1. Prace szczególnie niebezpieczne

PRACE SZCZEGÓLNIE NIEBEZPIECZNE W ROZUMIENIU ZAPISÓW ROZPORZĄDZENIA MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ Z DNIA 26.09.1997R. W SPRAWIE OGÓLNYCH PRZEPISÓW BHP (DZ. U. Z 2003R. NR 169, POZ. 1650).
L.p.	Rodzaj wykonywanych prac
1	Roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub ruchu instalacji i urządzeń, przy których ma być wykonywana praca.
2	Prace w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i w innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych.
3	Prace przy użyciu materiałów niebezpiecznych.
4	Prace na wysokości oraz prac z użyciem rusztowań.

2.1. Postanowienia ogólne.

1. Przez prace szczególnie niebezpieczne należy rozumieć ww. prace szczególnie niebezpieczne oraz prace określone jako szczególnie niebezpieczne w innych przepisach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy lub w instrukcjach eksploatacji urządzeń i instalacji, a także inne prace o zwiększonym zagrożeniu lub wykonywane w utrudnionych warunkach, uznane przez pracodawcę jako szczególnie niebezpieczne.

2. Pracodawca jest obowiązany do ustalenia i aktualizowania wykazu prac szczególnie niebezpiecznych występujących w zakładzie pracy.

3. Pracodawca organizujący i wykonujący prace określone jako prace szczególnie niebezpieczne powinien zapewnić:

1. bezpośredni nadzór nad tymi pracami wyznaczonych w tym celu osób,

2. odpowiednie środki zabezpieczające,

3. instruktaż pracowników obejmujący w szczególności:

• imienny podział pracy,

• kolejność wykonywania zadań,

d) wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy poszczególnych czynnościach.

4. Pracodawca zapewnia, aby dostęp do miejsc wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych miały jedynie osoby upoważnione i odpowiednio poinstruowane.

2.2. Wykonywanie robót budowlanych, rozbiórkowych, remontowych i montażowych prowadzonych bez wstrzymywania ruchu instalacji lub urządzeń, przy których ma być wykonywana praca.

1) Roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzonych bez wstrzymywania ruchu instalacji lub urządzeń należy organizować w sposób minimalizujący narażenia wszystkich pracowników na niebezpieczeństwa
i uciążliwości wynikające z prowadzonych robót przy zastosowaniu szczególnych środków ostrożności. W szczególności należy:

1. przed rozpoczęciem tych robót osoba kierująca pracami powinna ustalić szczegółowe warunki bezpieczeństwa i higieny pracy , z podziałem obowiązków w tym zakresie,

2. o prowadzonych robotach oraz niezbędnych środkach bezpieczeństwa, jakie należy stosować w czasie trwania prac, należy poinformować pracowników przebywających lub mogących przebywać na terenie prowadzenia robót albo w jego sąsiedztwie,

3. teren prowadzenia robót należy wydzielić i wyraźnie oznakować.
   W miejscach niebezpiecznych należy umieścić znaki informujące o rodzaju zagrożenia oraz stosować środki zabezpieczające przed skutkami zagrożeń (siatki, bariery, daszki, ekrany, kurtyny)

2.3. Wykonywanie prac w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych.

1. Prace w zbiornikach i innych przestrzeniach zamkniętych mogą być rozpoczęte
   i prowadzone po odpowiednim:

1. odcięciu i zabezpieczeniu możliwości dopływu do zbiornika: materiałów, substancji i czynników niebezpiecznych,

2. odłączeniu od zasilania znajdujących się wewnątrz zbiornika: pomp,
   i innych urządzeń, których ruch może stwarzać zagrożenie podczas prac,

3. opróżnieniu zbiornika i oczyszczeniu, przemyciu, przedmuchaniu parą lub gazem obojętnym, przewentylowaniu powietrzem, sprawdzeniu nie występowania zagrożenia pożarem lub wybuchem,

4. zapewnieniu stałego nadzoru w miejscu prac,

5. zapewnieniu asekuracji przez co najmniej jedną osobę znajdującą się na zewnątrz zbiornika przez cały czas przebywania pracowników w zbiorniku wyposażoną w odpowiednie środki ochrony osobistej,

