KILKA WAŻNYCH PORAD PRAKTYCZNYCH

ZWIĄZANYCH Z PRZYSTAWIANIEM PIJAWEK

• Przed i po seansie hirudoterapii należy zmierzyć pacjentowi ciśnienie krwi. Zdarza się bowiem, szczególnie po pierwszym seansie hirudoterapii, że u pacjentów występują lekkie zawroty głowy, osłabienie i obniżone ciśnienie krwi. Nie są to symptomy groźne. Jest to po prostu jeden ze sposobów reakcji organizmu na pierwszy seans hirudoterapii. Prawie zawsze po drugim i następnym seansie u pacjentów następuje duży przypływ sił fizycznych i psychicznych.

• Zawsze przestrzegać należy zasad aseptyki. Stosowane podczas zabiegu opatrunki muszą być sterylne. Przed seansem hirudoterapii koniecznie trzeba wymyć ręce mydłem dziecięcym lub szarym. Najlepiej pracować w gumowych chirurgicznych rękawiczkach ochronnych. Uniemożliwiają one pijawce przyczepienia się do ręki osoby przystawiającej pijawkę, a w przypadku wykonywania zabiegu osobie obcej, zapobiega to ewentualnym kontaktom z krwią pacjenta. Po zabiegu absolutnie nie należy rękoma dotykać pozostawionej przez pijawkę ranki. Nie można jej także rozdrapywać bezpośrednio ani też drapać skóry w odległości 5 - 7 cm wokół ranki.

• W czasie pierwszej doby po seansie hirudoterapii nie należy ranki moczyć wodą oraz uważać aby nie była ona zmoczona wilgocią pochodzącą z potu. Pełną kąpiel można brać dopiero na trzeci dzień. Po kąpieli rankę należy zabezpieczyć niewielkim opatrunkiem.

• Pijawki należy przystawiać po zakończeniu przez pacjenta pracy, wieczorem przed snem, a najlepiej w dni wolne od pracy. Przez okres 2 - 3 dni po seansie hirudoterapii nie należy uprawiać intensywnych ćwiczeń fizycznych.

• Dobę przed zabiegiem hirudoterapii i w przeciągu dnia po seansie pacjent nie powinien spożywać alkoholu, pić kawy ani silnej herbaty. Używki te mogą powodować dodatkowe rozszerzanie naczyń krwionośnych, co w skojarzeniu z zabiegiem hirudoterapii, może okazać się szkodliwe. Jest to szczególnie istotne u osób z niskim ciśnieniem krwi. Można natomiast bezpośrednio po seansie wypić lampkę czerwonego wina.

• Jeśli hirudoterapeutą jest kobieta, nie powinna ona przybliżać się do pijawek ani przeprowadzać seansów hirudoterapeutycznych podczas występującego u niej okresu menstruacyjnego. To samo dotyczy kobiet, które same sobie chcą w tym czasie przystawiać pijawki.

• Nigdy nie przeprowadzajcie eksperymentów których celem jest łamanie i chęć zmiany ustalonych w hirudoterapii norm i zasad. Zawsze odbije się to niekorzystnie na pacjencie, bez względu na to czy będziemy to nim my sami, czy też osoba obca. Na przykład gdy na seans hirudoterapii zgłasza się kobieta ciężarna u której w trakcie ciąży wystąpiły hemoroidy bardzo łatwo poddające się terapii pijawkowej, musimy stanowczo odmówić terapii. Istnieje bowiem absolutny zakaz stosowania pijawek u kobiet ciężarnych i w przypadku jego złamania zawsze spowoduje to groźne następstwa.

• Pijawki należy przystawiać tylko w miejsca właściwe dla wybranego rodzaju terapii, uważając jednak by nie spowodować powikłań wynikających z możliwością:

1. Wejścia pijawki w naturalne otwory ciała pacjenta takie jak oczy, nos, usta, uszy, odbyt, pochwa, macica. Przyjąć tutaj należy zasadę, że jeśli sytuacja taka jest z jakichś powodów możliwa, to na pewno będzie ona chciała przydarzyć się właśnie nam i teraz.

2. Spowodowania uszkodzenia nerwów, lub krwotoków żylnych bądź tętniczych, spowodowania zakażeń, lub zatruć przez pijawki pochodzące z nieznanego i nielegalnego źródła pochodzenia lub przystawiane bezpośrednio na główne żyły lub tętnice.

3. Pozostawienia przez pijawki blizn w miejscach widocznych i wpływających na atrakcyjność osoby (szczególnie młodych dziewcząt) lub możliwość dalszego wykonywania przez nią zawodu (aktorzy, modelki itp.). Należy pamiętać że u niektórych ludzi niewielka blizna po ugryzieniu pijawki pozostaje przez bardzo długi okres czasu.

