Maksymalna oferowana cena nie może być większa od maksymalnej ceny taryfowej, zaś cena minimalna nie może być mniejsza od minimalnej ceny taryfowej.

Przykład charakterystyki rozruchowej

Wybór charakterystyk rozruchowej JW w zależności od czasu postoju

Oferty zastępcze:

Oferty zastępcze są realizowane w następujących przypadkach:

• konieczności przywołania do ruchu Jednostki Grafikowej Wytwórczej przy braku Oferty Bilansującej danej JG_W,

• konieczności produkcji spowodowanej względami technicznymi w przypadku braku Oferty Bilansującej danej Jednostki Grafikowej Wytwórczej,

• błędnych Ofert Bilansujących - nie spełniających wymagań określonych w systemie weryfikacji ofert.

Oferta zastępcza zawiera Ceny Zastępcze i energię ustalane na każdą z 24 godzin doby handlowej. Są one uzgadniane dla każdej jednostki wytwórczej oddzielnie w Umowie o świadczenie usług przesyłowych.

Ustalanie pozycji kontraktowej:

Na podstawie wszystkich powyższych zgłoszeń Operator Systemu Przesyłowego wyznacza pozycje kontraktowe dla poszczególnych jednostek grafikowych. Są to:

• Pozycje Kontraktowe Deklarowane - równe deklarowanym ilościom dostaw energii (ED),

• Pozycje Kontraktowe Skorygowane - równe skorygowanym ilościom dostaw energii (ES),

• Odchylenie od Pozycji Kontraktowej Skorygowanej - równe rzeczywistej ilości dostaw energii elektrycznej.

Pozycje Kontraktowe Deklarowane są wyznaczane przez Operatora Systemu Przesyłowego na każdy podstawowy okres handlowy doby n na podstawie danych handlowych i technicznych zgłoszonych przez poszczególnych OHT i OH w trybie podstawowego zgłaszania danych handlowych i technicznych do godziny 10.00 w dniu n-1. Pozycje są wyznaczane dla następujących jednostek grafikowych:

• Jednostek Grafikowych Wytwórczych,

• Jednostek Grafikowych Odbiorczych,

• Jednostek Grafikowych Zakupu Przedsiębiorstwa Obrotu,

• Jednostek Grafikowych Sprzedaży Przedsiębiorstwa Obrotu,

• Jednostek Grafikowych Wymiany Międzysystemowej (JG_WM),

• Jednostek Grafikowych OSP (JG_OSP),

• Jednostek Grafikowych Generacji Zewnętrznej (JG_GZ),

• Jednostek Grafikowych Bilansujących (JG_BI).

Pozycje Kontraktowe Deklarowane wyznacza się jako deklarowaną ilość dostaw energii (ED) równą zgłoszonej ilości dostaw energii (EZ) .

Pozycje Kontraktowe Skorygowane równe skorygowanym ilościom dostaw energii (ES) są wyznaczane przez Operatora Systemu Przesyłowego na każdy podstawowy okres handlowy dla tych samych Jednostek Grafikowych co Pozycje Kontraktowe Deklarowane. Pozycje Kontraktowe Skorygowane są równe Pozycjom Kontraktowym Deklarowanym jeżeli nie ma błędów w zgłoszeniach dla poniższych jednostek:

• Jednostek Grafikowych Odbiorczych,

• Jednostek Grafikowych Zakupu Przedsiębiorstwa Obrotu,

• Jednostek Grafikowych Sprzedaży Przedsiębiorstwa Obrotu,

• Jednostek Grafikowych Generacji Zewnętrznej (JG_GZ),

• Jednostek Grafikowych Bilansujących (JG_BI).

Pozycje Kontraktowe Skorygowane dla pozostałych jednostek są wyznaczane przez Operatora Systemu Przesyłowego w procesie aktualizacji Bieżącego Planu Koordynacyjnego Dobowego jako średnia wartość Bieżącego punktu Pracy dla danej godziny po przeliczeniu na wartość netto. Są one udostępniane poprzez system WIRE.