6. zabezpieczeniu niezbędnych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej - dobranych do warunków występujących wewnątrz zbiornika,

7. sprawdzeniu bezpośrednio przed przystąpieniem do pracy zawartości tlenu oraz gazów i par substancji toksycznych i palnych oraz zapewnienie pomiaru ciągłego, jeżeli istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia gazów lub par substancji toksycznych lub palnych podczas realizacji prac,

8. przed przystąpieniem do powyższych prac należy sprawdzić czy nie występuje czynnik stwarzający zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników i czy zapewniona jest dostateczna zawartość tlenu. Zawartość tlenu w powietrzu powinna wynosić co najmniej 18%!

9. osoba znajdująca się wewnątrz urządzenia powinna mieć założone szelki bezpieczeństwa z zaczepioną do nich linką, której drugi koniec jest przymocowany do punktu stałego na zewnątrz zbiornika lub trzyma go osoba asekurująca znajdująca się na zewnątrz zbiornika.

10. przygotowaniu oświetlenia ze źródła o bezpiecznym napięciu,

11. zastosowaniu - jeżeli istnieje zagrożenie wybuchem - środków zapobiegających wybuchowi, tj. narzędzi nieiskrzących oraz, jeżeli to będzie konieczne odzieży ochronnej o własnościach antyelektrostatycznych, a także ciągłego przewietrzania przestrzeni wewnętrznej zbiornika.

12. Do wykonywania prac w zbiorniku można przystąpić tylko na podstawie polecenia pisemnego wystawionego przez kierownika działu utrzymania ruchu .

2.4. Wykonywanie prac przy użyciu materiałów niebezpiecznych.

1. Materiałami niebezpiecznymi w rozumieniu przepisów są w szczególności substancje i preparaty chemiczne zaliczane do niebezpiecznych, zgodnie z przepisami w sprawie substancji i preparatów niebezpiecznych stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników.

2. Przy używaniu materiałów niebezpiecznych należy w szczególności:

1. zapewnić dostarczenie Karty charakterystyki substancji lub preparatu niebezpiecznego,

2. poinformować pracowników o właściwościach używanych materiałów niebezpiecznych oraz o ryzyku dla zdrowia i bezpieczeństwa podczas ich używania, a także o sposobach ich bezpiecznego stosowania oraz postępowania w sytuacjach awaryjnych,

3. przechowywać materiały niebezpieczne wyłącznie w miejscach, opakowaniach, zbiornikach, naczyniach do tego przeznaczonych odpowiednio oznakowanych,

4. transportować odpowiednimi metodami z użyciem opakowań i środków transportu i ich wyposażenia oraz aparatury właściwej do danego materiału,

5. stałe zbiorniki do przechowywania ciekłych materiałów niebezpiecznych wyposażyć w zabezpieczenia przed rozlewaniem i rozprzestrzenianiem się zawartości w przypadku uszkodzenia (wanny, rynny, koryta, zbiorniki rezerwowe), urządzenia do bezpiecznego pomiaru poziomu, zabezpieczenie przed dostępem osób niepowołanych,

6. w czasie transportu, przeładunku, składowania i stosowania materiałów niebezpiecznych należy stosować odpowiednie środki ochrony zbiorowej i indywidualnej chroniące pracowników przed szkodliwym działaniem tych materiałów i powstaniem dodatkowych zagrożeń np. od elektryczności statycznej,

7. zapewnić aby pomieszczenie składowania lub stosowania było wyposażone w sygnalizację zagrożenia, sprzęt i środki gaśnicze, środki neutralizujące, awaryjną wentylacje wyciągową uruchamiana od wewnątrz i zewnątrz, apteczki, środki ochrony zbiorowej i indywidualnej stosowne do mogącego wystąpić zagrożenia, środki łączność, zabezpieczenia umożliwiające wstęp do tych pomieszczeń tylko osobom upoważnionym,

8. na ewentualność oblania pracownika środkami żrącymi lub powodującymi zapalenie odzieży na pracowniku zainstalować łatwe w uruchomieniu natryski bezpieczeństwa w odległości nie większej niż 20m w linii poziomej od niebezpiecznego miejsca,

