7. Hormon wzrostu(somatotropina)- STH- wydzielany przez przedni płat przysadki mózgowej, jest ważnym regulatorem wielu kompleksowych procesów fizjologicznych - wzrostu i przemiany. Zarówno niedobór, jak i nadmiar hormonu wzrostu prowadzą do stanów patologicznych.
Niedobór prowadzi do karłowatości przysadkowej.
Nadmiar prowadzi do gigantyzmu (bardzo wysoki wzrost - powyżej 200 cm u mężczyzn i 190 cm u kobiet),a u osób dorosłych do akromegalii (powiększenie rąk, stóp i części kostnych twarzy, z charakterystycznym uwydatnieniem żuchwy i „pogrubieniem” rysów twarzy).
Czynnik wzrostu może odgrywać rolę w powstawaniu trądziku, łojotoku.
8. Hormon tyreotropowy - TSH działa przede wszystkim na tarczycę, wywołując jej powiększenie, zwiększone unaczynienie i pobudzenie wytwarzania oraz uwalniania do krwi hormonów tarczycowych.
Pomiędzy tarczycą a komórkami przysadki wytwarzającymi tyreotropinę istnieje tzw. ujemne sprzężenie zwrotne. Polega ono na tym, że nadmiar hormonów tarczycy blokuje wytwarzanie w przysadce TSH, natomiast niedobór hormonów tarczycy powoduje wzrost wydzielania TSH.
Brak lub niedobór TSH prowadzi do niedoczynności tarczycy,
Nadmiar TSH prowadzi do nadczynności tarczycy.
Sprzężenie zwrotne jest w tych stanach zaburzone i funkcja przysadki nie jest sterowana poziomem hormonów tarczycowych.
9. Hormon kortykotropowy- ACTH pobudza wydzielanie hormonów kory nadnerczy - głównie glikokortykosteroidów (hydrokortyzonu).
Niedobór ACTH prowadzi do groźnej dla życia niedoczynności kory nadnerczy - choroby Addisona. Objawy choroby Addisona:
osłabienie, utrata apetytu, nudności i wymioty
spadek masy ciała
męczliwość
przebarwienia skóry, dotyczą głównie okolic eksponowanych na słońce, a także łokci, linii zgięciowych dłoni, otoczek sutkowych i blizn
zaburzenia miesiączkowania
Nadmiar ACTH prowadzi do nadczynności kory nadnerczy - choroby Cushinga. Objawy choroby:
Otyłość, nagromadzenie tkanki tłuszczowej na karku, w okolicach nadobojczykowych, twarzy, tułowiu
Zanik tkanki mięśniowej
ścieńczenie skóry, szerokie rozstępy na brzuchu, pośladkach, biodrach, udach, piersiach
Cukrzyca
Nadciśnienie tętnicze
zaburzenia emocjonalne (depresja, chwiejność emocjonalna, zaburzenia snu)
10. Hormony gonadotropowe przysadki dzielą się na trzy grupy:
dojrzewania pęcherzyków - folikulostymulinę - FSH - wpływa na wzrost i dojrzewanie pęcherzyków Graafa w jajnikach, natomiast u mężczyzn powoduje powiększenie cewek nasiennych i pobudza wytwarzanie plemników,
hormon luteinizujący - LH - działający synergistycznie z FSH na osiągnięcie pełnej dojrzałości pęcherzyka Graafa, na jajeczkowanie oraz na wytworzenie ciałka żółtego pobudzając go do produkcji progesteronu i estradiolu,
prolaktynę - hormon mlekotwórczy - LTH czyli hormon laktogenny, wpływający na rozpoczęcie i podtrzymanie laktacji(proces wydzielania mleka) u ssaków
11. Choroby przysadki mózgowej to jej:
-niedoczynność (wrodzona lub spowodowana jej zniszczeniem, najczęściej w przebiegu powikłań okołoporodowych prowadzących do zakrzepów w naczyniach przysadki)
- nadczynność (najczęściej w przypadku rozrostu hormonalnie czynnych guzów przysadki).
Wskutek braku przysadkowego TSH, leczenie polega na podawaniu hormonów tarczycowych (głównie L-tyroksyny). W razie niedomogi kory nadnerczy wtórnej wobec braku ACTH pacjent otrzymuje substytucję hormonów nadnerczowych (hydrocortison).
Leczenie nadczynności przysadki spowodowanej obecnością guzów wytwarzających hormony przysadkowe jest najczęściej operacyjne i polega na usunięciu guza.
W przypadku nadmiernego wytwarzania przez przysadkę prolaktyny może wystarczyć leczenie farmakologiczne - podawanie bromokryptyny.
12. TARCZYCA -narząd nieparzysty, położony w przedniej okolicy szyi przed tchawicą i krtanią
jedyny gruczoł dokrewny, którego powiększenie widoczne jest z zewnątrz
masa tarczycy 30 -60 g
złożona jest z dwóch płatów bocznych i z nieparzystej części środkowej, zwanej węziną
Wydziela hormon - tyroksynę - TSH - będący ważnym czynnikiem regulującym przemianę wewnątrzustrojową. Cechuje go bogata zawartość jodu. Dla prawidłowej czynności tego gruczołu konieczne jest dostarczenie ok 50 mg jodu na rok, czyli ok 1 mg na tydzień.