Pozycje Kontraktowe Skorygowane wyznaczane są jako, przeliczone na wartości energii netto, średnie z 15-minutowych mocy bazowych wyznaczonych na danym podstawowy okres handlowy (godzinę) po ostatniej aktualizacji Bieżącego Planu Koordynacyjnego Dobowego na tą godzinę.

Odchylenia od pozycji kontraktowych wyznaczane są dla każdego podstawowego okresu handlowego przez Operatora Systemu Przesyłowego dla każdej Jednostki Grafikowej oddzielnie.

Odchylenie od pozycji kontraktowej jest różnicą pomiędzy skorygowaną ilością dostaw energii (ES) - Pozycją Kontraktową Skorygowaną, a rzeczywistą (ER) ilością dostaw energii, wynikającą z fizycznych przepływów energii elektrycznej.

Rozliczanie:

Zasady ogólne

Rozliczenia na Rynku Bilansującym dotyczą pojedynczych Jednostek Grafikowych (JG), z których każda należy do jednego z Uczestników Rynku Bilansującego (URB).

Przedmiotem rozliczeń na Rynku Bilansującym jest energia bilansująca (EB) stanowiąca różnicę pomiędzy deklarowaną (ED) a rzeczywistą (ER) ilością dostaw energii. Wielkość deklarowanej ilości dostaw energii wynika z Umów Sprzedaży Energii zawartych w segmentach rynku energii elektrycznej innych niż Rynek Bilansujący, takich jak rynek bilateralny, giełdy energii itp.

Wielkość rzeczywistej ilości dostaw energii wynika z rzeczywistej realizacji fizycznych dostaw energii elektrycznej.

Rozliczenie energii bilansującej na Rynku Bilansującym jest realizowane w dwóch następujących po sobie fazach.

W fazie pierwszej jest rozliczane odchylenie ustalone w trakcie planowania pracy systemu elektroenergetycznego.

W fazie drugiej jest rozliczane odchylenia powstałe podczas fizycznej realizacji dostaw energii.

Całkowite odchylenie czyli energia bilansująca jest równe sumie odchyleń.

Okresem rozliczeniowym na Rynku Bilansującym jest dekada miesiąca kalendarzowego. Terminem płatności z tytułu dostaw energii na Rynek Bilansujący jest 20. dzień po zakończeniu okresu rozliczeniowego. W każdym miesiącu kalendarzowym występują trzy okresy rozliczeniowe, przy czym dwa pierwsze obejmują zawsze 10 dób, natomiast trzeci - w zależności od długości danego miesiąca - obejmuje 8, 9, 10 albo 11 dób.

Rozliczenie Jednostek Grafikowych na Rynku Bilansującym jest realizowane w dwóch cyklach rozliczeniowych:

1. Dobowym -w którym wyznaczane są następujące wielkości dal każdej z 24 godz. doby n:

• Deklarowana ilość dostaw energii (ED).

• Skorygowana ilość dostaw energii (ES).

• Rzeczywista ilość dostaw energii (ER).

• Ilość energii bilansującej (EB).

I dokonywane są:

• Rozliczenie skorygowanej ilości dostaw energii.

• Rozliczenie rzeczywistej ilości dostaw energii

2. Dekadowym - w którym wyznaczane są następujące wielkości:

• Rozliczenie energii dostarczonej na Rynek Bilansujący.

• Rozliczenie energii odebranej z Rynku Bilansującego.

Wyznaczone wielkości są udostępniane uczestnikom w postaci raportów handlowych.
Wielkości rozliczeniowe dekadowe są podstawą do wystawienia faktur za sprzedaż oraz zakup energii bilansującej na Rynku Bilansującym.

Przedmiotem fakturowania są należności i zobowiązania Uczestnika Rynku Bilansującego za energię sprzedaną (dostarczoną) lub zakupioną (odebraną) z Rynku Bilansującego. Faktury za sprzedaż energii na Rynek Bilansujący wystawia Uczestnik Rynku Bilansującego, natomiast faktury za sprzedaż energii z Rynku Bilansującego wystawia OSP.

