Polski rynek margaryn miękkich

Charakterystyka rynku

Wg statystyk z lat 1986-88 na jednego mieszkańca Polski przypadało 25 kg tłuszczów rocznie, z czego 67% stano­wiły tłuszcze zwierzęce (masło, smalec). W ostatnich latach spożycie margaryny ro­sło tak dynamicznie, że do 1998 r. ta dzie­dzina produkcji uchodziła za najbardziej perspektywiczną wśród wszystkich branż przemysłu spożywczego. Tendencja wzrostu spożycia margaryny została zahamowana w 1996 r. Jej producenci muszą się pomieścić na rynku, który przestał rosnąć.

Nasycenie, o któ­rym od pewnego czasu mówią znawcy tej branży, oznacza za­ostrzenie konkurencji i podatność rynku na wa­hania koniunktury. Bez wątpienia znaczącym impulsem stały się w ub.r. ceny masła. Od początku 1999 r. utrzy­mywała się spora nad­wyżka podaży masła nad popytem, dlatego przy spadku cen spoży­cie masła w pierwszym półroczu 1999 r. jesz­cze wzrosło, a rynek margaryn - w opinii fachowców - zmniejszył się o ok. 10% w stosunku do 1998 r.

Na początku lat 90. krajowa produkcja margaryn wynosiła tylko 180 tyś. ton. GUS szacuje, że w 1999 r. osiągnęła poziom 367 tyś. ton. Była już jednak znacznie mniejsza niż w rekor­dowym pod tym względem 1997 r., kiedy to wyniosła 403 tys. ton.

Spożycie

Polscy konsumenci, w porównaniu z mieszkańcami pozosta­łych krajów europejskich, spożywają dużo tłuszczów twardych tj.
masła, margaryny i smalcu. Używają ich głównie do smarowania kanapek i smażenia.

Całkowite spoży­cie tłuszczów w Pol­sce jest szacowane na ok. 28 kg rocznie na l mieszkańca, z czego 17,2 kg to tłuszcze ro­ślinne i nieco ponad 4 kg - masło. Spożycie w samych gospodar­stwach domowych (bez gastronomii i przemysłu) wszystkich tłuszczów łącznie wynosi blisko 19 kg.

Pojawienie się margaryn mięk­kich, przy jedno­czesnym propago­waniu zdrowego żywienia, sprawi­ło, że na lata dziewięćdziesiąte przypadł zmierzch spożycia masła. Do 1996 r. znmiejszyło się ono do 3,4 kg - z 7,8 kg w 1990 r. Od 1996 r. zaczęło ponow­nie wzrastać i w okresie trzech kwartałów 1999 r. osiągnęło po­ziom 4,2 kg rocznie,

Specjaliści z Insty­tutu Ekonomiki Rol­nictwa i Gospodarski Żywnościowej szacu­ją, że w 1999 roku spoży­cie tłuszczów ogółem osiągnęło 28.6 kg, a tłuszczów roślinnych pozostało na poziomie zbliżonym do 1998 r. i wyniosło 16 kg. pośrednie tłuszczów roślinnych zbliżyło się do stanu nasyce­nia i ma coraz mniejszy związek ze wzrostem dochodów lud­ności.

Wg badań 54,7% konsumentów używa codziennie masła, 43,5% margaryny, a 9,8% - tzw. Miksów (źródło: Taylor Nelson Solres Poland 1999)

Liderzy branży

Lata 90. przyniosły znaczny rozwój przemysłu tłuszczowe­go. Do tej pory państwowe zakłady tłuszczowe produkowały te same marki tanich margaryn, używanych głównie do pieczenia (Palma, Mleczna). Pojawienie się na rynku zagranicznych inwesto­rów z ich sztandarowymi produktami m.in. Unilevera z Ramą, sprawiło, że inni producenci za­częli produkować i pro­mować wyłącznie wła­sne marki. W 1993 r. pojawiła się na rynk
u Kama produkowana przez Nadodrzańskie Zakłady Przemysłu Tłuszczowego w Brzegu, a silna i udana akcja reklamowa spra­wiła, że jest to dzisiaj jedna z najlepiej rozpoznawanych ma­rek margaryn.

Obecnie sześciu największych krajowych producentów wy­twarza kilkadziesiąt rodzajów margaryn. Według ostatnich ba­dań GfK Polonia, największe udziały w rynku ma końcem Unilever (m.in. Rama, Bona i Flora) - 25%, drugi w kolejności jest Brzeg (Kama, Znakomita, Domowa, Kanapkowa), na kolejnych miejscach znajduje się Bielmar produkujący głównie stare marki - mleczną i palmę. Na dalszych miejscach znajdują się Krusz­wica (Tina), Zakłady Przemysłu Tłuszczowego w Warszawie (Maryna, Sawa, Rodzinna) i fińska Raisio (Masowe).