14. Scharakteryzuj nadczynność tarczycy - objawy: jest to nadmierna produkcja i uwalnianie do krwioobiegu jodotyronin. Może występować w postaci pierwotnej (bezpośrednia nadmierna aktywność hormonów tarczycy) lub postać wtórna spowodowana nadmierną stymulacją syntezy hormonów przysadki mózgowej hormon tyreotropowy TSH (przyczyna np. gruczolak typu thyreotropinoma lub nadmiar uwalniania TRH przez podwzórze). Pierwotna postać choroba Gravesa-Basedova (orbitpatia - wyczeszcz gałek ocznych) , wola guzkowatego nadczynnego, czasem stosowanie preparatów L-tyroksyny lub inne leki. Objawy: uczucie gorąca, duża potliwość, pobudliwość nerwowa, osłabienie mięśni, spadek masy ciała mimo apetytu, wzrost pragnienia, biegunki, nieregularne częste miesiączki skąpe. Skóra - ciepła, wilgotna, skapa tkanka podskórna, swędząca skóra, opuchnięte nogi nad kostkami, sztywne, cienkie, rzadkie włosy, łamliwe paznokcie o nierównej powierzchni.
16. Scharakteryzuj niedoczynność tarczycy - objawy: jest to obniżenie produkcji i uwalniania hormonu tyroksyny powoduje spowolnienie wielu funkcji życiowych. Może pojawić się każdym wieku, u dorosłych najczęściej. Przyczyna jest własny układ autoimmunologiczny, produkujący przeciwciała do zwalczania bakterii, wisusów, infekcji. Przy jego zaburzeniu układ odpornościowy
( u osób z niedoczynnością tarczycy) wytwarza przeciwciała, które atakują własna tarczyce inne przyczyny to: problemy hormonalne, leki, zabieg chirurgiczny, radioaktywne leczenie tarczycy Lu wrodzona niedoczynność. Objawy: zmęczenie, przybieranie na wadze mimo braku apetytu, utrata pamięci, drętwienie ręki, dusznica zaparcia, uczucie zimna, zatrzymanie wody w tkankach, spowolnienie mowy, zgrubienie głosu, skóra jest sucha, blada, łuszcząca się, chłodna, włosy rzadkie, suche, matowe, łamliwe.
17. Scharakteryzuj nadnercza - budowa oraz wydzielane hormony: Parzysty organ wewnątrzwydzielniczy w kształcie trójkąta. Leży z tyłu jamy brzusznej powyżej nerek (wielkość 5cm na 3cm). Wyróżniamy część zewnętrzną korową i wewnętrzną rdzeniową. Część korowa jest miejscem syntezy 30 różnych hormonów odpowiedzialna jest za wytwarzanie kortykosteroidów tj.(glikokortykosteroidy - kortyzon, kortyzon odpowiedzialne za przemianę i reakcję na stres, działa przeciwzapalnie, stosowane w leczeniu stawów i skóry, działa na rozpad białek, powoduje utratę kolagenu), minerolokortykoidy (aldosteron odpowiada za regulację stężenia soli mineralnych sodu i potasu ), androgeny (testosteron, androstendion ,dehydroepiandosteron). Część rdzeniowa wydziela hormony adrenaliny, podnoszący ciśnienie tętnicze krwi, noradrenalinę i dopamine. Główne choroby to nadmierne stężenie kortyzolu we krwi choroba Cushinga lub niedostateczne wytwarzanie kortyzonu do krwi choroba Addisona.
18. Scharakteryzuj skutki nadmiernego wydzielania kortyzolu - jaką chorobę powoduje i jej objawy: Nadmierne wydzielanie hormonu glikokortykosterroidów przez korę nadnerczy nazywamy zespołem Cushinga. Przyczyny: nadmiar ACTH (kortkotropina) może być spowodowane, nadmierne wydzielanie przez przysadkę, guz w lokalizacji pozaprzysadkowej, zespół ekotopowego wydzielania CRH (kortkoliberyna), guz nadnerczy, obustronny przerost nadnerczy, dysplazja nadnerczy. Objawy: zaczerwienienie i zaokrąglenie twarzy, czerwone rozstępy na skórze, trądzik, skłonność do wylewów podskórnych, otłuszczenie karku i tułowia, zanikanie mięśni głównie kończyn, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca i osteroporoza, depresja, zaburzenia snu, upośledzenie tarczycy, kamica.
19. Scharakteryzuj skutki niedostarczonego wydzielania kortyzonu - jaką chorobę powoduje i jej objawy: Choroba Addisona - polega na powolnym postępującym niszczeniu gruczołów nadnerczy nie do końca poznane przyczyny. Przypuszczalnie mogą to być choroby autoimmunologiczne, uszkodzenia na wskutek gruźlicy, przysadki, nowotworów oraz przy odstawieniu stale przyjmowanych leków typu sterydów.