Harmonogram realizacji funkcji rozliczeniowych - cykl rozliczeniowy dobowy

Termin	Opis działań
	Gromadzenie i udostępnianie danych rozliczeniowych (P1)
Doba n 0^00	Inicjacja procesu zdalnej akwizycji danych pomiarowo-rozliczeniowych dla doby n
Doba n+1 0^00 - 6^00	Zdalna akwizycja danych pomiarowo-rozliczeniowych dla doby n.
Doba n+1 6^00 - 12^00	Weryfikacja kompletności i poprawności danych pomiarowo-rozliczeniowych dla doby n.
	Rozliczenia godzinowe (P2)
Doba n+1 12^00 - 16^00	Rozliczanie pozycji kontraktowej skorygowanej dla każdej godziny doby n.
Doba n+1 12^00 - 16^00	Rozliczanie pozycji kontraktowej rzeczywistej dla każdej godziny doby n.
	Rozliczenia dobowe (P3)
Doba n+2 8^00 - 12^00	Rozliczenia ilościowe dla doby n.
		Rozliczenia wartościowe dla doby n.
	Gromadzenie i udostępnianie danych rozliczeniowych (P1)
Doba n+2 12^00 - 14^00	Udostępnianie raportu dobowego dla doby n.
Od 14^00doby n+2 Do 16^00doby n+3	Przyjmowanie zgłoszeń o nieprawidłowościach w rozliczeniach.
	Rozliczenia godzinowe (P2) - usunięcie ewentualnych nieprawidłowości (weryfikacja)
Doba n+4 8^00 - 10^00	Rozliczanie pozycji kontraktowej skorygowanej dla każdej godziny doby n.
		Rozliczanie pozycji kontraktowej rzeczywistej dla każdej godziny doby n.
	Rozliczenia dobowe (P3) - usunięcie ewentualnych nieprawidłowości (weryfikacja)
Doba n+4 10^00 - 12^00	Rozliczenia ilościowe dla doby n.
		Rozliczenia wartościowe dla doby n.
	Gromadzenie i udostępnianie danych rozliczeniowych (P1)
Doba n+4 12^00 - 14^00	Udostępnianie zweryfikowanego raportu dobowego.

Harmonogram realizacji funkcji rozliczeniowych - cykl rozliczeniowy dekadowy

Termin	Opis działań
Termin	Rozliczenia dekadowe (P4)
5. dzień po zakończeniu dekady d 8^00 - 16^00	Rozliczenia ilościowe dla dekady d.
		Rozliczenia wartościowe dla dekady d.
	Gromadzenie i udostępnianie danych rozliczeniowych (P1)
Od 8^00 6. dnia po zakończeniu dekady d do 14^00 10. dnia po zakończeniu dekady d	Udostępnianie raportu handlowego dla dekady d.
	Fakturowanie (P6)
Od 14^00 10. dnia po zakończeniu dekady d do 16^00 15. dnia po zakończeniu dekady d	Fakturowanie rozliczeń dla dekady d na podstawie raportu handlowego.

Raporty Handlowe

W ramach udostępniania wyników rozliczeń Operator Systemu Przesyłowego tworzy następujące Raporty Handlowe:

• Raport Dobowy

• Raport Handlowy

1. Raport Dobowy

Jest on udostępniany począwszy od drugiego dnia po dobie n. Głównym celem jego tworzenia jest możliwie szybkie udostępnienie danych rozliczeniowych Operatorom Handlowo-Technicznym dla potrzeb weryfikacji.

Raport Dobowy dla konkretnego operatora zawiera następujące informacje:

• Deklarowana ilość dostaw energii (ED) dla każdej Jednostki Grafikowej w każdej godzinie doby n.

• Skorygowana ilość dostaw energii (ES) dla każdej Jednostki Grafikowej w każdej godzinie doby n.

• Rzeczywista ilość dostaw (ER) dla każdej Jednostki Grafikowej w każdej godzinie doby n.

• Ilość energii bilansującej (EB) dla każdej Jednostki Grafikowej w każdej godzinie doby n.

