1.Zadania WHO w zakresie profilaktyki
A. zapewnienie wszystkim ludziom na świecie możliwie najwyższego poziomu zdrowia,
B.stworzenie równych szans w dostępie do opieki zdrowotnej,
C.integracja problematyki zdrowia z ogólną polityką państw,
D.zapobieganie zachowaniom, szczególnie masowy i zwalczanie chorób zakaźnych,
E.walka z uzależnieniami,
F.unifikacja i koordynacja metod leczniczych i badań naukowych,
G.krzewienie oświaty zdrowotnej i podnoszenie poziomu służby zdrowia
2. Zdrowie publiczne-definicja, zadania
Nauka i sztuka zapobiegania chorobom, przedłużenia życia oraz promowania zdrowia i sprawności fizycznej poprzez zorganizowane wysiłki społeczności na rzecz higieny środowiska, kontrole chorób zakaźnych, oświatę dotyczącą zasad higieny osobistej, tworzenia i funkcjonowania służb medycznych i opiekuńczych w celu wczesnego diagnozowania i zapobiegania chorobom oraz rozwijania takich społecznych mechanizmów, które zapewniają każdemu standard życia umożliwiające zachowanie i umacnianie zdrowia.
Przedmiotem zdrowia publicznego jest:
określenie warunków utrzymania zdrowia zbiorowości (populacji, społeczności, rodziny)
konstruowanie strategii zdrowotnych, reguł i procedur zapobiegania oraz przezwyciężanie zjawisk chorobowych (choroby cywilizacyjnych, społecznych, rodziny)
ustalenie warunków wpływających na wzmacnianie lub pogarszanie kondycji zdrowotnej populacji, w tym ekonomiczne i społeczne wynikające z pozycji poszczególnych grup ludności w strukturze społeczeństwa.
Ocena wykorzystania przedsięwzięć pierwotnie niezwiązanych z ochroną zdrowia (fałszowanie żywności, zaopatrzenie w wodę pitną), w zapobieganiu chorobom i wzmacnianiu zdrowia.
3. Narodowy Program Zdrowia
zahamowanie i odwrócenie wzrostowej tendencji umieralności z powodu chorób układu krążenia,
zahamowanie i odwrócenie tendencji wzrostowej umieralności z powodu nowotworów złośliwych,
zmniejszenie częstotliwości występowania urazów, zatruć oraz obniżenie umieralności powypadkowej,
zmniejszenie częstości występowania zaburzeń psychicznych oraz dążenie do poprawy jakości zdrowia psychicznego,
zmniejszenie umieralności niemowląt i częstości występowania wcześniactwa i małej masy urodzeniowej,
wyeliminowanie chorób zakaźnych, którym można zapobiegać,
zmniejszenie rozpowszechnienia i intensywności próchnicy zębów u dzieci i młodzieży,
zmniejszenie częstości występowania niepełnej sprawności oraz ograniczenie jej uciążliwości dla osób niepełnosprawnych.
4. Styl Życia - definicja, determinanty
Zbiór wszystkich czynników, które związane są z behawiorem jednostki, grupy lub populacji i mają wpływ na zdrowie.
Determinanty:
sposób odżywiania się- regularność posiłków, bilans odżywczy, jakość pierwszego posiłku, dojadanie między posiłkami, spożycie chlorku sodu,
czynniki psychiczne - zajęcia dające satysfakcje, zainteresowania, poczucie braku czasu, przeciążenia informacyjne, przeciążenia odpowiedzialnością, presja otoczenia, poczucie satysfakcji z dokonań, charakter relacji interpersonalnych w miejscu bytowania i pracy,
właściwości fizyczne- udział w sportach, rekreacji, zmianaości wysiłkowej w ostatnim czasie, aktywność wypoczynku, sposób spędzania dni wolnych,
Używki- palenie tytoniu, alkohol, herbata, kawa, narkotyki, nadużywanie leków,
Ogólny rytm życia- czas pracy, regularność codziennego życia, czas i jakość snu, regularność wypoczynku, unormowanie życia rodzinnego.
