Średniowiecze, część trzecia, podsumowanie + dodatkowe informacje

By Anko, dodatki PIT3R

Warstwy społeczne w średniowieczu + gospodarka:

Gildie - zrzeszenia kupców, patrycjat - najbogatsi kupcy, wlasciciele gruntow, rzemieslnicy, pospólstwo - mniej zamozni mieszczanie, plebs - pozostali mieszkancy miast, ludzie bez majatku, sluzba domowa, zebracy. wladze w miescie sprawowal tylko patrycjat, którego przedstawiciele zasiadali w samorzadzie - radzie miejskiej. W Europie sredniowiecznej najwiekszy rozwój gospodarczy rozwinal się w XIIIw. Obok handlu lokalnego rozwinal się wówczas także handel dalekosiężny. Wraz z rozwojem handlu wzrosla rola pieniadza. Bankierzy - osoby które szacowaly wartosci monet i wymienialy je na uzywane w danym miescie, miejsce wymiany to bank. Inwestyrura - procedura nadawania przez seniora lennikowi lenna lub urzedu. I. Może przybrac 2 formy, może być tez koscielna. Nadawanie urzedow koscielnych to I. Koscielna.

Schizma wschodnia 1054r.

Problemy wewnętrzne w Kościele: Symonia - praktyka sprzedawania urzedow koscielnych za pieniadze ; nikolaizm - ksiaza nie przestrzgali celobatu ; nepotyzm - zatrydnienie krewnych, znajomych lub najblizsza rodzine ; zeswiedczenie - zabieganie o dobra materialne ; schizma - rozpad kosciola, oddzielenie się, odlaczenie . Schizma rozpoczęła się wcześniej niż w 1054 roku, jak zwykle chodziło o wpływy nad świeckimi niezależnymi władcami, które chciał uzyskać nad nimi Kościół. Kolejnym jej powodem było dążenie zachodniego kościoła i papiestwa do zwierzchnictwa nad wschodem. Poprzez owe dążenia doszło do wyklęcia papieża przez patriarchę wschodniego Focjusza. Jeśli chodzi o 1054 rok, to właśnie wtedy wysłannik papieski został obrażony przez patriarchę Michała, za co Humbert (papieski wysłannik) rzucił na niego klątwę. To doprowadziło do rozłamu w kościele czyli Schizmy wschodniej.

Spór o inwestyturę (czyt. Władzę;)

1075 - Grzegorz VII oglasza Dyktat Papieski (w kościele bezwzględnie obowiązywał celibat, kardynałowie tym razem wybierali papieża na walnym zgromadzeniu, ludność otrzymała zakaz słuchania mszy i przyjmowania sakramentów od żonatych księży pod groźbą klątwy, biskupów wybierały kapituły katedralne, wybór zatw. Papież, Władce dotroniz. I koron. Papież, zakaz symonii). Temu dekretowi nie chciał podporządkować się władca niemiecki, Henryk IV, za co nie został koronowany na cesarza i dostał klątwą. 1077 - Canossa - upokorzenie cesarza przez Papiezem Grzegorzem aby otrzymać koronacje ; 1122 - zjazd w Ormacji. Doszlo do kompromisu. Papiez zachowal prawo do inwestytury koscielnej, a cesarz do inwestytury swieckiej, pierwszy konkordat(umowa mdzy kościołem a władzą). 1215 - sobór Łotewski. Innocenty III uzyskal obie inwestytury.

Wyprawy krzyżowe

Przyczyn wypraw: utrudniony handel ze wschodem, napady Arabów na pielgrzymów, wyzwolenie grobu Chrystusa i obietnica zbawienia, chęć zdobycia majątków, ekspansja ludności na nowe tereny, poszukiwanie lepszych warunków życia, 1096 - 1099 - pierwsza wyprawa rycerska krzyzowa. Doprowadzila do utworzenia Krolestwa Jerozolimskiego i Ksiestwa Edessy. 1202 - 1204 - czwarta wyprawa. Organizatorem byla Wenecja. Cel wyprawy łupieżczy. Likwidacja Bizancjum i w miejsce Bizancjum utworzono cesarstwo lacinskie. Skutki wypraw: przyspieszony rozwój gospodarczy, handel lewantyński (bliskowschodni) i żegluga, przejęcie handlowych obszarów arabskich i bliskowschodnich, większe znaczenie papiestwa, śmierć wielu ludzi z powodu chorób i walk, zniszczenie Konstantynopola, fanatyzm religijny, antysemityzm, wschodni akcent w literaturze, wschodnie przyprawy i tkaniny.

