Ekonomika budownictwa - jedna z gałęzi nauk ekonomicznych badająca zjawiska pojawiające się w toku szeroko pojętej realizacji procesu inwestycyjnego. Cele:

-wyjaśnienie jakościowych i ilościowych prawidłowości rozwoju budownictwa;

-wskazanie metod postępowania przy ustalaniu optymalnych, najbardziej efektywnych decyzji, nieodzownych w procesach planowania, projektowania i realizacji;

-wytyczenie takich form i metod działania ekonomicznego w zakresie planowania, finansowania, ustalania kosztów oraz organizowania i zarządzania, które zapewnią w najwyższej mierze ekonomiczną efektywność nakładów finansowych i nakładów pracy.

Inwestycje - wszelkie nakłady gospodarcze ponoszone na powiększanie i modernizację istniejących obiektów majątku trwałego oraz na włączanie do eksploatacji nowych .

Nakłady inwestycyjne, nakłady gospodarcze ponoszone w związku z odtwarzaniem (restytucją) zużytych zasobów środków produkcji lub ich powiększaniem. Te pierwsze umożliwiają utrzymanie produkcji na dotychczasowym poziomie, drugie - umożliwiają jej wzrost Nakłady inwestycyjne mogą obejmować :

-nakłady na roboty budowlano-montażowe,

-na zakup maszyn i urządzeń,

-pozostałe (przygotowanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej, przygotowanie placu budowy, zakup licencji lub patentu, szkolenie załogi itp.).

W zależności od podmiotów finansujących można wyróżnić: nakłady publiczne (realizowane ze środków budżetu państwa) oraz prywatne (dokonywane przez przedsiębiorstwa).

Źródła pochodzenia środków na inwestycje :

1.AMORTYZACJA - uzyskiwanie środków na inwestycje odtworzeniowe drogą reprodukcji prostej (w procesie produkcji musi następować odtworzenie zużytych środków produkcji). Zapewnia to utrzymanie niezmiennej wartości majątku trwałego i tym samym zapobiega jego dekapitalizacji. Amortyzacja jest to równowartość zużycia składników bazy technicznej skalkulowana w skali roku.

Środek nie jest trwały, wartość <3,500zl okres użytkowania <1roku

Środek trwały, okres użytkowania > 1roku

Amortyzacja metody:

Ustawa określa wiele metod amortyzacji, wśród których może wybierać podatnik. Mogą to być następujące metody amortyzacji środków trwałych:-

a) metoda liniowa- równe wartośc

Ar- roczny odpis amortyzacji
I-wartość początkowa środka trwałego
Wk- Wartość końcowa środka trwałego
T-okres zużywania w latach

Lk- przewidywane koszty likwidacji środka
Rk- przewidywane koszty niezbędnych remontów
Roczna stopa amortyzacji Sar=Ar/I

b) metoda degresywna- W amortyzacji metodą degresywną występują dwa etapy:

-etap pierwszy, w którym następuje amortyzacja metodą degresywną;

-etap drugi, w którym następuje amortyzacja metodą liniową.

c) Korzystna metoda 30 % - w dniu przystąpienia do użytkowania odliczone 30%

d) Metoda według stawek indywidualnych

Wyboru jednej z metod amortyzacji dla poszczególnych środków trwałych dokonuje się przed rozpoczęciem ich amortyzacji . Wybraną metodę stosuje się do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego i nie można jej zmienić w trakcie procesu amortyzacji. W ramach stawek podwyższonych i obniżonych dopuszczalne są jednak zmiany stawek.

2. Z zysku - osiągany zysk przeznacza się na inwestycje

3. Kredyt bankowy .

4. Dotacje z budżetu państwa w przypadku inwestora państwowego . 5. Emisja akcji

Kosztorys -część dokumentacji projektowej zawierająca wycenę robót budowlano - montażowych w technologicznej kolejności wykonania , opartą na jednostkowych nakładach rzeczowych i aktualnych cenach jednostkowych w metodzie szczegółowej lub cenach jednostkowych robót w metodzie uproszczonej
KOSZTORYS- dokument określający kalkulację ceny wg ustalonych metod, w oparciu o przedmiar lub obmiar robót, a w przypadku kosztorysu inwestorskiego jest szacunkiem kosztów do poniesienia.

Umiejscowienie w procesie inwestycyjnym :

1. Programowanie

2. Planowanie- wycena wskaźnikowa i badanie efektywności ekonomicznej inwestycji

3. Projektowanie- kosztorysy inwestorskie i ofertowe

4. Wykonawstwo - kosztorysy powykonawcze i zamienne

5. Rozruch, przekazanie do użytkowania

Specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót budowlanych - opracowanie zawierające zbiory wymagań w zakresie sposobu wykonania robót budowlanych, obejmujące w szczególności wymagania w zakresie właściwości materiałów, wymagania dotyczące sposobu wykonania i oceny prawidłowości i wykonania poszczególnych robót, określenie zakresu prac, które powinny być ujęte w cenach poszczególnych pozycji przedmiaru, wskazanie podstaw określających zasady przedmiarowania, a w przypadku braku podstaw - opis zasad przedmiarowania.

Założenia wyjściowe do kosztorysowania - ustalone przez zamawiającego dane techniczne, technologiczne i organizacyjne nieokreślone w dokumentacji projektowej i specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych, a mające wpływ na wysokość ceny kosztorysowej, oraz ustalone przez
zamawiającego wymagania dotyczące metod i podstaw opracowania kosztorysu, w szczególności w zakresie formuły kalkulacyjnej oraz podstaw i ustalania cen jednostkowych lub jednostkowych nakładów rzeczowych i podstaw cenowych.

Katalogi jednostkowych nakładów rzeczowych (katalogi) -

Wszelkiego rodzaju publikacje określające dla szczegółowo opisanych robót, rodzaj i ilości jednostkowych nakładów rzeczowych na jednostkę danej roboty

Jednostkowe nakłady rzeczowe - nakłady rzeczowe czynników produkcji: robocizny, materiałów oraz pracy sprzętu, ujęte w katalogach lub ustalone na podstawie analizy indywidualnej.

