Pieniądz powszechny ekwiwalent wartości.

FUNKCJE:

1. Miernik wartości

Pieniądz pełni tę funkcję wyobrażeniowo lub idealnie. Pieniądz posiada siłę nabywczą (nominał nie świadczy o jego wartości). Funkcja ta ma charakter uniwersalny.

2. Środek cyrkulacji

Pieniądz jest tu w postaci realnej. Funkcja ta polega na tym, że w zamian za dany towar nabywca daje sprzedawcy pieniądz. Możemy płacić w formie gotówki lub w postaci pieniądza żyrowego(przelew, czek).

3. Środek płatniczy

Pieniądz jest w postaci realnej. Początkowo była identyczna jak w pkt. 2. później pojawił się kredyt bankowy- weksel (może być środkiem płatniczym).

4. Środek tezauryzacji gromadzenia rezerw wartości)

Gromadzenie - wiąże się z pkt. 2 i 3, gdzie pieniądz występuje realnie. Najlepszym pieniądzem jest tu pieniądz kruszcowy. Pieniądz papierowy będzie tym środkiem gromadzenia w krótkim i średnim okresie czasu, bo w długim okresie pieniądz zaczyna tracić na wartości.

5. Światowy

Funkcja ta polega na spełnieniu tych czterech funkcji, ale w skali międzynarodowej.

4 FUNKCJE:

1. funkcja wyrażania wartości innych dóbr ekonomii.

Polega na określeniu ich ceny w sposób jednoimienny (absolutny) w ustalonych przez państwo jednostkach pieniężnych. Współczesny pieniądz jest pieniądzem fiolucjarnym opartym na zaufaniu do najwyższych organów władzy państwowej, która swoimi decyzjami wprowadza na danym terytorium określoną jednostkę pieniężną jako prawny środek płatniczy.

2. Funkcja wymienno- płatnicza ,

Stanowi połączenie funkcji cyrkulacji z funkcją płatniczą w jedną funkcję. Podział tej funkcji sprowadza się do wyodrębnienia pozornie rzeczywistej wymiany towaru na pieniądz i odwrotnie oraz do wymiany o odroczonym przekazaniu pieniędzy. Tymczasem sprzedaż za gotówkę ma tylko pozornie charakter rzeczywistej wymiany, bo zgodnie z normami BC każdy akt sprzedaży jest umowa rodzącą zobowiązania.

3. Funkcja oszczędnosciowo-kapitałowa

Polega na gromadzeniu i przechowywaniu w pieniądzu wartości ekonomicznych (oszczędzaniu) oraz na wykorzystywaniu pieniędzy w sposób przynoszący odpowiedni dochód (zaangażowanie kapitałowe).

4. Funkcja stymulacyjna.

Polega na wykorzystywaniu pieniędzy jako środka oddziaływania na procesy społeczno- gospodarcze. Na tę funkcję składają się 3 elementy:

• Wyznaczenie celu działania

• Ustalenie celu działania pieniądza

• Określenie zaangażowania stron.

Prawa które rządzą pieniądzem:

Prawo ilości pieniądza potrzebnego do obiegu- jest ono powszechnie działające we wszystkich systemach pieniężnych. O ilości pieniądza potrzebnego do obiegu decydują te funkcje pieniężne, w których pieniądz jest realnie równy funkcji środka cyrkulacji, środka płatniczego, gromadzenia rezerw. W każdej z tych funkcji należy określić zapotrzebowanie na pieniądz.

I=T-K-B+Z

S

I - ilość pieniądz potrzebnego do obiegu

T - suma towarów i usług przeznaczonych do sprzedaży

K - wartość transakcji kredytowych

B - wartość transakcji kompensacyjnych(wymiana barterowa)

Z - spłata zobowiązań w danym momencie

S - średnia szybkość obiegu pieniądza

Prawo Kreshema - (Kopernika)- pieniądz gorszy wypiera z rynku pieniądz lepszy. Dotyczy pieniądza podwartościowego, np. jest ono wtedy gdy obok pieniądza papierowego, prawnym środkiem płatniczym jest pieniądz kruszcowy (gdy materiał z którego zrobione są monety zdawkowe rośnie tak w swojej wartości jak nominał pieniądza podwartościowego przewyższa pieniądz nadwartościowy.

Prawo powrotnego strumienia pieniądza - dotyczy specyficznego rodzaju pieniądza tj. pieniądza wychodzącego na rynek w postaci udzielonego kredytu strumień pieniądza wchodzący do obiegu powinien się równać strumieniu pieniądza powracającego z obiegu do emitenta pod warunkiem, że kredyt zostaje spłacony.

POPYT NA PIENIĄDZ

To pożądany przez prywatne podmioty niebankowe czyli gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa stan ich zasobów kasowych. Zakłada się, że podmioty gospodarcze oprócz innych aktywów tj. papierów wartościowych, kapitał w postaci rzeczywistej chcą posiadać również określony zasób pieniądza. Podstawą pomiaru tego zasobu może być jego wielkość nominalna lub realna w zależności od tego czy podmioty gospodarcze uwzględniają siłę nabywczą decydując się na przechowywanie swoich zasobów w formie pieniężnej czy też nie.

KLASYCZNA WERSJA ILOŚCIOWEJ TEORII PIENIADZA

Jej zwolennikiem był Fisher. Rozróżnia się tu dwa podejścia:

1.Oparte jest na szybkości obiegu pieniądza,

Podstawą tej teorii jest równanie wymiany:

M*v = P*Y

M - ilość pieniądza

V - szybkość obiegu

P - poziom cen

Y - dochód realny będący miernikiem wolumenu transakcji.

