DIETA DLA OSÓB PO RESEKCJI ODCINKÓW JELIT, Z WYTWORZONYM SZTUCZNYM ODBYTEM LUB ILEOSTOMIĄ

Opracowała diet. T. Korab

Odpowiednia dieta jest bardzo istotnym elementem terapii.

Celem diety jest:

1. Dostarczenie odpowiedniej ilości składników pokarmowych, witamin i minerałów potrzebnych do uzupełnienia niedoborów pokarmowych spowodowanych długotrwałym procesem chorobowym oraz do budowy i odbudowy komórek i tkanek ustrojowych po przebytym zabiegu.

2. Zminimalizowanie drażniącego działania treści pokarmowej na jelita bezpośrednio po zabiegu.

3. Normalizacja ilości i konsystencji stolców poprzez odpowiednią modyfikację sposobu odżywiania.

Dieta uzależniona jest od długości okresu pooperacyjnego.

1. W pierwszym okresie po zabiegu, zapoczątkowanym jeszcze w czasie pobytu pacjenta w

szpitalu stosuje się dietę płynną bezresztkową a następnie niskoresztkową.

2. Przy dobrej tolerancji takiego żywienia przechodzi się na dietę o normalnej konsystencji.

Powinna to być dieta łatwo strawna, wysokoenergetyczna, wysokobiałkowa, z

ograniczeniem tłuszczu, cukrów rafinowanych, włókien kolagenowych i błonnika w

postaci surowej.

3. W miarę poprawy stanu zdrowia i normalizacji liczby stolców, stopniowo zwiększa się

ilość błonnika w diecie.

Ma to na celu wspomaganie motoryki jelit oraz ochronę przed nadmiernym wzrostem

bakterii w jelicie.

Błonnik do diety wprowadza się stopniowo.

W początkowym okresie po zabiegu szersze zastosowanie ma błonnik rozpuszczalny w postaci pektyn (występuje on w produktach takich jak: gotowana marchew, dynia, ziemniaki, surowe jabłko tarte, banany, płatki owsiane gotowane na wodzie lub z dodatkiem niewielkiej ilości mleka, jeżeli pacjent toleruje).

Kiedy ilość i konsystencja stolców się unormuje można zwiększyć ilość błonnika poprzez spożycie większej ilości warzyw i owoców dozwolonych w diecie. Początkowo powinny to być jednak warzywa gotowane, rozdrobnione, owoce zaś należy podawać w postaci soków przecierowych, przecierów owocowych lub gotowane czy pieczone (bez skórki i pestek).

Przy dobrej tolerancji takiego pożywienia można wprowadzić do diety warzywa surowe takie jak sałata zielona, pomidory, drobno starte surówki z marchewki, jabłka, selera.

W przypadku występowania zaparć można wprowadzić do diety pieczywo pszenno - razowe, makarony razowe, kasze, otręby pszenne, suszone owoce (suszone śliwki, rodzynki, figi).

Dieta powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta oraz indywidualnej tolerancji niektórych potraw.

Zbyt restrykcyjna dieta może być przyczyną pogłębienia niedoborów pokarmowych, opóźnienia gojenia się ran pooperacyjnych oraz wolniejszego powrotu pacjenta do zdrowia i aktywności.

W diecie należy uwzględnić suplementację witamin i składników mineralnych, głównie wit. B12, kwasu foliowego, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, wapnia, magnezu, cynku (wg wskazań lekarza) ze względu na:

• zwiększone zapotrzebowanie

• nasiloną utratę z powodu biegunki

• upośledzenie wchłaniania wskutek procesów zapalnych lub z powodu częściowej resekcji odcinków jelit

• przyspieszenia pasażu jelitowego

1

ZALECENIA DIETETYCZNE W POCZĄTKOWYM OKRESIE REKONWALESCENCJI

Zaleca się:

1. Regularne spożywanie większej ilości posiłków małych objętościowo (5 - 6 razy dziennie).

2. Unikanie nadwagi, spożywanie pokarmów w ilościach gwarantujących utrzymanie prawidłowej masy ciała.

3. Wypijanie dostatecznej ilości płynów (ok. 2 litry dziennie) jako czynnika zapobiegającego utrudnieniu pasażu treści pokarmowej, a w przypadku występowania biegunek 3 litry lub więcej, aby nie dopuścić do odwodnienia organizmu.

