MATERIAŁY Z BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY DLA ZSSiJO

POJĘCIE BHP

to ogół norm, środków organizacyjnych i technicznych mających na celu stworzenie człowiekowi takich warunków pracy, w których pracownik może osiągać wysoką wydajność pracy bez narażania się na wypadki i choroby związane z zatrudnieniem oraz nadmierne obciążenia fizyczne i psychiczne.

ZASADY BHP

to nie ujęte w przepisach, obowiązujące pracodawców i pracowników, normy, które w danej sytuacji są niezbędne dla zabezpieczenia zdrowia i życia.

Postępowanie wg zasad BHP jest obowiązkiem prawnym. Zasady te mogą wynikać z przesłanek naukowych, technicznych, a także z doświadczenia życiowego i zawodowego. Zasady muszą być stosowane szczególnie tam, gdzie nie ma szczegółowych przepisów.

PRAWO PRACY

to przepisy KODEKSU PRACY i innych ustaw oraz aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracodawców i pracowników, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy.

KODEKS PRACY

to podstawowy akt prawny określający prawa i obowiązki pracowników i pracodawców.

Dział X zawiera normy prawne określające podstawowe obowiązki pracodawców i pracowników w zakresie BHP.

OBOWIĄZKI I PRAWA W ZAKRESIE BHP

OBOWIĄZKI PRACODAWCY

Odpowiedzialność za stan BHP ponosi pracodawca, który w szczególności jest obowiązany

• organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne ich warunki;

• zapewniać przestrzeganie w zakładzie przepisów oraz zasad BHP;

• wydawać polecenia usuwania uchybień w zakresie BHP oraz kontrolować wykonywanie tych poleceń;

• zapewniać wykonywanie decyzji, nakazów i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy;

• zapewniać wykonywanie zaleceń społecznego inspektora pracy.

OBOWIĄZKI OSÓB KIERUJĄCYCH PRACOWNIKAMI

Kierownicy komórek organizacyjnych są obowiązani w szczególności:

• organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami BHP;

• organizować, przygotowywać i prowadzić pracę, uwzględniając zabezpieczenia pracowników przed wypadkami.

• dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń i wyposażenia technicznego;

• egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad BHP.

OBOWIĄZKI PRACOWNIKÓW

Przestrzeganie przepisów i zasad BHP jest podstawowym obowiązkiem każdego pracownika.

Pracownik jest obowiązany w szczególności:

• znać przepisy i zasady BHP;

• brać udział w szkoleniach i instruktażach BHP;

• wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami BHP oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych;

• dbać o należyty stan pomieszczeń, urządzeń i sprzętu oraz o porządek w zakładzie;

• stosować zgodnie z wymaganiami BHP odzież i obuwie robocze

• poddawać się wymaganym przepisami badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich;

• niezwłocznie zawiadamiać przełożonego o zauważonym w placówce wypadku lub zagrożeniu dla życia lub zdrowia ludzkiego;

• współdziałać z pracodawcą w wypełnianiu obowiązków dotyczących BHP.

PRAWA PRACOWNIKA

W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom BHP i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

Jeżeli powstrzymanie się od pracy nie usuwa zagrożenia, pracownik ma prawo oddalić się od miejsca pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

Za czas niewykonywania pracy z wymienionych przyczyn pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA NARUSZENIE PRZEPISÓW BHP

ODPOWIEDZIALNOŚĆ PORZĄDKOWA

• upomnienie

• nagana

• kara pieniężna

Stosowanie kary:

- do 2 tygodni od przyjęcia wiadomości o naruszeniu przepisów,

- do 3 miesięcy od naruszenia przepisów.

Złożenie sprzeciwu odnośnie zastosowania kary wymierzonej z naruszeniem prawa:

- do 7dni od zawiadomienia o wymierzeniu kary.

O uwzględnieniu lub odrzuceniu decyduje dyrektor w porozumieniu z organizacją związkową.