5.HOMEOSTAZA- kierunki realizacji
stan równowagi dynamicznej środowiska, w którym zachodzą procesy biologiczne. Zasadniczo sprowadza się to do równowagi płynów wewnątrz- i zewnątrzkomórkowych. Pojęcie homeostazy wprowadził Walter Canon w 1929 roku na podstawie założeń Claude Bernarda (1857) nt. stabilności środowiska wewnętrznego. Homeostaza jest podstawowym pojęciem w fizjologii. Pojęcie to jest także stosowane w psychologii zdrowia dla określenia mechanizmu adaptacyjnego.
Sposoby kontroli składu płynów wewnątrz- i zewnątrzkomórkowych
Utrzymanie wewnętrznej równowagi wymaga regulowania i/lub kontrolowania wartości najważniejszych parametrów wewnętrznego środowiska organizmu. Należą do nich głównie:
-temperatura ciała (u organizmów stałocieplnych),
-ciśnienie osmotyczne,
-objętość płynów ustrojowych (stan nawodnienia organizmu),
-stężenie związków chemicznych w płynach ustrojowych (np. glukozy w osoczu),
-ciśnienie tętnicze krwi,
-ciśnienie parcjalne tlenu i dwutlenku węgla we krwi.
Kontrola wymienionych parametrów odbywa się poprzez receptory (głównie chemoreceptory), które informacje o wartości określonego parametru przekazują do interpretatora (np. w przypadku temperatury ciała ssaków do podwzgórza), gdzie dokonuje się porównanie wartości wykrytej ze stałą wartością prawidłową (tzw. punktem nastawczym) lub, co zdarza się częściej, z jej przedziałami akceptowalnymi. Jeśli aktualny stan parametru jest zbyt wysoki lub zbyt niski, centrum integrujące wymusza na efektorach odpowiedź odpowiednią do sytuacji .
6.ADAPTACJA- rodzaje
Adaptacja przystosowanie się organizmu żywego do życia w nowych dla niego, trwale zmienionych warunkach bytowych lub zewnętrznego stresu.Adaptacja jest istotną cechą wszystkich żywych organizmów i od niej najczęściej zależy przetrwanie w zmienionym środowisku
Rodzaje adaptacji:
-biologiczna (środowiskowa)
-społeczna
-psychiczna
- behawioralne
-do wysiłku fizycznego
7. Definicje zdrowia - rodzaje, przyczyny trudności ze sformułowaniem
Wbrew pozorom, zdefiniowanie pojęcia "zdrowia" nastręcza niemałe trudności. Zadania nie ułatwia przyjęcie, że jest ono antynomią choroby, ponieważ przy takim określeniu powiększa się jedynie niedostatecznie sprecyzowany obszar zjawisk. Oczywiście, nie dotyczy to przypadków skrajnych, kiedy objawy choroby są na tyle wyraźne, że rozstrzygnięcie, jaki jest rzeczywisty stan organizmu, na ogół nie przysparza trudności. Natomiast pojawiają się one przy rozpatrywaniu stanów z pogranicza zdrowia i choroby, których jest zazwyczaj najwięcej. Wynikające przy tym wątpliwości nie mają wyłącznie znaczenia akademickiego.
Odpowiedź na pytanie, kto jest zdrowy, a kto chory, ma na co dzień znaczenie jak najbardziej praktyczne. Bardzo często przy jej udzielaniu posługujemy się tylko zdroworozsądkowym przybliżeniem, mającym za podstawę aktualny stan wiedzy medycznej, jak również przyjęte normy społeczno-kulturowe. Stany zdrowia i choroby nie są w pełni rozdzielne i można przyjąć, że istnieje dynamiczne continuum tych stanów.
Wyróżniamy zdrowie :
psychiczne
społeczne
duchowe
somatyczne
WHO: brak choroby lub/i uszkodzenia oraz dobrostan fizyczny, psychiczny, społeczny.
Inne definicje:
genetyczne uwarunkowania zdolności organizmu do przeciwdziałania zburzeniom homeostazy
proces adaptacji do zmieniających się warunków środowiska, do wzrastania i starzenia się, do gojenia się po uszkodzeniu, do cierpienia oraz do spokojnego oczekiwania na śmierć.