Równanie to jest zawsze prawdziwe. Ma charakter tautologii. Mówi nam, że całkowity wolumen transakcji w gospodarce w danym okresie może być mierzony po stronie towarowej jako iloczyn sumy dóbr będących przedmiotem obrotów (y) i uzyskanej średniej ceny (p), a po str. .pieniężnej jako iloczyn całkowitego zasobu pieniądza (m) i częstotliwości z jaką jednostka pieniężna jest średnio w czasie danego okresu użyta (v). Również to niczego nie wyjaśnia i niczego nie prognozuje. Zwolennicy tej teorii uważają, że dzięki temu równaniu można dokonać najistotniejszej klasyfikacji najważniejszych wielkości w teorii pieniądza.

Jeśli założymy stałość Y i V co można zrobić w krótkim okresie czasu to ilość pieniądza określona jest przez pomiar cen. Zmiany ilości pieniądza prowadzą do proporcjonalnych zmian w poziomie cen = teoria inflacji log Fishera , decydującą wielkością jest jednak szybkość obiegu pieniądza, określana przez czynniki:

1. Nawyki podmiotów gospodarczych co do bezgotówkowych form płatności

2. Rozwój systemów płatniczych w społeczeństwie, gęstość zaludnienia, szybkość transportu itp.

2.Oparte na zasobach kasowych.

Wyjaśnia ono popyt na pieniądz jako zjawisko związane z procesami transakcyjnymi. Głównymi zwolennikami tej teorii są Marshall, Pigon. Formułują oni teorię ilościową jako teorię popytu na pieniądz. Za główny aspekt przyjmują konieczność dokonywania wyboru przez podmioty gospodarcze. Postrzegają popyt na pieniądz jako jedną z form utrzymywania majątku. Konsekwencją tego jest pojawienie się rozważań o czynnikach wpływających na popyt, którymi mogą być ograniczenia budżetu, koszty alternatywne, preferencje podmiotów w odniesieniu do posiadanych pieniędzy. Marshall rozpatruje też techniczne i instytucjonalne uwarunkowania obiegu pieniądza. Podkreśla znaczenie zjawisk jak: stawki . oprocentowania, rzeczywiste i oczekiwane oraz ich wpływ na popyt na pieniądz.

Teoria preferencji płynności Keynsa.

Keyns wyróżnia w popycie na pieniądz 3 motywy:

• transakcyjny

• ostrożnościowy

• spekulacyjny

Wg. Niego przechowywanie zasadniczo pieniądza wynika z faktu iż przychody i wydatki przypadają w różnych okresach czasu i w różnej wysokości więc nie pokrywają się ze sobą. Powoduje to konieczność utrzymania rezerw gotówkowych dla celów transakcyjnych. Nawet wtedy gdyby nastąpiła pełna synchronizacja przychodów i wydatków, podmioty gospodarcze utrzymywały by rezerwy gotówkowe z ostrożności aby pokryć nieregularne płatności. Czynniki określające wielkość zasobów transakcyjnych i ostrożnościowych są u Keynsa podobne jak w teorii ilościowej. Jeśli podmiot gospodarczy zdecydował już o podziale całego swojego majątku miedzy aktywa finansowe i rzeczowe to staje przed problemem w jakich formach powinien być ulokowany ten majątek czy ma być to gotówka, wtedy mówimy o zasadach spekulacyjnych, czy też o papierach wartościowych o stałym oprocentowaniu.

W celu określenia oczekiwań co do stopy procentowej Keyns zakłada, że każdy podmiot ma swoje wyobrażenie dotyczące normalnego poziomu stawek procentowych . Oczekiwanie wzrostu lub spadku stóp % pojawia się gdy stopy te są powyżej lub poniżej poziomu uznanego za normalny.

Wg. niego w każdym momencie podmiot gospodarczy oczekuje spadku rynkowych stóp % co spowoduje że otrzymane wtedy zyski kapitałowe zwiększają dochody wynikające ze stałego oprocentowania. Pozwala to oczekiwać na dodatni całkowity przychód z posiadanych papierów wartościowych i wtedy podmioty utrzymują swój majątek tylko w tej postaci. Podmiot może też oczekiwać wzrostu rynkowych stawek oproc. i wtedy antycypowane straty kapitałowe powodują, że posiadacze obligacji zatrzymują je do tego momentu jak długo oprocentowanie tych papierów jest wyższe od strat czyli od tego momentu gdy całkowity przychód z obligacji jest dodatni +, jeśli przychód staje się ujemny -, to całość swoich zasobów lokują w pieniądzu.

Nowa wersja teorii ilościowej Friedmana_

jest dalszym rozwiązaniem ujęcia zasobowego. Zawiera istotne elementy teorii preferencji płynności. Wg. niej popyt na pieniądz traktowany jest analogicznie do popytu na dobro konsumpcyjne trwałego użytku.

Są tu 3 grupy czynników:

1. ulokowany w rozmaitych formach całkowity majątek podmiotu traktowany jako ograniczenie budżetowe

2. przychód z utrzymywania pieniądza i jego koszty alternatywne (przychody z innych form lokat)

3. preferencje podmiotów gospodarczych.

Wg. tej teorii nominalna wielkość całkowitego majątku stanowi górne ograniczenie dla popytu na pieniądz. Podmioty gospodarcze mogą utrzymywać swój majątek w 5 formach:

• w pieniądzu

• obligacjach

• akcjach i udziałach

• kapitale rzeczowym

• kapitale ludzkim, który nie ma charakteru rynkowego.

Utrzymywanie majątku w pieniądzu ma tylko wtedy sens jeśli przynosi dochód w postaci pieniądza, wtedy gdy wkłady terminowe lub na żądanie są oprocentowane.