Nie odrzucenie sprzeciwu w ciągu 14 dni od daty wniesienia jest równoznaczne z jego uwzględnieniem.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WYKROCZENIA PRZECIWKO PRAWOM PRACOWNIKA

Odpowiedzialni za stan BHP albo kierując pracownikami, nie przestrzega przepisów lub zasad BHP, podlega karze grzywny do 5.000zł, przy czym:

• inspektor pracy - w drodze mandatu karnego do 5.000zł,

• sąd do 30.000zł.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA

Poważniejsze naruszenia przepisów BHP zwłaszcza, gdy stały się one przyczynami wypadków ciężkich, stanowią przestępstwo, które podlega określonym sankcjom karnym. Rodzaj i wymiar sankcji karnych zależą od skutków przestępczego działania lub zaniechania.

Jeżeli osoba odpowiedzialna za BHP nie wypełnia wynikających stąd obowiązków i przez to naraża pracowników na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia - podlega karze pozbawienia wolności do 3 lat.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ MATERIALNA

Pracownik, który wskutek nieprzestrzegania przepisów lub zasad BHP ze swej winy wyrządził szkodę w mieniu placówki ponosi odpowiedzialność materialną:

• do wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli szkoda została wyrządzona nieumyślnie;

• w pełnej wysokości szkody, jeżeli wyrządził ją umyślnie.

ORGANY NADZORU I KONTROLI WARUNKÓW PRACY

1. ZAKŁADOWE

SŁUŻBA BHP

Pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników, musi mieć służbę bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracodawca . który nie ma obowiązku posiadania służby bhp, jest zobowiązany do wykonywania zadań tej służby - może to robić osobiście, poprzez powierzenie tych zadań pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy lub poprzez zlecenie tych zadań specjalistom spoza zakładu pracy.

Do zadań służby bhp w placówkach oświatowo-wychowawczych należy m.in.:

• przeprowadzanie kontroli warunków nauki i pracy oraz przestrzegania zasad i przepisów BHP

• bieżące informowanie dyrektora placówki stwierdzonych zagrożeniach oraz wnioskowanie o ich usunięcie.

• udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków pracowników,

• szkolenie wstępne pracowników nowo przyjmowanych do pracy,

• doradztwo w zakresie obowiązujących zasad i przepisów bhp,

• opracowywanie, przynajmniej raz w roku, analizy stanu bhp w placówce.

SŁUŻBA BHP W ZAKŁADZIE uprawniona jest m.in. do:

• przeprowadzania kontroli stanu bhp oraz przestrzegania zasad i przepisów w tym zakresie,

• występowania do kierowników komórek organizacyjnych z zaleceniami usunięcia stwierdzonych zagrożeń i szkodliwości zawodowych oraz uchybień w zakresie bhp,

• występowania do pracodawcy o zastosowanie kar porządkowych w stosunku do pracowników odpowiedzialnych za zaniedbanie obowiązków w zakresie bhp,

• występowania do pracodawcy o nagradzanie pracowników wyróżniających się w działalności na rzecz poprawy warunków bhp,

• niezwłocznego wyłączenia z użytkowania pomieszczenia lub wstrzymania pracy urządzenia technicznego w razie stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracowników,

• niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika zatrudnionego przy pracy wzbronionej

SPOŁECZNA INSPEKCJA PRACY

Społeczna Inspekcja Pracy jest służbą społeczną, mającą na celu zapewnienie przez pracodawców bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz ochronę uprawnień pracowniczych, określonych w przepisach prawa pracy.

Społeczna Inspekcja Pracy jest organem związkowego nadzoru nad warunkami pracy i reprezentuje interesy wszystkich pracowników. Dyrektor placówki jest zobowiązany do zapewnienia warunków umożliwiających wykonywanie obowiązków przez społecznego inspektora pracy i ponosi koszty jego działalności.

• Realizację zadań ustawowych społecznemu inspektorowi pracy umożliwia prawo do przeprowadzania m.in. kontroli stanu budynków, pomieszczeń, urządzeń technicznych i sanitarnych. Od zalecenia społecznego inspektora pracy przysługuje odwołanie do inspektora pracy.