Drowie to nie tylko brak choroby lub niedomagań, ale i dobre samopoczucie oraz taki stopień przystosowania biologicznego, psychicznego i społecznego jaki jest osiągalny dla danej jednostki w najkorzystniejszych warunkach.
8.Uwarunkowania zdrowia
1. Genetyczne i adaptacyjne uwarunkowania zdrowia, czyli rodzinnie warunkowana odporność lub podatność osobnicza na określone stany chorobowe.
2. Środowiskowe uwarunkowania zdrowia związane m.in. z:
a) środowiskiem wewnętrznym
b) środowiskiem zewnętrznym (w tym również z czynnikami klimatyczno- pogodowymi)
c) środowiskiem zawodowym.
3. Uwarunkowania zdrowia związane z poziomem świadomości i oświaty zdrowotnej, stylem życia oraz leczniczo - profilaktyczną działalnością służby zdrowia, których wyrazem są:
a) zwyczaje i styl życia
b) nawyki i używki
c) uzależnienia
d) higiena życia codziennego
e) racjonalna profilaktyka ekologiczna
f) racjonalna profilaktyka żywieniowa
4. Inne czynniki warunkujące zdrowie.
9.Ważniejsze zakaźne czynniki ryzyka
priony, wirusy, bakterie, grzyby, pierwotniaki, robaki, czynniki rakotwórcze np. aflatoksyny
10. Ważniejsze niezakaźne czynniki ryzyka
schorzenia serca
- choroba niedokrwienna serca
choroby nowotworowe (płuco, szyjka macicy, pierś, jelito grube, gruczoł krokowy)
schorzenia naczyń mózgowych
- udar mózgu
przewlekłe schorzenia obturacyjne płuc
marskość wątroby
cukrzyca
schorzenia nerek
samobójstwa, zabójstwa
choroba wrzodowa: żołądka i jelit
niedokrwistość
schorzenia środowiskowe
11. Charakterystyka optymalnego środowiska
Jest to środowisko satysfakcjonujące dla jednostki, stwarzające doskonałe warunki do rozwoju i zdrowia człowieka.
12. Rozpowszechnienie hipokinezji i jej skutki
Niedobór ruchu (hipokinezja), a zwłaszcza całkowite unieruchomienie, powoduje w ustroju zdrowych osób wiele zaburzeń. W przypadku ludzi starych nawet okresowe unieruchomienie prowadzi do: obniżenia przemiany materii, zaniku mięśni, ujemnego bilansu wapniowego, osteoporozy, niekorzystnych zmian objętości płynów ustrojowych, zmniejszenia odporności swoistej i nieswoistej, spadku wydolności fizycznej, zmian wstecznych w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym.
Następstwa hipokinezji są podobne do zmian zachodzących w procesie starzenia się. Unieruchomienie człowieka starego przyspiesza procesy inwolucyjne. Z kolei zwiększona aktywność ruchowa może spowolnić przebieg procesu starzenia, uczynić je proporcjonalnym do wieku, a nawet usprawnić zmieniony inwolucyjnie narząd lub układ.
13.PODZIAŁ TOKSYKOMANII:
Toksykomania nadmierne, okresowe lub systematyczne przyjmowanie substancji działających szkodliwie na organizm człowieka. Ogólne określenie na zjawisko świadomego narażania własnego organizmu na szkodliwe działanie różnych substancji: narkotyków, leków, rozpuszczalników, używek i innych potencjalnie szkodliwych substancji. Toksykomania może prowadzić do rozwoju nałogu i uzależnienia od zażywanych środków.
