Teologia dogmatyczna

1. Wielka godność człowieka w świetle objawienia Bożego: stwo­rzenia na obraz i podobieństwo Boże (KKK 1699n)

Powołanie człowieka to życie w Duchu Świętym. Godność osoby ludzkiej wynika ze stworzenia na obraz i podobieństwo Boże. Wypełnia się w powołaniu do Boskiego szczęścia. Osoba ludzka dąży i dostosowuje się do tego szczęścia. Ludzie całe swoje życie czynią wzra­staniem do doskonałej miłości przez dobrowolny wybór i świadome czyny.

1. Człowiek obrazem Boga. Chrystus samym sobą objawia nam w pełni człowieka, ale człowiek jest zniekształcony grzechem pierworodnym. Obraz Boży jest obecny w każdym człowieku i jaśnie we wspólnocie osób na podobieństwo osób boskich. Człowiek jest jedynym stworzeniem na ziemi, którego Bóg chciał dla niego sa­mego i przeznaczył go do szczęścia wiecznego. Człowiek dzięki rozumowi potrafi zrozumieć porządek rzeczy, a dzięki woli jest zdolny do kierowania samym sobą. Dzięki duszy oraz rozumowi, woli i sumieniu jest obdarzony wolnością. Za po­średnictwem rozumu, człowiek poznaje głos Boga. Człowiek jednak już na po­czątku uległ pokusie i popełnił grzech (rana grzechu pierworodnego). Chrystus przez mękę odkupił nas od grzechu. Wierzący w Chrystusa staje się Synem Bo­żym. Idąc za Jego przykładem czyni dobro i osiąga świętość.

• Stary Testament - Nauka o człowieku jako obrazie Bożym stanowi rdzeń antro­pologii starotestamentalnej (Rdz1,26n, Mdr2,23, Syr17,3). Autor na­tchniony wyrażał uprzywilejowane miejsce człowieka w stworzeniu oraz dał mu władzę rządzenia światem. Człowiek nie jest jednak bezpośrednim, fizycz­nym i materialnym przedstawicielem Boga. Według większości interpretato­rów podobieństwo człowieka do Boga wynika ze zdolności działania: Bóg stwarza i porządkuje świat, a człowiek go uprawia i nim zarządza. Podobień­stwo istnieje na płaszczyźnie dynamicznej, a nie ontologicznej, w działaniu, a nie w bycie. Człowiek jest jedyną istotą ziemską mogącą nawiązać dialog z Bogiem. Jest stworzony przez Boga jako niezniszczalny i nieśmiertelny.

• Nowy Testament - W Nowym testamencie idea obrazu Bożego ukazana jest chystocentrycznie. Obraz człowieka w pełni realizuje się po zmartwychwsta­niu. Dzięki naszemu podobieństwu do Boga, będziemy mogli go widzieć ta­kim, jakim jest.

• Teolodzy - Św. Ireneusz mówił o podobieństwie cielesnym człowieka do Boga, którego wzorem jest Słowo. Otrzymany obraz należy jednak ciągle do­skonalić. Św. Klemens Aleksandryjski wyróżnia istnienie trzech rodzajów ob­razu Bożego: Logosu, chrześcijanina i każdego człowieka. Grzegorz z Nyssy mówił, że podobieństwo do Boga tkwi bardziej w duszy, a niżeli w ciele (wol­ność, niezniszczalność, duchowość). Św. Augustyn mówiąc o stworzeniu człowieka na obraz Boga ma na myśli stworzenie go na obraz Trójcy Świętej (przez uczestnictwo). Św. Tomasz mówi o podobieństwie duszy i ciała (sub­stancjalność).

2. Tajemnica człowieka. (Warzeszak, r.II) Człowiek zawdzięcza cały swój byt, całą istotę wolnemu, stwórczemu aktowi Boga. Nie ma tu sprzeczności pomiędzy po­znaniem empirycznym (ewolucjonizm umiarkowany), a nauką wynikającą z Ob­jawienia. W Piśmie Świętym nie ma wyraźnej wypowiedzi na temat szczególnego działania Boga przy zaistnieniu poszczególnych ludzi. Spośród czterech interpre­tacji stwarzania poszczególnych ludzi: kreacjonizmu (Bóg daje duszę człowiekowi w momencie poczęcia), generacjonizmu (dusza pochodzi od rodziców), preegzy­stencjonizmu (dusze istniały już wcześniej - jaku u Platona) i emanacjonizmu (du­sza emanuje z Boga), Kościół popiera jedynie kreacjonizm. Nowy człowiek po­wstaje w jednym i jednoczesnym akcie Boga i rodziców. Człowiek jest stworzony na obraz Boga, jest zdolny pokochać Stwórcę i jest przeznaczony do zbawienia i odnowienia. Ma w sobie boskie ziarno, zaród wieczności. (KDK)

3. Obraz Boży w człowieku podstawą godności ludzkiej. Człowiek jest stworzony przez Boga, nie jest więc rezultatem ślepej ewolucji biologicznej. Każdy przed­stawia indywidualną, stwórczą myśl Bożą i osobową odpowiedź na osobowe we­zwanie Boga. Stanowi to najgłębszy fundament godności ludzkiej. Godność każ­dego człowieka wobec Boga jest podstawą jego godności w obliczu ludzi. Dopiero w Chrystusie otwiera się nam cała tajemnica godności i wielkości człowieka.

4. Człowiek jako osoba. Człowiek oprócz świadomości posiada również samostano­wienie. Każda osoba jest niepowtarzalna ponieważ zawiera w sposób fundamen­talny własne wezwanie Boga wołającego po imieniu. Człowiek nie może zreali­zować się całkowicie, jeśli nie spotka osoby absolutnej, czyli Boga.

2. Grzech pierworodny i jego skutki (błędy i nauka Kościoła)

Bóg jest nieskończenie dobry i wszelkie Jego dzieła są dobre. Dla nieśmiertelności Bóg stworzył człowieka; uczynił go obrazem swej własnej wieczności. A śmierć weszła na świat przez zawiść diabła i doświadczają jej ci, którzy do niego należą. (Mdr2,23) Nie jest istotne kiedy i gdzie człowiek popełnił grzech pierworodny. Ważne jest jednak na czym ten grzech polegał. Rzeczywistość grzechu, a zwłaszcza grzechu pierworodnego, wyjaśnia się dopiero w świetle Objawienia Bożego. Bez tego poznania Boga, jakie ono nam daje, nie można jasno uznać grzechu. Tylko poznanie zamysłu Bożego wobec człowieka pozwala nam zrozumieć, że grzech jest nadużyciem wolności, której Bóg udzielił osobom stworzonym (KKK 387). Dopiero Śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa pozwalają nam poznać sens starotestamental­nej historii o grzechu pierworodnym. Trzeba poznać Chrystusa jako źródło łaski, by uznać Adama za źródło grzechu. Duch-Paraklet, posłany przez Zmartwychwstałego, przyszedł prze­konać świat o grzechu, objawiając tego, który jest jego odkupicielem (KKK 388). Środowisko Nowego Testamentu rozumiało ten grzech jako osobiste odwrócenie się od Boga. Grzech ten jest wypowiedzeniem zaufania Bogu, nieposłuszeństwem, a także pokusą by własną mocą osiągnąć to, co jest zastrzeżone tylko Bogu. Jest zniszczeniem relacji z Bogiem. Harmonia pierwotnej sprawiedliwości, przewidziana dla człowieka w zamyśle Bożym, została utracona przez grzech pierwszych rodziców (KKK 379). Nauka o grzechu pierworodnym jest nie roz­dzielnie związana z Objawieniem. Nie można więc naruszyć objawienia grzechu pierworod­nego nie naruszając misterium Chrystusa. Człowiek kuszony przez diabła pozwolił, by za­marło w jego sercu zaufanie do Stwórcy i nadużywając swojej wolności, okazał nieposłuszeń­stwo przykazaniu Bożemu (KKK 397). Popełniając grzech człowiek przedłożył siebie nad Boga, wzgardził Bogiem. Pierwszy grzech powoduje kolejne wykroczenia.