• Naruszenie uprawnień społecznego inspektora pracy jest wykroczeniem zagrożonym karą grzywny, którą orzeka inspektor pracy

ORGANY NADZORU I KONTROLI WARUNKÓW PRACY

2. PAŃSTWOWE

Nadzór i kontrolę nad przestrzeganiem przez placówki oświatowo-wychowawcze przepisów bhp sprawuje szereg organów, a w szczególności:

• Państwowa Inspekcja Pracy,

• Państwowa Inspekcja Sanitarna,

• Państwowa Straż Pożarna,

PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY

W najszerszym zakresie nadzór ten sprawuje Państwowa Inspekcja Pracy, uprawniona m.in. do:

• kontroli zakładu w zakresie przestrzegania przepisów prawa pracy oraz stanu bhp,

• wydawania dyrektorowi placówki decyzji nakazowych,

• orzekania w sprawach o wykroczenia przeciwko prawom pracownika.

Nakaz inspektora pracy może być wydany w formie decyzji ustnej, i albo nakazu doręczonego na piśmie. Od nakazu na piśmie służy odwołanie do okręgowego inspektora pracy w ciągu 14 dni od dnia doręczenia.

Obwiniony lub jego obrońca ma prawo zaskarżyć orzeczenie inspektora pracy do sądu rejonowego, właściwego ze względu na miejsce popełnienia wykroczenia

PAŃSTWOWA INSPEKCJA SANITARNA

Państwowa Inspekcja Sanitarna sprawuje nadzór i kontrolę przestrzegania przepisów i wymogów higieny środowiska pracy, miedzy innymi w celu zapobiegania chorobom zawodowym i innym schorzeniom związanym z warunkami środowiska pracy.

Inspektorzy PIS mają prawo do:

• wstępu i przeprowadzania kontroli zakładu;

• wydawania decyzji usunięcia uchybień z zakresu wymagań higieniczno-sanitarnych;

• unieruchomienia placówki, gdy nie spełnienie wymagań higieniczno-sanitarnych powoduje zagrożenie życia lub zdrowia ludzi;

• nakładania grzywien w drodze mandatu karnego.

PROFILAKTYCZNE BADANIA LEKARSKIE

Dyrektor placówki nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

Osoba przyjmowana do pracy podlega wstępnym badaniom lekarskim. Wszyscy pracownicy podlegają następnie okresowym badaniom lekarskim. Ich zakres i częstotliwość zależą od warunków pracy oraz stanu zdrowia i wieku pracownika.

W przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracownik podlega kontrolnym badaniom lekarskim, mającym za zadanie ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.

Okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany.

Badania profilaktyczne: wstępne, okresowe i kontrolne - przeprowadzane są na koszt placówki.

BADANIA LEKARSKIE DO CELÓW SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNYCH

Badania lekarskie do celów sanitarno -epidemiologicznych wykonują lekarze medycyny pracy. Orzeczenie lekarskie, po przeprowadzonym badaniu, jest wydawane niezależnie od zaświadczenia wydawanego po odbyciu przez pracownika badań profilaktycznych.

SZKOLENIA W ZAKRESIE BHP

Nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której nie posiada wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności a także dostatecznej znajomości przepisów i zasad bhp.

Dyrektor placówki jest obowiązany:

• przed dopuszczeniem do pracy zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bhp oraz prowadzić okresowe szkolenia w tym zakresie;

• zaznajamiać pracowników z przepisami i zasadami bhp dotyczącymi wykonywanych przez nich prac oraz prowadzonych zajęć;

• wydawać szczegółowe informacje i wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i higieny nauki i pracy.

Przyjęcie do wiadomości przepisów i zasad bhp powinno być przez pracownika potwierdzone na piśmie.

Obowiązują następujące rodzaje szkoleń w zakresie bhp:

• wstępne:

1. wstępne ogólne, zwane instruktażem ogólnym,

2. wstępne na stanowisku pracy, zwane instruktażem stanowiskowym,

• okresowe

INSTRUKTAŻ OGÓLNY powinien zapoznać pracownika z podstawowymi przepisami bhp zawartymi w kodeksie pracy, układzie zbiorowym pracy i regulaminie pracy oraz zasadami udzielania pierwszej pomocy. Instruktaż ten prowadzi pracownik służby bhp albo dyrektor placówki lub pracownik wyznaczony przez dyrektora placówki, posiadający odpowiednie kwalifikacje w tym zakresie.