Monarchia stanowa we Francji i Anglii

Monarchia stanowa - ustrój polityczny w ktorym monarcha wspolrzadzi ze stanami. Przyczyny ksztaltowania się monarchii stanowej : kres ideii uniwersalistycznych w Europie ; wzrost swiadomosci narodowej ; dazenie krolow francuskich do przejecia lenn angielskich (gujenna, normandia).Anglia: Henryk II próbował ograniczyć rolę duchownych sądów i nałożć podatki na kościół co spotkało się z wetem Tomasza Becketa (arcybiskupa). Zamordowali go dworzanie, co wywołało bunt duchownych. Władca przyznał immunitet sądowy i skarbowy duchownym. 1215 - Jan Bez Ziemi chciał znów zmusić do płacenia kościół. Po utracie Londynu przystal na warunki postawione przez przedstawicieli stanow spolecznych,wydal Wielka Karte Swobod, w której został okreslony zakres wladzy krolewskiej. odtad o podatkach miala decydowac Ogolna Rada Krolestwa (biskupi, baronowie, ksiazeta, hrabowie). 1429 - ustalenie ordynacji wyborczej. Francja chciała przejąć posiadłości angielskie Normandię i część Zach, Francji. 1214 - bitwa pod Bouvine, zwyciezyly wojska francuskiego Filipa II Augusta . Filip IV Piękny chciał uzyskać max. Władzy, dlatego jego legiści ustalili zasadę suwerenności monarchii (władca nie podlega nikomu nawet papiestwu i ma władzę nad społ.). Chciał on też nałożyć kolejne podatki na duchowieństwo, przychyliłą się do tego ludność. 1302 - na rozkaz wladcy przedstawiciele poszczegolnych stanow zebrali się w Katedrze Notre - Dame w Paryzu i wyrazili pelna aprobate dla jego polityki (Filip IV Piekny). To spotkanie miało charakter parlamentarny.

Rozbicie dzielnicowe

1157 - w obliczu Barbarossy polscy ksiazeta musieli zlozyc hold cesarzowi w Krzyszkowie pod Poznaniem.

Próby jednoczenia Polski: Śląsk (Władysław II, Bolek Kędzierzawy, Mieszko III Stary, Kazio Sprawiedliwy - to ten co dał przywilej dla duchowieństwa w 1180 - zjazd w Łęczycy, Leszek Biały), Małopolska była miejscem kultu św. Stanisława, co pomagało w zjednoczeniu. (Bolesław Wstydliwy, Leszek Czarny i Henryk IV Prawy lub Probus). Henryk PRobus dzięki wsparciu możnych pokonał Łokietka w walce o tron, nie został koronowany i został zamordowany. Ziemię Małopols. Przekazał Przemysłowi II. Wielkopolska: . 1292 - między Przemyslem II a Mszczujem II został zawarty uklad o przeżycie. W 1924 Mszczuj miera. Pomorze zostaje przylaczone przez Przemysla do wlkp. 1295 - koronacja Przemysla na krola (polska ma małopolske wielkopolske i pomorze bez śląska i mazowsza. Nie pocieszyl się on jednak koronacja dlugo, poniewaz zamordowano go po 5 miesiacach władzy w 1296. To wykorzystał Wacław II Czeski. W rekach Waclawa II znalazly się : Malopolska, Wlkp, Pomorze Gda, Slask. Starosta - był to namiestnik krolewski mianowany przez wladce, który w jego imieniu sprawowal wladze

Czasy Łokietka, walka z krzyżakami

Wacław II Czeski złożył hołd lenny cesarzowi z Polski co wywołało bunt na czele któ®ego znalazł się Łokietek, w 1305 roku. 1307 - Łokietek zajmuje ziemie Sandomierskie, a następnie podejmuje walke o Krakow. 1309 - 1314 - dochodzi do walki Łokietka o wlkp która konczy się sukcesem, zamknieciem tego etapu jednoczenia byla koronacja Lokietka na krola w roku 1320. 1320 - zwolany został sąd do Inowrocławia który nakazał zakonowi zwrot Pomorza Gda i Ziemi Chełmińskich. 1327 - 1333 - Łokietek prowadzil wojne z zakonem i mimo zwyciestwa w bitwie pod Plowcami w 1331 ostatecznie Polska stracila Kujawy i Dobrzyn.

Kazimierz Wielki

Najwazniejsze problemy w polityce zagranicznej : problem slaska, problem krzyzacki, probkem Rusi Halicko - Wlodzimierskiej. Kazimierz wiedząc jak ciężka jest sytuacja polski stawia na politykę dialogu. W 1335 - pierwszy zjazd wyszehradzki (ustalono na nim sprawę Jana Luksemburczyka, króla czeskiego. Otrzymał on 20 000 kup praskich w zamian za ustanie w staraniach do naszego tronu, Śląsk zostaje pod wpływem czech, Jan zobow. Się poprzeć Kazimierza w walce z zakonem); 1339 - drugi zjazd wyszehradzki (sprawa węgierska, sukcesja tronu po śmierci Kazimierza - na tron wejdzie ktoś z Andegawenów, Karol Robert musi poprzeć Polskę w walce z zakonem). 1340 - 1366 - wojna o Ruś, ostatecznie przylaczona do Polski. 1345 - 1348 - wojna Kaziemirza Wlk o slask. REFORMY: Reforma administracyjna - podzial PL na 10 ziem ; do kazdej z ziem przyporzadkowany był Urzad wojewody i kasztelana ; duze uprawnienia polityczne mieli tez starostowie, kodyfikacja prawa, podatkowa, monetarna, wojskowa, miejska (przywileje prawo składu i przymus drogowy) 1347 - statuty Piotrkowsko - Wislickie.