Wszyscy ludzie są uwikłani w grzech Adama. Przez nieposłuszeństwo jednego człowieka wszyscy stali się grzesznikami. (Rz5,19) Apostoł przeciwstawia powszechności grzechu i śmierci powszechność zbawienia w Chrystusie. Grzech dotyka natury ludzkiej i będzie prze­kazywany całej ludzkości przez zrodzenie. Jest zatem grzechem zaciągniętym, a nie popeł­nionym. Natura ludzka przez ten grzech nie jest całkowicie zepsuta, lecz zraniona w swoich siłach naturalnych.

Po upadku człowiek nie został opuszczony przez Boga, a wprost przeciwnie, Pan Bóg wzywa go do siebie i zapowiada zwycięstwo nad złem (Protoewangelia). Gdzie wzmógł się grzech, tam jeszcze obficiej wylała się łaska. (Rz5,20)

1. Błędy

• Pelagiusz utrzymywał, że człowiek, opierając się na naturalnej sile swojej wol­nej woli, bez koniecznej pomocy łaski Bożej może prowadzić życie moral­nie dobre. Grzech Adama sprowadził jedynie do złego przykładu. Pelagiusz twierdził, że Bóg dał mu taką moc wolnej woli, że może samodzielnie wybie­rać pomiędzy dobrem i złem. Grzech w tym człowiekowi nie przeszkadza. Pe­lagiusz uznawał łaskę oraz przebaczenie grzechów, jednakże łaska ułatwiała jedynie spełnianie dobra, które człowiek może z własnej natury zrealizować. Wpływ zbawczy Chrystusa ma jedynie charakter zewnętrzny (wpływ nauki i dobrego przykładu). Źródłem grzechu u Pelagiusza jest zły przykład a nie zro­dzenie. Chrzest nie może gładzić grzechu pierworodnego skoro ochrzczeni ro­dzice rodzą grzeszne dzieci. [Synod w Orange - 529r.]

• Reformatorzy nauczali, że człowiek jest radykalnie zepsuty, a jego wolność cał­kowicie unicestwiona przez grzech pierworodny. Utożsamiali oni ten grzech ze skłonnością do zła. Według nich grzech pierworodny jest złym postępowa­niem, postawą i źródłem wszystkich grzesznych czynów. Człowiek jest uspra­wiedliwiony tylko zewnętrznie, a wewnątrz pozostaje grzesznikiem. Teologia protestancka nie zajmuje się grzechem pierworodnym, jako czynem historycz­nym, ani sprawą jego dziedziczenia. Według K. Bartha grzechu pierworod­nego nie dziedziczymy, ale pochodzi on z samego podmiotu, jest on dokonują­cym się, w pełni wolitywnym, w pełni odpowiedzialnym czynem życiowym każdego człowieka. [Sobór Trydencki - 1546r.]

• Prawosławni akceptują popełnienie osobistego grzechu, nazywanego pierworod­nym, przez pierwszego człowieka, odrzucając dziedziczenie tego osobistego grzechu. Nie przyjmują więc powszechności grzechu pierworod­nego. Wychodzą bowiem z założenia, że grzech jako bunt przeciwko Bogu jest aktem woli i dlatego jest wyłącznie grzechem osobowym, a nie grzechem na­tury. A skoro tak, to aby mógł zaciążyć na kimś grzech, musi sam go popełnić. Duża część teologów prawosławnych rozpatrując Rz5,12nn i 1Kor15,22 twier­dzi, że między Adamem a jego potomkami istnieje solidarność w śmierci, tak jak istnieje solidarność w życiu między Zmartwychwstałym, a ochrzczonymi. Teologowie prawosławni, za Teodorytem z Cyru, nie przyjmują również udzielania chrztu dzieciom „na odpuszczenie grzechów”, gdyż - jak twierdzą - jest ono ubocznym efektem chrztu. Odpuszczenie grzechów następuję przy chrzcie dorosłych, ale chodzi tu już o grzechy osobiste. Kościół ma chrzcić dzieci, aby dać im nowe nieśmiertelne życie, jakiego nie są w stanie przekazać im ich śmiertelni rodzice.

2. Nauka Kościoła - Została sprecyzowana przede wszystkim w Vw. głównie pod wpływem refleksji św. Augustyna przeciwko pelagianizmowi [Synod w Kartaginie - 418 i w Orange - 529] oraz w XVIw. w opozycji do reformacji.

• Synod w Kartaginie - 418 - stwierdza, że śmierć Adama wynikała nie z jego natury, ale była karą za jego grzechy. Synod ten stwierdza grzeszny stan po­tomstwa Adama, podkreślając konieczność łaski Chrystusa dla upadłego czło­wieka. Synod w Orange - 529 - uzupełnia tą naukę określając grzech pierwo­rodny jako brak wolności i śmierć duszy.

• Św. Augustyn mówi, że upadek pierwszego człowieka był popełniony w najwyż­szym stanie wolności umysłu i że brak jej nie umniejszał. Był to tak duży grzech, że poprzez niego cała natura upadła, dlatego też nie tylko cała natura jest grzeszna ale i wydaje na świat grzeszników.

• Innocenty III - twierdzi, że grzech pierworodny, który bez zgody zostaje ścią­gnięty na człowieka, zostaje odpuszczony człowiekowi bez konieczności jego osobistej zgody, mocą sakramentu. Natomiast grzech aktualny, który zostaje popełniony za zgodą, nie zostaje odpuszczony bez osobistej zgody. Karą za grzech pierworodny jest brak oglądania Boga, zaś karą za grzechy osobiste jest udręka wiecznego piekła.

• Scholastyka. Dla Św. Anzelma grzech jest obrazą wymierzoną przeciw chwale Boga, grzech pierworodny to brak sprawiedliwości pierwotnej. Św. Tomasz odróżnia wymiar formalny od materialnego grzechu pierworodnego, material­nie utożsamia grzech z pożądliwością, formalnie z brakiem sprawiedliwości pierwotnej. Grzech Adama porusza wolę każdego człowieka poruszeniem zrodzenia. Chrystus naprawia zło grzechu Adama. Solidarność w Adamie staje się czymś uprzednim w stosunku do jedności w Chrystusie.