Objawy: wynikają ze zbyt niskiego stężenia hormonów produkowanych w korze nadnerczy. Są to: osłabienie i zmęczenie, brak łaknienia, chudnięcie, bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka, nadmierny apetyt na sól, spadek ciśnienia tętniczego krwi, zwłaszcza po zmianie pozycji z leżącej na stojącą, ściemnienie skóry (niby opalenizna) na odsłoniętych częściach ciała, przyciemnienie blizn i piegów, wypadanie włosów, stałe odczuwanie zimna i częste zmiany nastroju.
20. Scharakteryzuj gonady płciowe żeńskie - jakie hormony wydzielają: jajniki to parzyste narządy zlokalizowane w jamie brzusznej, funkcję wewnątrzwydzielnicze produkujące hormony estrogeny (estradiol), progesteron (ostatecznie przygotowuje macicę do przyjęcia blastocysty, oraz kontrola przebiegu ciąży), relaksyna (hamuje skurcze mięśni macicy, rozluźnia spojenie łonowe w czasie porodu) . Cykl miesięczny średnio 28-dniowych.
21. Omów rolę estrogenu w organizmie kobiety: Estrogen (główny hormon pęcherzyka jajnikowego) - rozwój cech płodowych, wpływa na popęd płciowy, reguluje cykle menstruacyjne.
22. Scharakteryzuj gonady płciowe męskie - jakie hormony wydzielają: Jądra są parzystym narządem, zbudowanym z dwóch składników anatomiczno-czynnosciowych. Kanaliki plemnikotwórcze stanowiące ok.95% masy jądra, a gruczoł śródmiąższowy wytwarza hormony płciowe głównym zadaniem gonad męskich jest wytwarzanie plemników pod względem iloscowym i jakościowy. Jądra produkują hormony androgeny (testosteron - pobudzają rozwój zewnętrznych narządów płciowych męskich, determinuje męską sylwetkę oraz owłosienie i zachowanie typu męskiego.
30. Scharakteryzuj witaminę K.
Witamina K rozpuszcza się w tłuszczach. To pochodna naftochinonu. Bierze udział w procesie wątrobowego czynnika krzepnięcia.
Występowanie witaminy K: wątroba, szpinak, kapusta.
W organizmie człowieka witamina K jest produkowana przez florębakteryjną występującą w jelitach. Tam wraz z kwasami żółciowymi jest wchłaniana bezpośrednio do ludzkiej krwi, a następnie wychwytywana wątrobie.
Niedobór witaminy K powoduje: krwawienie w poszczególnych narządach ciała oraz tkankach, zaburzenia w krzepnięciu krwi, skaza krwotoczna. Może powodować żółtaczkę
31. Scharakteryzuj witaminę H.
Biotyna, czyli witamina H, zwana też koenzymem R uczestniczy w syntezie aminokwasów, cukrów, białek i kwasów tłuszczowych, wspomaganiu funkcji tarczycy, uczestniczy w przemianie dwutlenku węgla, wpływa na właściwe funkcjonowanie skóry oraz włosów, uczestniczy z witaminą K w syntezie protrombiny (odpowiedzialna za krzepliwość krwi).
Zapotrzebowanie:
Witaminę H wyraża się w tabelach żywieniowych w mikrogramach [µg]. Dla tej witaminy z powodu braku danych nie została oznaczona bezpieczna maksymalna dawka nie powodująca ryzyka efektów ubocznych, dlatego też, aby nie dopuścić do możliwości przedawkowania, źródłem tej witaminy powinna być żywność.
33. Scharakteryzuj witaminę PP.
Niacyna, czyli witamina PP, to amid kwasu nikotynowego. Rozpuszcza się w wodzie. Wykazuje odporność na podwyższoną temperaturę oraz obecność tlenu. Należy do witamin grupy B. Pełni ważną role w procesie oddychania komórkowego. Bierze udział w przemianie węglowodanowej, białek oraz tłuszczu.
Występowanie witaminy PP: pełnoziarnisty chleb, jaja, mleko, wątroba, jarzyny.
Skutki niedoboru witaminy PP: pelagia
33. Scharakteryzuj witaminy z grupy B.
Wszystkie witaminy z grupy B mają wiele cech wspólnych i często są określane jako wit. B - kompleks. Przeważnie występują w tych samych produktach spożywczych (pełne ziarno, wątroba, drożdże piwne). W skład kompleksu wchodzi 8 substancji
Witamina B1 (tiamina)
Brak tej witaminy powoduje zaburzenia przemiany węglowodanowej, porażenie nerwów obwodowych, niedowłady. Dobrym źródłem witaminy są ziemniaki, wieprzowina, wątroba, nerki, orzechy brazylijskie, nasiona dyni, słonecznika i sezamu, fasola i brunatny ryż.
Witamina B2 (ryboflawina)
Odgrywa podstawową rolę w metabolizmie, czyli przetwarzaniu energii chemicznej pożywienia na energię przydatną w organizmie. Umożliwia prawidłowe pełnienie funkcji wit. B6. Zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi 1,3 mg dziennie (750 ml mleka) większe zapotrzebowanie mają kobiety w ciąży i matki karmiące.