Jagiełlo, unia w Krewie, bitwa z Krzyżakami

1385 - unia w krewie - Jagiełło ochrzczony, chrzest Litwy, inkorporacja Litwy do PL, unia personalna. Wielka Wojna z Zakonem - przyczyny: ekspansja zakonu, próba rozerwania unii w Krewie, powstanie antykrzyżackie na Żmudzi. Przebieg: 1409 - działania w Dobrzyniu, przerwanie na półmroku wojny, 1410 - przeprawa przez Czerwińsk, Pola Grunwaldzkie, wygrana Polski i Litwy. 1411 - I pokoj toruński (odzyskanie Żmudzi, Dobrzynia i Kujaw, pomorze w rękach krzyżaków).

Wojna XIII-letnia

Przyczyny: nakładanie ceł na towary polskie, utrudnianie w dostępie do morza, bunty w zakonie, inkorporacja, duże podatki w państwie krzyżackim. I FAZA WOJNY 1454-1466 - wojska polskie dostają z wojskami zaciężnymi, II FAZA - podkupywanie krzyżackich twierdz wzdłuż Wisły, kasa od możnych za przywilej nieszawsko-cerekwicki, III FAZA 1461-1463 - Bitwa na mierzei wiślanej i zablokowanie krzyżakom dostępu do Morza. Natomiast decydujące starcie pod Świecinem - w którym Krzyżacy zostali rozgromieni. Na mocy III POKOJU TORUŃSKIEGO w 1466 Pomorze Gdańskie, ziemia chełmińska, Warmia i Dobrzyń zostały wcielone do Polski, a Prusy wschodnie zamienione w Prusy książęce stały się lennikiem polski. To doprowadziło do klęski krzyżaków, odzyskania ziem renesansu i rozwoju gospodarczego.

Schizma zachodnia

1378 - 1409 - schizma zachodnia. Przyczyny: symonia nikolaizm i nepotyzm, dążenie Francji do przeniesienia stolicy apostolskiej do Awinionu. 1309-1377 stolica papiestwa właśnie się tam mieściła. Chciano zapobiec rozłamowi na soborze w Pizie 1409, gdzie wybrano nowego papieża Aleksandra V, dwóch pozostałych papieży nie uznało trzeciego. W 1414-1418 na soborze w Konstancji rozwiązano ten problem, gdzie poprzedni papieże ustąpili. Na soborze: potępiono i spalono na stosie Jana Husa, zwyciężyła koncepcja soboru.

Wojna stuletnia

1340 - Bitwa pod Sluys, morska, kleska Francji. 1346 - Creccy, zwyciestwo Anglii, 1356 - Poitiers - zwyciestwo Anglii, 1415 - Azincourt - zwyciestwo Anglii, 1429 - obleganie Orleanu zakonczylo się dla Anglikow kleska, podjecie kontrofersywy przez Francje (Joanna d'Ark). Zwyciestwo Francuzow pod Orleanem doprowadzilo do przejecia tronu przez Karola. 1431 - spalenie na stosie Joanny d'Ark, dzięki wydaniu jej Anglikom. 1453 - zakończenie działań, Anglikom pozostaje jedynie port w Calais

 

MINI:

Warstwy społeczne w średniowieczu + gospodarka:Gildie - zrzeszenia kupców, patrycjat - najbogatsi kupcy, wlasciciele gruntow, rzemieslnicy, pospólstwo - mniej zamozni mieszczanie, plebs - pozostali mieszkancy miast, ludzie bez majatku, sluzba domowa, zebracy. wladze w miescie sprawowal tylko patrycjat, którego przedstawiciele zasiadali w samorzadzie - radzie miejskiej. W Europie sredniowiecznej najwiekszy rozwój gospodarczy rozwinal się w XIIIw. Obok handlu lokalnego rozwinal się wówczas także handel dalekosiężny. Wraz z rozwojem handlu wzrosla rola pieniadza. Bankierzy - osoby które szacowaly wartosci monet i wymienialy je na uzywane w danym miescie, miejsce wymiany to bank. Inwestyrura - procedura nadawania przez seniora lennikowi lenna lub urzedu. I. Może przybrac 2 formy, może być tez koscielna. Nadawanie urzedow koscielnych to I. Koscielna. Schizma wschodnia 1054r. Problemy wewnętrzne w Kościele: Symonia - praktyka sprzedawania urzedow koscielnych za pieniadze ; nikoleizm - ksiaza nie przestrzgali celobatu ; napotyzm - zatrydnienie krewnych, znajomych lub najblizsza rodzine ; zeswiedczenie - zabieganie o dobra materialne ; schizma - rozpad kosciola, oddzielenie się, odlaczenie . Schizma rozpoczęła się wcześniej niż w 1054 roku, jak zwykle chodziło o wpływy nad świeckimi niezależnymi władcami, które chciał uzyskać nad nimi Kościół. Kolejnym jej powodem było dążenie zachodniego kościoła i papiestwa do zwierzchnictwa nad wschodem. Poprzez owe dążenia doszło do wyklęcia papieża przez patriarchę wschodniego Focjusza. Jeśli chodzi o 1054 rok, to włąśnie wtedy wysłannik papieski został obrażony przez patriarchę Michała, za co Humbert (papieski wysłannik) rzuciła niego klątwę. To doprowadziło do rozłamu w kościele czyli Schizmy wschodniej. Spór o inwestyturę (czyt. Władzę;)