Typy toksykomanii według WHO
1.Typ morfinowy - charakteryzujący się silną zależnością psychiczną i fizyczną oraz zwiększeniem tolerancji jak, jak również wyraźnymi objawami abstynencji
2.Typ barbituranowo-alkoholowy - o wyraźnej zależności psychicznej o różnym nasileniu oraz o mniejszej zależności fizycznej. Niewielkie zwiększenie tolerancji oraz objawów abstynencji, kwalifikują ten zespół do nałogów
3.Typ kokainowy - charakteryzujący się silną zależnością psychiczną, nieco słabszą fizyczną, znacznym zwiększeniem tolerancji oraz objawami abstynencji
4.Typ cannabis (alkaloidy konopi) - występuje umiarkowana lub silna zależność psychiczna, brak zależności fizycznej, brak objawów abstynencji, niewielkie zwiększenie tolerancji
5.Typ amfetaminowy - wyraża się zależnością psychiczną i brakiem zależności fizycznej. Wyraźne zwiększenie tolerancji
6.Typ khat (katyna, pochodna efedryny) - przeważa zależność psychiczna, brak lub słaba zależność fizyczna przy braku zwiększenia tolerancji
7.Typ substancji halucynogennych - słabo wyrażona zależność psychiczna, przy braku zależności fizycznej i braku zwiększenia tolerancji
8.Typ lotnych rozpuszczalników (wziewna) - słabo wyrażona zależność psychiczna, silne objawy toksyczne
14. Znaczenie behawioru w nadwadze i otyłości
Częstym następstwem nieprzestrzegania zasad prawidłowego żywienia jest otyłość ludzi starych. Najczęściej jest to otyłość prosta, powstała we wcześniejszym okresie życia i wynikająca z dodatniego bilansu energetycznego. Towarzyszą jej z reguły schorzenia, do których ona usposabia: cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia gospodarki lipidowej, przepuklina rozworu przełykowego, choroba zwyrodnieniowa stawów i inne. Dieta niskoenergetyczna jest nieodzownym warunkiem terapii tych chorób. Odpowiednia dieta odgrywa też ważną rolę w profilaktyce miażdżycy. Jest ona ukierunkowana przede wszystkim na zapobieganie hiperlipoproteinemii. a stosowanie jej ma na celu zmniejszenie progresji zmian miażdżycowych i częstości występowania powikłań miażdżycy. Należy ograniczać dzienną podaż nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterolu pokarmowego (tłuszcze zwierzęce, żółtka jaj, wędliny podrobowe), a także dostosować energetyczność diety do indywidualnej sytuacji człowieka starego. Jednocześnie zaleca się stosowanie olejów roślinnych, ryb (ze względu na dużą zawartość n-3 wielonienasyconych kwasów tłuszczowych), produktów roślinnych zawierających włókna, a szczególnie ich formę rozpuszczalną (rośliny strączkowe, płatki owsiane), unikanie alkoholu oraz ograniczenie spożycia cukrów prostych. Poleca się też stosowanie antyoksydantów, takich jak beta-karoten, witaminy E i C. Dieta bogatobłonnikowa wskazana jest ze względu na występującą u ludzi starych skłonność do zaparć. Odgrywa ona również istotną rolę w profilaktyce uchyłkowatości jelit, zmniejsza ryzyko wystąpienia raka jelita grubego (schorzenia częste w starości), ma również poprawiać tolerancję węglowodanów.
15. Biodostępność, rodzaje interakcji
Biodostępność - wykorzystanie przez organizm. Może np. dotyczyć biodostępnośći składników odżywczych. Np. białka regulują procesy przemiany materii i wiele innych funkcji organizmu. Decydują o wzroście, rozwoju człowieka, regeneracji tkanek , a zatem o naszym zdrowiu. Im większa biodostępność tych składników, tym lepszy rozwój.
CZYNNIKI INTERAKCJI
uogólnione zasoby odpornościowe
stresory
poczucie koherencji
zachowania zdrowotne i styl życia
16. Biologiczne i patologiczne odmienności osób starszych
W miarę postępowania procesu starzenia sprawność poszczególnych narządów i układów maleje. Zmniejsza się między innymi pojemność życiowa płuc, siła mięśniowa, filtracja nerkowa, zdolność akomodacyjna soczewek oczu itd. Natomiast funkcje wyrażające homeostazę ustroju, takie jak temperatura ciała, stężenie Na, K, Ca, Cl, glukozy, ciał azotowych w surowicy nie zmieniają się mimo procesu starzenia.