PRZYCZYNY POWODUJĄCE BRAK AKTYWNOŚCI PIJAWEK

Pijawki, w tym także pijawka lekarska Hirudo medicinalis należą do bardzo niebezpiecznych pasożytów, odznaczających się nienasyconym apetytem i wrodzonym instynktem gryzienia wszystkiego o temperaturze wyższej niż 33⁰C i zawierającym aminokwas argininę oraz niewielki - odpowiadający fizjologicznemu - roztwór chlorku sodu. Jej agresywna żerność jest przedmiotem wielu porównań literackich oraz przypowieści i przysłów ludowych. Bywają jednak przypadki, że przystawiana pijawka ani myśli przyssać się do miejsca, na którym właśnie bardzo nam zależy. Jaka może być przyczyna takiego zachowywania się pijawki?.

Spróbujmy po kolei prześledzić możliwe przyczyny takich sytuacji, po to, aby usunąć, jeśli to będzie możliwe, przynajmniej niektóre z nich.

1. To najprawdopodobniej nie jest ta pijawka, która nadaje się do hirudoterapii. Warto sprawdzić skąd tak naprawdę ona pochodzi i w jaki sposób znalazła się ona w waszych rękach?

2. Jeśli pijawka pochodzi z legalnego źródła a pomimo tego nie chce „pracować” zastanówmy się czy nie była ona przechowywana z lodówce lub czy nie zmienialiśmy jej wody i daliśmy jej wodę o temperaturze znacznie niższej niż miała ją woda, w której pijawka przechowywana była dotychczas. Szok termiczny, którego pijawki nie lubią, dość skutecznie pozbawia je apetytu i pijawka nie będzie chciała przez pewien czas nikogo leczyć.

3. Należy pamiętać, że pijawka jest żywym organizmem i podobnie jak one podlega różnym rytmom i wpływom biologicznym. Jest bardzo wrażliwa na tzw. burze magnetyczne, zaćmienia słońca lub księżyca oraz jego fazy. Pijawki lekarskie są także mało aktywne w nocy. Ponadto wyczuwają one bardzo dobrze stan rozdrażnienia zarówno u terapeuty jak i u pacjenta. W takich przypadkach należy przerwać seans aż do czasu uspokojenia swoich emocji a na pewno przy ponownym przystawieniu pijawka przyssie się z ochotą.

4. Nasza pijawka lub inne, z którymi ma kontakt znajdują się w okresie godowym. Podczas okresu godowego, zarówno pijawka która go przechodzi, jak i ta która pełni tylko funkcję biernego obserwatora tego cyklu, na pewno nie będzie chciała gryźć od razu. Aby ją zastosować w seansie hirudoterapeutycznym należy cierpliwie odczekać kilka do kilkunastu minut, aż w końcu zacznie ona gryźć i kontynuować leczenie.

5. Musimy pamiętać, że pijawce mogą absolutnie nie podobać się zapachy naszego dezodorantu, mydła, perfum, żeli i innych preparatów kosmetycznych lub toaletowych. Szczególnie nieprzechylnie pijawki tolerują zapach różany oraz zapach drzewa sandałowego. Aby ustrzec się tego typu przypadków, należy bezpośrednio przed seansem wymyć dokładnie ciało mydłem dziecięcym lub innym niearomatyzowanym.

6. Przystawiamy pijawkę na niedostatecznie ciepłą część ciała. Musimy pamiętać, że wbrew naszym powszechnym wyobrażeniom, poszczególne części naszego ciała (skóry) mają różną temperaturę. Obrazuje to zamieszczony poniżej rysunek kręgosłupa z rozkładem temperatur przypowierzchniowych części ciała ludzkiego. Jeśli temperatura tego miejsca jest niższa niż 33⁰C to pomimo naszych najszczerszych chęci, na pewno nie uda nam się jej skutecznie przystawić na ten obszar ciała. Aby zachęcić taką pijawkę do rozpoczęcia procesu leczenia musimy spowodować wzrost temperatury tego obszaru skóry. Można to osiągnąć poprzez zastosowanie masażu (najlepiej przeprowadzić miejscowy masaż miodowy), rozcieranie, ugniatanie lub po prostu miejsce to ogrzać przy pomocy strumienia ciepłego powietrza uzyskanego z suszarki elektrycznej.

7. Należy być przygotowanym także na to, że pijawki podobnie jak i inne żywe istoty podlegają różnym procesom chorobowym, bardzo często zakończonych zejściem śmiertelnym pijawki. Stany takie, chociaż budzą nasze współczucie, mogą powodować jednocześnie strach o możliwość zarażenia się jakąś chorobą od naszej pijawki. Nie jest to absolutnie możliwe. Żadna z chorób pijawek nie przenosi się na ludzi. Jest wręcz odwrotnie. To właśnie w organizmach wielu z naszych pacjentów znajdują się silnie toksyczne dla pijawek substancje pochodzące z pobieranych leków, pożywienia oraz znajdujących się w naszej krwi różnych trujących substancji gazowych. Powodują one to, że wykorzystywane w hirudoterapii pijawki dość często chorują i giną zaraz po pierwszych seansach przeprowadzanych na takich „toksycznych” pacjentach.