Istotne są jednak korzyści z oszczędności zasobów będące wynikiem posiadania płynnych rezerw gotówkowych . Realna wartość tych korzyści zależy od zmian ogólnego poziomu cen.

Utrzymywanie majątku w postaci pieniądza powoduje powstanie kosztów alternatywnych w formie utraconych dochodów i innych możliwych lokat. Wśród tych dochodów oprócz oprocentowania i dywidend uwzględnia się straty i zyski wynikające ze zmian wartości kapitału w warunku wahań kursów. Kursy obligacji zmieniają się zawsze w kierunku przeciwnym do zmian rynkowej stopy %.

Friedman w swojej teorii uwzględnia również preferencje podmiotów gospodarczych dotyczące utrzymywania zasobów pieniężnych, które wyznaczane są przez korzyści płynące z płynności i ocenę przyszłej sytuacji gospodarczej. Ta wersja ilościowej teorii zbliżona jest do klasycznej lecz zakłada nie stałą szybkość obiegu pieniądza, ale uważa że jest szybkość wielkością stabilną. Daje to możliwość w miarę łatwego prognozowania zmian szybkości obiegu pieniężnego, relacji nominalnej wielkości pieniądza i nominalnego dochodu.

Teoria ta sformułowana w ujęciu mikroekonomii została dopasowana również w swojej postaci dla całej gospodarki.

TEORIE POSTKEYNSOWSKIE

Utrzymują one analityczny podział popytu na pieniądz transakcyjny, spekulacyjny, ostrożnościowy. Wszystkie zostały sformułowane w kategoriach mikroekonomicznych.

1. teoria zasobów Baumola.

Przyjmuje ona pieniądz transakcyjny jako części bieżącego dochodu i niestety uważa że nie jest on możliwy do utrzymania w sytuacji kreowania nowych zbliżonych do pieniądza aktywów o przychodzie z tytułu oprocentowania i małym ryzyku (podejście mechanistyczne).

Te substytuty pieniężne umożliwiają podmiotom gospodarczym wybór między gotówką, a przynoszącymi dochód z odsetek instrumentami finansowymi o dużej płynności.

Uważa się, że są też koszty alternatywne. W przypadku utrzymywania zasobów pieniądza transakcyjnego, a ich wysokość zależy od poziomu stopy %.

Wg. Baumola racjonalnie postępujący podmiot gospodarczy troszczy się o minimalizację kosztów utrzymania pieniądza transakcyjnego. Określa optymalną wielkość zasobów pieniądza gotówkowego potrzebnego do celów transakcyjnych. Wykorzystuje teorię optymalnego kształtowania się zasobów. Baumol określa najpierw funkcję kosztów `utrzymania transakcyjnego zasobu pieniądza. Baumol zakłada również, że podmiot gospodarczy otrzymuje raz w danym okresie dochód w papierach wartościowych o płynności zbliżonej do płynności gotówki, a jego wydatki rozłożone są równomiernie w ciągu całego okresu. Zakłada również, że przy każdej operacji zamiany papierów wartościowych na gotówkę trzeba ponieść koszty opłat maklerskich i są to faktyczne papierowe koszty zamiany form przechowywania zasobów. Wg. Baumola realna wielkość zasobów gotówkowych jest proporcjonalna do pierwiastka kwadratowego z wolumenu transakcji a odwrotnie proporcjonalna do pierwiastka kwadratowego ze stopy %.

Ten racjonalnie zachowujący się podmiot występuje rzadko i wyjątkiem są tutaj zarządzający finansami wielkich korporacji.

2. Teoria wyboru portfela aktywów TOBLINA

W tej teorii zakłada się, że pojedyncze podmioty gospodarcze mogą mieć zróżnicowane portfele aktywów. W teorii swoje Toblin wykorzystał ogólną teorię wyboru portfela do szczególnego przypadku pieniądza spekulacyjnego. Uważa , że z Jednej strony możemy mieć zasoby pieniądza nieprzynoszące żadnego dochodu lecz nie obarczone ryzykiem, z drugiej strony możemy mieć zasoby obligacji dające dochód ale, uzyskane. Wg. Toblina to ryzyko jest uwzględnione jawnie jako czynnik wpływający na podejmowanie decyzji. Gdy podmiot zwiększa w swoim portfelu udział obligacji kosztem gotówki to może oczekiwać większych przychodów lecz musi uwzględnić większe ryzyko.

Toblin rozróżnia 3 zachowania:

• Skłonne do ryzyka

• Neutralne

• Unikające ryzyk

Wyższe ryzyko wg. niego musi być rekompensowane przez wyższy oczekiwany dochód czyli wyższy % lub zmianę wartości kapitału. Powściągliwość podmiotów rośnie wraz ze wzrostem ryzyka i tylko bardziej niż proporcjonalnie rosnące oczekiwania co do przyszłych dochodów mogą zwiększyć udział obligacji i innych pap. Wart. W jego portfelu.

3. Teoria pieniądza ostrożnościowego

Została sformułowana w poł lat 60-tych przez Whalena i Tsiianga. Wprowadzili oni do swojej teorii nowy element _- niepewności dochodów i wydatków. Skutek nieprzewidzianej utraty pewnych dochodów lub konieczności poniesienia niespodziewanych wydatków podm. gosp. Może mieć do czynienia z nieplanowanym deficytem co wywołuje zawsze koszty utraty płynności jeśli deficytu tego nie da się pokryć zasobami pieniądza ostrożnościowego.

Na koszty utraty płynności mogą składać się:

• Odsetki od kredytu

• Koszty sprzedaży pewnych składników majątku

• Koszty postępowania ugodowego lub bankructwa również rezygnacja z nieplanowanych wydatków w ceklu7 pokrycia występującego deficytu może pociągnąć za sobą rzeczywiste koszty.