INSTRUKTAŻ STANOWISKOWY ma za zadanie zapoznać pracownika z bezpiecznymi zasadami wykonywania pracy oraz prowadzenia zajęć. Instruktaż ten przeprowadza przełożony pracownika.

Odbycie przez pracownika instruktażu ogólnego i instruktażu stanowiskowego powinno być potwierdzone przez niego na piśmie oraz odnotowane w aktach osobowych pracownika.

SZKOLENIE OKRESOWE - celem jego jest aktualizacja i ugruntowanie wiadomości i umiejętności pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, nabytych w czasie szkolenia wstępnego oraz zaznajomienie pracowników z nowymi rozwiązaniami techniczno-organizacyjnymi w tym zakresie. Częstotliwość szkoleń okresowych ustala pracodawca na podstawie odpowiednich przepisów.

ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ ORAZ ODZIEŻ I OBUWIE ROBOCZE

Dyrektor placówki jest obowiązany zapewnić pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach, jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu, a także ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwo. Rodzaje odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie jest niezbędne oraz przewidywane okresy ich użytkowania ustala dyrektor placówki w porozumieniu z organizacją związkową lub przedstawicielami pracowników. Odzież i obuwie robocze stanowią własność placówki.

OCHRONA PRACY KOBIET

Nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych i szkodliwych dla zdrowia określonych w wykazie tych prac. Kobiet w ciąży nie wolno zatrudniać przy pracach, których kobieta według orzeczenia lekarskiego nie powinna w okresie ciąży wykonywać.

Ponadto kobiet ciężarnych nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych oraz w porze nocnej, a także bez ich zgody - delegować poza stałe miejsce pracy.

Naruszenie tych przepisów, nawet za zgodą kobiety, stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika i pociąga za sobą odpowiedzialność pracodawcy.

WYPADKI PRZY PRACY I CHOROBY ZAWODOWE

Za wypadek przy pracy uważa się zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą.

Związek z pracą jest wtedy, gdy zdarzenie nastąpiło:

• podczas lub w związku z wykonywaniem zwykłych czynności albo poleceń osób, którym pracownik podlegał z tytułu zatrudnienia;

• podczas lub w związku z. wykonywaniem czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

• w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Wypadek zbiorowy to taki wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

Wypadek ciężki - oznacza to wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, a mianowicie utrata wzroku, mowy, zdolności płodzenia lub inne uszkodzenie ciała, albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, trwała, całkowita lub znaczna niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, poważne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.

Wypadek śmiertelny - oznacza to wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć na miejscu wypadku lub w okresie 6 miesięcy od chwili wypadku.

POSTĘPOWANIE W RAZIE WYPADKU

Pracownik, który uległ wypadkowi, jeżeli jego stan zdrowia na to pozwala, powinien niezwłocznie zawiadomić swojego przełożonego o wypadku

Jeżeli skutki wypadku ujawniły się dopiero po okresie późniejszym, powinien zawiadomić przełożonego niezwłocznie, po ich ujawnieniu.

Każdy pracownik, który zauważył wypadek lub dowiedział się o nim, ma obowiązek:

• natychmiast udzielić pomocy poszkodowanemu:

• zawiadomić swojego przełożonego;

• zabezpieczyć miejsce wypadku;

• zawiadomić służbę bezpieczeństwa i higieny pracy.

Dyrektor placówki ma obowiązek:

• udzielić poszkodowanemu wszechstronnej pomocy, a w razie wypadku śmiertelnego -
  rodzinie poszkodowanego;

• zabezpieczyć miejsce wypadku do czasu ustalenia jego okoliczności i przyczyn:

• ustalić okoliczności i przyczyny wypadku oraz zastosować odpowiednie środki zapobiegawcze;

• niezwłocznie zawiadomić o każdym śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy inspektora pracy oraz prokuratora.

USTALENIE OKOLICZNOŚCI I PRZYCZYN WYPADKU

Okoliczności i przyczyny wypadków bada zespół powypadkowy, który niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku jest obowiązany przystąpić do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, a w szczególności:

• dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego urządzeń oraz zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku,

• przesłuchać poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala,

• przesłuchać świadków wypadku,

• zasięgnąć, w miarę potrzeby, opinii lekarza lub innych specjalistów.

Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku, któremu uległ pracownik na terenie innego pracodawcy przeprowadza macierzysty zakład pracy z udziałem przedstawiciela zakładu, na którego terenie zdarzył się wypadek.

Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy sporządza - nie później niż w ciągu 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku - protokół okoliczności i przyczyn wypadku.

Jeżeli w toku ustalania okoliczności i przyczyn wypadku wystąpią uzasadnione przeszkody lub trudności, które uniemożliwiają sporządzenie protokołu powypadkowego w terminie 14 dni, w treści protokołu należy podać przyczyny opóźnienia.

Zespół powypadkowy jest obowiązany zapoznać poszkodowanego pracownika z treścią protokołu powypadkowego przed jego zatwierdzeniem.

Poszkodowany pracownik ma prawo zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym, o czym zespół powypadkowy jest obowiązany pouczyć pracownika.

Protokół powypadkowy zatwierdza dyrektor placówki niezwłocznie po jego sporządzeniu nie później jednak niż wciągu 5 dni od dnia jego sporządzenia. Zatwierdzony protokół powypadkowy niezwłocznie doręczany jest poszkodowanemu pracownikowi.

Protokół powypadkowy wraz z załącznikami przechowuje się w aktach zakładu pracy przez 10 lat.

Jeżeli pracownik (jego rodzina - w razie wypadku śmiertelnego) ma w tym interes prawny, aby ustalenia protokołu powypadkowego zostały zmienione, zwłaszcza jeżeli stwierdzono, że:

• nie uległ on wypadkowi,

• wypadek nie jest wypadkiem przy pracy,

• przyczyną wypadku były okoliczności mogące pozbawić go prawa do świadczenia
  może wnieść odwołanie do właściwego sądu pracy.

Dyrektor placówki jest obowiązany prowadzić rejestr wypadków przy pracy.

WYPADKI W DRODZE DO PRACY I Z PRACY

Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się zdarzenie, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, uznane za wypadek na zasadach określonych w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Za wypadki w drodze do pracy i z pracy nie przysługują świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego. Wynika to z faktu, że wspomniane zdarzenia nie są związane z warunkami występującymi w miejscu wykonywania pracy, od których zależy wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe. Przysługujący natomiast zasiłek chorobowy wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku.

CHOROBY ZAWODOWE

Za chorobę zawodową uważa się chorobą określoną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli spowodowana została działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy.

Każdy przypadek rozpoznanej choroby zawodowej lub podejrzenia o nią pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zgłosić właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu i właściwemu państwowemu inspektorowi pracy. Do zgłoszenia choroby zawodowej obowiązany jest ponadto zakład służby zdrowia lub lekarz, który przypadek rozpoznał. Pracodawca ma obowiązek prowadzenia rejestru zachorowań na choroby zawodowe i podejrzeń o te choroby.

W razie konieczności stwierdzonej orzeczeniem lekarskim, pracownik powinien być, we wskazanym terminie i na czas określony tym orzeczeniem, przeniesiony do innej pracy, nie narażającej go na działanie czynnika, który wywołał objawy choroby zawodowej.

Decyzje o stwierdzeniu choroby zawodowej wydaje właściwy ze względu na siedzibę pracodawcy państwowy powiatowy inspektor sanitarny.

ŚWIADCZENIA Z TYTUŁU WYPADKÓW PRZY PRACY I CHORÓB ZAWODOWYCH

Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące świadczenia:

• zasiłek chorobowy - dla pracownika, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową,

• świadczenie rehabilitacyjne - dla pracownika, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy.

Zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego przysługują w wysokości 100% podstawy wymiaru.