2.5. Wykonywanie prac na wysokości oraz prac z użyciem rusztowań.

1. Pracą na wysokości jest praca wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości, co najmniej 1,0m nad poziomem podłogi lub ziemi. Do pracy na wysokości nie zalicza się pracy na powierzchni, niezależnie od wysokości, na jakiej się znajduje, jeżeli powierzchnia ta:

1. osłonięta jest ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5m pełnymi ścianami lub ścianami z oknami szklonymi,

2. wyposażona jest w inne konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości

2. Wykonywanie prac na powierzchniach wzniesionych na wysokość powyżej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi (za wyjątkiem ramp rozładunkowych) wymaga zainstalowania balustrad składających się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości, co najmniej 1,1m i krawężników (bortnic) o wysokości, co najmniej 0,15m. W połowie wysokości pomiędzy poręczą i krawężnikiem powinna być umieszczona poprzeczka.

3. Jeżeli ze względu na rodzaj i warunki wykonywanych prac nie jest możliwe zastosowanie balustrad - należy stosować inne skuteczne środki ochrony pracowników przed upadkiem z wysokości, odpowiednie do rodzaju i warunków wykonywania pracy.

4) Przy pracach na: drabinach, klamrach, rusztowaniach i innych podwyższeniach nieprzeznaczonych na pobyt ludzi, na wysokości do 2m nad poziomem stropu(podłogi, terenu) niewymagających od pracownika wychylania się poza obrys urządzenia, na którym pracuje albo przyjmowania innej wymuszonej pozycji ciała grożącej upadkiem z wysokości - należy zapewnić, aby:

1. drabiny, klamry, rusztowania , pomosty i podwyższenia były stabilne i zabezpieczone przed nieprawidłową zmiana położenia oraz posiadały wytrzymałość odpowiednia do obciążenia,

2. pomost roboczy: miał powierzchnię wystarczającą dla pracowników, narzędzi i niezbędnych materiałów, był: równy, poziomy, trwale umocowany do elementów konstrukcyjnych oraz miał umieszczone w widocznym miejscu czytelne informacje o wielkości dopuszczalnego obciążenia.

5) Budowę rusztowań należy prowadzić zgodnie z dokumentacją, producenta lub projektem indywidualnym przez pracowników posiadających stosowne uprawnienia do budowy rusztowań.

6) Rusztowanie może być eksploatowane po jego odbiorze technicznym, potwierdzonym protokołem odbioru technicznego rusztowania, dokonanym przez kierownika budowy lub osobę uprawnioną.

7) Budowę, odbiór i eksploatację rusztowań należy prowadzić zgodnie z obowiązującymi przepisami bhp w tym zakresie.

8) Przy pracach na konstrukcji urządzeń technologicznych, konstrukcji rurociągów zawieszonych pod stropami hal produkcyjnych, a także przy ustawianiu lub rozbiórce rusztowań oraz przy pracach na drabinach i klamrach na wysokości powyżej 2 m nad poziomem terenu zewnętrznego lub podłogi, a także podczas wykonywania prac na galeriach, pomostach, podestach i innych podwyższeniach na wysokości ponad 2 m, jeżeli rodzaj pracy wymaga od pracownika wychylania się poza balustradę lub obrys urządzenia, na którym stoi, albo przyjmowania innej wymuszonej pozycji ciała grożącej upadkiem z wysokości, należy w szczególności:

a) przed rozpoczęciem prac sprawdzić stan techniczny konstrukcji lub urządzeń, na których mają być wykonywane prace, w tym ich stabilność, wytrzymałość na przewidywane obciążenie oraz zabezpieczenie przed nieprzewidzianą zmianą położenia, a także stan techniczny stałych elementów konstrukcji lub urządzeń mających służyć do mocowania linek bezpieczeństwa,

b)zapewnić stosowanie przez pracowników, odpowiedniego do rodzaju wykonywanych prac, sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości.

3. Organizacja prac remontowych i budowlanych wykonywanych w obrębie czynnych urządzeń i instalacji - PRZEKAZANIE TERENU ROBÓT - INSTALACJE ZASILAJĄCE

INSTALACJE ELEKTRYCZNE.