• Sobór Lioński - 1274 - twierdzi, że dusza w grzechu traci widzenie uszczęśli­wiające, tzn. zostaje skazana na piekło. Naukę ta podtrzymuje Sobór Flo­rencki.

• Sobór Trydencki - 1546 - przyjął i doprecyzował naukę synodów z Karta­giny i Orange. Twierdzi on, że skutkiem grzechu nie była tylko śmierć ciele­sna, ale również „niewola szatana”. Sobór broni nauki katolickiej przeciwko nauce Lutra, że grzech nie zniszczył natury, ale ją osłabił. Adam utracił dla potomstwa świętość i sprawiedliwość oraz sprowadził je do stanu śmierci i grzechu, który jest śmiercią duszy. Sobór podkreśla absolutną konieczność Chrystusa do zbawienia oraz istnienie grzechu pierworodnego w każdym nie­ochrzczonym człowieku. Mówi, że grzech pierworodny jest jeden i został przekazany człowiekowi przez zrodzenie. Sobór ukazuje związek grzechu pierworodnego z chrztem dzieci. Ci, którzy nie mogli zgrzeszyć osobiście otrzymują chrzest także dla odpuszczenia grzechów, aby przez odrodzenie zo­stało w nich obmyte to, co otrzymali przez zrodzenie. Udzielona we chrzcie ła­ska gładzi grzech pierworodny. Sobór w opozycji do Lutra rozwija naukę o pożądliwości, twierdząc, że istnieje ona w człowieku tak przed, jak i po chrzcie - pozostaje bowiem dla walki. Fakt skłonności do zła prowadzi zaś do stwier­dzenia, że pożądliwość, która pozostaje w człowieku nie może być uważana za grzech w ścisłym tego słowa znaczeniu.

• Współczesne

• Interpretacja prawna - Wszyscy ludzie są wciągnięci w specjalny pakt, jaki Bóg zawarł z Adamem, który spełniał rolę głowy moralnej rodzaju ludzkiego. Gdyby Adam nie zgrzeszył, przekazałby swym potomkom obok istnienia fi­zycznego również wyniesienie do porządku nadprzyrodzonego.

• Interpretacja egzystencjalistyczna - B. Häring potwierdza rzeczywisty wpływ Adama na swe potomstwo. Wyjaśnia go przy pomocy kategorii egzystencjali­stycznych i personalistycznych „solidarności”, jaką cały rodzaj ludzki jest złą­czony wobec swego pochodzenia od Boga. Grzech pierworodny istotowo po­lega więc na solidarności, jaka wiąże każdego człowieka, w momencie jego narodzenia, w królestwie grzechu, jaki wszedł na świat począwszy od upadku Adama, aż do naszych czasów.

• Ujęcie personalistyczno-ewolucyjne Flicka-Alszaghiego - Bóg daje człowie­kowi wolność i stawia go wobec pierwotnego wyboru. Człowiek odrzuca jed­nak Boży plan, przeciwstawia się mu i oddala od Niego. Grzech zalewa świat. Gdyby zaś propozycja Boża została przyjęta, ludzkość żyjąc w łasce doszłaby do zupełnie innej doskonałości. Ewolucja jednak nie zatrzymała się, a jedynie posuwa się po innej linii, według planu odkupienia, pod znakiem tajemnicy paschalnej.

• Ujęcie K. Rahnera - Ludzkość pierwotna miała spełniać funkcję pośredni­czącą w przekazywaniu wiary. Wraz z grzechem (pierwszym - fundamental­nym) straciła tę funkcję i otwarła proces historyczny grzechu.

• Ujęcie kard. J. Ratzingera - Grzech Adama to nie chęć upodobnienia się do Boga, ale sposób, w jaki chciał się upodobnić - pycha, ignorancja. To co się stało z pierwszym człowiekiem, dziś dzieje się z całą ludzkością, która stawia się jako największa część wszelkiej rzeczywistości. Bóg przychodzi jednak do człowieka przez człowieka - we wspólnocie wiernych. Do nas należy to, aby naszą wiarą być pośrednikami Boga w świecie.

• Ujęcie o. J. Salija OP - Człowiek wycofał się z postawy zawierzenia Bogu i za­czął uzurpować sobie Boską władzę nad prawem moralnym - odtąd każdy grzech zawiera w sobie te elementy.

3. Tajemnica Trójcy Świętej (rozwój dogmatu)

1. Błędy i herezje antytrynitatrne - pojawiły się w pierwszych wiekach chrześcijań­stwa.

• Modalizm - przyjmuje bóstwo Syna, lecz nie jako Boga, ale jako sposób „obja­wiania” się Ojca.

• Subordynacjonizm - przyjmuje rzeczywistą różnicę pomiędzy Osobami bo­skimi, ale nie są one sobie równe - Chrystus jest niższy od Ojca.

• Macedonianizm - był kontynuacja arianizmu - zaprzeczenie bóstwa Ducha Świętego.

2. Wiara w Trójcę Świętą w pierwszych wiekach chrześcijaństwa - Idźcie więc i na­uczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna i Ducha Świę­tego. (Mt28,19) - Kościół udziela chrztu w imię Trójcy Świętej oraz wyznaje wiarę w Trójcę Świętą. W tekstach liturgicznych Kościół zwraca się do Ojca przez Syna w Duchu Świętym. Powstaje modlitwa Chwała Ojcu i Synowi i Duchowi Świętemu. Tertulian stworzył określenie Trójcy, jako una substantia tres personae - jedna na­tura, trzy osoby.

3. Rozstrzygnięcia Soboru Nicejskiego - 325 - Sobór stwierdza jedność istoty Ojca i Syna. Twierdzi, że Jezus jest Synem Bożym i prawdziwym Bogiem. Syn pochodzi z Ojca - z substancji Ojca - przez zrodzenie. Syn jest zrodzony, a nie stworzony. So­bór używa zamiennie terminów ousia i hypostasis.

4. Ojcowie Kapadoccy - Grzegorz z Nazjanzu i Grzegorz z Nyssy - Odróżnili terminy ousia i hypostasis .Ousia odnosili do natury (substancja wspólna wszystkim jednost­kom danego rodzaju), a hypostasis do osoby (odrębna jednostka, indywiduum). Trójcę świętą ujęli w sformułowaniu mia ousia tres hypostasis. Do Ducha Świętego odnieśli oni stwierdzenie, ze jest On homousios z Ojcem i Synem - w odpowiedzi na herezje głoszące, że Duch Święty jest bytem stworzonym.

5. Sobór Konstantynopolitański - 381 - Poszerzył nicejski artykuł wiary o Duchu Świętym. Potwierdził bóstwo Ducha Świętego nazywając Go Panem - Kyrios (od­noszone do Boga). Stwierdził również, że Duch Święty jest Ożywicielem - Vivifi­cans. Następnie stwierdza, że Duch Święty pochodzi od Boga Ojca. Pojęcia Fi­lioque jeszcze nie używa. Bóstwo Ducha Świętego podkreśla stwierdzeniem, że Jemu należy się cześć i uwielbienie. Można się do Niego modlić na równi z Bogiem Ojcem i Synem Bożym.