Wiek starczy charakteryzują odmienności patologii wielu chorób, wynikające ze zmniejszonej odporności, osłabienia reakcji obronnych i przystosowawczych, dużej chwiejności środowiska wewnętrznego, zmienionego oddziaływania na nie oraz nakładania się wielu procesów patologicznych. Zmiany te wpływają na symptomatologię, przebieg i rokowanie chorób. Zmienia się zapadalność na poszczególne schorzenia. Wzrasta częstość stanów chorobowych wiążących się przyczynowo z rozwojem miażdżycy (choroba niedokrwienna serca, udary mózgowe, zmiany zatorowe, otępienie starcze). Zwiększa się też występowanie schorzeń zwyrodnieniowych narządu ruchu i ukladu płucno-sercowego, osteoporozy, cukrzycy insulinoniezależnej oraz niektórych nowotworów (szpiczak mnogi, rak jelita grubego). Zwiększona zapadalność na określone schorzenia ma swoje odzwierciedlenie w przyczynach zgonów ludzi starych, którzy umierają głównie z powodu powikłań miażdżycy i nowotworów.
Inną charakterystyczną cechą patologii wieku starczego jest wielonarządowość zmian chorobowych. Zwykle obok jednej, dominującej choroby, stwierdza się wiele innych przewlekłych procesów chorobowych. Stanowią one swego rodzaju tło, na którym toczy się główna choroba.
Zmienia się też reaktywność starczego organizmu. Ludzie starzy z reguły słabiej reagują bólem. Dlatego często spotykamy bezbólowy przebieg zawału serca, czy też ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego. Słabiej są także wyrażone reakcje ogólnoustrojowe, takie jak gorączka, wzrost liczby krwinek białych i inne. W miarę starzenia się maleje odporność komórkowa i humoralna organizmu, upośledzeniu ulega czynność limfocytów T i B.
Mnogość chorób i zmiana reaktywności organizmu powodują zatarcie charakterystycznych obrazów klinicznych. Typowe objawy chorobowe ze strony jednego narządu są w różny sposób maskowane przez objawy spowodowane schorzeniami innych narządów. Zmienia się też dynamika przebiegu chorób. Niektóre ostre choroby rozpoczynają się skrycie, bez typowej symptomatologii, a pełny obraz kliniczny rozwija się dopiero w fazie zaawansowania choroby lub nie występuje nigdy.
Zmienia się również oddziaływanie na leki. Jest to związane przede wszystkim ze zwolnieniem metabolizmu i wydalania leków z ustroju. W wieku starczym na ogół, choć w różnym stopniu, pogarsza się tolerancja poszczególnych leków, częściej dochodzi do ujawniania się objawów ubocznych i toksycznych. Dlatego też u pacjentów w starszym wieku dawki leków powinny być mniejsze, a wskazania do ich zastosowania - ściśle ustalane na podstawie dokładnej diagnostyki. Nie nale'ry się uciekać do równoczesnego stosowania wielu leków, zwłaszcza objawowych, gdyż stwarza to niebezpieczeństwo nasilenia ich działań niepożądanych.
Wymienione odrębności patologii wieku starczego powodują z reguły wydłużanie się okresu rekonwalescencji i większą śmiertelność. Rokowanie co do wyleczenia i dłuższego życia pogarsza się.
17.Samodzielnosc ludzi starszych
18. Czynniki sprzyjające pomyślnemu starzeniu się
Jednym z podstawowych warunków zdrowego starzenia się i zachowania możliwie największej sprawności psychicznej i fizycznej jest właściwy sposób odżywiania się oraz higieniczny styl życia.
Higiena otoczenia ma również duży wpływ na samopoczucie i zdrowie starszej osoby. Pomieszczenia, w których przebywa, powinny być odpowiednio ogrzane (ale nie przegrzane), nawilgocone oraz pozbawione zapylenia i zanieczyszczeń (dym tytoniowy!). Jest to szczególnie ważne w profilaktyce przeziębień i schorzeń układu oddechowego.
Fizjologiczny przebieg starzenia oraz zachowanie samodzielności życiowej mimo starzenia się są uwarunkowane między innymi właściwą postawą człowieka starego wobec starości oraz wobec samego siebie. Postawa życiowa jest pojęciem psychologicznym, jednak wiąże się wyraźnie zarówno ze stanem sprawności życiowej, jak i z aktywnością życiową.