Zasób pieniądza ostrożnościowego chroni przed wszystkimi rodzajami ryzyka w tym większym stopniu im większy jest zasób tego pieniądza.

Utrzymywanie zasobu pieniądza ostrożnościowego powoduje powstanie kosztów alternatywnych w postaci utraconych dochodów z odsetek, gdy ten zasób nie jest ulokowany w łatwo dających się upłynnić i przynoszących dochód aktywach. Zasób pieniądza ostrożnościowego racjonalnie postępującego podmiotu gospodarczego każdorazowo jest wyższy lub niższy im wyższy lub niższy jest dochód i koszt transakcji zamiany oraz im wyższa lub niższa jest stopa %.

PODAŻ PIENIĄDZA

W gospodarce rynkowej wyróżnia się kilka agregatów pieniądza, które wykorzystuje się do analizy sytuacji sektora bankowego i do formowania zadań polityki pieniężnej.

• MO = pieniądz BC (pozostające w cyrkulacji bilety bankowe, bilon, depozyty banków komercyjnych w BC)- to baza monetarna- pieniądz o najwyższej sile.

• M1 = bilety bankowe + bilon + depozyty avista.

• M2 = M1 + potencjalny pieniądz ( depozyty krótkoterminowe + depozyty avista nie podlegające dysponowaniu za pomocą czeków i przekazów.

• M4 = M3 + aktywa finansowe w postaci papierów wartościowych podlegających sprzedaży (zasoby płynności gospodarki).

Podaż pieniądza - postawienie do dyspozycji przez instytucje pieniężne zasobów pieniądza innej jednostce gospodarczej.

Największym źródłem podaży jest jego kreacja przez b. komercyjne. Podaż pieniądza przez te banki jest realizowana przez operacje kredytowe. Dochodzi do emisji pieniądza skrypturalnego z banków komercyjnych w postaci gotówki lub innego banku. Tego rodzaju emisja jest ograniczona przez odpływ pieniądza skrypturalnego z BC w postaci gotówki do innego banku.

Aby sprostać takim zachowaniom bank komercyjny musi dysponować zasobami pieniężnymi BC w postaci biletów bankowych i depozytów na swoim rachunku w BC.

Gdyby bank komercyjny nie dysponował żadnymi zasobami mógłby doprowadzić do utraty płynności co stanowiłoby zagrożenie dla funkcjonowania całego systemu bankowego. Niewypłacalność jednych banków mogłaby pociągnąć nie tylko bankructwo ich klientów ale również niewypłacalność innych banków, które pozbawione dopływu pieniądza BC Z rozliczeń z niewypłacalnymi bankami zmuszone byłyby zawiesić regulowanie swoich zobowiązań, aby uchronić się przed nadmierną kreacją pieniądza prowadząc do niewypłacalności innych banków narzucono bankom komercyjnym rygory ich działalności kredytowo - depozytową.

Obowiązkowe minimalne rezerwy płynności:

• (stopa rezerw obowiązkowych - jest to pewien % od nagromadzonych w banku komercyjnym depozytów, które muszą odprowadzać na nieoprocentowane rachunki w BC

Instrumenty:

1. kredyt redyskontowy

2. kredyt lombardowy

3. kredyt refinansowy (na wspieranie banków finansujących inwestycje centralne)- już nie ma.

4. Platformy (pułapy) kredytowe

5. Oddziaływanie na poziom kursów walutowych.

WYKŁAD II

Polityka monetarna to część polityki gospodarczej państwa. Jej podstawowym celem jest ograniczenie ilości pieniądza do wielkości niezbędnej do właściwego spełniania przez pieniądz funkcji cyrkulacji i gromadzenia rezerw wartości, środka płatniczego.

Celem pośrednim tej polityki jest odpowiednie skorelowanie przyrostu podaży pieniądza z przyrostem PKB.

Realny wzrost podaży pieniądza prowadzi do wzrostu popytu globalnego i do wzrostu PKB.

Realny wzrost w gospodarce jest wtedy, gdy mamy do czynienia z przymusowym bezrobociem i niewykorzystanymi zdolnościami produkcji. Wtedy aktywna polityka monetarna będzie sprzyjać ożywieniu gospodarczemu.

Wszelkie ograniczenia podaży pieniądza nie uwzględniające wzrostu PKB i załoeżenie stałej szybkości obiegu pieniądza mogą grozić zakłóceniami w realizacji transakcyjnej funkcji pieniądza i wywołać zjawiska recesyjne w gospodarce.

Jeśli rynek pieniężny i kapitałowy nie jest w pełni wykształcony to BC musi wykorzystać w swojej działalności instrumenty o różnym charakterze istotną sprawą jest zsynchronizowanie działań tych instrumentów z jednej strony BC zestawia plan pieniężny dla całego systemu bankowego określa wielkość kredytów, które mogą być udzielone w całej gospodarce, określa selektywne cele, a z drugiej strony wpływa na działalność banków przez stopę%, wielkość udzielonych kredytów oraz stopę rezerwy obowiązkowej. BC działa wobec banków komercyjnych jako jednostka zwierzchnia upoważniona przez państwo do wydawania nakazów i zakazów, które można przeprowadzić za pomocą środków przymusu, a z drugiej strony jako podmiot gospodarczy, który składa propozycję dokonania korzystnych transakcji i daje możliwość dobrowolnego korzystania z tych ofert.

Działalność Banku Centralnego

BC pojawił się w Europie na przełomie wieku 17/18, powstał na bazie banku emisyjnego i kredytowego. Pierwszy BC to BC w Anglii utworzony w 1694 roku z banku emisyjnego, który udzielił państwu wysokooprocentowanej pożyczki na prowadzenie działań wojennych w zamian za prawo emisji biletów bankowych.