1075 - Grzegorz VII oglasza Dyktat Papieski (w kościele bezwzględnie obowiązywał celibat, kardynałowie tym razem wybierali papieża na walnym zgromadzeniu, ludność otrzymała zakaz słuchania mszy i przyjmowania sakramentów od żonatych księży pod groźbą klątwy, biskupów wybierały kapituły katedralne, wybór zatw. Papież, Władce dotroniz. I koron. Papież, zakaz symonii). Temu dekretowi nie chciał podporządkować się władca niemiecki, Henryk IV, za co nie został koronowany na cesarza i dostał klątwą. 1077 - Canossa - upokorzenie cesarza przez Papiezem Grzegorzem aby otrzymać koronacje ; 1122 - zjazd w Ormacji. Doszlo do kompromisu. Papiez zachowal prawo do inwestytury koscielnej, a cesarz do inwestytury swieckiej, pierwszy konkordat(umowa mdzy kościołem a władzą). 1215 - sobór Łotewski. Innocenty III uzyskal obie inwestytury. Wyprawy krzyżowe Przyczyn wypraw: utrudniony handel ze wschodem, napady Arabów na pielgrzymów, wyzwolenie grobu Chrystusa i obietnica zbawienia, chęć zdobycia majątków, ekspansja ludności na nowe tereny, poszukiwanie lepszych warunków życia, 1096 - 1099 - pierwsza wyprawa rycerska krzyzowa. Doprowadzila do utworzenia Krolestwa Jerozolimskiego i Ksiestwa Edessy. 1202 - 1204 - czwarta wyprawa. Organizatorem byla Wenecja. Cel wyprawy łupieżczy. Likwidacja Bizancjum i w miejsce Bizancjum utworzono cesarstwo lacinskie. Skutki wypraw: przyspieszony rozwój gospodarczy, handel lewantyński (bliskowschodni) i żegluga, przejęcie handlowych obszarów arabskich i bliskowschodnich, większe znaczenie papiestwa, śmierć wielu ludzi z powodu chorób i walk, zniszczenie Konstantynopola, fanatyzm religijny, antysemityzm, wschodni akcent w literaturze, wschodnie przyprawy i tkaniny. Monarchia stanowa we Francji i Anglii Monarchia stanowa - ustrój polityczny w ktorym monarcha wspolrzadzi ze stanami. Przyczyny ksztaltowania się monarchii stanowej : kres ideii uniwersalistycznych w Europie ; wzrost swiadomosci narodowej ; dazenie krolow francuskich do przejecia lenn angielskich (gujenna, normandia).Anglia: Henryk II próbował ograniczyć rolę duchownych sądów i nałożć podatki na kościół co spotkało się z wetem Tomasza Becketa (arcybiskupa). Zamordowali go dworzanie, co wywołało bunt duchownych. Władca przyznał immunitet sądowy i skarbowy duchownym. 1215 - Jan Bez Ziemi chciał znów zmusić do płacenia kościół. Po utracie Londynu przystal na warunki postawione przez przedstawicieli stanow spolecznych,wydal Wielka Karte Swobod, w której został okreslony zakres wladzy krolewskiej. odtad o podatkach miala decydowac Ogolna Rada Krolestwa (biskupi, baronowie, ksiazeta, hrabowie). 1429 - ustalenie ordynacji wyborczej. Francja chciała przejąć posiadłości angielskie Normandię i część Zach, Francji. 1214 - bitwa pod Bouvine, zwyciezyly wojska francuskiego Filipa II Augusta . Filip IV Piękny chciał uzyskać max. Władzy, dlatego jego legiści ustalili zasadę suwerenności monarchii (władca nie podlega nikomu nawet papiestwu i ma władzę nad społ.). Chciał on też nałożyć kolejne podatki na duchowieństwo, przychyliłą się do tego ludność. 1302 - na rozkaz wladcy przedstawiciele poszczegolnych stanow zebrali się w Katedrze Notre - Dame w Paryzu i wyrazili pelna aprobate dla jego polityki (Filip IV Piekny). To spotkanie miało charakter parlamentarny. Rozbicie dzielnicowe 1157 - w obliczu Barbarossy polscy ksiazeta musieli zlozyc hold cesarzowi w Krzyszkowie pod Poznaniem. Próby jednoczenia Polski: Śląsk (Władysław II, Bolek Kędzierzawy, Mieszko III Stary, Kazio Sprawiedliwy - to ten co dał przywilej dla duchowieństwa w 1180 - zjazd w Łęczycy, Leszek Biały), Małopolska była miejscem kultu św. Stanisława, co pomagało w zjednoczeniu. (Bolesław Wstydliwy, Leszek Czarny i Henryk IV Prawy lub Probus). Henryk PRobus dzięki wsparciu możnych pokonał Łokietka w walce o tron, nie został koronowany i został zamordowany. Ziemię Małopols. Przekazał Przemysłowi II. Wielkopolska: . 1292 - między Przemyslem II a Mszczujem II został zawarty uklad o przeżycie. W 1924 Mszczuj miera. Pomorze zostaje przylaczone przez Przemysla do wlkp. 1295 - koronacja Przemysla na krola (polska ma małopolske wielkopolske i pomorze bez śląska i mazowsza. Nie pocieszyl się on jednak koronacja dlugo, poniewaz zamordowano go po 5 miesiacach władzy w 1296. To wykorzystał Wacław II Czeski. W rekach Waclawa II znalazly się : Malopolska, Wlkp, Pomorze Gda, Slask. Starosta - był to namiestnik krolewski mianowany przez wladce, który w jego imieniu sprawowal wladze