6. Św. Augustyn - psychologiczne wyjaśnienie Trójcy Świętej - zrodzenie Syna ma na­turę intelektualną - analogicznie, jak w człowieku Słowo pochodzi z pamięci. Duch Święty jest w Trójcy Miłością, jak naucza Pismo święte, Miłość pochodzi od Ojca i Syna, nie jako obraz (jak Syn), ale jako dar, wspólnota, więź. Syn narodził się z Ojca, a Duch Święty pochodzi od Ojca i Syna.

7. Sobór Florencki - 1439-1442 - Duch Święty pochodzi odwiecznie z Ojca i z Syna - przez to posiada swoja istotę od Obydwu równocześnie. Pochodzi odwiecznie od Obydwu jako od jednej zasady i przez jedno tchnienie. Potwierdził dogmat za Sobo­rem Laterańskim IV - 1215 - w ostatnich czasach potwierdził go również papież Paweł VI w Wyznaniu wiary Ludu Bożego.

8. Spór Wschodu z Zachodem - problem Filioque (od Ojca i Syna) i per Filium (od Ojca przez Syna) - spór rozpoczął się w VIIw. za papieża Marcina I, który użył formuły Filioque w liście do Kościoła wschodniego. W Kościele prawosławnym cały czas utrzymuje się per Filium. Dla Kościoła Katolickiego Duch Święty pocho­dzi jednocześnie od Ojca i Syna, którzy stanowią jedno w sobie.

4. Tajemnica Słowa Wcielonego (unia hipostatyczna i jej konse­kwencje)

Słowo stało się ciałem (J1,14), aby nas zbawić i pojednać nas z Bogiem. Ojciec posłał swojego Syna jako ofiarę przebłagalną za nasze grzechy (jako Zbawiciela świata). Nasza upa­dła natura potrzebowała podniesienia. Słowo stało się ciałem, abyśmy poznali w ten sposób miłość Bożą, by być dla nas wzorem świętości, by uczynić nas uczestnikami boskiej natury. Wcielenie nie oznacza, że Jezus jest po części Bogiem i człowiekiem, ani że jest pomiesza­niem obu, ale że stał się prawdziwie człowiekiem, pozostając prawdziwie Bogiem. Święty Cyryl Aleksandryjski przeciwstawiając się Nestoriuszowi na Soborze Efeskim - 431 - stwierdził, że Słowo jednocząc się przez unię hipostatyczną z ciałem ożywianym Duszą ro­zumną stało się człowiekiem. Monofizyci twierdzili, że natura ludzka po wcieleniu została przejęta przez Boską (przestała istnieć) - twierdzenia te zostały potępione na Soborze Chal­cedońskim - 451 - potwierdził on unię hipostatyczną uznając Jezusa jako prawdziwego Boga i prawdziwego człowieka (z wyjątkiem grzechu). Przed wiekami Syn został zrodzony z Ojca jako Bóg, w ostatnich czasach, jako człowiek z Maryi dziewicy. Dwie natury bez pomieszania i bez rozłączenia - zjednoczenie w jednej hipostazie. W tajemniczym zjednoczeniu wcielenia przybrana natura nie uległa zniszczeniu. Zarówno w swojej duszy, jak w swoim ciele Chry­stus wyraża po ludzku boskie życie Trójcy. Dusza ludzka, którą przyjął Syn Boży jest wypo­sażona w prawdziwie ludzkie poznanie, jako takie nie mogło być ono ograniczone. Ludzkie poznanie Chrystusa w pełni uczestniczyło w znajomości wiecznych zamysłów. Słowo przy­jęło w pełni ograniczenia człowieka (dał się zobaczyć), podkreślając jednocześnie wielkość i godności człowieka. Chrystus, jako Słowo Wcielone realizował swą potrójną misję: królew­ską (pasterska), prorocką (nauczycielska) i kapłańską.

1. Koncepcje chrystologii

• Chrystologia „wywyższenia” (oddolna - szkoła Antiocheńska)- rozważanie tajem­nicy Chrystusa od postaci człowieka Jezusa z Nazaretu, w którego słowach i czynach rozpoznajemy Objawiającego się Syna Bożego, wywyższonego przez Ojca (Dz2,22-24; Dz2,33)

• Chrystologia „uniżenia” („preegzystencji”, odgórna - szkoła aleksandryjska)- roz­ważanie tajemnicy Chrystusa od Boskiej Osoby Słowa, przyjmującego ludzką naturę, w której objawia się jako odwieczny Syn Boży (J1,14; Flp2,6-11)

• Chrystologia integralna (koncentryczna) - punktem wyjścia fakt zmartwychwsta­nia (Dz4,33), z którego można wnioskować zarówno w człowie­czeństwie Jezusa, jak i o Boskiej transcendencji Jego Osoby

2. Misterium Wcielenia i Jego motywy (J1,14)

• Wcielenie - zjednoczenie osobowe dwóch natur: Boskiej i ludzkiej w jednej oso­bie Syna Bożego, nastąpiło w momencie zwiastowania (poczęcie - Łk1,35)- so­bór Nicejski 325r., sobór Efeski 431r., sobór Chalcedoński 451r.; przyjęcie ludz­kiej natury przez Osobę Syna Bożego (Ga4,4)

• Teoria historyczna (św. Tomasz)- głównym motywem Wcielenia wybawienie lu­dzi z grzechu

• Teoria transhistoryczna (Duns Szkot) - dzieło Wcielenia centralnym momen­tem w planach Bożych, ukoronowaniem człowieka i szczytem stworzenia (T. de Chardin)

• Teoria eklektyczna - Chrystus ukoronowaniem historii zbawienia i stworzenia

• Dwie natury i jedna osoba Boska - Jezus Bogiem- Człowiekiem - sobór Efeski 431r., sobór Chalcedoński 451r., sobór Konstantynopolitański II 553r., sobór Konstantynopolitański III 681r.

• Dwie wole i dwa działania (J6,38)- Konstantynopolitań­ski III 681r.

• Nieprzemijający charakter ludzkiej natury w Chrystusie- sobór Chalcedoński 451r.

3. Przymioty zjednoczenia osobowego (unii hipostatycznej --> [Author:KM] ):

• Największe z dzieł Bożych - więzią łączącą jest Osoba Syna Bożego, przybiera­jąca jako własną - ludzką naturę;

• Największe dzieło łaski Bożej - natura ludzka dostępuje najwyższej łaski zjedno­czenia z naturą Boską w Osobie Jezusa Chrystusa;

• Dzieło stworzone - rzeczywista relacja dwóch pełnych, integralnych natur posia­dających swą osobową odrębność;

• Trwałe zjednoczenie osobowe;

• Najwyższy rodzaj kultu (cultus latriae)- uwielbienie

4. Świętość Chrystusa (unia hipostatyczna i łaska uświęcająca)

• Aspekt negatywny - wolność od grzechu (1P2,22)- sobór Efeski 431r., sobór Chal­cedoński 451r., sobór Florencki 1441r.