Polski BC powstał w 20 wieku. Nazywał się Bankiem Polskim, był spółką akcyjną ( Państwo miało ok. 51%).

Dwie podstawowe formy organizacyjne BC:

1. spółka akcyjna (PH)

2. korporacja prawa publicznego (bank państwa)

BC Polski powstał z Mega Banku, był częścią tego banku. Z Mega Banku wydzielono wcześniej 9 banków. Został on wydzielony na podstawie reformy w 1989 roku.

4 funkcje BC:

1. funkcja banku emisyjnego-

2. funkcja centralnej instytucji kredytowej

3. funkcja centralnej instytucji rozliczeniowej

4. funkcja centralnej bankowej instytucji dewizowej.

Podstawowe zadania BC:

1. zachowanie wartości pieniądza krajowego

2. ochrona stabilności systemu finansowego

3. zwiększenie efektywności polityki pieniężnej.

Ustrój i organizacja BC:

Obecnie BC działa na podstawie ustawy z 29.08. 97 roku.

BC:

1. może być członkiem międzynarodowych instytucji finansowych i bankow2ych.

2. Nie może być udziałowcem ani akcjonariuszem innych osób prawnych z wyjątkiem prowadzących działalność usługową na rzecz instytucji finansowych i Skarbu Państwa.

3. Prowadzi gospodar4kę finansową na podstawie planu finansowego zatwierdzonego przez RPP.

4. Fundusz statutowy BC+ 400 mln. Zł i przez okres nie dłuższy niż 3 lata uzupełniany jest przez odpisy z zysku BC.

5. Zysk tego banku pomniejszony o odpisy na fundusz statutowy , rezerwowy i specjalny jest odprowadzany do budżetu państwa.

6. Na równi z jednostkami budżetowymi korzysta ze zwolnień od podatków i opłat sadowych.

Organy NBP:

Prezes- jest powołany przez sejm na wniosek prezydenta, jego kadencja trwa 6 lat. Nie może on być prezesem dłużej niż przez2 kadencje. W okresie sprawowania tej funkcji nie może należeć do żadnej partii politycznej, związku zawodowego i prowadzić działalności politycznej nie dającej się pogodzić ze sprawowaną funkcją.

Kadencja wygasa:

• Po 6 latach

• Śmierci

• Po rezygnacji.

Może on być odwołany jeżeli:

• Nie spełnia swoich obowiązków

• Długotrwałej choroby

• Został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo

• Jeśli Trybunał stanu zakazał mu zajmowania stanowisk kierowniczych lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organizacjach państwowych.

Uprawnienia Prezesa BC:

1. Stoi na czele Zarządu BC

2. Przewodniczy RPP

3. Przewodniczy Komisji Nadzoru Bankowego

4. Reprezentuje bank na zewnątrz

5. Sprawuje szefostwo banku

Rada Polityki Pieniężnej

Tworzą ją :

• Prezes NBP

• 9 członków powołanych w równej liczbie przez: Prezydent 3, Sejm- 3, Senat- 3.

Kadencja RPP trwa 6 lat. Może ona ulec skróceniu z powodu:

1. śmierci któregoś z uczestników

2. odwołania przez powołujący organ

3. zrzeczenia się funkcji

4. choroby

5. prawomocnego wyroku sądowego oraz może być odwołany z powodu pracy w związkach zawodowych itp.

Kompetencje RPP:

1. ustalanie założeń polityki pieniężnej oraz przedkładanie ich do wiadomości Sejmu wraz z projektem ustawy budżetowej sporządzanej przez Radę Ministrów.

2. ma obowiązek przedkładania sprawozdań z wykonania polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego.

3. ma obowiązek ustalania podstawowych założeń parametrów obiegu pieniądza, stopy5, zasad i stopy rezerwy obowiązkowej, zasad operacji otwartego rynku.

4. określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągniętych przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych.

5. zatwierdza plany finansowe BC oraz przyjmuje sprawozdania z działalności tego banku.

Zarząd Banku

Stanowią go :

• Prezes

• 2 w-ce Prezesów. W tym tzw. 11 w-ce prezes i 4-6 członków zarządu.

Kompetencje Zarządu:

1. realizacje uchwał RPP

2. podejmowanie uchwał w sprawach nie zastrzeżonych ustawowo do wyłącznej kompetencji BC

3. ma uprawnienia do powołania, przekształcenia i likwidacji komórek organizacyjnych BC i innych jednostek.

4. wydaje pozwolenia do wykonywania czynności obrotu dewizowego

5. realizuje zadania w zakresie polityki kursowej

6. nadzoruje operacje otwartego rynku

7. ocenia funkcjonowanie obiegu pieniężnego i dewizowego

8. ocenia system bankowy.

Funkcje Banku Centralnego:

1. Centralny Bank Państwa

1. Jest agentem rządu, czyli spełnia funkcje banku gospodarki narodowej.

• Reguluje obieg wewnętrzny w kraju

• Utrzymuje równowagę bilansu płatniczego

• Jest bankiem państwa w zakresie udzielania kredytów rządowi, kasowej obsługi budżetu

• Dba o stabilność waluty krajowej

2. Jest zarządcą długu publicznego- emituje, organizuje, wykupuje dług publiczny.

3. Jest administratorem rezerwy dewizowej- zajmuje się obsługą płatności zagranicznych (realizuję politykę państwa w odniesieniu do kursu walutowego, pośredniczy w zakupie złota i dewiz).