Czasy Łokietka, walka z krzyżakami Wacław II Czeski złożył hołd lenny cesarzowi z Polski co wywołało bunt na czele któ®ego znalazł się Łokietek, w 1305 roku. 1307 - Łokietek zajmuje ziemie Sandomierskie, a następnie podejmuje walke o Krakow. 1309 - 1314 - dochodzi do walki Łokietka o wlkp która konczy się sukcesem, zamknieciem tego etapu jednoczenia byla koronacja Lokietka na krola w roku 1320. 1320 - zwolany został sąd do Inowrocławia który nakazał zakonowi zwrot Pomorza Gda i Ziemi Chełmińskich. 1327 - 1333 - Łokietek prowadzil wojne z zakonem i mimo zwyciestwa w bitwie pod Plowcami w 1331 ostatecznie Polska stracila Kujawy i Dobrzyn.

Kazimierz Wielki Najwazniejsze problemy w polityce zagranicznej : problem slaska, problem krzyzacki, probkem Rusi Halicko - Wlodzimierskiej. Kazimierz wiedząc jak ciężka jest sytuacja polski stawia na politykę dialogu. W 1335 - pierwszy zjazd wyszehradzki (ustalono na nim sprawę Jana Luksemburczyka, króla czeskiego. Otrzymał on 20 000 kup praskich w zamian za ustanie w staraniach do naszego tronu, Śląsk zostaje pod wpływem czech, Jan zobow. Się poprzeć Kazimierza w walce z zakonem); 1339 - drugi zjazd wyszehradzki (sprawa węgierska, sukcesja tronu po śmierci Kazimierza - na tron wejdzie ktoś z Andegawenów, Karol Robert musi poprzeć Polskę w walce z zakonem). 1340 - 1366 - wojna o Ruś, ostatecznie przylaczona do Polski. 1345 - 1348 - wojna Kaziemirza Wlk o slask. REFORMY: Reforma administracyjna - podzial PL na 10 ziem ; do kazdej z ziem przyporzadkowany był Urzad wojewody i kasztelana ; duze uprawnienia polityczne mieli tez starostowie, kodyfikacja prawa, podatkowa, monetarna, wojskowa, miejska (przywileje prawo składu i przymus drogowy) 1347 - statuty Piotrkowsko - Wislickie. Jagiełlo, unia w Krewie, bitwa z Krzyżakami 1385 - unia w krewie - Jagiełło ochrzczony, chrzest Litwy, inkorporacja Litwy do PL, unia personalna. Wielka Wojna z Zakonem - przyczyny: ekspansja zakonu, próba rozerwania unii w Krewie, powstanie antykrzyżackie na Żmudzi. Przebieg: 1409 - działania w Dobrzyniu, przerwanie na półmroku wojny, 1410 - przeprawa przez Czerwińsk, Pola Grunwaldzkie, wygrana Polski i Litwy. 1411 - I pokoj toruński (odzyskanie Żmudzi, Dobrzynia i Kujaw, pomorze w rękach krzyżaków). Wojna z krzyżakami Przyczyny: nakładanie ceł na towary polskie, utrudnianie w dostępie do morza, bunty w zakonie, inkorporacja, duże podatki w państwie krzyżackim. I FAZA WOJNY 1454-1466 - wojska polskie dostają z wojskami zaciężnymi, II FAZA - podkupywanie krzyżackich twierdz wzdłuż Wisły, kasa od możnych za przywilej nieszawsko-cerekwicki, III FAZA 1461-1463 - Bitwa na mierzei wiślanej i zablokowanie krzyżakom dostępu do Morza. Natomiast decydujące starcie pod Świecinem - w którym Krzyżacy zostali rozgromieni. Na mocy III POKOJU TORUŃSKIEGO w 1466 Pomorze Gdańskie, ziemia chełmińska, Warmia i Dobrzyń zostały wcielone do Polski, a Prusy wschodnie zamienione w Prusy książęce stały się lennikiem polski. To oprowadziło do klęski krzyżaków, odzyskania ziem renesansu i rozwoju gospodarczego. Schizma zachodnia 1378 - 1409 - schizma zachodnia. Przyczyny: symonia nikolaizm i nepotyzm, dążenie Francji do przeniesienia stolicy apostolskiej do Awinionu. 1309-1377 stolica papiestwa właśnie się tam mieściła. Chciano zapobiec rozłamowi na soborze w Pizie 1409, gdzie wybrano nowego papieża Aleksandra V, dwóch pozostałych papieży nie uznało trzeciego. W 1414-1418 na soborze w Konstancji rozwiązano ten problem, gdzie poprzedni papieże ustąpili. Na soborze: potępiono i spalono na stosie Jana Husa, zwyciężyła koncepcja soboru. Wojna stuletnia 1340 - Bitwa pod Sluys, morska, kleska Francji. 1346 - Creccy, zwyciestwo Anglii, 1356 - Poitiers - zwyciestwo Anglii, 1415 - Azincourt - zwyciestwo Anglii, 1429 - obleganie Orleanu zakonczylo się dla Anglikow kleska, podjecie kontrofersywy przez Francje (Joanna d'Ark). Zwyciestwo Francuzow pod Orleanem doprowadzilo do przejecia tronu przez Karola. 1431 - spalenie na stosie Joanny d'Ark, dzięki wydaniu jej Anglikom. 1453 - zakończenie działań, Anglikom pozostaje jedynie port w Calais