• Aspekt pozytywny - bliskość i zjednoczenie z Bogiem; uczestnictwo w Boskiej na­turze (świętość ontologiczna); stan miłości Boga (świętość moralna)- Chrystus Pośrednikiem Łask (J1,16)

5. Tajemnica Odkupienia

Pierwszym rodzicom Bóg, po ich upadku wzbudził w nich nadzieję zbawienia przez obietnicę odkupienia (Konstytucja Dei Verbum). Z największego zła moralnego, jakie kiedy­kolwiek mogło być popełnione, z odrzucenia i zabicia Syna Bożego spowodowanego przez grzechy wszystkich ludzi, Bóg, w nadmiarze swojej łaski wyprowadził największe dobro: uwielbienie Chrystusa i nasze Odkupienie. Zło nie staje się mimo to dobrem. (KKK 312) Imię Jezus (hebr. Bóg zbawia) oznacza, że samo imię Boga jest obecne w osobie Jego Syna, który stał się człowiekiem dla powszechnego i ostatecznego odkupienia grzechów. Jest to imię Boże, je­dyne które przynosi zbawienie. Nie dano ludziom pod niebem żadnego innego imie­nia, w któ­rym moglibyśmy być zbawieni (Dz4,12). Św. Paweł mówi o Jezusie, że Jego to ustanowił Bóg narzędziem przebłagania przez wiarę mocą Jego krwi (Rz3,25). Chrystus (hebr. Mesjasz - namaszczony) ukazuje Jego Boskie posłanie. Sam Jezus określa się jako Syn Boży. To wy­znanie pojawia się już w zawołaniu setnika wobec ukrzyżowanego Jezusa: Prawdziwie ten człowiek był Synem Bożym (Mk15,39). Całe życie Chrystusa jest misterium Odkupienia. Od­kupienie przychodzi do nas przede wszystkim przez krew Krzyża, ale to mi­sterium jest obecne w dziele całego życia Chrystusa; jest już w Jego wcieleniu, przez które stawszy się ubogim, ubogacił nas swoim ubóstwem; w Jego życiu ukrytym, w którym przez swoje podda­nie naprawia nasze nieposłuszeństwo; w Jego słowie, przez które oczyszcza słu­chaczy; w Jego uzdrowieniach i egzorcyzmach, przez które On wziął na siebie nasze słabości i nosił na­sze choroby (Mt8,17); w Jego Zmartwychwstaniu, przez które nas usprawiedliwia. Całe życie Chrystusa jest misterium rekapitulacji w Nim jako Głowie. Wszystko, co Jezus uczynił, po­wiedział i wycierpiał, miało na celu na nowo skierować człowieka do jego pier­wotnego po­wołania. Św. Ireneusz mówi, że kiedy Syn Boży przyjął ciało i stał się człowie­kiem, do­konał w sobie nowego zjednoczenia długiej historii ludzkiej i dał nam zbawienie. To więc, co utra­ciliśmy w Adamie, czyli bycie na obraz i podobieństwo Boże, odzyskujemy w Jezusie Chrystusie. Śmierć Chrystusa jest równocześnie ofiarą paschalną, która wypełnia ostateczne odkupienie ludzi przez Baranka, który gładzi grzechy swiata (J1,29) i ofiarą Nowego Prze­mierza, przywracająca człowiekowi komunię z Bogiem oraz dokonującą pojednania z Nim przez Krew Przeymierza, która za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów (Mt26,28.) Ofiara Chrystusa jest jedna; dopełnia i przekracza wszystkie ofiary. Przede wszystkim jest On darem Boga Ojca, ponieważ Ojciec wydaje swego Syna, aby pojednać nas ze sobą. Jest ona również ofiarą Syna Bożego, który stał się człowiekiem; dobrowolnie i z miłości ofiaruje On swoje życie Ojcu przez Ducha Świętego, aby naprawić nasze nieposłuszeństwo. Miłość do końca(por. J13,1) nadaje ofierze Chrystusa wartość odkupieńczą i wynagradzającą, ekspia­cyjną i zadośćczyniącą. Żaden człowiek, nawet najświętszy, nie był w stanie wziąć na siebie grzechów wszystkich ludzi i ofiarować się za wszystkich. Istnienie w Chrystusie Boskiej Osoby Syna, która przekracza i jednocześnie obejmuje wszystkie osoby ludzkie oraz ustana­wia Go Głową całej ludzkości, umożliwia Jego ofiarę odkupieńczą za wszystkich. Chrystus stąpił do otchłani śmierci, aby umarli usłyszeli głos Syna Bożego, i ci, którzy usłyszą, żyli (J5,25). Jezus, Dawca życia, przez śmierć pokonał tego, który dzierżył władzę nad śmiercią, to jest diabła, i wyzwolił tych wszystkich, którzy całe życie przez bojaźń śmierci podlegli byli niewoli. Od tej chwili Chrystus Zmartwychwstały ma klucze śmierci i otchłani, a na Jego imię zgina się każde kolano istot niebieskich i ziemskich, i podziemnych. Jako sakrament Kościół jest narzędziem Chrystusa. W Jego ręku jest on narzędziem odkupienia wszystkich i sakra­mentem zbawienia. Jezus poniósł śmierć na odkupienie naszych przewinień, grzechów i prze­stępstw, stał się człowiekiem dla powszechnego i ostatecznego odkupienia grzechów. Chrystus był jedynym, który odpuszczał winy i darował grzechy co było zastrzeżone tylko dla Boga co oznaczało że sam musiał być Bogiem. Śmierć Jezusa jest jedyna i ostateczną ofiarą. Wypełnia ona ostatecznie odkupie­nie ludzi z grzechów, jest ofiarą nowego przymierza ozna­czającą pojednanie z Bogiem. Żaden czło­wiek nawet najświętszy nie mógł by wziąć na siebie grzechy wszystkich ludzi ale mógł to zrobić Jezus Chrystus jako prawdziwy człowiek i jako prawdziwy Bóg. Chrystus odkupił cały lud, przez swoją męczeńską śmierć zwyciężył Pana śmierci - Szatana i wyrwał ludzi spod jego władzy (tych co umarli przed Chrystusem). Odku­pienie jest źródłem władzy jaką Chrystus ma nad Kościołem w Duchu Świętym. Chrystus realizuje przez nią Tajemnicę miłości Boga do człowieka.

Maryja przyjmując objawienie Gabriela oddała się całkowicie osobie i dziełu swego Syna, by w zjednoczeniu z nim, dzięki łasce Bożej, służyć tajemnicy Odkupienia.

Całe życie Jezusa Chrystusa jest misterium odkupienia. Przychodzi ono do nas przez krew Krzyża, i jest obecne w całym życiu Jezusa od momentu wcielenia. Maryja jako Matka Jezusa służy w tajem­nicy odkupienia.