Ceny jednostkowe czynników produkcji - stawki robocizny i ceny materiałów oraz pracy sprzętu przyjmowane do kalkulacji robót metodą szczegółową,

Ceny jednostkowe robót - ustalone w drodze kalkulacji szczegółowej przez wykonawcę robót lub pozyskane z powszechnie dostępnych źródeł ceny za wykonanie określonej jednostki przedmiarowej robót, na odpowiednim poziomie ich agregacji.

Koszty pośrednie - składnik kalkulacyjny ceny kosztorysowej, uwzględniający nie ujmowane w kosztach bezpośrednich koszty zaliczane zgodnie z odnośnymi przepisami do kosztów uzyskania przychodów. Obejmują one w szczególności koszty ogólne budowy oraz koszty zarządu przedsiębiorstwa wykonawczego.

Zysk - składnik kalkulacyjny ceny kosztorysowej, stanowiący nadwyżkę przychodów wykonawcy nad kosztami wykonania robót, uwzględniający również ryzyko wykonawcy.

Analizy indywidualne - szczegółowe analizy niezbędne do indywidualnego ustalenia nakładów rzeczowych przypadających na jednostkę przedmiarową robót.
Przedmiar robót- zestawienie przewidywanych do wykonania robót wg technologicznej kolejności ich wykonania wraz z obliczeniem i podaniem ilości robót w ustalonych jednostkach przedmiarowych oraz ze wskazaniem podstaw do ustalenia szczegółowego opisu robót lub wprost ze szczegółowym ich opisem obejmującym wyszczególnienie i opis czynności składowych, sporządzane przed wykonaniem robót na podstawie dokumentacji projektowej i specyfikacji technicznej wykonania i odboru robót.

Podstawy sporządzania kosztorysów
W zależności od przeznaczenia należy posługiwać się jednym z następujących rodzajów kosztorysów:

kosztorys inwestorski,

kosztorys ofertowy,

kosztorys zamienny,

kosztorys powykonawczy.

Kosztorys inwestorski stanowi kalkulację szacunkową kosztów wykonania robót i jest przygotowywany przez zamawiającego (inwestora).

Kosztorys ofertowy stanowi kalkulację ceny oferty i jest opracowywany przez wykonawcę przed przystąpieniem do robót.

Kosztorys zamienny stanowi kalkulację dla ustalenia zmiany ceny ustalonej w umowie i jest przygotowywany przez wykonawcę po wykonaniu robót jako propozycja zmian kosztorysu ofertowego z uwagi na zmiany pierwotnie przewidzianych ilości jednostek przedmiarowych (robót).

Kosztorys powykonawczy stanowi kalkulację dla ustalenia wynagrodzenia wykonawcy za wykonane roboty, gdy nie został opracowany kosztorys ofertowy; jest on sporządzany przez wykonawcę po wykonaniu robót.

Podstawy sporządzania kosztorysu inwestorskiego stanowią:

-dokumentacja projektowa,

-specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót,

-przedmiar robót,

-założenia wyjściowe do kosztorysowania,

-ceny jednostkowe - dla kalkulacji uproszczonej,

-jednostkowe nakłady rzeczowe zawarte w katalogach lub ustalone na podstawie kalkulacji indywidualnej - dla kalkulacji szczegółowej,

-ceny jednostkowe czynników produkcji (C_r, C_m, C_s) oraz wskaźniki kosztów pośrednich i narzutu zysku - dla kalkulacji szczegółowej.

Podstawy sporządzania kosztorysu ofertowego stanowią:

-dokumentacja projektowa,

-specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót,

-przedmiar robót

,-założenia wyjściowe do kosztorysowania, kosztorysowania względnie dane wyjściowe do kosztorysowania - przy bezprzetargowym trybie udzielania zamówienia,

-ceny jednostkowe - dla kalkulacji uproszczonej,

-jednostkowe nakłady rzeczowe zawarte w katalogach lub ustalone na podstawie kalkulacji indywidualnej - dla kalkulacji szczegółowej,

-ceny jednostkowe czynników produkcji (C_r, C_m, C_s) oraz wskaźniki kosztów pośrednich i narzutu zysku - dla kalkulacji szczegółwej.

-obowiązujące na podstawie odrębnych przepisów zasady obliczania podatku od towarów i usług.

Podstawy sporządzania kosztorysu zamiennego stanowią:

- dokumentacja budowy - księga obmiaru i dziennik budowy, -

-kosztorys ofertowy w części cen jednostkowych lub jednostkowych nakładów rzeczowych oraz cen czynników produkcji, kosztów pośrednich lub ich wskaźników.

Podstawy sporządzania kosztorysu powykonawczego stanowią: -

-dokumentacja budowy, obejmująca dokumentację projektową, dziennik budowy i księgę obmiarów, protokoły odbiorów częściowych i końcowych, operaty geodezyjne, a w przypadku realizacji obiektów metodę montażu - także dziennik montażu,

-dane wyjściowe do kosztorysowania,

-ceny jednostkowe robót określone zgodnie z ustaleniami w danych wyjściowych do kosztorysowania - dla kalkulacji uproszczonej,

-jednostkowe nakłady rzeczowe, ceny jednostkowe czynników produkcji, wskaźniki kosztów pośrednich i narzutu zysku, określone zgodnie z ustaleniami w danych wyjściowych do kosztorysowania - dla kalkulacji szczegółowej,

-obowiązujące na podstawie odrębnych przepisów zasady obliczania podatku od towarów i usług.

Uproszczona metoda kalkulacji kosztorysowej

Formuły kalkulacji uproszczonej.