• Różnica między deklarowaną i skorygowaną ilością dostaw energii (ΔEDS) każdej Jednostki Grafikowej w każdej godzinie doby n.

• Różnica między skorygowaną i rzeczywistą ilością dostaw energii elektrycznej (ΔESR) każdej Jednostki Grafikowej w każdej godzinie doby n.

• Cena rozliczeniowa korekty pozycji kontraktowej (CRK) dla każdej JG w każdej godzinie doby n.

• Cena rozliczeniowa odchylenia (CRO) w każdej godzinie doby n.

• Należność za skorygowaną ilość dostaw energii elektrycznej (NDS) dla każdej Jednostki Grafikowej w każdej godzinie doby n.

• Należność za rzeczywistą ilość dostaw energii elektrycznej (NSR) dla każdej Jednostki Grafikowej w każdej godzinie doby n.

• Sumaryczna ilość energii dostarczonej w dobie n przez każdą Jednostkę Grafikową (EBD).

• Sumaryczna ilość energii odebranej w dobie n przez każdą Jednostkę Grafikową G (EBO).

• Sumaryczna należność za energię dostarczoną w dobie n przez każdą Jednostkę Grafikową (NBD).

• Sumaryczna należność za energię odebraną w dobie n przez każdą Jednostkę Grafikową (NBO),

Raport zawiera również informacje dostępne dla wszystkich operatorów są to:

• Koszty bilansowania zapotrzebowania odbiorców (KB) w każdej godzinie doby n.

• Koszty usuwania ograniczeń (KO) w każdej godzinie doby n.

Reszta informacji jest udostępniona do wiadomości publicznej:

• Ceny rozliczeniowe odchylenia (CRO) w każdej godzinie doby n.

• Ilość energii bilansującej dostarczonej na Rynek Bilansujący w każdej godzinie doby n.

• Ilość energii bilansującej odebranej z Rynku Bilansującego w każdej godzinie doby n.

2. Raport Handlowy

Raport handlowy jest dostępny dla Operatorów Techniczno_handlowych od 6 dnia po dobie n. Zawiera on następujące informacje:

• Ilość energii bilansującej (EBDD) dostarczonej na Rynek Bilansujący przez każdą Jednostkę Grafikową w dekadzie d.

• Ilość energii bilansującej (EBOD) odebranej z Rynku Bilansującego przez każdą Jednostkę Grafikową w dekadzie d.

• Cena rozliczeniowa dekadowa (CBDD) energii bilansującej dostarczonej na RB przez każdą Jednostkę Grafikową w dekadzie d.

• Cena rozliczeniowa dekadowa (CBOD) energii bilansującej odebranej z RB przez każdą Jednostkę Grafikową w dekadzie d,

• Należność za dostawę energii (NBDD) na Rynek Bilansujący przez każdą Jednostkę Grafikową w dekadzie d.

Opomiarowanie

Fizyczne pomiary energii elektrycznej są realizowane przez układy pomiarowo-rozliczeniowe (UPR) Operatora Systemu Przesyłowego oraz układy Uczestników Rynku Bilansującego.

Urządzenia służące do rozliczeń na Rynku Bilansującym powinny być wyposażone w systemy zdalnego pomiaru energii elektrycznej (ZPE), które umożliwiają transmisję danych pomiarowych do systemów informatycznych OSP lub URB.

System informatyczny Operatora Systemu Przesyóowego wykorzystywany do gromadzenia i przetwarzania danych pomiarowych jest nazywany Centralnym Systemem Pomiarowo Rozliczeniowym (CSPR), a systemy informatyczne

wykorzystywane do gromadzenia i przetwarzania danych pomiarowych są nazywane Lokalnymi Systemami Pomiarowo Rozliczeniowymi (LSPR).

Dane pomiarowe mogą być pozyskiwane ze stacji akwizycji danych poprzez lokalne protokoły wymiany danych lub z LSPR poprzez standardowy protokół WIRE.

Proces akwizycji danych do systemu odbywa się w dobie n+1 w godz. od 0⁰⁰ do 6⁰⁰ w trybie automatycznym.