PROCES STAWIANIA PIJAWEK

Sam proces przystawiania pijawek nie jest zabiegiem zbyt skomplikowanym, pod warunkiem, że jest wykonany przez osobę zaznajomioną teoretycznie i praktycznie z zasadami hirudoterapii.

Według tradycyjnej medycyny ludowej, w całym procesie hirudoterapeutycznym należy zastosować tyle pijawek, aby na 1 kg masy ciała chorego przypadała jedna pijawka. Współcześnie uważa się, że do ilości tych należy podchodzić z dużą rezerwą (w rzeczywistości wystarcza o wiele mniej pijawek) i w ogólnym zapotrzebowaniu na pijawki, należy brać pod uwagę płeć, wiek, rodzaj schorzenia i jego zaawansowanie, okres trwania choroby, temperament pacjenta, budowę jego ciała, psychiczne nastawienie do terapii pijawkowej, a nawet tak pozornie odległe czynniki jak porę roku, warunki pogodowe itp.

W jednym seansie terapeutycznym przystawia się jednorazowo 2, 3, 5, 7 lub 9 pijawek (bardzo rzadko 10 lub 20 szt.) w 3 do 5 dniowych odstępach czasu. Jeden seans terapeutyczny trwa od 15 do 90 minut (przeciętnie 45 minut) i zależy głównie od płci, wieku, oraz miejsca postawienia pijawek. Jeśli jest to uzasadnione rodzajem schorzenia oraz jego ciężkością, a przede wszystkim postępami w przebiegu leczenia, to za jakiś czas (3 do 6 miesięcy), sesję terapeutyczną powtarza się (2 do 3 razy), ponownie ustalając dla danego pacjenta i każdej kolejnej sesji, niezbędną ilość przystawianych pijawek, czas przerw pomiędzy sesyjnych oraz długość trwania każdej sesji. W indywidualnych bądź skrajnych przypadkach, prowadzenie hirudoterapii może różnić się w sposób diametralny od podanych powyżej zasad ogólnych.

TECHNILOGIE HIRUDOTERAPEUTYCZNE

Współczesna hirudoterapia wykorzystuje ponad 20 technologii (sposobów), w oparciu o które prowadzi się seanse lecznicze z wykorzystaniem pijawek lekarskich. Istnieje także wiele sposobów w oparciu, o które lokalizuje się miejsca przystawiania pijawek przy różnych rodzajach schorzeń i dysfunkcji organizmu. W dużej mierze zależą one od fizjologicznego sposobu, w jaki pijawki mają najskuteczniej oddziaływać na organizm chorego przy leczeniu tego akurat właśnie ściśle określonego schorzenia. Ważny jest tu także bardzo indywidualny wybór pomiędzy skutecznością przebiegu procesu terapeutycznego, a możliwością przystawienia konkretnemu pacjentowi pijawki w ściśle określone miejsce na jego ciele, wymagane przy niektórych technologiach leczniczych. Dzięki wielości opracowanych technologii, zawsze możemy dostosować wybór sposobu leczenia do indywidualnych potrzeb a nawet wymagań pacjenta, zapewniając mu jednocześnie najbardziej efektywne a przynajmniej optymalne efekty zastosowanej terapii.

Bardzo ważnym zagadnieniem decydującym o skuteczności przeprowadzanej sesji hirudoterapeutycznej jest:

• prawidłowe rozpoznanie (ustalenie) dolegliwości w stosunku do której (których) ma być prowadzona sesja terapeutyczna z wykorzystaniem pijawek lekarskich,

• przemyślany wybór „technologii” którą zamierzamy wykorzystać w procesie leczenia. Czy będzie to standardowa terapia profilaktyczna, czy leczenie miejscowe, hirudorefleksoterapia, hirudoenergoterapia itp.,

• prawidłowy wybór miejsca (miejsc) przyłożenia pijawek w stosunku do rodzaju choroby bądź urazu oraz wybranego sposobu („technologii”) leczenia,

• długość czasu na jaki przystawione zostaną pijawki do poszczególnych punktów lub miejsc terapeutycznych,

• ustalenie ogólnej ilości pijawek niezbędnych do przeprowadzenia sesji terapeutycznej,

• ustalenie niezbędnej ilości pijawek na poszczególne seanse terapeutyczne w ramach prowadzonej sesji hirudoterapii,

• właściwe ustalenie przerw pomiędzy poszczególnymi seansami terapeutycznymi,

• ustalenie, czy w ramach procesu terapeutycznego należy sesję hirudoterapii powtórzyć, uwzględniając przy tym niezbędne jej modyfikacje.

Proces przystawiania pijawek opisany jest także w książce

lek. med. Macieja Paruzela "Zarys hirudoterapii praktycznej".

---