.Kalkulacja uproszczona polega na obliczeniu ceny kosztorysowej obiektów lub robót budowlanych, jako sumy iloczynów odpowiednio ustalonych jednostek przedmiarowych i cen jednostkowych, z uwzględnieniem podatku od towarów i usług (VAT) - wg formuły: C_k = ∑ L * Cj + P_v gdzie: C_k - oznacza cenę kosztorysową,

L - oznacza ilość ustalonych jednostek przedmiarowych

Cj - oznacza ceny jednostkowe dla ustalonych jednostek przedmiarowych

P_V - oznacza podatek od towarów i usług (VAT), naliczony zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Zgodnie z postanowieniami założeń wyjściowych do kosztorysowania lub uzgodnieniami stron w danych wyjściowych do kosztorysowania, cenę kosztorysową obiektów lub robót budowlanych można obliczać na różnych poziomach agregacji robót, przy wykorzystaniu cen odniesionych do jednostek przedmiarowych właściwych dla danego poziomu.

Zasadniczo wyróżnia się cztery poziomy agregacji robót:

-roboty (roboty podstawowe) - stopień scalenia jak w Katalogach Nakładów Rzeczowych (KNR) , Katalogach Norm Nakładów Rzeczowych (KNNR),

-roboty scalone (asortymenty robót),

-elementy scalone (elementy obiektów) -

stopień scalenia niejednolity wykorzystywane jako nośniki cen,

-obiekty - stopień scalenia odpowiadający definicji obiektu budowlanego.

Ceny jednostkowe stosowane w kalkulacji uproszczonej można ustalać na podstawie:

-kalkulacji własnej wykonawcy robót,

-publikowanych informacji o cenach jednostkowych,

-dwustronnych negocjacji.

Kalkulacja własna ceny jednostkowej, sporządzana przez wykonawcę robót, polega na szczegółowym obliczeniu kosztów robocizny, materiałów z kosztami zakupu, pracy sprzętu, niezbędnych do wykonania robót objętych daną jednostką przedmiarową oraz na dodaniu kosztów pośrednich i zysku. Ceny jednostkowe przyjmowane do kalkulacji uproszczonej nie uwzględniaj ą podatku od towarów i usług (VAT). Podatek ten należy doliczyć dopiero na końcu kosztorysu (patrz formuła w pkt 2.1.1.).

Cenę jednostkową dla określonej roboty wykonawca robót może obliczyć według formuły:

Cj = r_j+ M_nj + Sj + Kpj + Zj gdzie:

Rj - oznacza wartość kosztorysową robocizny na jednostkę przedmiarową,

M_nj - oznacza wartość kosztorysową materiałów na jednostkę przedmiarową robót, obliczoną w cenach nabycia materiałów,

Sj - oznacza wartość kosztorysową pracy sprzętu na jednostkę przedmiarową,

Kpj - oznacza koszty pośrednie na jednostkę przedmiarową,

Zj - oznacza zysk kalkulacyjny na jednostkę przedmiarową.

Szczegółowa metoda kalkulacji kosztorysowej

Formuły kalkulacji szczegółowej

Kalkulacja szczegółowa polega na obliczeniu ceny kosztorysowej obiektu lub robót budowlanych jako sumy iloczynów: ilości ustalonych jednostek przedmiarowych robót, jednostkowych nakładów rzeczowych i ich cen oraz doliczonych odpowiednio kosztów pośrednich i zysku, z uwzględnieniem podatku od towarów i usług (VAT) - według formuły:

C_K = R + M + S + K_z+ K_O +Z + P_V gdzie

:Ck - oznacza cenę kosztorysową

R - koszty bezpośrednie robocizny

M - koszty bezpośrednie materiałów

S - koszty bezpośrednie pracy sprzętu

K_Z - koszty zakupu (transportu)

K_O - koszty ogólne (pośrednie)

Z - Zysk

P_v - oznacza podatek od towarów i usług (VAT).

R +M+S - są to koszty bezpośrednie

R = i * n_r * c_r

M = i * n_m * c_m

S = i * n_ps * c_ps

i - oznacza ilość ustalonych jednostek przedmiarowych robót - z przedmiaru lub obmiaru robót

n - oznacza jednostkowe nakłady rzeczowe: robocizny - n_r , materiałów - n_m ,pracy sprzętu i środków transportu technologicznego - n_ps , c- oznacza ceny jednostkowe czynników produkcji, obejmujące: godzinową stawkę robocizny kosztorysowej - C_r,

jednostkowe ceny nabycia materiałów (tzn. jednostkowe ceny zakupu materiałów) - Cm,

ceny jednostkowe maszynogodziny pracy sprzętu i środków transportu technologicznego - C_ps,

Robocizna (R) bezpośrednia— obejmuje sumę składników wynagrodzenia wraz ze wszystkimi ich obciążeniami, wynikającymi z przepisów finansowych, układów zbio­rowych i indywidualnych warunków umownych. Są to płace robotni­ków zatrudnionych bezpośrednio przy wykonywaniu robót budow­lanych wraz z czynnościami pomocniczymi dla tych robót,(przenoszenie, przewożenie, przygotowanie do zużycia).

R = i * n_r * c_r

- n_r - Jednostkowe nakłady rzeczowe robocizny przyjmuje się z katalogów lub ustala na podstawie analiz indywidualnych. Nakłady te określają ilości roboczogodzin potrzebnych do wykonania jednostki danej roboty dla wszystkich czynności, wymienionych w szczegółowych opisach robót przy poszczególnych pozycjach kosztorysowych,

c_r - Godzinowa stawka robocizny kosztorysowej obejmuje wszystkie składniki zaliczane do wynagrodzenia oraz koszty pochodne naliczane od wynagrodzeń, a w szczególności:

-płace zasadnicze,

-premie regulaminowe,

-płace dodatkowe (dodatki stażowe, inne dodatki regulaminowe),

-płace uzupełniające (wynagrodzenia za urlopy, inne płatne nieobecności, zasiłki chorobowe, odprawy emerytalne, nagrody jubileuszowe),

-obligatoryjne obciążenia płac,

-odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych.