Ryboflawina występuje w przetworach mleczarskich, jajach, drobiu, wzbogaconych płatkach zbożowych.
Witamina B3 (niacyna) PP
Brak tej witaminy powoduje osłabienie, bóle głowy, apatię i schorzenia skórne. Pomaga utrzymać prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego. Do najlepszych źródeł witaminy należą wątroba, mięso, drób, nasiona roślin strączkowych, ryż, ziemniaki.
Witamina B5 (kwas pantotenowy)
Kwas pantotenowy obecny jest we wszystkich produktach pochodzenia zwierzęcego i roślinnego. Najpopularniejszym źródłem są: pełnoziarnisty chleb, suszone owoce. Niedobór tej witaminy powoduje drętwienie palców stóp.
Witamina B6 (pirydoksyna)
Brak tej witaminy powoduje niedokrwistość i zmiany chorobowe skóry. Przepisywana jest często przy zaburzeniach przedmenstrualnych, szczególnie przy zmianach nastroju i wzdęć brzusznych. Działa również przy skutkach ubocznych tabletek antykoncepcyjnych. Nie należy przekraczać zalecanych dawek, ponieważ może powodować zaburzenia neurologiczne objawiające się słabością lub drętwieniem kończyn. Dzienne zapotrzebowanie może zaspokoić duży filet z łososia lub duża porcja wzbogaconych płatków zbożowych.
Witamina B7 (biotyna)
Występuje we wszystkich produktach pochodzenia zwierzęcego i roślinnego. Dobrym źródłem są: wątroba i nerki, sery, pełnoziarniste pieczywo, masło, orzechy, jajka. Niedobór występuje bardzo rzadko. Przeważnie u pacjentów odżywianych dożylnie. Objawami niedoboru są: wypadanie włosów, stany zapalne skóry (złuszczanie), utrata łaknienia, nudności i bóle mięśni.
Witamina B9 (kwas foliowy)
Pełni w organizmie ważną rolę:
reguluje wzrost i funkcjonowanie komórek
wpływa pozytywnie na system nerwowy i mózg
ma pozytywny wpływ na wagę i rozwój noworodków
bierze udział w przekazywaniu cech dziedzicznych komórek
zapewnia sprawne funkcjonowanie wątroby, żołądka i jelit
chroni organizm przed nowotworami ( szczególnie rakiem macicy)
pobudza procesy krwiotwórcze
Witamina B12 (cyjanokobalamina)
Pełni w organizmie następujące funkcje:
uczestniczy w wytwarzaniu czerwonych ciałek krwi
wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego
umożliwia syntezę w komórkach, przede wszystkim szpiku kostnego
zapewnia dobry nastrój, równowagę psychiczną
pomaga w uczeniu się, w skupieniu uwagi
odgrywa rolę przy odtwarzaniu kodu genetycznego
wpływa na układ kostny
pobudza apetyt.
33.Scharakteryzuj NNKT
NNKT (niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe) omega-3, -6 i -9 stanowią jeden ze składników budulcowych komórek, od których to zależy prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Zwłaszcza serce i naczynia krwionośne są chronione dzięki kwasom.
NNKT stanowią ok. 60% masy mózgu. Naukowcy dowiedli, że dzieci których dieta była bogata w kwasy tłuszczowe omega 3 mają znacznie lepsze wyniki w nauce i w testach na inteligencję niż ich rówieśnicy.
Niedobór może być spowodowany: złą dietą, nerwowym stylem życia (ciągłe nieustające stresy), używkami: paleniem papierosów, nadużywaniem alkoholu i mocnej kawy oraz naturalnymi procesami starzenia się organizmu.
Oprócz zdrowia kwasy omega wpływają korzystnie również na nasz wygląd: wpływają na prawidłowy wzrost włosów i paznokci, oraz poprawiają stan naszej skóry.
OMEGA-3 występowanie:
* łosoś atlantycki, sardynki, dorsz, sardela europejska, śledź, miecznik
* skorupiaki
* oleje tłoczone na zimno: z dyni, orzechów, arachidów, rzepaku, lnu
* orzechy włoskie
* sezam
* awokado
OMEGA-6 występowanie:
* oleje roślinne: słonecznikowy, sojowy, z pestek winogron, krokoszowy
* pestki dyni
* pestki słonecznika słonecznika
* orzechy pistacjowe
NNKT - Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe
- linolowy
- linolenowy
- arachidowy
1.NNKT sa niezbędne do:
- budowy błon komórkowych
- właściwości transportu lipidów
- warunkują prawidłowy rozwój i wzrost organizmu
- wpływają na stan skóry
- powstają z nich hormony tkankowe
- obniżają poziom cholesterolu we krwi
- zapobiegają nadciśnieniu tętniczemu
- zapobiegają zakrzepom krwi w naczyniach krwionośnych
- zwiększają ukrwienie serca
Źródła NNKT:
- oleje roślinne
- tran
- oliwa
2.Niedobór NNKT powoduj:
- gromadzenie cholesterolu->miażdżyca
- zmiany degeneracyjne nerek
- zahamowanie wzrostu
- zmiany skórne
- zmiany w funkcjonowaniu narządów rozrodczych
34.Scharakteryzuj działanie wapnia
WAPŃ - Jest składnikiem kości, zębów, wpływa na pracę układu nerwowego i mięśniowego, na pracę serca, warunkuje na prawidłową krzepliwość krwi, ma oddziaływanie przeciwzapalne, przeciwalergiczne.