• zasiłek wyrównawczy - dla pracownika, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

• jednorazowe odszkodowanie - dla pracownika, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu lub członków rodziny zmarłego pracownika lub rencisty,

• renta z tytułu niezdolności do pracy - dla pracownika, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku lub choroby zawodowej,

• renta szkoleniowa dla pracownika, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową,

• renta rodzinna - dla członków rodziny zmarłego pracownika lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej,

• dodatek do renty rodzinnej - dla sieroty zupełnej,

• dodatek pielęgnacyjny,

• pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą,

• odszkodowanie za utratę lub uszkodzenie w związku z wypadkiem przedmiotów osobistego użytku oraz przedmiotów niezbędnych do wykonywania pracy, z wyjątkiem utraty lub uszkodzenia pojazdów samochodowych oraz wartości pieniężnych.

BRAK PRAWA DO ŚWIADCZEŃ.

Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują pracownikowi:

• jeżeli wyłączną przyczyną wypadku przy pracy było udowodnione naruszenie przez pracownika przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

• jeżeli będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku .

DOCHODZENIE ROSZCZEŃ UZUPEŁNIAJĄCYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW PRAWA CYWILNEGO

Pracownicy, a w razie ich śmierci pozostałe po nich rodziny, uprawnieni są do dochodzenia od pracodawców wyrównania szkody na podstawie przepisów prawa cywilnego, o ile służące tym pracownikom świadczenia, jakie otrzymali w oparciu o przepisy ustawy wypadkowej, nie wyrównały w pełni poniesionej szkody. Można więc dochodzić aktualnie cywilnoprawnego odszkodowania i zadośćuczynienia.

WYMAGANIA DLA POMIESZCZEŃ I URZĄDZEŃ HIGIENICZNOSANITARNYCH

Pomieszczenia higienicznosanitarne powinny znajdować się w budynku, w którym odbywa się praca, albo w budynku połączonym z nim obudowanym przejściem

Pomieszczenia higienicznosanitarne powinny być ogrzewane, oświetlone i wentylowane zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi i polskimi normami.

Wysokość pomieszczeń higienicznosanitarnych nie powinna być w świetle mniejsza niż 2,5m.

Dopuszcza się zmniejszenie wysokości pomieszczeń higienicznosanitarnych do 2,2m w świetle — w przypadku usytuowania ich w suterenie, piwnicy lub na poddaszu.

Podłoga oraz ściany pomieszczeń higienicznosanitarnych powinny być tak wykonane, aby możliwe było łatwe utrzymanie czystości w tych pomieszczeniach.

Ściany pomieszczeń do wysokości co najmniej 2m powinny być pokryte materiałami gładkimi, nienasiąkliwymi i odpornymi na działanie wilgoci.

Pracodawca zatrudniający pracowników niepełnosprawnych powinien zapewnić dostosowanie urządzeń higienicznosanitarnych oraz dojść do nich — do potrzeb i możliwości tych pracowników wynikających ze zmniejszonej sprawności, zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi.

Odzież powinna być przechowywana w szat­niach lub w odpowiednich w pomieszczeniach.

Pracownicy zatrudnieni w pomieszczeniach biurowych mogą przechowywać swoją odzież w przeznaczonych do tego miejscach w pomieszczeniach pracy.

Szatnie

Szatnie powinny być urządzone w oddzielnych lub wydzielonych pomieszczeniach.

W szatni powinny być zapewnione miejsca siedzące dla co najmniej 50% zatrudnionych na najliczniejszej zmianie.

Szatnie dzieli się na:

1. Szatnie odzieży własnej pracowników — przeznaczone do przechowywania odzieży należącej do pracowników (domowej), jeżeli ze względów higienicznych odzież ta nie powinna się stykać z odzieżą roboczą i środkami ochrony indywidualnej;

2. Szatnie odzieży roboczej i ochronnej — przeznaczone do przechowywania odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej;

3. Szatnie podstawowe — przeznaczone do przechowywania odzieży własnej pracowników oraz odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej;

4. Szatnie przepustowe — składające się z części przeznaczonej na odzież własną pracowników, części przeznaczonej na odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej oraz przepustowego zespołu sanitarnego z natryskami, łączącego obie te części.

UMYWALNIE I NATRYSKI

Na każdych dziesięciu pracowników najliczniejszej zmiany powinna w umywalni przypadać co najmniej jedna umywalka indywidualna, a przy pracach brudzących i w kontakcie z substancjami szkodliwymi lub zakaźnymi — co najmniej jedna umywalka na każdych pięciu pracowników — lecz nie mniej niż jedna przy mniejszej liczbie zatrudnionych.