3

Pobrano z www.lo-goldap.prv.pl

Ściąga nr 25/LO_Users

Warstwy społeczne w średniowieczu + gospodarka:Gildie - zrzeszenia kupców, patrycjat - najbogatsi kupcy, wlasciciele gruntow, rzemieslnicy, pospólstwo - mniej zamozni mieszczanie, plebs - pozostali mieszkancy miast, ludzie bez majatku, sluzba domowa, zebracy. wladze w miescie sprawowal tylko patrycjat, którego przedstawiciele zasiadali w samorzadzie - radzie miejskiej. W Europie sredniowiecznej najwiekszy rozwój gospodarczy rozwinal się w XIIIw. Obok handlu lokalnego rozwinal się wówczas także handel dalekosiężny. Wraz z rozwojem handlu wzrosla rola pieniadza. Bankierzy - osoby które szacowaly wartosci monet i wymienialy je na uzywane w danym miescie, miejsce wymiany to bank. Inwestyrura - procedura nadawania przez seniora lennikowi lenna lub urzedu. I. Może przybrac 2 formy, może być tez koscielna. Nadawanie urzedow koscielnych to I. Koscielna. Schizma wschodnia 1054r. Problemy wewnętrzne w Kościele: Symonia - praktyka sprzedawania urzedow koscielnych za pieniadze ; nikoleizm - ksiaza nie przestrzgali celobatu ; napotyzm - zatrydnienie krewnych, znajomych lub najblizsza rodzine ; zeswiedczenie - zabieganie o dobra materialne ; schizma - rozpad kosciola, oddzielenie się, odlaczenie . Schizma rozpoczęła się wcześniej niż w 1054 roku, jak zwykle chodziło o wpływy nad świeckimi niezależnymi władcami, które chciał uzyskać nad nimi Kościół. Kolejnym jej powodem było dążenie zachodniego kościoła i papiestwa do zwierzchnictwa nad wschodem. Poprzez owe dążenia doszło do wyklęcia papieża przez patriarchę wschodniego Focjusza. Jeśli chodzi o 1054 rok, to włąśnie wtedy wysłannik papieski został obrażony przez patriarchę Michała, za co Humbert (papieski wysłannik) rzuciła niego klątwę. To doprowadziło do rozłamu w kościele czyli Schizmy wschodniej. Spór o inwestyturę (czyt. Władzę;)