Niedobór wapnia może powodować choroby takie jak:
- próchnica,
- odwapnienie,
- zmiękczenie i zniekształcenie kości,
- nadpobudliwość,
- zahamowanie wzorstu.
Osteomalacja - rozmiękanie kości u dorosłych.
Osteoporoza - powszechnie znana jako zrzeszotowienie kości
Wapń występuje w:
- mleku i przetworach melcznych,
- jajach,
- rybach,
- mięsach,
- warzywach strączkowych.
Zmniejsza ryzyko rozrzedzenia kości (utraty masy kostnej) i złamań.
Zmniejsza ryzyko raka jelita grubego. Wpływa na zachowanie miarowego rytmu serca.
Łagodzi bezsenność i bierze udział w metabolizmie żelaza.
Wspomaga pracę układu nerwowego, szczególnie w przewodzeniu bodźców.
Zwiększona podaż chelatowanego wapnia może pomóc przy przewlekłych bólach pleców.
Dodatkowe ilości wapnia łagodzą bolesne skurcze menstruacyjne.
Nastolatki cierpiące na „bóle wzrostowe” zauważają, że znikają one wraz ze zwiększonym spożyciem wapnia
35.Scharakteryzuj działanie fosforu
Fosfor - w ciągu dnia musimy dostarczać organizmowi około 800 mg fosforu. Fosfor jest składnikiem wszystkich komórek w organizmie. Fosfor, w szczególności jego działanie uzależnione jest od wapnia oraz witaminy C. Fosfor tworzy fosforany oraz sole mineralne, które są głównym składnikiem kości ssaków. Fosfor jest elementem budującym błony komórkowe, a także związki wysokoenergetyczne (adenozynofosforanów - ADP i ATP). Inne funkcje fosforu to :
- udział w odnowie komórek
- udział w procesach wzrostowych
- fosfor wpływa na dobry stan dziąseł i zębów.
Zbyt mała ilość fosforu w organizmie przyczynia się do powstania krzywicy oraz ropowicy.
36.Scharakteryzuj działanie magnezu
Magnez ( Mg )
Podobnie jak wapń, jest to metal znajdujący się w płynach wewnątrzkomórkowych organizmu. Niezbędny do prawidłowego metabolizmu Ca, witaminy C, a także P, Na i K.
Jego ilość podajemy w miligramach. Nasz organizm zawiera średnio około 21 g magnezu.
Odgrywa ważną rolę w metabolizmie węglowodanów.
Znany jest jako pierwiastek antystresowy.
Deficyt magnezu często występuje u osób nadużywających alkoholu.
Dzienne zapotrzebowanie
dla dorosłych wynosi 250-500 mg.
rekomendowana dawka dla kobiet w ciąży i karmiących piersią to 300-355 mg.
Czym jest dla nas magnez
Niezbędny do prawidłowego funkcjonowania mięśni i tkanki nerwowej.
Bierze udział w spalaniu tłuszczów i wytwarzaniu energii niezbędnej do funkcjonowania ustroju.
Pomocny w stanach depresji. W połączeniu z wapniem działa jak naturalny lek uspokajający. Łagodzi objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego.
Korzystnie wpływa na układ krążenia, odgrywa pewną rolę w prewencji zawałów serca.
Pomocny w zapobieganiu przedwczesnym porodom.
Przyczynia się do zapobiegania próchnicy.
Przeciwdziała tworzeniu się złogów wapnia, kamicy nerkowej i dróg żółciowych.
Przynosi ulgę w niestrawności.
Schorzenia wywołane niedoborem
Niedobór magnezu u ludzi powstaje z powodu jego braku w pożywieniu, w wyniku problemów z wchłanianiem tego minerału w jelitach lub z powodu nadmiernego wydzielania go z moczem (np. przy nadmiernym spożywaniu alkoholu lub stosowaniu środków moczopędnych). Taki stan może się, także pojawić podczas cukrzycy, chorób nerek i przy niektórych zaburzeniach hormonalnych. Niedobór magnezu może wzrastać stopniowo z biegiem czasu, prowadząc do takich objawów, jak uczucie niepokoju, zmęczenie, wyczerpanie, brak apetytu, zaburzenia hormonalne, mdłości, bezsenność, hypoglikemia, osłabienie mięśni, kurcze mięśni oraz tzw. zespół niespokojnych nóg. Obniżony poziom magnezu w organizmie może też być związany z napięciem przed menstruacją. Poważny niedobór tego minerału może spowodować nawet arytmię.