Na każdych trzydziestu mężczyzn lub na każde dwadzieścia kobiet jednocześnie zatrudnionych przy pracach biurowych lub w warunkach zbliżonych do tych prac powinna przypadać co najmniej jedna umywalka, lecz nie mniej niż jedna umywalka przy mniejszej liczbie zatrudnionych.

W zespole szatni powinny znajdować się pomieszczenia z natryskami, jeśli wymagają tego warunki pracy lub ochrona zdrowia pracowników.

Temperatura wody ciepłej doprowadzonej do umywalek, natrysków i brodzików przy stosowaniu centralnej regulacji lub zbiorowego mieszania wody powinna wynosić od 35 c do 40°c, a w przypadku indywidualnego mieszania wody — od 50°c do 60°c.

W pomieszczeniach umywalni należy zapewnić co najmniej dwukrotną wymianę powietrza w ciągu godziny, natomiast w pomieszczeniach z natryskami wymiana ta nie powinna być mniejsza niż pięciokrotna w ciągu godziny.

W pomieszczeniach ustępów należy zapewnić wymianę powietrza w ilości nie mniejszej niż 50m³ na godzinę na 1 miskę ustępową i 25m³ na 1 pisuar.

Na każdych trzydziestu mężczyzn zatrudnionych na jednej zmianie powinna przypadać co najmniej jedna miska ustępowa i jeden pisuar, lecz. Nie mniej niż jedna miska i jeden pisuar przy mniejszej liczbie zatrudnionych.

Na każde dwadzieścia kobiet zatrudnionych na jednej zmianie powinna przypadać jedna miska ustępowa lecz nie mniej niż jedna miska przy mniejszej liczbie zatrudnionych.

JADALNIE

Pracodawca zatrudniający powyżej dwudziestu pracowników na jednej zmianie powinien zapewnić pracownikom pomieszczenie do spożywania posiłków, zwane dalej „jadalnią".

Obowiązek określony wyżej dotyczy również pracodawców zatrudniających dwudziestu i mniej pracowników, jeżeli narażeni są na kontakt ze szkodliwymi środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi, materiałami biologicznie zakaźnymi albo przy pracach szczególnie brudzących.

Dla każdego pracownika spożywającego posiłek w jadalni należy zapewnić indywidualne miejsce siedzące przy stole.

Ustala się następujące typy jadalni:

1. Jadalnia przeznaczona do spożywania posiłków własnych (typ I);

2. Jadalnia przeznaczona do spożywania posiłków własnych i wydawania napojów (typ II);

3. Jadalnia z zapleczem — przeznaczona do spożywania posiłków profilaktycznych (typ III).

Dopuszcza się łączenie jadalni typu II i III.

W pomieszczeniu jadalni typu i powinno przypadać co najmniej 1,1m² powierzchni na każdego z pracowników jednocześnie spożywających posiłek.

Powierzchnia jadalni nie powinna być mniejsza niż 8m².

Jadalnia powinna być wyposażona w umywalki w ilości nie mniejszej niż jedna umywalka na dwadzieścia miejsc siedzących w jadalni, lecz nie mniej niż jed na umywalka.

Przy każdej umywalce powinny znajdować się ręczniki jednorazowe lub powinna być zainstalowana suszarka do rąk.

W pomieszczeniu jadalni należy zapewnić przynajmniej 2-krotną wymianę powietrza w ciągu godziny.

POMIESZCZENIA DO WYPOCZYNKU

W zakładzie pracy zatrudniającym na jedną zmianę więcej niż dwadzieścia kobiet w jednym budynku należy urządzić pomieszczenie z miejscami do wypo­czynku w pozycji leżącej dla kobiet w ciąży i karmiących matek, przyjmując co najmniej jedno miejsce na każdych trzysta kobiet zatrudnionych na jednej zmianie, lecz nie mniej niż jedno miejsce.

Powierzchnia pomieszczenia, do wypoczynku nie może być mniejsza niż 8m².