1075 - Grzegorz VII oglasza Dyktat Papieski (w kościele bezwzględnie obowiązywał celibat, kardynałowie tym razem wybierali papieża na walnym zgromadzeniu, ludność otrzymała zakaz słuchania mszy i przyjmowania sakramentów od żonatych księży pod groźbą klątwy, biskupów wybierały kapituły katedralne, wybór zatw. Papież, Władce dotroniz. I koron. Papież, zakaz symonii). Temu dekretowi nie chciał podporządkować się władca niemiecki, Henryk IV, za co nie został koronowany na cesarza i dostał klątwą. 1077 - Canossa - upokorzenie cesarza przez Papiezem Grzegorzem aby otrzymać koronacje ; 1122 - zjazd w Ormacji. Doszlo do kompromisu. Papiez zachowal prawo do inwestytury koscielnej, a cesarz do inwestytury swieckiej, pierwszy konkordat(umowa mdzy kościołem a władzą). 1215 - sobór Łotewski. Innocenty III uzyskal obie inwestytury. Wyprawy krzyżowe Przyczyn wypraw: utrudniony handel ze wschodem, napady Arabów na pielgrzymów, wyzwolenie grobu Chrystusa i obietnica zbawienia, chęć zdobycia majątków, ekspansja ludności na nowe tereny, poszukiwanie lepszych warunków życia, 1096 - 1099 - pierwsza wyprawa rycerska krzyzowa. Doprowadzila do utworzenia Krolestwa Jerozolimskiego i Ksiestwa Edessy. 1202 - 1204 - czwarta wyprawa. Organizatorem byla Wenecja. Cel wyprawy łupieżczy. Likwidacja Bizancjum i w miejsce Bizancjum utworzono cesarstwo lacinskie. Skutki wypraw: przyspieszony rozwój gospodarczy, handel lewantyński (bliskowschodni) i żegluga, przejęcie handlowych obszarów arabskich i bliskowschodnich, większe znaczenie papiestwa, śmierć wielu ludzi z powodu chorób i walk, zniszczenie Konstantynopola, fanatyzm religijny, antysemityzm, wschodni akcent w literaturze, wschodnie przyprawy i tkaniny. Monarchia stanowa we Francji i Anglii Monarchia stanowa - ustrój polityczny w ktorym monarcha wspolrzadzi ze stanami. Przyczyny ksztaltowania się monarchii stanowej : kres ideii uniwersalistycznych w Europie ; wzrost swiadomosci narodowej ; dazenie krolow francuskich do przejecia lenn angielskich (gujenna, normandia).Anglia: Henryk II próbował ograniczyć rolę duchownych sądów i nałożć podatki na kościół co spotkało się z wetem Tomasza Becketa (arcybiskupa). Zamordowali go dworzanie, co wywołało bunt duchownych. Władca przyznał immunitet sądowy i skarbowy duchownym. 1215 - Jan Bez Ziemi chciał znów zmusić do płacenia kościół. Po utracie Londynu przystal na warunki postawione przez przedstawicieli stanow spolecznych,wydal Wielka Karte Swobod, w której został okreslony zakres wladzy krolewskiej. odtad o podatkach miala decydowac Ogolna Rada Krolestwa (biskupi, baronowie, ksiazeta, hrabowie). 1429 - ustalenie ordynacji wyborczej. Francja chciała przejąć posiadłości angielskie Normandię i część Zach, Francji. 1214 - bitwa pod Bouvine, zwyciezyly wojska francuskiego Filipa II Augusta . Filip IV Piękny chciał uzyskać max. Władzy, dlatego jego legiści ustalili zasadę suwerenności monarchii (władca nie podlega nikomu nawet papiestwu i ma władzę nad społ.). Chciał on też nałożyć kolejne podatki na duchowieństwo, przychyliłą się do tego ludność. 1302 - na rozkaz wladcy przedstawiciele poszczegolnych stanow zebrali się w Katedrze Notre - Dame w Paryzu i wyrazili pelna aprobate dla jego polityki (Filip IV Piekny). To spotkanie miało charakter parlamentarny. Rozbicie dzielnicowe 1157 - w obliczu Barbarossy polscy ksiazeta musieli zlozyc hold cesarzowi w Krzyszkowie pod Poznaniem. Próby jednoczenia Polski: Śląsk (Władysław II, Bolek Kędzierzawy, Mieszko III Stary, Kazio Sprawiedliwy - to ten co dał przywilej dla duchowieństwa w 1180 - zjazd w Łęczycy, Leszek Biały), Małopolska była miejscem kultu św. Stanisława, co pomagało w zjednoczeniu. (Bolesław Wstydliwy, Leszek Czarny i Henryk IV Prawy lub Probus). Henryk PRobus dzięki wsparciu możnych pokonał Łokietka w walce o tron, nie został koronowany i został zamordowany. Ziemię Małopols. Przekazał Przemysłowi II. Wielkopolska: . 1292 - między Przemyslem II a Mszczujem II został zawarty uklad o przeżycie. W 1924 Mszczuj miera. Pomorze zostaje przylaczone przez Przemysla do wlkp. 1295 - koronacja Przemysla na krola (polska ma małopolske wielkopolske i pomorze bez śląska i mazowsza. Nie pocieszyl się on jednak koronacja dlugo, poniewaz zamordowano go po 5 miesiacach władzy w 1296. To wykorzystał Wacław II Czeski. W rekach Waclawa II znalazly się : Malopolska, Wlkp, Pomorze Gda, Slask. Starosta - był to namiestnik krolewski mianowany przez wladce, który w jego imieniu sprawowal wladze

Czasy Łokietka, walka z krzyżakami Wacław II Czeski złożył hołd lenny cesarzowi z Polski co wywołało bunt na czele któ®ego znalazł się Łokietek, w 1305 roku. 1307 - Łokietek zajmuje ziemie Sandomierskie, a następnie podejmuje walke o Krakow. 1309 - 1314 - dochodzi do walki Łokietka o wlkp która konczy się sukcesem, zamknieciem tego etapu jednoczenia byla koronacja Lokietka na krola w roku 1320. 1320 - zwolany został sąd do Inowrocławia który nakazał zakonowi zwrot Pomorza Gda i Ziemi Chełmińskich. 1327 - 1333 - Łokietek prowadzil wojne z zakonem i mimo zwyciestwa w bitwie pod Plowcami w 1331 ostatecznie Polska stracila Kujawy i Dobrzyn.