KOSZTY BEZPOŚREDNIE MATERIAŁÓW

M = i * n_m * c_m
- n_m - Jednostkowe nakłady rzeczowe robocizny przyjmuje się z katalogów lub ustala na podstawie analiz indywidualnych. Nakłady te określają ilości wyszczególnionych rodzajów materiałów, wyrobów lub prefabrykatów, a także maszyn i urządzeń montowanych na stałe, niezbędnych do wykonania robót ujętych w poszczególnych pozycjach kosztorysowych, z uwzględnieniem ubytków i odpadów powstającyh w procesie budowania.

do kosztorysowego składania- „M" zaliczamy koszty materiałów bezpośrednich oraz koszty zakupu tych materiałów. W niektórych przypadkach z kosztów zakupu wyodrębniane są koszty transportu (patrz transport zewnętrzny), który stanowi wówczas wydzieloną po­zycję kalkulacyjną kosztorysu,

-bezpośrednie jest to wartość zużytych do produkcji niezbęd­nych materiałów (podstawowych, konstrukcji, materiałów pomoc­niczych), których koszt obciąża dany obiekt oraz jego wykonawcę.Do pozycji tej zalicza się również zużycie nie tylko materiałów do­starczanych z zewnątrz, ale również wyprodukowanych w ramachwłasnej produkcji pomocniczej oraz odkupionych od inwestora,-

-podstawowe — jest to wartość zużytych zasadniczych materiałów nie­zbędnych do wykonania robót (elementów, obiektu) zgodnie z za­łożonymi wymogami konstrukcji i technologii. Określenie tych kosztów stanowi szczegółowy przedmiot kalkulacji kosztorysowej ,

-pomocnicze — są to koszty materiałów nie stanowiących zasadni­czego tworzywa obiektu budowlanego a jedynie ułatwiających pro­ces wytwórczy.

Ceny jednostkowe materiałow przyjmuje się jako ceny ich nabycia łącznie z kosztami zakupu.
Cm=Cmz+Kz
Cm-cena jednostkowa nabycia materiału
Cmz- jednostkowa cena zakupu materiału
Kz- koszty zakupu-tranposrtu przypadające na jednostkę miary materiału

KOSZTY BEZPOŚREDNIE PRACY SPRZĘTU

S = i * n_ps * c_ps

n_ps -- kosztorysowe nakłady pracy sprzętu uwzględniają czas zatrudnienia, a więc czas pobytu sprzętu na budowie obejmujący zarówno czas wykonywania pracy ,jak i czas gotowości do pracy.

Czas zatrudnienia sprzętu obejmuje

-czas przygotowania i zmiany stanowiska roboczego,

-czas efektywnej pracy sprzętu,

-przestoje wynikające z konieczności utrzymania zdolności produkcyjnej sprzętu (czas konserwacji, zaopatrzenia w paliwo i smary, drobne remonty itp.),

-przestoje w ciągu roboczej zmiany spowodowane warunkami atmosferycznymi lub innymi czynnikami niezależnymi od budowy (np. przerwy w dostawach prądu).

-przestoje wynikające z procesu technologicznego (oczekiwanie na sprzęt współpracujący, przestoje spowodowane rytmem współdziałających maszyn, oczekiwanie na zakończenie procesów chemicznych przed wykonaniem kolejnych operacji roboczych itp.).

Cena jednostkowa pracy sprzętu:

-cena wynajmu sprzętu-

-koszty jednorazowe

KOSZTY ZAKUPU

K_Z Koszty zakupu są to koszty związane z dostarczeniem materiału od dostawcy na plac budowy, łącznie z jego pierwszym rozładunkiem .

W kalkulacji kosztorysowej koszty zakupu wyliczamy jaka narzut procentowy od kosztów materiałów podstawowych i pomocniczych ( M i M_p ) .

Wielkość tego narzutu przyjmujemy z następujących źródeł :

-przyjmując wielkości publikowane w wydawnictwach branżowych

-wyliczając wskaźnik na podstawie kosztów poniesionych przez firmę w okresie poprzednim np. ½ roku , rok :

K_z

W_Kz =- ---x 100

M

K_z - koszty transportu zewnętrznego poniesione przez firmę w okresie obliczeniowym

M - koszt materiałów wbudowanych w produkcji podstawowej w okresie obliczeniowym

KOSZTY OGÓLNE

Zasady ewidencji kosztów w księgowości przedsiębiorstw zakładają, że koszty produkcji budowlano-montażowej dzielą się na:

-koszty bezpośrednie, które można ewidencjonować bezpośrednio na dany obiekt lub robotę budowlaną,

-koszty pośrednie, które obciążają produkcję budowlaną pośrednio.
Pojęcie koszty pośrednie i koszty ogólne są równoznaczne, Można więc napisać, że:

Kp = Ko = Kob + Kz

gdzie poszczególne symbole oznaczają:

Kp — koszty pośrednie

Ko — koszty ogólne

Kob — koszty ogólne budowy

Kz — koszty zarządu

W _kp x (R_j + S_j )

K _{p j} = --------------------------------------

100 %

gdzie:

K _{p j} - koszty pośrednie na jednostkę przedmiarową robót;

W_k - wskaźnik narzutu kosztów pośrednich w %;

R _j - koszt robocizny na jednostkę przedmiarową robót;

S _j - koszt pracy sprzętu na jednostkę przedmiarową robót.

KOSZTY OGÓLNE BUDOWY
Zasady ewidencji księgowej wymagają, aby koszty te były ujmowane w następujących pozycjach:

521/1 — Płace i narzuty na płace stałego personelu budowy

521/2 — Zużycie zaplecza

521/3 — Zużycie sprzętu

521/4 — Koszty bezpieczeństwa i higieny pracy

521/5 — Koszty zatrudnienia pracowników zamiejscowych

521/9 — Pozostałe koszty ogólne budowy:

Płace i narzuty na płace stałego personelu budowy — wchodzą tu płace nie zaliczone do płac bezpośrednich, to jest. płace kierow­nictwa budowy, personelu magazynów budowy, straży przemysło­wej oraz narzuty z tytułu zleconych na budowie prac o charakterze
ogólnym.