Objawy nadmiaru magnezu
Nadmiar magnezu to hipermagnezemia, duże dawki podawane dożylnie działają relaksująco, hipnotycznie, narkotycznie. Przewodnictwo nerwowe jest zablokowane. Występuje zwolnienie reakcji. W niewydolności nerek stężenie magnezu w surowicy ma tendencję do wzrostu.
Najlepszymi źródłami naturalnymi tego pierwiastka są
Występuje w bardzo wielu produktach, ale bardzo niewielka ilość jest przyswajana.
Główne źródła magnezu to orzechy, kiełki zbóż, pełne ziarna zbóż, zieleniny, jagody, kukurydza, kapusta, mniszek, pokrzywa, brązowy ryż, jabłka, suszone morele, awokado, banany, fasola, kokos, żywokost, endywia, figi, pieprz, mleko kozie, miód, soczewica, mięta, szpinak, cebula, pietruszka, gruszki, rzeżucha, grejpfruty, czereśnie Obecność witaminy A, wapnia i fosforu zwiększa skuteczność magnezu. Niedobór magnezu może wywołać objawy związane z niedoborem witaminy B z drgawkami włącznie.
37.Scharakteryzuj role potasu i sodu.
Potas ( K )
W naszych organizmach znajduje się mniej więcej 115-150 g tego minerału, z czego 98% wewnątrz komórek. Wraz z sodem bierze udział w regulacji równowagi wodnej ustroju oraz rytmu serca. Przy zaburzeniach równowagi sodowo-potasowej może dojść do dysfunkcji nerwów i mięśni. Do utraty potasu z organizmu prowadzi hipoglikemia i biegunki.
Dobowe zapotrzebowanie nie jest określone, ale uważa się, że 1600-2000 mg wystarcza zdrowym dorosłym osobom.
Co nam daje
Usprawnia procesy myślowe, wpływając na dostarczenie tlenu mózgowi.
Pomaga w usuwaniu zbędnych produktów przemiany materii.
Odgrywa rolę w redukowaniu ciśnienia tętniczego krwi.
Pomocny w leczeniu alergii.
Schorzenia wywołane niedoborem
Obrzęki, hipoglikemia (niedocukrzenie - stan, w którym ilość glukozy we krwi spada poniżej ustalonej normy), paraliż jelit, obniżone ciśnienie krwi oraz zaburzenia rytmu serca.
Niedobór potasu daje podobne objawy jak niedobór magnezu, gdyż niedobór jednego wpływa także na niedobór drugiego minerału. Obydwa są niezbędne w przechodzeniu potasu do komórek. Brak magnezu powoduje, że zwiększa się ilość potasu we krwi, choć nie zwiększa się jego ilość w komórkach. Niedobór K może być spowodowany zbyt dużym spożyciem alkoholu, kawy i cukru oraz lakami moczopędnymi, co może wiązać się z uczuciem osłabienia. Różnego rodzaju przeżywane stresy oraz przeciążenie fizyczne ustroju, również mogą prowadzić do niedoboru potasu.
Objawy nadmiaru potasu (hiperkalemia)
Toksyczny wzrost stężenia potasu w surowicy występuje w większości przypadków u chorych z niewydolnością nerek lub wstrząsem. Bardzo duże stężenie potasu w surowicy jest również charakterystyczne dla niewydolności nadnerczy (choroba Addisona). Hiperkalemia może również wystąpić po dożylnym podaniu nadmiernych ilości potasu.
Głównymi objawami hiperkalemii są: zwolnienie czynności serca i depresja ośrodkowego układu nerwowego. Objawy sercowe obejmują rzadkoskurcz, osłabienie tonów serca, po czym następuje obwodowa zapaść naczyniowa, a wreszcie zatrzymanie czynności serca. Inne objawy związane ze zwiększeniem stężenia potasu pozakomórkowego obejmują zaburzenia psychiczne, osłabienie, odrętwienie, mrowienie kończyn, osłabienie mięśni oddechowych oraz wiotkie porażenie kończyn.
Skąd czerpać potas
Spożywając owoce cytrusowe, kantalupa, pomidory, rzeżuchę, zielone warzywa liściaste, liście mięty, nasiona słonecznika, banany i ziemniaki nie musimy się obawiać o niedobory potasu.
Sód ( Na )
Sód i potas zostały odkryte równocześnie i oba odgrywają zasadniczą rolę w ustroju.
Duże spożycie sodu (soli kuchennej) może prowadzić do spadku stężenia potasu. Sód pomaga w utrzymaniu rozpuszczonych związków wapnia i innych pierwiastków w surowicy krwi.
Jego wchłanianie odbywa się w jelicie cienkim i żołądku, a następnie minerał jest filtrowany z krwi przez nerki. Zwykle ponad 90% sodu pobieranego z pożywienia jest wydalane z organizmu z moczem.
Dzienne zapotrzebowanie nie zostało dotychczas ustalone, jednak szacuje się je u zdrowych dorosłych na 500 mg.
Sód w naszym organizmie
Pomocny w zapobieganiu udarowi słonecznemu i niewydolności serca.