4. Utrzymuje rezerwy międzynarodowych środków płatniczych

1. Funkcja Emisyjna

Jako bank emisyjny zajmuje się:

• Emisją znaków pieniężnych

• Organizacją obiegu pieniężnego

• Regulowaniem ilości pieniądza znajdującego się w obiegu

• Może emitować własne papiery wartościowe ( bony pieniężne NBP)

• Uczestniczy w regulowaniu podaży pieniądza na rynku

• Ustala poziom pieniądza na takim poziomie, aby nie było inflacji ani deflacji.

1. Bank banków

W stosunku do banków komercyjnych pełni funkcję:

1. Usługową

Wiąże się ona z codzienną współpracą z bankiem komercyjnym ( jest kredytodawcą ostatniej szansy). Wiąże się to z możliwościami refinansowymi i redyskontowymi oraz systematycznie przeprowadza operacje otwartego rynku.

2. kontrolną.

To kontrola przestrzegania prawa bankowego oraz funkcji ostrożnościowych związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa bankom gromadzącym określony kapitał.

Obszary regulacji finansowych BC

1. Regulacje makroekonomiczne.

Dotyczą ogólnej kontroli makroek. agregatów występujących w gospodarce, które służą do stymulowania procesów rozwojowych, działań na rzecz równowagi i stabilizacji gospodarczej.

Stosowane instrumenty:

1. Rezerwa obowiązkowa - ustalona w % części środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych, utrzymywanych zazwyczaj na nieoprocentowanych kontach w BC lub w formie gotówki w kasach banków pozwala to na stosunkowo bezpieczna kontrolę podaży pieniądza kredytowego lecz jest stosunkowo małym instrumentem, łatwo można ją obniżyć, ale jej podniesienie może ozn. Dla poszczególnych banków zmiany w strukturze depozytów i wzrost związanych z tym kosztów.

2. Operacje otwartego rynku - mają na celu kontrol9owanie podaży pieniądza, regulowanie płynności finansowej banku i kształtowanie krótkookresowych stóp %. Polegają na krótkoterminowym zwrotnym zakupie lub sprzedaży przez BC papierów wartościowych od banków komercyjnych. Zapewniona zostaje w ten sposób płynność w systemie bankowym i zaabsorbowana nadwyżka finansowa. Operacje te są instrumentem elastycznym i szybko reagującym na sytuację rynkową. Skuteczność tego instrumentu wiąże się z szybkością reagowania BC na stosunkowo dużą skalę, a wymaga to istnienia i funkcjonowania odpowiednio dużego rynku wtórnego.

3. Polityka stopy % - BC oddziaływuje na rynek pieniężny , określa poziom stóp % od kredytu lombardowego i redyskontowego. Istotną role mają stopy repo i rewersrepo.

4. Pułapy kredytowe - są ilościowym sposobem kontroli akcji kredytowych w banku komercyjnym w okresie napięć inflacyjnych.

5. Depozyty specjalne - służą do okresowej redukcji podaży pieniądza na rynku. Nie występuje w Polsce.

2. Kontrola alokacji

Podstawowym zadaniem banków jest pośrednictwo w alokacji środków finansowych w gospodarce narodowej. Z reguły powierza się bankom środki pieniężne które lokuje się w lokatach krótkoterminowych, natomiast popyt na środki pieniężne dotyczy dłuższych terminu ich zwrotu. Banki muszą przejmować na siebie znaczną część ryzyka transformacji krótkookresowych lokat na długookresowe kredyty. ryzyko to jest duże w warunkach relatywnie wysokiej inflacji i zmieniającej się cenie.

BC stosuje instrumenty:

1. Preferencyjne stopy % - polega to na pobudzaniu aktywności gospodarczej w określonych rejonach kraju lub gałęziach gospodarki przez stosowanie niższych stóp % w porównaniu z rynkowym.

2. Selektywne programy kredytowe - polega na wyznaczaniu określonych puli środków pieniężnych przeznaczonych na określone przedsięwzięcia gospodarcze. Jest to połączone z dodatkowymi udogodnieniami tj.: preferencyjnym oprocentowaniem, karencją w spłacie kredytu lub oprocentowania.

3. Minimalne wymogi inwestycyjne - dotyczy to przede wszystkim minimalnego udziału kapitału własnego w przedsięwzięciu inwestycyjnym,. Jest to automatyczna decyzja banków komercyjnych i inwestycyjnych. Natomiast oddziaływanie BC ogranicza się do ułatwień refinansowych lub perswazji moralnej.

4. Gwarancje kredytowe -są związane z zapewnieniem spłaty określonej należności w określonym czasie przez podmiot gospodarczy korzystający z gwarancji. Mają na celu obniżenie ryzyka kredytowego.

5. Operacje refinansowe - wiążą się z udzieleniem przez BC kredytu refinansowego bankom komercyjnym, który pozwala upłynnić ich aktywa i prowadzić działalność kredytową mimo braku wystarczających środków.

3. Regulacje strukturalne

Wynikają z przesłanek ekonomicznych i politycznych. Należą do nich:

• Kontrola struktury systemu bankowego - wtedy należy określić koncepcję systemu bankowego w kraju w 2 rozwiązaniach:

• System banków uniwersalnych- jest to model banków kontynentalny

• Prawne odseparowanie banków komercyjnych i inwestycyjnych - model amerykański.

• Kontrola zakładania i łączenia podmiotów 0- kontrolowanie struktury systemu bankowego mające na celu ochronę rynku krajowego.

• Limitowanie zasięgu aktywności banków - odnosi się do instytucji bankowych, które z racji swojej specyfiki nie są w stanie spełnić wysokich wymogów kapitałowych stawianym bankom komercyjnym lub inwestycyjny

4. Regulacje ostrożnościowe.

Mają na celu ochronę systemu bankowego przed tzw. ryzykiem systemowym oraz ograniczenie ponoszonych przez banki kosztów w wyniku braku stabilności systemu finansowego.