Zużycie zaplecza — wchodzą tu koszty zużycia tymczasowego zaple­cza budowy, a także koszty remontów, eksploatacji oraz likwidacjitego zaplecza.

Zużycie sprzętu — wchodzą tu koszty zużycia, remontów i konser­wacji lekkiego sprzętu budowlanego, pozostałego sprzętu i narzędzi użytkowanych na budowie, a ponadto ekwiwalenty wypłacane pra­cownikom za zużycie własnych narzędzi.

Koszty bezpieczeństwa i higieny pracy — wchodzą tu koszty zużycia odzieży, obuwia ochronnego, sprzętu ochrony osobistej, urządzeń higieniczno-sanitarnych, koszty zakupu mleka i środków leczniczych oraz naprawy i prania odzieży ochronnej.

Koszty zatrudnienia pracowników zamiejscowych — wchodzą tu do­płaty do pracowniczych biletów miesięcznych za dojazdy do pracy, koszty przejazdów pracowników do i z pracy transportem samo­chodowym, koszty zakwaterowania, ryczałty i świadczenia z tytułu czasowego przeniesienia, ekwiwalenty za przejazdy, dopłaty za roz­łąkę, koszty werbunku.

Pozostałe koszty ogólne budowy — wchodzą tu różnego rodzaju poprzednio nie wymienione koszty ogólnoprodukcyjne, a więc: zu­życie energii, koszty transportu wewnętrznego, koszty podróży służ­bowych, usługi obce z tytułu dozoru budowy oraz sprzątania, koszty biurowe budowy, koszty ubezpieczeń rzeczowych itp. Wymienione tu koszty transportu wewnętrznego dotyczą tylko transportu wewnętrznego dla potrzeb całej budowy, a więc transportu , który nie jest zaliczany do transportu technologicznego.

KOSZTY ZARZĄDU
1. Płace i narzuty na płace personelu zarządu
2. Koszty delegacji i przejazdów
3. Koszty eksploatacji samochodów służbowych
4. Koszty biurowe

ZYSK W _z x (R_j + S_j+Kpj)

Z = --------------------------------------

100 %

Zysk jest doliczany narzutem procentowym od sumy kwotowej kosztorysowych składników ceny kosztorysowej, a więc do kosztów kalkulacyjnych obejmujących koszty bezpośrednie i koszty pośrednie.

Poziom zysku kalkulacyjnego zależy tu od:

-stanu zrównoważenia rynku usług budowlanych,

-stopnia zmonopolizowania rynku,

-umiejętności negocjacyjnych zamawiającego.
Zysk stanowi nadwyżkę dochodów pieniężnych nad kosztami. Jest on dla wykonawcy robót zarobkiem.

Obliczona wg niniejszych zasad wartość kosztorysowa inwestycji służy inwestorowi do :

- ustalenia kwoty nakładów finansowych jaka powinien dysponować dla zrealizowania inwestycji o założonym programie funkcjonalno- użytkowym i poziomie jakościowym

- udokumentowania kwoty środków finansowych jaka inwestor powinien uzyskać, w ramach budżetu państwa lub jednostki samorządowej albo dla potrzeb uzyskania kredytu bankowego

- wykonania oceny ekonomicznej efektywności inwestycji, które wskaże czy zamierzenie inwestycyjne jest opłacalne

- prowadzenia bieżącej kontroli wydatków środków finansowych w trakcie przygotowania i realizacji inwestycji

- opracowania harmonogramu zapotrzebowania na środki finansowe oraz harmonogramu realizacji inwestycji

Obliczenie wartości kosztorysowej inwestycji (WKJ) dokonywane jest przy wykorzystaniu wskaźników cenowych, ustalonych na rynku budowlanym i przedstawionych w wydawnictwach cenowych

Wskaźniki cenowe określa się na właściwe jednostki odniesienia którymi są przykładowo: m, m2, ar, m3, szt., kpl., km

Normowanie techniczne

Metody technicznego normowania pracy można podzielić

•metody ciągłych pomiarów czasu pracy tj. chronometraż oraz fotografię dnia
roboczego ( analizę dnia roboczego)

•metody wyrywkowych badań czasu pracy tzw. obserwacje migawkowe . metody oparte na technice filmowej.

Spośród wymienionych metod badania czasu pracy najczęściej stosowane są metody ciągłych pomiarów czasu.

Normy odgrywaj ą również ważną rolę organizacyjną, a mianowicie :

-stanowią podstawę do planowania budowy, do określania potrzebnej siły roboczej i maszyn do kompletowania grup i zespołów roboczych, do wyboru odpowiednich maszyn oraz odpowiednich sposobów wykonywania robót

-podstawę do racjonalnej opłaty pracy

-sposób podnoszenia poziomu wydajności.

Zależnie od rodzaju miernika nakładu pracy żywej można wyodrębnić następujące fazy norm pracy;

- normę czasu, określającą ilość czasu niezbędnego do wykonania jednostki lub całego zadania

-normę ilości (wydajności), ustalającą liczbę jednostek zadania do wykonania w jednostce czasu

-normę obsługi, ustalającą liczbę stanowisk pracy (maszyn, urządzeń), które powinien obsłużyć jeden pracownik lub zespół pracowników

-normę obsady, ustalającą liczebność zespołu pracowników realizujących lub nadzorujących proces roboczy na danym stanowisku pracy.

PODZIAŁ CZASU ZMIANY ROBOCZEJ ROBOTNIKA

DO CELÓW NORMOWANIA

Istotnym składnikiem badań pracy są badania zużycia czasu na składowe elementy pracy i przerwy w pracy . Badania czasu trwania poszczególnych elementów pracy i przerw w pracy wymagają zastosowania odpowiedniego podziału czasu pracy .