6. Boże Macierzyństwo Maryi (Siudy 76nn)

Opisy potwierdzające Boże macierzyństwo Maryi znajdujemy w Piśmie Świętym. Ewan­gelie podają opis nawiedzenia św. Elżbiety. Macierzyństwo Maryi jest jej uczestnictwem w dziele zbawienia. Syn Boży jest zrodzony z niewiasty (Ga4,4). Maryja daje nam nowe stwo­rzenie: jak przez nieposłuszeństwo Ewy wszedł grzech, tak przez posłuszeństwo Maryi doko­nało się zbawienie, pisze św. Ireneusz z Lyonu. Maryja jest jedynym ziemskim rodzicem Je­zusa (posiadanie ciała i możliwości dziedziczenia jej cech somatycznych i psychicznych). Włącza się w ten sposób w dzieło odkupienia. Boże macierzyństwo jest podstawą wszystkich innych jej przywilejów. Przez zrodzenie Chrystusa Maryja staje się pośrednio matką Jego Mistycznego Ciała - Kościoła (J19,26n) i podstawą duchowego macierzyństwa wszystkich ludzi. Jest matką ludzi, służy Jezusowi (warunek odrodzenia), współpracuje z miłością, by wierni rodzili się w Kościele (św. Augustyn). Wstawia się za ludźmi u Syna. Maryja włącza się w Tajemnicę Krzyża - znak zbawienia. Jest modelem pierwszej chrześcijanki - miłowanie Jezusa, całkowite zawierzenie i zaangażowanie w Jego Ewangelię.

1. Sobór Efeski - 431 - Theotokos - z gr. Matka Boga - w sposób nierozłączny wpi­sany jest w teologie Wcielenia Jezusa Chrystusa. Istniał konflikt pomiędzy św. Cy­rylem a Nestoriuszem (patryjarcha Konstantynopola), który zwalczał tytuł Theoto­kos. Twierdził, że powinno być Christotokos . Negował możliwość przypisania wła­ściwości dwóch natur w jednej osobie Jezusa Chrystusa. Św. Cyryl kładzie nacisk przede wszystkim na jedność Słowa Wcielonego. Unia hipostatyczna zjednoczyła boskość i człowieczeństwo Chrystusa. Już w łonie Maryi Słowo złączyło się z czło­wiekiem, w momencie poczęcia - stąd tytuł Theotokos. Zrodzenie przyszło poza wszelkim kontaktem seksualnym, na płaszczyźnie czysto duchowej.

Słowo przyszło w chwili poczęcia!

2. Sobór Chalcedoński - 451 - potwierdził dogmat Theotokos - mówiła o tym rów­nież tradycja wcześniejsza: Aleksander z Aleksandrii, Grzegorz z Nazjanzu i Św. Ambroży.
   

3. Plan zbawienia - Gdyby Maryja (jako Theotokos) nie urodziła Jezusa Chrystusa jako człowieka, nie byłby On w pełni człowiekiem. Nie mógłby nas zbawić jako lu­dzi, nie będąc prawdziwym człowiekiem.

4. Pismo Święte - nie ma tu wyraźnego stwierdzenia Theotokos, ale wiemy, że Jezus Chrystus jest prawdziwym Bogiem (1J5,20) i Maryja jest matką Jezusa Chrystusa (Mt1,18) - czyli Theotokos.

5. Ujęcia mariologii:

• Chrystocentryczne - Maryja człowiekiem szczególnie blisko związanym z przy­chodzącym na świat Chrystusem - -Zbawicielem - obdarzenie wyjątkowymi ła­skami

• Eklezjocentryczne - Maryja człowiekiem powołanym w Bożym planie zbawie­nia do spełnienia szczególnych zadań - rola w społeczności Kościoła

7. Maryja w tajemnicy Kościoła (Siudy 203nn)

Już dla Św. Ambrożego (IVw) Maryja jest typem Kościoła. Do Konstytucji Dogmatycznej o Kościele Lumen Gentium włączono tezy Maryjne potwierdzając jej głęboki związek z Ko­ściołem. Rozdział VIII zatytułowano Boża Dziewica i Kościół. Maryja jest Matką dziewiczą ponieważ uwierzyła w Słowo Boga. Dziewictwo przyporządkowane jest macierzyństwu, bezwzględnym oddaniu się bez zastrzeżeń swym matczynym obowiązkom. Kościół naśladuje Maryję w jej dziewictwie, gdy nieskazitelnie i w czystości dochowuje wiary danej Oblubień­cowi. Kościół naśladuje Maryję w jej macierzyństwie stając się również matką dzięki przyj­mowanemu z wiarą Słowu Bożemu. Ponieważ przez przepowiadanie i chrzest rodzi do no­wego i nieśmiertelnego życia synów z Ducha Świętego poczętych i z Boga zrodzonych. Ma­ryja jest Niepokalanie Poczęta (Łk1,28) - oparcie na Boskim macierzyństwie - jest wolna od grzechu pierworodnego i przepełnienia Łaską (Pius IX - 1854). Pełnia łask ukazała się we Wniebowzięciu (Pius XII - 1.XI.1950).

1. Maryja jest:

• Matką - przyczynowość - papież Paweł VI na zakończenie Soboru Watykań­skiego II uroczyście ogłosił Maryję, Matką Kościoła. Maryja, jako że narodziła Głowę Kościoła - Jezusa Chrystusa, a potem uczestniczyła w narodzinach Ko­ścioła, może być nazwana Matką Kościoła. Oto Matka Twoja (J19). Maryja jest Matką Kościoła (Paweł VI 21 XI 1964r.) w porządku łaski i zarazem duchową matką wszystkich ludzi (Rdz3,15). Boża Rodzicielka jest pierwowzorem Ko­ścioła w porządku wiary, miłości i doskonałego zjednoczenia z Chrystusem (KK63)

• Członkiem - immanentność - jest w Kościele - połączona z ludźmi, gdyż fizycz­nie pochodzi z naszego rodu, z rodu Adama; przed Kościołem - wyprze­dza Kościół w świętości, w otrzymaniu Ducha Świętego, w zbawieniu i cierpie­niu - współcierpi z Chrystusem; ponad Kościołem - góruje nad wszystkimi swoją świętością, Niepokalanym Poczęciem, jest tuż po Chrystusie.

• Typem - wzorczość - jest jedną osobą, a Kościół ludem. Jest wzorem wiary, miło­ści i doskonałego zjednoczenia z Chrystusem. Kościół naśladuje Maryję w jej dziewictwie i macierzyństwie. Maryja jest idealnym odzwierciedleniem, ty­pem Kościoła.

2. Dziewictwo fizyczne i duchowe

• Virgiritas in partum - dziewictwo przed poczęciem i zrodzeniem Jezusa (Mt1,18-25; Łk1,26n; Łk1,34n)- symbol nicejsko-konstantynopolitański, synod Laterański - 649r, KK57, „credo” Pawła VI

• Vergiritas in partu - dziewictwo w czasie zrodzenia Jezusa - św. Ambroży, św. Augustyn, KK 57

• Vergiritas post partum - dziewictwo po narodzeniu Jezusa - św. Hieronim, św. Ambroży, św. Augustyn

3. Maryja w dziele odkupienia

• Obiektywne - faza przygotowawcza - zrodzenie Syna Bożego, wychowanie, mo­ralne wspieranie

• Subiektywne - Pośredniczka łask (Mediatrix) przez Chrystusa i w Chrystusie

8. Dzieło usprawiedliwienia człowieka grzesznego (wiara-na­dzieja-miłość) (KKK1987nn)

Usprawiedliwienie nie jest tylko odpuszczeniem grzechów (aspekt negatywny), lecz także odnowieniem i uświęceniem wewnętrznego człowieka (aspekt pozytywny - współumie­ranie i współzmartwychwstanie z Chrystusem (Rz6,6-13) przez dobrowolne przyjęcie łaski i darów, przez co człowiek staje się z niesprawiedliwego sprawiedliwym, z nieprzyjaciela przyjacie­lem, aby był dziedzicem życia wiecznego według nadziei - sobór Trydencki - 1546.