Pomimo nasycenia, rynek margaryn dynamicznie się zmie­nia Wybór margaryn, jaki oferują kra­jowe zakłady tłuszczowe, jest wyjątkowo bogaty. Specjaliści oceniają, że w Polsce w tej grupie jest ponad 100 produktów i ok. 60 marek. Większość z nich znana jest tyl­ko na rynkach lokalnych. Z reklam w me­diach o zasięgu ogólnopolskim znamy za­ledwie ok. 10 i głównie te są dostępne w całym kraju. Mimo to w samym roku 1999, światło dzienne ujrzało po­nad 20 nowych margaryn. Jeśli chodzi o rodzaje preferowanych przez konsumentów opakowań to z badań MEMRB Poland wynika, że w kubkach sprzedaje się ponad 60% margaryn i miksów. Najbardziej popularne gramatury to 250 g (33,8%), 500 g (33%) i 400 g (23%). Preferencje co do wielkości opako­wania zależą od grupy docelowej konsu­mentów. Osoby, dla których cena jest bardzo ważna, wolą opakowania 500 g, podobnie jak ludzie posiadający liczne rodziny. Natomiast osoby wy­bierające margaryny premium, wolą raczej 400 g lub 250 g.

Kondycja branży

Sytuacja finansowa producentów margaryn miękkich jest uzależniona od wa runków popytowo-podaźowych nie tylko w tym segmencie tłuszczów roślinnych. Zdecydowana większość producentów oprócz margaryn wy­twarza jednocześnie oleje roślinne oraz tłuszcze cukiernicze. Od 1997 r. analitycy branży obserwują stopniowe osłabie­nie dynamiki rozwoju przemysłu olejarskiego. Regres sytuacji ekonomicznej, połączony z ograniczeniem produkcji podsta­wowych wyrobów, był szczególnie widoczny w okresie ostat­nich dwóch lat Wpłynął na to m.in. spadek spożycia tłuszczów roślinnych i rosnąca konkurencja przy wzrastających jednocze­śnie kosztach produkcji. Nie bez znaczenia jest także relatyw­nie niski eksport, zwłaszcza po załamaniu się rynku rosyjskiego.

	PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY	WYNIK FINANSOWY BRUTTO	WYNIK FINANSOWY NETTO
ZAKŁADY TŁUSZCZOWE KRUSZWICA S.A.
1996	475.435.5	11.878,2	7.069,3
1997	532.331,0	-25.412,0	-25.818,0
1998	559.068,0	-17.023,0	-13.752,0
ZAKŁADY PRZEMYSŁU TŁUSZCZOWEGO W WARSZAWIE
1996	289.731,0	9.736,7	5.841,4
1997	298.917,3	1.285,3	261,6
1998	327.558,9	-1.902,4	-1.902,4
KAMA FOODS S.A.
1996	437.803.,8	27.502,0	15.597,0
1997	473.472,0	-52.960,1	-51.637,0
1998	451.369,0	-20.930,0	-20.930,0
ZAKŁADY TŁUSZCZOWE BIELMAR Sp. z o.o
1996	170.226,9	29.295,4	17.425,3
1997	184.859,0	25.988,0	15.680,2
1998	243.325,0	27.682,5	17.248,0
BOLMAR TŁUSZCZE ROŚLINNE S.A.
1996	83.195,2	-696,3	-6.829,1
1997	112.204,7	-900,1	-1.193,3
1998	115.278.0	-21.318,6	-21.318,0

Źródło: BOSSDATA

Perspektywy rynku

Margaryny miękkie pojawiły się na polskim rynku na po­czątku lat 90. i bardzo szybko podbiły gusta konsumentów. Ich główną zaletą była wygoda w użyciu: margaryna po wy­jęciu z lodówki w przeciwieństwie do masła daje się łatwo rozsmarowywać.

Rynek margaryn miękkich jako jeden z pierwszych tzw. nowych rynków (m.in. jogurty, soki owocowe) osiągnął stan nasycenia. Stało się to już w 1997 r. Poziom spożycia bezpośredniego tłuszczów roślinnych zbliżył się do swojego maksi­mum i ma coraz mniejszy związek ze wzrostem dochodów ludności. Popyt na margaryny będzie zatem głównie uzależniony od możliwości producentów do kontynuowania kosztowej promo­cji tych wyrobów. Z badań rynku wynika, że zaledwie co trzeci klient przywiązany jest do okre­ślonego produktu, a zatem przy więk­szości zakupów decyduje przypadek. Producenci starają się go wyeliminować, przeznaczając coraz większe kwoty na reklamę. W ubiegłym roku wydatki na nią wyniosły ok. 150 min zł. Przy założe­niu, że średnia cena kilograma
margaryn miękkich wynosi ok.7 zł, jedna dziesiąta tej kwoty jest przeznaczona na promocję produktu. Spora część fachowców uważa, że w ciągu kilku najbliższych lat znacznie osłabnie pozycja mniejszych producentów, a rozdrobniony rynek stopniowo będzie zmierzał do konsolidacji. Należy się również spodziewać zmniejszenia ilości marek dostępnych na rynku - wytwórcy zrezygnują z produktów przynoszących niewielki zysk i mających małe grono klientów, na rzecz marek ogólnopolskich i silniejszej ich promocji.

Źródła opracowania:

1. Internet (dane Gus, raporty BOSS Poland itp.)

2. Gospodarka Export-Import nr.15/2000-01-15

3. Życie Handlowe nr.1/2000, 6/2000

4. Handel 9/2000

Rynek margaryn miękkich w Polsce - analiza desk research

1

2

---