Na przebieg procesów starzenia się człowieka duży wpływ mają warunki środowiskowe, warunki klimatyczne, warunki mieszkania i pracy, zanieczyszczenie środowiska naturalnego. Ludność wiejska (szczególnie kobiety) starzeje się szybciej. Jest to związane z ciężką pracą fizyczną, narażeniem na działanie czynników atmosferycznych, monotonnym sposobem odżywiania (niedobory pokarmowe), brakiem racjonalnego wypoczynku oraz różnego rodzaju przyczynami obyczajowymi związanymi z życiem na wsi. Niekorzystnie oddziaływają też stresy i napięcia emocjonalne związane z nadmiarem pracy, pośpiechem, dużą odpowiedzialnością. Często idą one w parze z niehigienicznym stylem życia, wypoczynku i odżywiania oraz paleniem papierosów.
19.Kategorie i zadania polityki społecznej wobec osób starych
Polityka społeczna wobec osób starszych - to zespół celowych działań władz publicznych i innych podmiotów społecznych, służących tworzeniu, poprawie i/lub utrzymaniu statusu społecznego, bezpieczeństwa i jakości życia osób starszych oraz możliwości ich udziału w kulturze i życiu społecznym, zwiększających szansę prowadzenia przez najstarsze pokolenie aktywnego i niezależnego życia.
Do zadań polityki społecznej w tym zakresie należy:
kształtowanie ogólnych warunków rozwoju i życia najstarszego pokolenia,
zaspokajanie potrzeb ludzi starszych,
zapewnienie starości pozycji równoprawnej z innymi fazami życia,
kształtowanie stosunków między pokoleniami,
harmonizowanie i godzenie interesów poszczególnych pokoleń,
wspomaganie seniorów w radzeniu sobie z zadaniami rozwojowymi,
kształtowanie pozytywnego obrazu starości w świadomości społecznej,
stwarzanie możliwości sprostanie aktualnym i przyszłym sytuacjom oraz problemom związanym ze starzeniem się zbiorowości.
20.Charakterystyka zdrowia biologicznego w poszczególnych okresach życia
-okresy krytyczne
-specyfika okresu pubertalnego
-czas osiągania maksymalnych wartości wzrastania i dojrzewania
-specyfika menopauzy i andropauzy
-okres starości-starość wczesna i późna
21.Charakterystyka zdrowia psychicznego w poszczególnych okresach życia
Kolejność osiągania podstawowych kompetencji wg E.H. Eriksona:
-ufność (nadzieja)
-poczucie autonomii (siła woli)
-Inicjatywa (zdolność do decyzji)
-produktywność (poczucie kompetencji)
-tożsamość (wierność)
-intymność (miłość)
-generatywność (troska)
-integralność (mądrość)
22.Charakterystyka zdrowia społecznego w poszczególnych okresach życia
-miarą zdrowia jest poziom wywiązywania się z zadań społecznych i satysfakcja z ich spełnienia
-z postępem wieku konieczność uczenia się nowych ról społecznych
-znaczenie źródeł informacji dla zdrowia społecznego (społeczeństwa tradycyjne i informatyczne)
23.Charakterystyka uwarunkowań poznawczych w przekonaniach zdrowotnych
Systemy przekonań zdrowotnych
medycyna pierwotna - przyczyną jest celowe szkodliwe działanie innego człowieka lub sił nadprzyrodzonych
medycyna ludowa - system oparty na doświadczeniu i niektóre elementy przyjęto do medycyny oficjalnej
medycyna naukowa (oficjalna) - system oparty na potwierdzeniu naukowym. Dowody: racjonalne wyjaśnienie w oparciu o analizę przyczynowo-skutkową.
NAJCZĘSTSZE BŁĘDY W PRZEKONANIACH ZDROWOTNYCH
nadmierny optymizm w ocenach dotyczących własnej osoby
błędne przekonanie na temat możliwości leczenia własnych zmian chorobowych
24.Zmiany struktur zachorowalności i umieralności od XIXw.
nowe leki, nowe metody leczenia, przeszczepy, wzrost zapobiegania i wykrywalności różnego rodzaju schorzeń (liczne programy profilaktyczne), większa dbałość o zdrowie, racjonalne odżywianie - wszystko to wpływa na zmniejszenie umieralności populacji ludzkiej.