Stworzenie człowieka na obraz i podobieństwo Boga: obraz - rzeczywistość Boża wci­śnięta w sercu człowieka, podobieństwo - łaska uświęcająca; grzech - człowiek pozostaje obrazem a traci podobieństwo. Łaska Ducha Świętego, to moc usprawiedliwienia człowieka, tzn. obmycia z grzechów i udziela­nia „sprawiedliwości Bożej przez wiarę w Jezusa Chrystusa” (Rz3,22) i przez Chrzest (Rz6,8-11) - udział w Męce Chrystusa (umieranie dla grzechu) i w Jego Zmartwychwsta­niu (rodzenie do nowego życia)- włączenie w Ciało Chrystusa - Kościół. Sobór Trydencki - 1546 - w dekrecie O Usprawiedliwieniu mówił o działaniu uprzedzającym sakrament.

1. Elementy konstytutywne usprawiedliwienia

• usprawiedliwienie (dyspozycja)

• zgoda

• współdziałanie

• przygotowanie

• nawrócenie

• poruszenie ze strony Boga.

2. Natura usprawiedliwienia

• Dobrowolne przyjęcie - przygotowanie do usprawiedliwienia (wiara, uczynki)

• Istotny element w wierze - dobrowolne przyjęcie prawdy

• Przyjaźń z Bogiem

3. Przyczyny usprawiedliwienia

• Sprawcza (główna) sprawcą usprawiedliwienia jest Bóg

• Zasługująca - tajemnica Wcielenia Syna Bożego - tajemnica Paschalna

• Celowa - chwała Boża i zbawienia człowieka

• Narzędziowa - sakramentalna struktura Kościoła (chrzest i pokuta)

• Formalna - sprawiedliwość Boża - wynik przybycia do człowieka Osób Boskich

4. Skutki formalne usprawiedliwienia

• Uczestnictwo w Bożej naturze (2P1,4; J1,16)

• Dziecięctwo Boże (Rz8,12-17)

• Zamieszkanie Boga w człowieku

• Przyjaźń z Bogiem

5. Przymioty usprawiedliwienia

• Darmowość

• Nadprzyrodzoność

• Dobrowolność

• Nierówność - „usprawiedliwienie jest nierówne i może wzrastać”(Ef4,7)

• Niepewność - „nikt nie może być pewny pewnością wiary, że jest usprawiedli­wiony”, chyba że Bóg mu to objawił (pewność wiary - Chrystus Bóg i czło­wiek

• Utracalność - „łaska usprawiedliwienia jest utracalna i w rzeczywistości jest tra­cona przez jakikolwiek grzech śmiertelny”

6. Dary otrzymane w usprawiedliwieniu (dary Ducha św.)

• Mądrość - uchwycenie chrześcijańskiego sensu życia

• Rozum - głębsze wniknięcie w tajemnice objawienia

• Umiejętność - rozeznanie wewnętrzne

• Rada - ukształtowanie sądu

• Męstwo - wprowadzenie w życie rad ewangelicznych (strona pozytywna), walka z poku­sami (strona negatywna)

• Pobożność (wiedza) - ukształtowanie życia jako służby Bogu i bliźniemu

• Bojaźń Boża - odwrócenie się od grzechu z miłości do Boga

7. Dzieło usprawiedliwienia człowieka

• Nawrócenie

• Uwolnienie od grzechu - miłosierdzie Boże - pojednanie człowieka z Bogiem

• Przyjęcie sprawiedliwości Bożej przez wiarę w Jezusa - wszczepienie w serce człowieka wiary, nadziei i miłości

• Wysłużenie przez Mękę Chrystusa

• Współpraca łaski Bożej z wolnością człowieka

• Najdoskonalsze dzieło miłości Bożej objawionej w Jezusie Chrystusie i udziela­nej przez Ducha Świętego

• Narodziny „wewnętrznego człowieka”(Rz7,22)- uświęcenie

8. Cnoty teologiczne otrzymane w momencie usprawiedliwienia

• Wiara - uznanie, przyjęcie prawdy objawionej przez Boga, otwarcie na łaskę - ko­nieczna do zbawienia (Rz5,1); Bóg jako prawda; siedziba wiary - umysł

• Nadzieja - ufne pragnienie osiągnięcia wiekuistego szczęścia i środków prowadzą­cych do tego celu, w oparciu o konieczną pomoc Bożą, dawaną przez Chrystusa - konieczna ko­nieczność środka do zbawienia; Bóg jako dobro dla nas; siedziba na­dziei- duchowa wła­dza woli

• Miłość - absolutna dobroć Boga udzielająca się stworzeniom rozumnym jako Jego dzie­ciom; konieczna konieczność środka do uzyskania usprawiedliwienia pozasakra­mental­nego i osiągnięcie zbawienia; Bóg jako dobro samo w sobie; siedziba miłości - uczucia

9. Kościół jako zgromadzenie Eucharystyczne (rola sakramen­tów w życiu Kościoła)

1. Kościół zgromadzeniem eucharystycznym - Eucharystia centrum życia Kościoła

• Ostatnia wieczerza - ustanowienie przez Chrystusa eucharystycznej Ofiary Ciała i Krwi swojej dla utrwalenia Ofiary Krzyża- powierzenie pamiątki swej Męki i Zmartwychwsta­nia umiłowanej Oblubienicy- Kościołowi - sakrament miłosier­dzia, znak jedności, węzeł miłości, uczta paschalna, w której „spożywamy” Chrystusa, a dusza napełnia się łaską i otrzymuje zadatek przyszłej Chwały (KL47) Wieczerza Pańska jest zapowiedzią uczty niebieskiej.

• Eucharystia - źródło i szczyt życia Kościoła - wszystkie sakramenty, kościelne po­sługi i dzieła apostolstwa wiążą się z Eucharystią i do niej zmierzają - jest w niej zawarte duchowe dobro Kościoła, sam Chrystus, nasza Pascha. Przez cele­brację Eucharystii jednoczymy się z liturgią niebieską i uprzedzamy życie wieczne, gdy Bóg będzie wszystkim we wszystkich (1Kor15,28). Jest komunią życia z Bogiem i jednością ludu Bożego, szczytem działania, przez które Bóg w Chry­stusie uświęca świat, szczytem kultu, jaki ludzie w Duchu Św. oddają Chrystusowi, a przez Niego Ojcu. Eucharystia jest dziękczynieniem składanym Bogu przez i z Chrystusem w liturgii Kościoła - ofiarą uwielbienia w imieniu stworzenia. Eucharystia celebrowana jest w zgromadzeniu wiernych, które jest widzialnym znakiem Kościoła. Jest pamiątką Męki i Zmartwychwstania, Świętą i Boską liturgią - centralnym miejsce w liturgii Kościoła, jej najgłębszym wyra­zem (naj­świętszy sakrament), uobecnieniem jednej ofiary Chrystusa Zbawiciela i włączeniem w nią ofiary Kościoła. Eucharystia tworzy Kościół - Kielich błogo­sławieństwa, który błogosławiony, jest udzia­łem (koinonia) we Krwi Chrystusa. Chleb, który łamiemy, jest udziałem (koinonia) w Ciele Chrystusa. Ponieważ je­den jest chleb, przeto my, liczni, tworzymy jedno Ciało. Wszyscy bowiem bie­rzemy z tego samego chleba (1Kor10,16n). Msza święta jest uczestnictwem Ko­ścioła, Ciała Chrystusa, w ofierze swojej Głowy, a poprzez Komunię - zjed­no­czeniem z Chrystusem i uczestnictwem w Jego Ciele i Krwi we wspólnocie z Nim - na łamaniu chleba.