Odgrywa istotną rolę w utrzymaniu wysokiej sprawności nerwów i mięśni.
W organizmie ludzkim wraz z chlorem i potasem odgrywa decydującą rolę w regulacji równowagi kwasowo-zasadowej.
Jest współodpowiedzialny za utrzymanie właściwego ciśnienia osmotycznego w płynach ustrojowych.
Chroni organizm przed nadmierną utratą płynów.
Wpływa na zachowanie normalnej pobudliwości nerwów oraz mięśni.
Aktywny w płynach ustrojowych.
Przyczynia się do zasadowości limfy i krwi.
Zwiększa osmozę, neutralizuje kwasy, zwiększa perystaltykę jelit.
Odgrywa podstawową rolę w regulacji gospodarki wodnej.
Schorzenia wywołane niedoborem
Upośledzone trawienie węglowodanów, niekiedy neuralgie (ostre napady bólu wzdłuż jakiegoś nerwu lub jego rozgałęzienia).
Innym skutkiem niedoboru sodu jest hiponatremia. W stanach hiponatremicznych następują duże straty wody, wyraża się to szybkim zmniejszaniem masy ciała. Niedobór w organizmie może wystąpić w niewydolności kory nadnerczy, stanach obrzękowych, w schorzeniach nerek — objawia się skurczami mięśniowymi, kończyn i brzucha, bólami głowy, mdłościami, (depresją, kłótliwością).
Źródła naturalne
Sól kuchenna, ostrygi, marchew, buraki, karczochy, suszona wołowina, móżdżki, nerki, bekon, rosół za stawów cielęcych, sproszkowana serwatka z mleka koziego, surowe mleko kozie, figi, jabłka, seler, kokos, mniszek lekarski, śliwki, rodzynki, sezam, szpinak, truskawki, słonecznik. Może być również dostarczany w napojach chłodzących, wodzie mineralnej bogatej w ten pierwiastek lub w tabletkach od bólu głowy zawierających kwas acetylosalicylowy.
38.Scharakteryzuj działanie żelaza.
Żelazo ( Fe )
Jest to metal niezbędny do życia i wielu procesów biologicznych. Organizm dorosłego człowieka zawiera przeciętnie 4 g żelaza; 65% tej ilości znajduje się w hemoglobinie, 10% w mioglobinie, a reszta jest zmagazynowana w nerkach, wątrobie, śledzionie, szpiku kostnym i innych narządach. Żelazo magazynowane jest w ustroju w formie kompleksu białkowego (ferrytyna). Fe potrzebne jest m.in. do syntezy obecnej w krwinkach czerwonych hemoglobiny, zawartej w mięśniach mioglobiny i niektórych enzymów.
Jedynie 8% przyjętego z pokarmem żelaza zostaje wchłonięte do krwi, fosfoproteiny zawarte w jajach zmieniają dostępność żelaza
Do przyswajania żelaza konieczne są miedź, kobalt, mangan oraz witamina C, zakłócają ją natomiast nadmierne ilości cynku i witaminy E.
Żelazo jest niezbędne do prawidłowego metabolizmu witamin z grupy B.
Wyjątkową, cechą przemiany żelaza jest to, że przebiega ona właściwie w układzie zamkniętym. W zwykłych warunkach tylko nieznaczna część żelaza jest wchłaniana z trawionych pokarmów. Ilości wydalane z moczem są minimalne, a znaczna część ogólnej ilości żelaza w organizmie jest ciągle redystrybuowana za pośrednictwem różnych szlaków metabolicznych. Ponieważ nie ma możliwości wydalania nadmiaru żelaza, jego wchłanianie z przewodu pokarmowego musi być regulowane, aby uniknąć nagromadzenia się toksycznych ilości żelaza w organizmie.
Wchłanianie żelaza zachodzi głównie w żołądku i dwunastnicy.
Zapotrzebowanie na żelazo jest uzależnione od szybkości wzrostu tkanek, syntezy hemoglobiny i konieczności uzupełniania żelaza wydalanego z moczem, kałem, potem, a u kobiet dodatkowo od strat powstających podczas miesiączek, ciąży i laktacji. Zapotrzebowanie na żelazo jest największe podczas dwóch pierwszych lat życia dziecka, w okresie szybkiego wzrostu i syntezy hemoglobiny u młodzieży oraz w ciąży u kobiet.
Zalecana dawka dzienna
dla dorosłych wynosi 10-15 mg,
dla ciężarnych wzrasta do 30 mg,
kobiety karmiące piersią powinny przyjmować 15 mg.
Właściwości żelaza
Wspomaga proces wzrastania.
Zwiększa odporność organizmu na choroby.
Zapobiega zmęczeniu.
Leczy i chroni przed anemią.
Przywraca cielisty kolor skórze.
Schorzenia wywołane niedoborem
Anemia
Źródła naturalne Fe
Mięso wieprzowe, wołowina, wątróbka, czerwone mięso, mięczaki, suszone brzoskwinie, szparagi, żółtka jaj, ostrygi, orzechy, fasola, mąka, melasa, płatki owsiane.