25.ZAŁOŻENIA MODELU SALUTOGENETYCZNEGO:
Normalnym stanem funkcjonowania człowieka jest dynamiczny stan chwiejnej równowagi zakłóconej przez różne stresory.
a)wykorzystanie w przeciwdziałaniu dostępną energię bez przewlekłego zakłócania równowagi
b)czynniki interakcji: -uogólnione zasoby odpornościowe:- stresory, - poczucie koherencji, - zachowania zdrowotne i styl życia
c)Wskaźniki oceny:-ból, aktywność zyciowa, implikacje prognostyczne( stan zaburzeń zdrowia), implikacje dla opieki zdrowotnej
26.CHARAKTERYSTYKA I ZNACZENIE POCZUCIA KOHERENCJI:
POCZUCIE KOHERENCJI:
Ogólne nastawienie orientacyjne, wyrażające się trwałym i dynamicznym przekonaniem o przewidywalności i racjonalności świata i własnego położenia życiowego
Ogólna orientacja człowieka wyrażająca w jakim stopniu ma on dominujące, trwałe choć dynamiczne poczucie pewności, że:
- bodźce napływające w ciągu życia ze środowiska wewnętrznego i zewnętrznego mają charakter ustrukturalizowany, przewidywalny i wytłumaczalny.
- ma dostęp do środków, które mu pomagają sprostać wymaganiom stawianym przez te bodźce.
-wymagania te są dla niego wyzwaniem wartym wysiłku i zaangażowania
SKŁADNIKI POCZUCIA KOHERENCJI:
poczucie zrozumiałości( zmienna poznawcza)
poczucie zaradności- sterowalności( zmienna poznawczo- instrumentalna)
poczucie sensowności( zmienna motywacyjno- emocjonalna)
27.JAKOŚĆ ŻYCIA- składowe i charakterystyka:
Ogólna indywidualna satysfakcja z życia w osobistym odczuciu danej osoby, mająca wpływ na jej postępowanie.
Składowe jakości życia:
sytuacja materialna
zdrowie
stabilność polityczna i bezpieczeństwo
życie rodzinne, życie wspólnotowe
klimat i geografia
bezpieczeństwo zatrudnienia
wolność polityczna
równość płci
warunki materialno- bytowe
sytuacja ekonomiczna
sytuacja społeczno- zawodowa
28. Zależności psychosomatyczne i somatopsychiczne.
CHOROBY PSYCHOSOMATYCZNE/ zwane tez psychofizjologicznymi/ -to zmiany w organizmie powstałe w następstwie stresu. Polega to na tym, ze u wielu osób chroniczne występowanie stresu może doprowadzić do dysfunkcji lub uszkodzeń narządu końcowego, charakteryzujących się strukturalnymi zmianami w tkankach oraz systemie strukturalnym.
Choroby te maja uwarunkowania psychogenne czyli maja przyczyny psychologiczne.
Jeśli zmiany w tkance są znaczne, takie choroby mogą prowadzić do ogólnego wyczerpania organizmu , a nawet do śmierci.
CHOROBY SOMATOPSYCHICZNE to choroby powstałe w skutek oddziaływania innych czynników niż czynniki psychologiczne, wpływają one na psychikę człowieka.
29.Charakterystyka zachowań zdrowotnych w oparciu o sposoby podejścia.
Zachowanie zdrowotne, które na gruncie aktualnego stanu wiedzy, może pociągnąć za sobą negatywne lub pozytywne skutki zdrowotne dla danej osoby lub populacji.
Zachowania sprzyjające zdrowiu prazdrowotne pozytywne:
Aktywność fizyczna, racjonalne żywienie, utrzymywanie czystości ciała i otoczenia, zapewnienie bezpieczeństwa, utrzymywanie właściwych relacji między ludźmi radzenie sobie ze stresem.
Zachowania zagrażające zdrowiu antyzdrowotne negatywne.
Palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, innych środków uzależniających, nadmierne lub niewłaściwe czynności żywieniowe, zaniedbywanie higieny osobistej, komunalnej, niedostatek zachowań prazdrowotnych, akinezja zdrowotna, przeciążenie pracą.
30. Kryteria klasyfikacji zachowań zdrowotnych
Kryteria zdrowia można podzielić na: subiektywne, obiektywne i społeczne.
Kryteria subiektywne
Osoby są w stanie opisać odczucia związane z ,,doświadczeniem' swojego organizmu, dzięki informacją z organizmu możemy wywnioskować o dobrej kondycji zdrowotnej lub o zakłóceniach funkcjonowania organizmu.
Kryteria obiektywne
Podstawą oceny są tu zjawiska fizjologiczne lub patofizjologiczne, rozgrywające się na różnych poziomach organizmu. Naruszenie czynności poszczególnych układów czy narządów stanowi biologiczną postawę choroby. Ujawnienie nieprawidłowości w organizmie stanowi istotę rozpoznawania lekarskiego.
Kryteria społeczne
Człowiek spełnia różnorodne role społeczne wynikające z przynależności do określonej rodziny, środowiska zawodowego, organizacji społecznej lub politycznej. Pojawienie się ostrej choroby powoduje nagłe ograniczenie zdolności pełnienia przyjętych ról.
31. Treść i struktura zachowań zdrowotnych.
Zachowanie, które na gruncie aktualnego stanu wiedzy (medycznej) może pociągnąć za sobą negatywne lub pozytywne skutki zdrowotne dla danej osoby lub populacji.
Zachowania sprzyjające zdrowiu: aktywność fizyczna, racjonalne żywienie, utrzymanie czystości ciała i otoczenia, zapewnienie bezpieczeństwa, utrzymywanie właściwych relacji między ludźmi, radzenie sobie ze stresem.
Zachowania zagrażające zdrowiu: palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu i innych środków uzależniających, nadmierne lub niewłaściwe żywienie, zaniedbania higieny osobistej i komunalnej, przeciążenia pracą.
32.RODZAJE ZACHOWAŃ ZDROWOTNYCH:
zachowania sprzyjające zdrowiu( prozdrowotne, pozytywne)
- aktywność fizyczna, racjonalne żywienie, utrzymywanie czystości ciała i otoczenia, zapewnienie bezpieczeństwa, trzymanie właściwych relacji między ludźmi, radzenie sobie ze stresem
zachowania zagrażające zdrowiu( antyzdrowotne, negatywne)
- palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu i innych środków uzależniających, nadmierne lub niewłaściwe żywienie, zaniedbanie higieny osobistej i komunalnej, niedostatek zachowań prozdrowotnych
33.Modele i sposoby podejścia w promocji zdrowia.
Podejście ,,od ludzi do problemu” zachęcenie do samodzielnej identyfikacji problemów zdrowotnych, prób rozwiązywania.
Podejście siedliskowe - specyficzne dla siedliska normy prawa i problemy zdrowotne (,, zdrowa szkoła”, ,,zdrowe osiedle”).
Zmodyfikowane uczestnictwo społeczności- udział w realizacji w miarę całej społeczności pod kierunkiem koordynatora.
Rozwiązywania problemów - identyfikacja diagnoza stanu wyjściowego.
Wybór problemu priorytetowego - planowanie działania
Działanie - jego monitorowanie edukacja procesu, ewolucja wyników.
34.EDUKACJA ZDROWOTNA- charakterystyka, zadania:
L.W. Green
Zespół zaplanowanych przedsięwzięć uczonych, które maja ułatwić podjęcie dobrowolnych działań sprzyjających zdrowiu.
działania zaplanowane lub co najmniej zamierzone
cel: nauczenie skłonienie do podejmowania określonych zachowań służących zdrowiu
adresat: zbiorowość( grupy) lub jednostki
Zadania:
ukształtowanie prozdrowotnych przekonań
ukierunkowanie motywów postępowania i działania
kształtowanie umiejętności prozdrowotnych działań
35. Przykłady kierunków profilaktyki wobec zakaźnych czynników ryzyka.
36. Przykłady kierunków profilaktyki wobec niezakaźnych czynników ryzyka.