ELEMENTY:

• Kryteria autoryzacji obejmują definicję banku określenie jego cech i czynności instytucji bankowej

• Minimalne wymogi kapitałowe dotyczą funduszy własnych banku, które stanowią podstawę wiarygodności banku komercyjnego i koncentrują się wokół wypłacalności lub adekwatności kapitału

• Wymagania dotyczące płynności mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa banku i jego depozytariuszy. Związane są z wymaganiami dotyczącymi systematyczności aktywów i pasywów oraz proporcji w strukturze samych aktywów. Jeśli stosunek zapadalnych aktywów do wymagalnych pasywów w okresie do 3 miesięcy kształtuje się w banku na poziomie powyżej 0.9 to sytuacja banku jest dobra.

• Ograniczenia w strukturze aktywów i pasywów są w postaci uregulowań prawnych tzw. limitów koncentracji (pułapów ograniczających możliwości kredytowe banków w stosunku do poszczególnych kredytobiorców ).

• Normy dopuszczalnego ryzyka walutowego mają chronić bank przed nadmiernymi kosztami zmian kursu walutowego oraz przed zbyt dużym zaangażowaniem się banków działalność arbitrażową.

• Rezerwy celowe tworzy się je w odniesieniu do należności nieregularnych. Służą równoważeniu ryzyka bankowego a ustala się je na podstawie indywidualnej oceny ryzyka obciążającego należności bankowe oraz ich zabezpieczenia.

• Wymogi sprawozdawczości wynikają z konieczności posiadania przez BC rzetelnych szybkich i porównywalnych informacji.

1. Regulacje organizacyjne

Służą do określania norm uczestnictwa banków w operacjach na rynkach finansowych, reguł tworzenia tych rynków, zasad ochrony tajemnicy bankowej, wymiany informacji itp. .

2. Regulacje zabezpieczające

Powiązane są z dodatkową ochroną osób, które korzystają z usług bankowych. Tworzy się fundusze ochrony depozytów oraz formułuje wymogi dotyczące minimalnego zakresu informacji przekazywanych klientom.

Impulsy monetarne

Impulsy monetarne (pieniężne) - wielkości monetarne są to te wielkości które można przypisać monetarnej sferze gospodarczej i jest to pieniądz BC (baza monetarna) wolne rezerwy płynności, podaż pieniądza, wolumen kredytów, stopy %, rożnego rodzaju, zbliżone do pieniądza aktywa o różnym stopniu płynności.

Impulsy monetarne - są to zmiany zmiennych monetarnych.

Przyczyny impulsów:

• Polityka pieniężna i kredytowa BC - impulsy monetarne wynikają z odmiennych decyzji władz monetarnych

• Wszystkie pozostałe działania nie zaliczane do polityki pieniężnej - są rezultatem oddziaływania podaży pieniądza i popytu na pieniądz podmiotów gospodarczych z wyłączeniem BC

Między tymi działaniami musi zachodzić ścisły związek.

Bilansowe określenie podaży pieniądza

AF ^zbk- należności zagraniczne netto (aktywa i pasywa zagraniczne)

K ^bk - kredyt refinansowy BC dla banków komercyjnych (redyskonto weksli, kredyt lombardowy oraz operacje otwartego rynku)

K ^oh - kredyt BC dla sektora publicznego (rządowego)

K ^poh - kredyt banków komercyjnych dla gospodarstw domowych, przedsiębiorstw i sektora publicznego łącznie z zakupem papierów wartościowych

K ^nbk - kredyt banku centralnego i banków komercyjnych dla krajowych podmiotów nie bankowych (państwowe przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe)

S.A. ⁿ

SP ⁿ - pozostałe pozycje netto (pozostałe aktywa i pasywa np. nieruchomości, kapitał własny, zasób papierów wartościowych BC w ramach operacji otwartego rynku, salda kont rozliczeniowych, oraz rezerwy

BG ^nbk - gotówka w obiegu poza kasami banków

BG ^bk - zasoby pieniężne BC pozostające w swobodnej dyspozycji b. Komercyjnych (gotówka w kasach banków, nadwyżki na rachunkach w BC)

SD ^bk - saldo rachunków rezerw obowiązkowych banków komercyjnych w BC

SD ^oh - depozyty na żądanie sektora rządowego w BC

SD ^nbk - depozyty na żądanie krajowych podmiotów nie bankowych

ML ^bk - zobowiązania BC

GK ^nbk - zasoby o charakterze kapitałowym krajowych podmiotów nie bankowych w bankach komercyjnych (wkłady terminowe i oszczędności, bony oszczędnościowe, certyfikaty depozytowe)

Zmiana podaży pieniądza może wystąpić tylko wtedy gdy transakcje sektora bankowego następują z podmiotami nie bankowymi. Transakcje takie mogą zwiększać lub zmniejszać podaż pieniądza. Saldo wszystkich transakcji na koniec rozpatrywanego okresu faktycznie pokazuje czy doszło do zmiany podaży pieniądza między momentami dla których został sporządzony bilans.

Saldo = 0 - nie wystąpiły transakcje lub czynniki wpływające dodatnio i ujemnie na podaż pieniądza się zrównoważyły. Oba przypadki w przeciętnej gospodarce są niemożliwe. Bilans na schemat pozwalają dokonywać systematycznej kontroli najważniejszych rodzajów i przyczyn powstawania impulsów monetarnych. Impulsy mogą być wynikiem działań lub zmiany zachowań BC, banków komercyjnych publiczności czyli przedsiębiorstw i gospodarstw domowych, państwa - sektora publicznego. Jeśli doda się impulsy dodatnie i ujemne to ich efekt nett będzie całkowitym impulsem pieniężnym.