4. Unikanie potraw powodujących powstawanie nadmiernej ilości gazów jelitowych: suche nasiona roślin strączkowych, bób, kapusta, kalafiory, brokuły, cebula, pory, szparagi, gruszki, czereśnie, piwo, wody gazowane.

5. Unikanie produktów wywołujących nadmierną fermentację w jelitach, zawierających:

- laktozę (mleko słodkie, mleko skondensowane, mleko w proszku, zabielacze do kawy,

w mniejszym stopniu produkty fermentowane z mleka, takie jak kefir, jogurt, twaróg)

- fruktozę (miód, słodkie soki owocowe bogate w fruktozę i sorbitol: jabłkowy,

gruszkowy, winogronowy).

6. Ograniczenie produktów zawierających cukry rafinowane (cukier, słodycze, słodkie i tłuste ciasta, wysokosłodzone dżemy, syropy owocowe).

7. Unikanie potraw o działaniu rozwalniającym: kawa w nadmiarze, wody gazowane, buraki, papryka, suszone śliwki, zbyt ciepłe lub zbyt zimne napoje, potrawy pikantne.

8. Wyłączenie z diety lub ograniczenie produktów zawierających duże ilości błonnika nierozpuszczalnego (otręby pszenne, pieczywo razowe, grube kasze, ciemny ryż, surowe warzywa i owoce ze skórką i pestkami, owoce suszone, orzechy, migdały).

9. Zwiększenie w diecie produktów zawierających błonnik rozpuszczalny w postaci pektyn (marchew gotowana, dynia, banany, surowe jabłka tarte, płatki owsiane).

10. Stosowanie produktów o działaniu zapierającym takich jak: ryż biały, mąka ziemniaczana, żelatyna, gorzka czekolada, oraz potraw z ich zastosowaniem np. ryż na sypko do potraw, risotto z mięsa i warzyw, ryż z jabłkami, kluski śląskie, kopytka, kisiele owocowe, galaretki mięsne, rybne, galaretki z fermentowanych przetworów mlecznych (jeżeli pacjent toleruje), galaretka z soku z czarnych jagód.

11. Stosowanie płynów garbnikowych (napar z suszonych czarnych jagód, kakao gorzkie na wodzie, woda z czerwonym winem wytrawnym, mocna gorzka herbata) i osłaniających (rumianek, cedzony napar z siemienia lnianego).

12. Zwiększenie w diecie produktów zawierających pełnowartościowe białko:

chude gatunki mięsa (drób bez skóry, cielęcina, królik, młoda wołowina), ryby (najwięcej białka zawiera flądra, karp, dorsz, tuńczyk), jaja, chude wędliny (bez środków konserwujących), łagodne sery żółte i topione, sery twarogowe (jeżeli pacjent toleruje).

13. Ograniczenie spożycia tłuszczu.

Z diety wyłącza się ciężkostrawne tłuszcze zwierzęce: smalec, słoninę, boczek.

W ograniczonej ilości można stosować tłuszcze łatwo strawne takie jak: masło, śmietanka, margaryny miękkie, oliwa z oliwek, oleje roślinne, oleje rybie.

Te ostatnie są szczególnie wskazane w chorobach jelit, ze względu na znaczną zawartość kwasów omega - 3 oraz witamin A, D i E mających działanie antyoksydacyjne. Najbogatsze w te składniki są tłuste ryby morskie: makrela, łosoś, tuńczyk, śledź, sardynka, szprot.

14. Ograniczenie spożycia włókien kolagenowych (ścięgna, powięzi, błony), wzmagają one bowiem skurcze jelit.

Włókna kolagenowe występują szczególnie w mięsach przerośniętych tkanką łączną.

15. Stosowanie odpowiednich technik kulinarnych przy sporządzaniu posiłków:

- gotowanie w wodzie i na parze

- duszenie bez uprzedniego obsmażania na tłuszczu (stosowanie patelni teflonowych)

- pieczenie w folii, pergaminie lub rękawie foliowym

- sporządzanie zup i sosów na wywarach warzywnych (z warzyw wskazanych w

diecie) oraz chudych rosołach (z drobiu, cielęciny, chudej wołowiny)

- zagęszczanie zup i sosów zawiesiną z mąki i wody lub śmietanki

- stosowanie łagodnych przypraw (sól, vegeta, koperek zielony, natka pietruszki,

majeranek, bazylia, pieprz ziołowy, wanilia, cynamon, sok z cytryny)

2

ZALECENIA DIETETYCZNE W PÓŹNIEJSZYM OKRESIE REKONWALESCENCJI

Dieta powinna być zbliżona do prawidłowej diety osób zdrowych z niewielkimi modyfikacjami.