W produkcji budowlanej miarodajnym w tym względzie jest podział dyspozycyjnego czasu zmiany roboczej odniesiony do następujących grup zasobów produkcji:

-robotników,

-maszyn, aparatury ,

-przedmiotów pracy .

Podział taki stosuje się do następujących rodzajów prac :

-ręcznych i ręcznych zmechanizowanych

-maszynowych i zautomatyzowanych

-aparaturowych i agregatowych .

Dyspozycyjny czas zmiany roboczej T (robotnik) jest to czas trwający od rozpoczęcia do zakończenia zmiany w godzinach ustalonych regulaminem pracy, w ciągu którego robotnik jest zobowiązany do wykonywania przydzielonych mu zadań .

Czas pracy Tr obejmuje tę część czasu T, w ciągu której robotnik wykonuje określone działania z zakresu pracy fizycznej lub umysłowej ( np. wykonanie muru , tynkowanie , obserwacja pracy urządzenia , odczytywanie wskazań przyrządów, zapoznawanie się z dokumentacją itp.)

Czas przygotowawczo - zakończeniowy Tpz jest to czas przeznaczony na działania związane z przygotowaniem do wykonania i zakończeniem zadania roboczego np. : pobranie dokumentacji, zapoznanie się z pracą, instruktaż pracownika , pobranie narzędzi, przygotowanie stanowiska do pracy, rozbrojenie i uporządkowanie stanowiska po wykonaniu zadania. Czynności zaliczane do czasu przygotowawczo - zakończeniowego występują tylko jednokrotnie przy wykonywaniu określonego zadania, a czas ich trwania nie jest zależny od wielkości zadania. Struktura i wielkość tego czasu zależy od organizacji produkcji oraz obsługi stanowisk roboczych , a pośrednio od typu produkcji. Czas ten jest właściwie czasem bezproduktywnym, zatem należy go ograniczać w drodze odpowiedniej obsługi zewnętrznej stanowisk .

Czas wykonania Tw jest to czas obejmujący działania technologiczne i pomocnicze związane bezpośrednio z wykonaniem określonej jednostki produkcji lub innego zadania roboczego .

Czas obsługi stanowiska pracy To jest to czas przeznaczony na działania zapewniające utrzymanie stanowiska pracy w pełnej gotowości do wykonania zadań produkcyjnych lub usługowych.

Czas główny Tg jest to czas zużywany na działania technologiczne związane bezpośrednio z realizacją zadania np. zmiana kształtu, wymiaru, postaci lub zmiana wzajemnego położenia przedmiotów pracy.

Czas pomocniczy Tp jest to czas zużywany na wykonanie czynności-manipulacyjnych i kontrolnych zapewniających możliwość realizacji działań technologicznych .

Czas obsługi technicznej Tot jest to czas zużywany na działania zapewniające bezpośrednio gotowość techniczną stanowiska roboczego, do wykonania pracy głównej (technologicznej ).

Czas obsługi organizacyjnej Too jest to czas zużywany na wykonanie działań związanych z utrzymaniem porządku na stanowisku, przekazywaniem stanowiska pracy zmiennikowi, przygotowaniem materiałów pomocniczych , konserwacją urządzeń itp.

Czas przerw Tx jest to część czasu T, w ciągu której robotnik nie wykonuje żadnej pracy.

Czas przerw technologicznych Txt jest to czas normowanych przerw w pracy robotnika uzasadnionych technologią na danym stanowisku pracy .

Czas na potrzeby fizjologiczne Tf obejmuje przerwy w pracy na zaspokojenie potrzeb fizjologicznych robotnika oraz przerwy niezbędne do racjonalnego wydatkowania i regeneracji sił warunkujących utrzymanie trwałej zdolności do pracy w danej specjalności.

Czas na odpoczynek Tfo jest to czas normowanych przerw w pracy niezbędnych do usunięcia skutków zmęczenia fizycznego i nerwowego oraz znużenia psychicznego tj: skutków spowodowanych wykonywaną pracą. Wielkość czasu odpoczynku zależy od rodzaju wykonywanej pracy i warunków pracy wywołujących zmęczenie .

Czas na potrzeby naturalne Tfn jest to czas normowanych przerw w pracy niezbędnych do zaspokojenia osobistych potrzeb fizjologicznych robotnika, spożycie posiłku,napojów itp. Czas ten. jest na. ogół wielkością stałą, zależną od lokalizacji w zakładzie lub na budowie urządzeń sanitarnych , pomieszczeń na posiłki itp.

Czas przerw z przyczyn organizacyjno - technicznych Txot obejmuje przerwy w pracy wynikające z niewłaściwej organizacji produkcji ( na budowie lub w zakładzie). Przerwy te są na ogół spowodowane następującymi czynnikami :

-brakiem materiałów

-brakiem frontu pracy

-uszkodzeniem maszyn i urządzeń,

-brakiem energii , wody ,

-brakiem właściwych narzędzi i sprzętu ochronnego,

-złymi warunkami atmosferycznymi,

-załatwianiem przez robotników różnych spraw nie związanych z pracą.
Czas przerw Txd z przyczyn zależnych od robotnika obejmuje przerwy, spóźnienia do pracy , samowolne przerwanie pracy , wypadki przy pracy powstałe wskutek naruszenia przez robotnika przepisów BHP itp.

Dyspozycyjny czas zmiany roboczej T maszyny stanowi odpowiednik dyspozycyjnego czasu zmiany dotyczącego robotnika. Jest to czas, w ciągu którego maszyna może podjąć i wykonać działania stosowne do jej przeznaczenia.

Czas pracy maszyny Tm jest to czas, w ciągu którego maszyna znajduje się w stanie aktywności roboczej.

Czas biegu roboczego Tmt jest to czas, w ciągu którego maszyna wykonuje efektywną pracę określoną procesem technologicznym .

Czas biegu przygotowawczego Jpz obejmuje czas rozruchu maszyny, i czas prób dokonywanych na przedmiotach pracy _, to jest prób niezbędnych do przygotowania maszyny do wykonywania zadania roboczego .