Kazimierz Wielki Najwazniejsze problemy w polityce zagranicznej : problem slaska, problem krzyzacki, probkem Rusi Halicko - Wlodzimierskiej. Kazimierz wiedząc jak ciężka jest sytuacja polski stawia na politykę dialogu. W 1335 - pierwszy zjazd wyszehradzki (ustalono na nim sprawę Jana Luksemburczyka, króla czeskiego. Otrzymał on 20 000 kup praskich w zamian za ustanie w staraniach do naszego tronu, Śląsk zostaje pod wpływem czech, Jan zobow. Się poprzeć Kazimierza w walce z zakonem); 1339 - drugi zjazd wyszehradzki (sprawa węgierska, sukcesja tronu po śmierci Kazimierza - na tron wejdzie ktoś z Andegawenów, Karol Robert musi poprzeć Polskę w walce z zakonem). 1340 - 1366 - wojna o Ruś, ostatecznie przylaczona do Polski. 1345 - 1348 - wojna Kaziemirza Wlk o slask. REFORMY: Reforma administracyjna - podzial PL na 10 ziem ; do kazdej z ziem przyporzadkowany był Urzad wojewody i kasztelana ; duze uprawnienia polityczne mieli tez starostowie, kodyfikacja prawa, podatkowa, monetarna, wojskowa, miejska (przywileje prawo składu i przymus drogowy) 1347 - statuty Piotrkowsko - Wislickie. Jagiełlo, unia w Krewie, bitwa z Krzyżakami 1385 - unia w krewie - Jagiełło ochrzczony, chrzest Litwy, inkorporacja Litwy do PL, unia personalna. Wielka Wojna z Zakonem - przyczyny: ekspansja zakonu, próba rozerwania unii w Krewie, powstanie antykrzyżackie na Żmudzi. Przebieg: 1409 - działania w Dobrzyniu, przerwanie na półmroku wojny, 1410 - przeprawa przez Czerwińsk, Pola Grunwaldzkie, wygrana Polski i Litwy. 1411 - I pokoj toruński (odzyskanie Żmudzi, Dobrzynia i Kujaw, pomorze w rękach krzyżaków). Wojna z krzyżakami Przyczyny: nakładanie ceł na towary polskie, utrudnianie w dostępie do morza, bunty w zakonie, inkorporacja, duże podatki w państwie krzyżackim. I FAZA WOJNY 1454-1466 - wojska polskie dostają z wojskami zaciężnymi, II FAZA - podkupywanie krzyżackich twierdz wzdłuż Wisły, kasa od możnych za przywilej nieszawsko-cerekwicki, III FAZA 1461-1463 - Bitwa na mierzei wiślanej i zablokowanie krzyżakom dostępu do Morza. Natomiast decydujące starcie pod Świecinem - w którym Krzyżacy zostali rozgromieni. Na mocy III POKOJU TORUŃSKIEGO w 1466 Pomorze Gdańskie, ziemia chełmińska, Warmia i Dobrzyń zostały wcielone do Polski, a Prusy wschodnie zamienione w Prusy książęce stały się lennikiem polski. To oprowadziło do klęski krzyżaków, odzyskania ziem renesansu i rozwoju gospodarczego. Schizma zachodnia 1378 - 1409 - schizma zachodnia. Przyczyny: symonia nikolaizm i nepotyzm, dążenie Francji do przeniesienia stolicy apostolskiej do Awinionu. 1309-1377 stolica papiestwa właśnie się tam mieściła. Chciano zapobiec rozłamowi na soborze w Pizie 1409, gdzie wybrano nowego papieża Aleksandra V, dwóch pozostałych papieży nie uznało trzeciego. W 1414-1418 na soborze w Konstancji rozwiązano ten problem, gdzie poprzedni papieże ustąpili. Na soborze: potępiono i spalono na stosie Jana Husa, zwyciężyła koncepcja soboru. Wojna stuletnia 1340 - Bitwa pod Sluys, morska, kleska Francji. 1346 - Creccy, zwyciestwo Anglii, 1356 - Poitiers - zwyciestwo Anglii, 1415 - Azincourt - zwyciestwo Anglii, 1429 - obleganie Orleanu zakonczylo się dla Anglikow kleska, podjecie kontrofersywy przez Francje (Joanna d'Ark). Zwyciestwo Francuzow pod Orleanem doprowadzilo do przejecia tronu przez Karola. 1431 - spalenie na stosie Joanny d'Ark, dzięki wydaniu jej Anglikom. 1453 - zakończenie działań, Anglikom pozostaje jedynie port w Calais

---