1. Czy wyłączono obwody zasilające odbiorniki energii elektrycznej, które muszą być wyłączone ze względu na zakres wykonywanych prac (wyłączenia obwodów dokonuje tylko prowadzący eksploatację urządzeń elektroenergetycznych), wg. nazw niżej wymienionych obwodów - odbiorników energii elektrycznej ?	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis dokonującego wyłączenia	Podpis kierownika robót przejmującego miejsce pracy
(obwód - odbiornik energii elektrycznej)………………..
2. Czy wykonane wyłączenie wyklucza możliwość przypadkowego podania napięcia na odbiorniki energii elektrycznej znajdujące się w miejscu pracy?	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis dokonującego wyłączenia	--------------------
(obwód - odbiornik energii elektrycznej)………………….
3. Czy napędy elektryczne urządzeń zostały tak zablokowane, aby było niemożliwe przypadkowe uruchomienie urządzeń ?	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis dokonującego wyłączenia.	Podpis kierownika robót przejmującego miejsce pracy
(obwód - odbiornik energii elektrycznej)…………………..
4. Czy zapewniono ochronę przeciwporażeniową w obwodach elektrycznych, które pozostają pod napięciem w miejscu wykonywania pracy? (Przekazujący teren robót musi bezwzględnie dołączyć protokóły z badań ochrony przeciwporażeniowej)	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis przekazującego teren robót - miejsce wykonywania prac.	Pisemne potwierdzenie przez kierownika robót przekazania protokółów z pomiarów ochrony przeciwporażeniowej
protokół z pomiarów nr ……

SIECI (SIECI GAZOWE, SIECI SPRĘŻONEGO POWIETRZA, SIECI PARY
O WYSOKOCH PRAMETRACH, SIECI PARY O NISKICH PARAMETRACH, SIECI WODY PROCESOEWEJ ITD.) ZASILAJĄCE ODBIORNIKI ZNAJDUJĘCE SIĘ
W MIEJSCU PRACY - OPRÓCZ INSTALACJI ELEKTRYCZNYCH.

1. Czy odcięto sieć z mediami występującymi w miejscu wykonywania pracy ?	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis dokonującego wyłączenia	Podpis kierownika robót przejmującego miejsce pracy
odbiornik medium/ sieć medium……………
2. Czy sposób odcięcia odbiorników od sieci mediów wyklucza możliwość niekontrolowanego podania medium na odbiornik zabudowany w sieci ?	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis dokonującego Wyłączenia	Podpis kierownika robót przejmującego miejsce pracy
odbiornik gazu……………….
3. Czy zawory i armatura urządzeń zostały zamknięte i zabezpieczone w sposób uniemożliwiający przypadkowe rozprężenie cieczy i gazów na urządzeniach znajdujących się w miejscu pracy?	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis dokonującego wyłączenia	Podpis kierownika robót przejmującego miejsce pracy
odbiornik gazu…………………
4. Czy na podstawie pomiarów stężenia gazów palnych lub wybuchowych, które mogą występować w miejscu pracy stwierdzono występowanie atmosfery wybuchowej ?	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis dokonującego pomiaru	----------------
pomieszczenie/obiekt……………….