Czas biegu głównego Tg jest to czas, w ciągu którego elementy organu roboczego maszyny dokonają bezpośrednich przemian lub przemieszczeń surowców , materiałów , prefabrykatów itp.

Czas biegu pomocniczego Tp jest to czas, w ciągu którego nie dokonuje się przemian technologicznych lub przemieszczeń przedmiotów pracy, natomiast elementy robocze maszyny wykonują tyłka takie działania , które zapewniają dokonanie zamierzonych przemian bądź przemieszczeń .

Czas biegu jałowego Tmz jest to czas, w ciągu którego maszyna działa nie wykonując jednak efektywnej pracy ustalonej danym procesem technologicznym. Bieg jałowy może występować w następujących okolicznościach:

w celu przygotowania maszyny ( Tpz )

z przyczyn technologicznych ( Txt)

z przyczyn organizacyjno - technicznych ( Txot)

z przyczyn zależnych od robotnika ( Txd )

Czas przerw ( przestoju ) Tx jest to czas , w ciągu którego maszyna jest w całkowitym bezruchu, a więc nie wykonuje żadnej pracy.

Dyspozycyjny czas zmiany roboczej T dotyczący przedmiotów pracy czas w którym przedmioty pracy, stosownie do ich przeznaczenia uczestniczą w działaniach związanych z konkretną pracą.

Czas przemian Te stanowi czas , w ciągu którego przedmioty pracy poddaje się bezpośrednio przemianom technologicznym lub przemieszczeniom w obrębie budowy bądź zakładu.

Czas przemian technologicznych Tg jest to czas zużywany na dokonanie w przedmiotach pracy bezpośrednich przemian technologicznych w wyniku których następują zmiany kształtu , wymiarów , wyglądu .

Czas transportu Tp jest to czas zużywany na przemieszczenia przedmiotów pracy z miejsca składowania na stanowisko pracy, łącznie z manipulacjami przedmiotami na stanowisku pracy bądź miejsca składowania.

Czas spoczynku Tx jest czasem, w ciągu którego nie występują zjawiska charakterystyczne dla czasu przemian Te przedmiotów pracy.

Czas Txt jest to czas celowego spoczynku przedmiotów pracy w odpowiednim miejscu ( stanowisko , magazyn , skład) uzasadniony stosowną technologią i organizacją produkcji lub ogólnie pracy .

Czas Txot jest to czas nieuzasadnionego spoczynku przedmiotów pracy, spowodowanego złą organizacją pracy na budowie lub w zakładzie .

Czas Txcf jest to czas nieuzasadnionego spoczynku przedmiotów pracy, spowodowanego naruszeniem dyscypliny oraz nieprzestrzeganiem instrukcji pracy przez robotników.

Koszty całkowite inwestycji:

DZIAŁ I. Koszty przedinwestycyjne

l . Koszty studiów i analiz

2 . Koszty doradztwa - konsultacje

DZIAŁ II . Koszty pozyskania terenu budowlanego

l . Koszty zmiany planu zagospodarowania przestrzennego.

2.Koszty adjacenckie infrastruktury komunalnej.

3.Koszty zakupu map .

4.Koszty opracowania wniosku o wydanie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu.

5.Koszty oceny geotechnicznej terenu.

6.Koszty ochrony środowiska .

7.Koszty zakupu nieruchomości .

8.Koszty wyłączenia upraw rolnych i leśnych z produkcji .

9.Koszty prac archeologicznych

10.Opłaty z tytułu scalenia i podziału

11 . Służebności gruntowe

12. Opłaty notarialne , skarbowe i sądowe.

DZIAŁ III . Koszty przygotowania Inwestycji

1. Koszty zakupu licencji dla przyjętego standardu produkcji lub usług

2. Koszty organizacji przetargów :

Na wykonanie dokumentacji projektowej

Na roboty budowlano montażowe

Na dostawy maszyn i urządzeń
3 . Koszty projektu technologii wytwarzania

4.Koszty projektu architektoniczne - budowlanego

5.Koszty projektów robót inżynieryjnych

6.Koszty ubezpieczenia prac projektowych

7.Koszty nadzoru autorskiego

DZIAŁ IV . Koszty robót budowlanych

l .Koszty robót budowlano montażowych

2.Koszty robót inżynieryjnych

3.Koszty odbiorów technicznych robót

4.Koszty nadzoru geodezyjnego

5.Koszty ubezpieczenia robót budowlanych

6.Koszty dozoru technicznego

7.Koszty dodatkowe związane z miejscem budowy :

Koszty organizacji placu budowy związane z procesem montażu maszyn i
urządzeń

Koszty ochrony środowiska związane z prowadzonymi robotami

Koszty rekultywacji gruntów rolnych i zieleni miejskiej

Koszty dodatkowe BHP związane z opracowaniem planu bezpieczeństwa i
ochrony zdrowia

DZIAŁ V . Koszty zakupu maszyn i urządzeń

Dostarczanych i montowanych przez wykonawcę nie ujętych w kosztach robót budowlano - montażowych

Dostarczanych i montowanych przez producenta maszyn i instalacji

DZIAŁ VI . Koszty kierowania inwestycją

W zależności od przyjętej formy kierowania :

Samodzielnie inwestor

Generalny wykonawca

Generalny realizator inwestycji
(Project Menager); Developer,;Inwestor Zastępczy

DZIAŁ VII. Koszty przygotowania załogi

1.Koszty szkolenia kadry kierowniczej

2.Koszty szkolenia pracowników produkcyjnych

3.Koszty strat materiałowych wynikających z wdrażania normatywów jakościowychi ilościowych

DZIAŁ VIII. Koszty finansowe budowy

1.Koszty kredytu bankowego

2.Koszty pożyczek

3.Koszty wyłożenia kapitału własnego (zdyskontowane odsetki od zaangażowanych kapitałów)

DZIAŁ IX . Rezerwa inwestora

Służy pokryciu ewentualnego wzrostu kosztów inwestycji w wyniku:

Zmiany stawek podatkowych

Zmiany stawek lokalnych ustalonych przez gminy

Zmiany ceny powyżej poziomu ustalonego w umowie z powodu inflacji

Wystąpienia dodatkowych robót i zakupów maszyn i urządzeń

Grupy kosztów:

Wartość kosztorysowa inwestycji: jest to planowany łączny koszt inwestycji budowlanej. Wartość inwestycji określa się za pomocą wskaźników cenowych zgodnie z rozporządzenie RM w układzie następujących grup kosztów:

GRUPA 1 Pozyskiwanie działki budowlanej

- zakup lub uzytkowanie wieczyste nieruchomości budowlanej

- wykup obiektow znajdujących się na nieruchomości budowlanej

- dzierzawa obiektow i terenów na okres budowy

- opracowanie wnioku o wydanie warunkow zabudowy i zagospodarowania terenu

- wyłaczenie gruntów leśnych i rolnych z produkcji

- opłaty z tytułu scalenia i podzialu

- zakup map

- opłaty notarialne sądowe i skarbowe

- przekwaterowanie użytkowników obiektów z zakupionej nieruchomości

- budownictwo zastępcze dla przekwaterowanych uzytkowanikow

- prace archeologiczne

- opłaty służebności gruntowej

GRUPA 2 Przygotowanie terenu i przyłaczenie obiektów do sieci

- roboty rozbiórkowe

- przygotowanie terenu do prac budowlanych

- roboty ziemne

- przyłącze sanitarne

- przyłącze elektryczne

GRUPA 3 Budowa obiektów podstawowych (roboty budowlane bez kosztów instalacji)

GRUPA 4 Instalacje

W każdym z obiektów wyszczególnionych w grupie 3 kosztów mogą wystąpic koszty

- instalacji: wodociągowej, kanalizacyjnej, gazowej, CO, wentylacyjnej, klimatyzacyjnej, technologiczne, elektryczne , multimedialne

- maszyny i urządzenia wbudowane na stałe w obiekt (ruchome schody, dźwigi, kotły)

GRUPA 5 Zagospodarownie terenu i budowa obiektów pomocniczych

- ukształtowanie terenu

- trawniki
- ogrodzenia

- obiekty małej architektury

- obiekty pomocnicze kubaturowe

- obiekty pomocnicze inżynierskie (m.in.drogi dojazdowe wewn. , chodniki, bariery ochronne)

- obiekty ochrony środowiska ( przydomowe inst. Ściekowe)

GRUUPA 6 Wyposażenie

- meble

- urządzenia komputerowe, sekretarskie, audiowizualne,

-maszyny i urządzenia specjalne

- urządzenia dotyczące bezpieczeństwa, ochrony ludzi i mienia

GRUPA 7 Prace przygotowawcze, projektowe, obsługa inwestorska oraz ewentualny próbny rozruch

- wykonianie ekspertyz

- wykonianie opracowań studialnych

- wykonanie pomiarów geodezyjnych

CPV wspólny słownik zamówieńWspólny Słownik Zamówień, CPV (ang. Common Procurement Vocabulary) - to jednolity system klasyfikacji zamówień publicznych. Ma on na celu standaryzację pozycji stosowanych przez instytucje i podmioty zamawiające przy opisywaniu przedmiotów zamówień publicznych. Słownik ma na celu jednoznaczne określenie przedmiotu zamówienia.
CPV składa się ze słownika głównego oraz słownika uzupełniającego.
Słownik główny opiera się na strukturze drzewa obejmującej kody powiązane ze sformułowaniami, które stanowią opis dostaw, robót budowlanych lub usług stanowiących przedmiot zamówienia. Kod numeryczny składa się z 8 cyfr, podzielonych w następujący sposób:
dwie pierwsze cyfry określają działy (XX000000-Y),
trzy pierwsze cyfry określają grupy (XXX00000-Y)
cztery pierwsze cyfry określają klasy (XXXX0000-Y)
pięć pierwszych cyfr określa kategorie (XXXXX000-Y).
Każda z ostatnich trzech cyfr zapewnia większy stopień precyzji w ramach każdej kategorii. Dziewiąta cyfra służy do zweryfikowania poprzednich cyfr.
Słownik uzupełniający może być stosowany w celu rozszerzenia opisu przedmiotu zamówienia. Pozycje składają się z kodu alfanumerycznego wraz z odpowiadającym mu sformułowaniem, umożliwiającym dalsze sprecyzowanie charakteru lub przeznaczenia zamawianych towarów. Kod alfanumeryczny składa się z:
pierwszego poziomu zawierającego literę odpowiadającą sekcji,
drugiego poziomu zawierającego literę odpowiadającą grupie,
trzeciego poziomu zawierającego dwie cyfry odpowiadające poddziałom.
Trzecia cyfra służy do zweryfikowania poprzednich cyfr.

Zgodnie z postanowieniami założeń wyjściowych do kosztorysowania lub uzgodnieniami   stron   w   danych   wyjściowych   do   kosztorysowania,   cenę kosztorysową obiektów lub robót budowlanych można obliczać na różnych poziomach agregacji robót, przy wykorzystaniu cen odniesionych do jednostek przedmiarowych właściwych dla danego poziomu.
Zasadniczo wyróżnia się cztery poziomy agregacji robót:
1) roboty (roboty podstawowe) - stopień scalenia jak w Katalogach Nakładów Rzeczowych (KNR) , Katalogach Norm Nakładów Rzeczowych (KNNR),
2) roboty scalone (asortymenty robót),
3) elementy scalone (elementy obiektów) - stopień scalenia niejednolity wykorzystywane jako nośniki cen,
4) obiekty - stopień scalenia odpowiadający definicji obiektu budowlanego.

Założenia wyjściowe do kosztorysowania - ustalone przez zamawiającego dane techniczne, technologiczne i organizacyjne nieokreślone w dokumentacji projektowej i specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych, a mające  wpływ  na wysokość  ceny  kosztorysowej

---