39.Scharakteryzuj działanie siarki
Siarka ( S )
Niemetaliczny pierwiastek barwy żółtej, który jest konieczny do budowania niektórych aminokwasów, np. cysteiny i metioniny. Niezbędna dla włosów, paznokci i skóry.
Bierze udział w procesie wydzielania żółci przez wątrobę.
Zalecana dawka dzienna nie jest dokładnie określona, jednak dieta zawierająca odpowiednią ilość białka zapewnia wystarczającą podaż siarki.
Szkodliwe skutki dla organizmu mogą wywołać duże ilości nieorganicznych związków tego pierwiastka.
Co ci daje siarka
Poprawia stan skóry, dzięki niej włosy są błyszczące.
Pomaga zwalczać zakażenia bakteryjne.
Razem z witaminami z grupy B bierze udział w utrzymaniu podstawowego metabolizmu komórek.
Pomaga w utrzymaniu prawidłowego utlenowania komórek mózgu.
Jest potrzebna do właściwego rozwoju chrząstek i ścięgien, a także stanowi część wielu metabolitów komórkowych, np. koenzymu A.
Najlepsze źródła naturalne to
Chuda wołowina, suszona fasola, ryby, jaja, kapusta, czosnek, brukselka, chrzan, kalafior, rzeżucha, jarmuż oraz w nieco mniejszym stopniu: szparagi, awokado, czarne porzeczki, brokuły, marchewka, selery, kukurydza, dynie, figi, sałata, fasola, majeranek, owies, cebula, pasternak, gruszki, ziemniaki, rzodkiewka, czerwone porzeczki, soja, pomidory, rzepa.
Maści i kremy z siarką mają ustaloną pozycję w leczeniu schorzeń skóry. Przed ich użyciem warto zapoznać się ze składem preparatu, na pewno znajdzie się tam wiele związków dostępnych w aptekach i sklepach ze zdrową żywnością.
Siarka jest stosowana do leczenia artretyzmu, reumatyzmu, miażdżycy naczyń, dny, schorzeń skórnych, dolegliwości płucnych, zaburzeń wątrobowo-żółciowych, infekcji jelitowych, zapaleń zatok przynosowych, tętnic i cukrzycy.
40.Scharakteryzuj działanie jodu
Jod ( I )
2/3 ogólnoustrojowych zasobów jodu jest zgromadzone w tarczycy. Choć organizm ludzki zawiera tylko 20-50 μg jodu, to odgrywa on podstawową rolę w produkcji hormonów i ma związek z prawidłowym wzrostem i rozwojem.
Tarczyca odgrywa istotną rolę w kontroli procesów metabolicznych. Niedobór jodu może objawiać się w postaci przyrostu masy ciała, spowolnienia reakcji psychicznych i osłabienia.
Procesy przetwarzania żywności i gleby ubogie w sole mineralne niszczą jod.
Wartość zalecanej dawki dziennej dla dorosłych wynosi 150 μg (1 μg na kilogram masy ciała) i 175-200 μg dla kobiet w ciąży i karmiących piersią.
Czym jest jod dla naszych organizmów
Odgrywa istotną rolę w procesie spalania nadmiaru tłuszczów.
Reguluje proces wzrastania.
Poprawia wydolność fizyczną organizmu.
Zwiększa sprawność umysłu.
Korzystnie wpływa na włosy, paznokcie, skórę i zęby.
Jod (jodyna) jest powszechnie używany do dezynfekcji ran.
Schorzenia wywołane niedoborem jodu to
Głównym skutkiem niedoboru jodu jest choroba, zwana wolem endemicznym. Objawia się obrzmieniem szyi spowodowanym rozrostem gruczołu tarczycy. Niedobór jodu wpływa na zmniejszenie produkcji hormonów tarczycy i jest bodźcem do nadmiernego wydzielania przez przysadkę hormonu stymulującego rozrost tkanki gruczołowej w tarczycy. Może także wystąpić niedoczynność tarczycy.
Niedobór jodu nadal występuje w niektórych regionach Afryki, Południowej Ameryki i Azji.
Najlepsze źródła naturalne
Wodorosty, warzywa rosnące w glebie bogatej w jod, cebula, owoce morza.
Mikroelementy - greckie mikos, czyli mały, są to pierwiastki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmów. Występują one w ilościach niewspółmiernie małych w porównaniu z pierwiastkami podstawowymi takimi jak: wodór (H), węgiel (C), tlen (O), azot (N).
Makroelementy - greckie makros czyli duży, są to pierwiastki niezbędne do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmów żywych, występujące w stosunkowo dużych ilościach w ich ciele (powyżej jednego procenta suchej masy). Do makroelementów należy azot (N), występujący średnio w organizmach żywych do 3%, wapń (Ca) występujący średnio do 2%, potas (K) około 2%, fosfor (P), magnez (Mg), siarka (S), chlor (Cl), sód (Na), występują w ilościach około 1%. Węgiel (C), wodór (H), tlen (O). są to podstawowe składniki wszystkich związków organicznych, np. białek, węglowodanów, tłuszczów.