PRZYGOTOWANIE MIEJSCA PRACY/TERENU ROBÓT

1. Czy wygrodzono miejsce pracy/teren robót?	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis kierownika robót	Podpis pracownika służby bhp sprawującego nadzór nad danym zadaniem - robotami
Obiekt/miejsce………………..
2. Czy zabezpieczono otwory technologiczne występujące w miejscu pracy/terenie robót ?	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis kierownika robót	Podpis pracownika służby bhp sprawującego nadzór nad danym zadaniem - robotami
Obiekt/miejsce……………….
3. Czy zabudowano elementy konstrukcyjne w miejscu wykonywania pracy służące do ochrony pracowników przed możliwością upadku z wysokości?	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis kierownika robót	Podpis pracownika służby bhp sprawującego nadzór nad danym zadaniem - robotami
Obiekt/miejsce……………..
4. Czy zabezpieczono przed możliwością uszkodzenia mechanicznego tymczasowo ułożone przewody zasilające odbiorniki energii elektrycznej?	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis kierownika robót	Podpis pracownika służby bhp sprawującego nadzór nad danym zadaniem - robotami
Obiekt/miejsce………………
5. Czy prawidłowo wykonano ciągi komunikacyjne zapewniające dostęp do stanowiska pracy.	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis kierownika robót	Podpis pracownika służby bhp sprawującego nadzór nad danym zadaniem - robotami
Obiekt/miejsce………….
6. Czy prawidłowo wyznaczono pola odkładcze materiałów?	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis kierownika robót	Podpis pracownika służby bhp sprawującego nadzór nad danym zadaniem - robotami
Obiekt/miejsce……………….
7. Czy prawidłowo zmontowano rusztowania stosowane w miejscu pracy ?	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis kierownika robót	Podpis pracownika służby bhp sprawującego nadzór nad danym zadaniem - robotami
Obiekt/miejsce…………………
8. Czy dokonano odbioru rusztowań stosowanych w miejscu pracy?	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis osoby uprawnionej do odbioru rusztowań	Podpis kierownika robót
Obiekt/miejsce pracy…………..

PRACE WYKONYWANE PRZY URZĄDZENIACH I INSTALACJACH ENERGETYCZNYCH

1.Czy wystawiono polecenie pisemne na prace wykonywane przy urządzeniach energetycznych ?	Tak	Nie	Nie dotyczy	----------------------	----------------------
Nr polecenia ………………
2. Czy w treści polecenia pisemnego określono jednoznacznie wymagania bezpieczeństwa w zakresie: przygotowania miejsca pracy, stosowanych sprzętu i narzędzi pracy.	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis dopuszczającego	Podpis kierującego zespołem pracowników kwalifikowanych
Polecenie pisemne nr…………..
3. Czy prawidłowo przygotowano miejsce pracy zgodnie z treścią polecenia pisemnego na pracę nr…………..	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis dopuszczającego	Podpis kierującego zespołem pracowników kwalifikowanych
4. Czy pracowników wyposażono w sprzęt i narzędzia zgodnie z treścią polecenia pisemnego na pracę nr………………………….	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis dopuszczającego	Podpis kierującego zespołem pracowników kwalifikowanych

PRACE SZCZEGÓLNIE NIEBEZPIECZNE - PRACE W ZBIORNIKACH, KANAŁACH, PRZESTRZENIACH ZAMKNIĘTYCH ORAZ PRACE WYKONYWANE NA WYSOKOŚCI.

1.Czy zapewniono co najmniej dwuosobowy zespół pracowników do wykonania prac w zbiorniku, kanale lub innej przestrzeni zamkniętej oraz przy pracach wykonywanych na wysokości?	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis kierownika robót	----------------------
Obiekt/miejsce pracy…………
2. Czy pracowników poinformowano o zagrożeniach oraz metodach i technologii bezpiecznego wykonywania prac?	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis Kierownika robót	---------------------
Obiekt/miejsce pracy ………
3. Czy pracowników wyposażono w sprzęt ochrony osobistej prawidłowo dobrany do czynników niebezpiecznych i szkodliwych występujących w miejscu pracy?	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis kierownika robót	----------------
Obiekt/miejsce pracy nr…………..
4. Czy przed przystąpieniem do wykonywania pracy dokonano sprawdzenia przygotowania miejsca pracy?	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis kierującego robotami	---------------------
Obiekt/miejsce pracy…………
5. Czy przed przystąpieniem do prac w zbiorniku, kanale lub innej przestrzeni ograniczonej konstrukcję dokonano pomiaru tlenu niezbędnego do swobodnego oddychania?	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis kierującego robotami.	----------------------
Obiekt/miejsce pracy………………
6. Czy wystawiono polecenie pisemne na prace przed przystąpieniem do prac w zbiorniku, kanale lub innej przestrzeni ograniczonej precyzujące jednoznacznie wymagania bezpiecznego wykonania prac ?	Tak	Nie	Nie dotyczy	Podpis kierującego robotami.	----------------------
Obiekt/miejsce pracy………………

---