Powinna być dobrze przyswajalna, nie powodować wzdęć, zawierać ograniczoną ilość składników resztkowych (z wyjątkiem okresu występowania zaparć).

W przypadku wycieńczenia i osłabienia organizmu należy zwiększyć w diecie spożycie produktów wysokobiałkowych i wysokoenergetycznych, które podniosą wartość odżywczą diety bez jednoczesnego znacznego zwiększania jej objętości, co jest bardzo istotne u chorych cierpiących jednocześnie na brak apetytu, czy mających wzdęcia i uczucie pełności po posiłkach.

Można to osiągnąć poprzez:

1. Wzbogacenie diety w produkty wysoobiałkowe takie jak:

sery żółte, sery topione, jaja, ryby (szczególnie tłuste gatunki takie jak: makrela, łosoś,

tuńczyk, śledź, sardynka), mięso oraz (jeżeli pacjent toleruje) serki

homogenizowane, tłuste twarogi.

2. Zastosowanie produktów wysokoenergetycznych takich jak:

masło, masło orzechowe, majonezy (do sałatek, kanapek), miód, desery z bitą śmietaną (kisiele, galaretki), bezy, koktajle, słodkie sosy (np. owoce w sosie waniliowym).

3. Stosowanie w diecie warzyw gotowanych, rozdrobnionych, surowych soków warzywnych

(sok z buraków, sok wielowarzywny, sok pomidorowy).

4. Spożywanie owoców gotowanych, pieczonych lub w postaci przetartych kompotów, przecierów owocowych lub przecierowych soków bezcukrowych (np. Bobo - vita, Bobo - frut).

5. W przypadku występowania zaparć stosowanie owoców suszonych bądź orzeszków jako przekąskę lub dodatek do sałatek.

6. Spożywanie mlecznych napojów fermentowanych typu „ bio ” zawierających wyselekcjonowane szczepy bakterii fermentacji mlekowej i bifidobakterie.

Są to bakterie niezwykle korzystne dla naszego zdrowia. Hamują one rozwój w przewodzie pokarmowym bakterii szkodliwych, wzmacniają system odpornościowy organizmu, zmniejszają ryzyko powstawania nowotworów i zaburzeń żołądkowo - jelitowych, wpływają regulująco na pracę jelit.

PRZYKŁADOWY JADŁOSPIS

A/ W początkowym okresie po zabiegach chirurgicznych

I śniadanie: pieczywo pszenne, jajecznica na parze, napar z suszonych czarnych

jagód

II śniadanie: galaretka bananowa, wafle

Obiad: zupa marchwiowa z grzankami, risotto z mięsem i warzywami, kompot

przetarty

Podwieczorek: kisiel z jabłkiem bez cukru

Kolacja: pieczywo pszenne, pasta z mięsa i warzyw, woda przegotowana z czerwonym

winem wytrawnym

B/ W późniejszym okresie po zabiegach chirurgicznych

I śniadanie: pieczywo pszenne z masłem, polędwica drobiowa, sałatka jarzynowa ( marchewka,

pietruszka, seler, ziemniaki, jabłko ) z majonezem niskotłuszczowym, herbata

II śniadanie: galaretka z jogurtu naturalnego, biszkopty

Obiad: zupa koperkowa z ryżem, pulpety z ryby w sosie jarzynowym, marchewka gotowana,

kompot truskawkowy przetarty

Podwieczorek: suflet jabłkowy

Kolacja: pieczywo pszenne z masłem, jajo na miękko, sok przecierowy marchwiowo - jabłkowy

C/ W okresie występowania zaparć

I śniadanie: pieczywo pszenno - razowe z masłem, pasta z tuńczyka i sera żółtego z majonezem i zieloną

pietruszką, papryka gotowana, woda mineralna nie gazowana z miodem i cytryną

II śniadanie: koktajl z kefiru i truskawek

Obiad: zupa pomidorowa z lanym ciastem, kasza, gulasz z indyka, buraczki, kompot przetarty

Podwieczorek: jabłko pieczone z twarożkiem

Kolacja: pieczywo pszenno - razowe z masłem, szynka, sałatka jarzynowa, jogurt naturalny

3

---