Po zakończeniu procesu pozyskania danych pomiarowych są tworzone raporty kompletności i poprawności danych pomiarowych .

WIRE

Zgłoszenia Umów Sprzedaży Energii i ofert bilansujących są przesyłane do centralnej bazy danych Operatora Systemu Przesyłowego za pośrednictwem oprogramowania WIRE. Oprogramowanie po stronie Operatora Systemu Przesyłowego zostało stworzone przez firmę Winuel. Standardem przesyłania informacji jest XML.

SOWE

SOWE jest systemem operatywnej współpracy z elektrowniami. Wspomaga on działanie rynku bilansującego. Oprogramowanie po stronie Operatora Systemu Przesyłowego zostało stworzone przez firmę Winuel. Standardem przesyłania informacji jest XML.

Za pośrednictwem SOWE przesyłane są następujące dokumenty:

• Dane o zdarzeniach ruchowych

• Bieżący Plan Koordynacyjny Dobowy

• Bieżący Punkt Pracy

Zdarzenia ruchowe

Do zdarzeń ruchowych o których informacje są przesyłane za pośrednictwem SOWE zalicz się takie zdarzenia remonty, awarie, ubytki mocy, pracę w pomiarach itp. Każde tego typu zgłoszenie jest zatwierdzane przez Operatora Systemu Przesyłowego.

Operator Systemu Przesyłowego w odpowiedzi na zgłoszenie zdarzeń ruchowych może wysłać następujące dokumenty:

1. Potwierdzenie otrzymania zgłoszenia-Świadczy ono jedynie o przejściu dokumentu przez sieć.

2. Zatwierdzenie zgłoszenia

3. Odrzucenie zgłoszenia

4. Informacja o błędach zgłoszenia-Oznacza to problemach z wprowadzeniem zgłoszenia do bazy danych.

Każde zgłoszenie może być wielokrotnie korygowane przez elektrownie.

Każdy przesłany przez elektrownie dokument ma określony status:

Wprowadzony-po wprowadzeniu i zatwierdzeniu danych w danym dokumencie

Przekazany-po wysłaniu dokumentu do Operatora Systemu Przesyłowego

Zatwierdzony- po zatwierdzeniu dokumentu przez odpowiedniego przedstawiciela Operatora Systemu Przesyłowego

Błędny- w przypadku stwierdzenia błędów np. błędy w transmisji

Odrzucony-w przypadku odrzucenia przez Operatora Systemu Przesyłowego

Statusy nadawane są automatycznie i nie mogą być edytowane przez uczestnika.

Każde zgłoszenie ma też określoną osobę przez którą zgłoszenie ma być weryfikowane może to być albo planista albo dyspozytor.

Bieżący Plan Koordynacyjny Dobowy

Jego zadaniem jest rozłożenie planowanego zapotrzebowania mocy, obciążenia godzinowego Jednostek Wytwórczych Centralnie Dysponowanych składających Oferty Bilansujące, salda wymiany międzynarodowej i generacji z pozostałych Jednostek Grafikowych Wytwórczych na okresy 15 minutowe.

Bieżący Plan Koordynacyjny Dobowy na daną dobę handlową n wykonywany jest na podstawie Planu Koordynacyjnego Dobowego na dobę n, z wykorzystaniem Algorytmu Rozdziału Obciążeń, w oparciu o zgłoszone Umowy Sprzedaży Energii i Oferty Bilansujące i z uwzględnieniem bieżącej sytuacji w systemie.

Bieżący Punkt Pracy-BPP

Bieżący Punkt Pracy to zadana wartość energii jaka ma być produkowana przez daną jednostkę grafikową wytwórczą. Jest ona wyznaczana co piętnaście minut na podstawie Bieżącego Planu Koordynacyjnego Dobowego i obowiązuje przez piętnaście minut. BPP jest przesyłany już na 15 minut przed okresem jego obowiązywania.

Ilość energii jaka ma być produkowana przez daną jednostkę zależy od zawartych umów i kontraktów orasz bieżącej sytuacji w systemie.

1

6

---