2. Rola sakramentów w życiu Kościoła

• Sakramenty Chrystusa - „moce, które wychodzą” z zawsze żywego i ożywiają­cego Ciała Chrystusa - arcydzieło Boże w nowym i wiecznym Przymierzu Boga z człowiekiem.

• Sakramenty Kościoła

• przez Kościół - Kościół sakramentem działania Chrystusa dzięki posłaniu Ducha św. - „Kościół jest w Chrystusie nie jako sakramentem czyli znakiem i narzędziem wewnętrz­nego zjednoczenia z Bogiem i jedności całego rodzaju ludzkiego...” (KK1)

• dla Kościoła - budowanie Kościoła - ukazują i udzielają ludziom, zwłaszcza w Euchary­stii, tajemnicę komunii Boga Miłości, Jedynego w Trzech Oso­bach

• Chrzest, bierzmowanie, sakrament święceń kapłańskich - wyciśnięcie cha­rakteru sakramen­talnego („pieczęć”) - upodobanie do Chrystusa i Kościoła, urzeczywistnianie przez Ducha św. - pozytywna dyspozycja do pojęcia łaski, obietnica, zapewnienie opieki Bożej oraz powołania do kultu Bożego i służby Kościołowi

• Sakramenty wiary - uświęcenie człowieka, budowanie Mistycznego Ciała Chrystusa - Kościoła, oddawanie czci Bogu, pouczenia, wzrost, umocnienie, wyrażenie i rozwój wiary w Kościele (lex credenti- prawo modlitwy prawem wiary)

• Sakramenty zbawienia - działają ex operato („przez sam fakt spełnienia czynno­ści”), mocą zbawczego dzieła Chry­stusa, dokonanego raz na zawsze - urzeczywistnianie przez moc Bożą

• Sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego

• Chrzest - fundament życia chrześcijańskiego: odpuszczenie grzechów, dzie­cięctwo Boże, wszczepienie w Chrystusa i Kościół, niezatarte duchowe zna­mię

• Bierzmowanie - dopełnienie łaski chrztu: głębsze zakorzenienie w dziecięc­twie Bożym, ściślejsze zjednoczenie z Chrystusem, pomnażanie darów Ducha św., udoskonalenie więzi z Kościołem, udzielanie szczególnej mocy Ducha św. do darowania świadectwa wiary słowem i czynem

• Eucharystia - dopełnienie wtajemniczenia chrześcijańskiego: umocnienie wię­zów miłości z Chrystusem, Kościołem, uczestnictwo w ofierze Chrystusa, założonej raz na zawsze Ojcu na Krzyżu

• Sakramenty uzdrowienia

• Pokuta i pojednanie: przebaczenia zniewagi wyrządzonej Bogu, pojednanie z Kościołem

• Namaszczenie chorych: szczególny dar Ducha św., zjednoczenie z męką Chrystusa, łaska eklezjalna, przygotowanie do ostatniego przyjścia

• Sakramenty w służbie komunii

• Kapłaństwo (sakrament święceń): upodobanie do Chrystusa dzięki specjalnej łasce Ducha św., udział w potrójnej funkcji Chrystusa: królewskiej, proroc­kiej i kapłańskiej

• Małżeństwo: „konsekwencja do obowiązków swego stanu i godności”- znak związku Chry­stusa i Kościoła

10. Treść artykułu: „wierzę w życie wieczne”

Człowiek wierzący łączy własną śmierć z śmiercią Jezusa Chrystusa i traktuje ją jako przejście do Niego do wieczności, do życia wiecznego. Jezus przez swoją śmierć na krzyżu i zmartwychwstanie otworzył nam niebo.

1. Sąd szczegółowy - Polega na odniesieniu życia człowieka do życia Chrystusa, zaraz po śmierci człowiek w sądzie szczegółowym otrzymuje „zapłatę” i albo idzie do nieba, czyśćca albo zostaje potępiony.

2. Niebo - jest celem ostatecznym i spełnieniem najważniejszych dążeń człowieka. Każdy wierny zmarły - ochrzczony - jeśli umarł w łasce uświęcającej (nie ma nic do odpokutowania) od razu zanim jeszcze nastąpi Sąd Ostateczny może oglądać Boga widzeniem intuicyjnym, a także twarzą w twarz. Kontemplacja Boga twarzą w twarz jest nazywana „Wizją uszczęśliwiającą”

3. Końcowe oczyszczenie - czyściec - Naukę wiary o czyśćcu sformułował Kościół na soborze Florenckim i Trydenckim opierając się na tekstach Pisma Św. ( 1Kor 3,15 ), mówiących o ogniu oczyszczającym. Człowiek jeśli umierając nie do końca oczyścił się ze swoich win przechodzi przed sądem właśnie takie oczyszczenie. Nauka ta opiera się na ST (2Mch12,45) „Dlatego właśnie Juda Machabeusz sprawił że zło­żono ofiarę przebłagalną za zabitych...”.

4. Piekło - Zasadnicza kara wieczna polega na oddzieleniu od Boga. Sam Bóg nie prze­znacza nikogo na wieczne potępienie, to człowiek przez swój wolny wybór zła skazuje się na ogień wieczny. Już Pan Jezus mówił o tych, którzy odrzucają wiarę i sami zatracają swe ciało i duszę ( Mt 10,28 ). Kościół wzywa do odpowiedzialności i nawrócenia bo nie znamy dnia ani godziny.

5. Sąd ostateczny - Sąd ostateczny nastąpi w momencie powtórnego przyjścia Chry­stusa na ziemię i nikt tylko sam Bóg zna dokładnie datę tego momentu. Wszyscy żywi i umarli usłyszą głos wołający na sąd ostateczny i zostaną rozliczeni ze swoich czynów tak dobrych jak i złych i pójdą albo do raju albo na wieczne potępienie (J5,28-29).

6. Nadzieja Nowego Nieba i Nowej Ziemi - Na końcu świata cały wszechświat zosta­nie odmieniony i ci, którzy dostąpią łaski zbawienia będą królować razem z Jezusem Chrystusem jako głową w chwale wiecznej - będzie nowe niebo i nowy świat.

Baniu & Woju Ex Universa 2003 Strona 1

określenie „unia” w stosunku do Chrystusa należy rozumieć w znaczeniu substancjalnym, osobowym i nadprzyrodzonym

---