1) Impulsy BC i banków komercyjnych - najważniejsze wielkości wykorzystywane przez BC do sterowania innymi kategoriami monetarnymi ich poziomem i strukturą wolnych rezerw płynności oraz bazy monetarnej. Zawarty jest w niej zasób tego co może stworzyć BC i czego istnienie jest warunkiem koniecznym dla kreacji pieniądza BC w bankach komercyjnych.

Baza monetarna - składa się z rezerwy pieniężnej BC w posiadaniu banków komercyjnych i prywatnych podmiotów nie finansowych (BG ^nbk, BG ^kb, SD ^bk)

Wolne rezerwy płynności do których zalicza się nadwyżki sald rachunków banków komercyjnych w BC jest to część BG nbk, oraz traktowana jako potencjał pieniężny BC zasoby banku komercyjnego w postaci papierów wartościowych krajowego rynku pieniężnego które mogą być wykazane przez BC do regulowania rynku ML ^bk. Otwarty kontyngent kredytu redyskontowego w NBP może być to rezerwa płynności czyli stanowi środki na rachunku bieżącym banku i gotówka w ich kasach lub pod pojęciem rezerw operacyjnych - rezerw płynności wraz z lokatami na rynku bankowym netto z bonami skarbowymi oraz z operacjami otwartego rynku.

Nie wykorzystane części kontyngentu kredytu redyskontowego ustalonego przez BC jest to różnica K ^poh - K ^bk. Zdolność BC do wywoływania impulsów monetarnych jest często uzależniona od innych podmiotów w szczególności banków komercyjnych. Należy rozważać impulsy wywoływane przez BC i banki komercyjnie łącznie.

Instrumenty

Stopa rezerw obowiązkowych - relatywnie autonomiczny instrument BC jej zmiana wpływa na wielkość wolnych rezerw płynności natomiast baza monetarna zmienia strukturę. Gdy stopa rezerw obowiązkowych rośnie lub maleje to rośnie lub maleje BG bk - nadwyżki sald banków komercyjnych w BC przez co zmienia się zdolność do kreacji pieniądza bankowego. Skutki: zmiana wielkości kredytu (K poh), zmienia się wielkość pieniądza M1 oraz powstaje impuls monetarny mające postać przeciwstawnie oddziaływujących efektów zmian stóp procentowych.

Operacje otwartego rynku z podmiotami nie bankowymi - bezpośrednio wpływają na wielkość pieniądza M1, w skonsolidowanym bilansie znajduje odbicie w zmianie zasobów papierów wartościowych będących przedmiotem operacji otwartego rynku (S.A. n). Wzrost S.A. n oznacza że podmiot nie bankowy sprzedaje papiery wartościowe BC nastąpi wzrost zasobów ich gotówki i wzrost depozytów na żądanie. Operacje otwartego rynku z podmiotami nie bankowymi zmienia strukturę bazy monetarnej oraz wielkość wolnych rezerw płynności w wysokości odpowiadającej zmianom rezerw obowiązkowych, które to wynikają z zmiany wielkości depozytów objętych obowiązkiem odprowadzania rezerwy obowiązkowej. Sytuacja taka zachodzi wtedy gdy realizujemy założenie iż podmiot niebankowy dokonuje płatności związanych z operacjami otwartego rynku za pomocą depozytów na żądanie. Wystąpienie impulsu monetarnego zależy od tego czy podmioty niebankowe są gotowe do zawierania transakcji otwartego rynku z BC. Inicjatywa w tym przypadku zależy od BC który odgrywa rolę cenodawcy ponieważ ustala stopę………papierów wartościowych będących przedmiotem operacji otwartego rynku. Podmioty niebankowe mogą reagować dostosowaniem ilościowym akceptując oferowany przez BC podatek tylko wtedy gdy zostaną przedstawione im korzystne warunki oprocentowania w porównaniu z innymi możliwościami ulokowania majątku.

Większe znaczenie ze względu na rozmiary operacji otwartego rynku BC z bankami komercyjnymi. Zasoby papierów wartościowych z otwartego rynku znajdują się w posiadaniu banków są w dwóch postaciach: K poh - w postaci zakupionych papierów wartościowych oraz ML bk są to finansowe i płynne papiery wartościowe krajowego rynku pieniężnego i tylko te papiery uprawniają banki do ich wymiany w dowolnym momencie na faktyczny pieniądz BC.

Polityka refinansowa - BC dysponuje tym instrumentem może generować impulsy monetarne w formie efektów ilościowych i cenowych. Jeśli BC stopę dyskontową lub lombardową to banki komercyjne mogą mu przedkładać papiery wartościowe do redyskonta lub występuje możliwość zaciągania kredytu lombardowego tym samym godząc się na wyższą stopę procentową BC. Podrożenie kredytu BC powoduje podwyższenie %kredytu, jest sygnałem do podniesienia innych stóp procentowych. Wzrost lub spadek kredytu dyskontowego i lombardowego zwiększa lub zmniejsza pozycję BG bk i K bk w jednakowy sposób i prowadzi do zwiększenia lub zmniejszenia bazy monetarnej.

Innym źródłem refinansowania oraz potencjalnym pieniądzem BC są bankowe lokaty, zagraniczne instrumenty rynku pieniężnego i w przypadku likwidacji tych lokat bank otrzymuje dewizy a następnie wymienia w BC otrzymując faktyczny pieniądz BC. Wielkość wolnych rezerw płynnych zostaje nie zmieniona natomiast zmienia się ich struktura.

Impulsy wynikają ze zmian w zachowaniu publiczności

17

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.




---