BHP NA STANOWISKACH WYPOSAŻONYCH W MONITORY EKRANOWE

Rozporządzenie MPIPS z 1 grudnia 1998r. W sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (dz. U. Nr 148 poz. 973).

Monitor ekranowy— urządzenie do wyświetlania informacji w trybie alfanumerycznym lub graficznym.

Stanowisko pracy - przestrzeń pracy z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy:

-monitor, klawiatura, jednostka centralna, drukarka, skaner, mysz itp.

- stół, krzesło, uchwyt na dokumenty itp.

Pracownik - osoba użytkująca monitor co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy.

Pracodawca jest obowiązany organizować stanowiska pracy tak, aby spełniały wymagania bhp i ergonomii.

Należy kontrolować:

- stan wyposażenia, aby zapewniało bezpieczeństwo pracy wraz z ochroną przed porażeniem prądem elektrycznym,

- obciążenie narządu wzroku,

- obciążenie układu mięśniowo - szkieletowego,

- obciążenie pracowników czynnikami fizycznymi, np. Nieodpowiednim oświetleniem, temperaturą itp.,

- obciążenie psychiczne wynikające z: organizacji pracy, dużej ilości informacji do przetwarzania, zmienności informacji, odpowiedzialności za wykonane czynności, presji czasowej itp.

Pracodawca jest obowiązany:

- informować pracowników o ochronie zdrowia, bhp, i o przeprowadzonych ocenach warunków pracy,

- przeszkolić pracowników,

-zapewnić pracownikom łączenie przemienne pracy związanej z obsługą monitora ekranowego z inną pracą - przy nie przekraczaniu 1 godziny nieprzerwanej pracy przy monitorze,

-zapewnić co najmniej 5 minut przerwy wliczanej do czasu pracy po 1 godzinie obsługiwania monitora,

-zapewnić profilaktyczną opiekę zdrowotną (in. In. Bad. Okr.),

-zapewnić okulary korygujące wzrok do pracy przy monitorze (na zalecenie lekarza).

Monitor ma spełniać wymagania m.in.:

-czytelność znaków,

-stabilność obrazu,

-właściwa (regulowana) jaskrawość i kontrast,

-regulowane ustawienie monitora i jego obrót,

Oświetlenie powinno:

-ograniczać olśnienie i odbicia światła od okien i jasnych powierzchni (żaluzje, zasłony),

-mieć natężenie min. 500lx.

Może być oświetlenie miejscowe - bez olśnienia.

Klawiatura -powinna umożliwiać pracę nie powodując zmęczenia mięśni rąk i zmęczenia wzroku.

Stół powinien zapewniać:

- wystarczającą powierzchnię pracy,

- ustawienie klawiatury co najmniej 100mm. Od przedniej krawędzi stołu,

-ustawienie elementów wyposażenia w zasięgu rąk bez przyjmowania pozycji wymuszonych.

Stół i krzesło powinny zapewniać:

- naturalne położenie kończyn górnych (co najmniej kąt prosty między ramieniem i przedramieniem),

- kąt obserwacji ekranu w zakresie 20° ÷ 50° między poziomem wzroku a linią od oczu do środka ekranu.

Krzesło powinno mieć:

- stabilność (co najmniej pięć podpór na kółkach),

- wygodne oparcie i siedzisko - stosowne do kręgosłupa i odcinka udowego kończyn dolnych,

- regulację wysokości siedziska - 400 ÷ 500mm.,

- regulację wysokości i pochylnia oparcia (5° do przodu i 30°do tyłu),

- możliwość obrotu wokół osi pionowej o 360°,

- podłokietniki.

Stanowisko może mieć:

- uchwyt na dokument - odpowiednio ustawiony (np. Między ekranem a klawiaturą),

- podnóżek.

Odległość między sąsiednimi monitorami - min. 0,6m.;

Odległość między pracownikiem a tyłem sąsiedniego monitora - min. 0,8m.

Odległość oczu pracownika od ekranu 400 ÷ 750mm.

Bez wiedzy pracownika nie można dokonywać kontroli jakościowej i ilościowej jego pracy.

Wilgotność względna - min. 40%. (nawilżacz powietrza, wietrzenie pomieszczenia).

Wymagania odnośnie NDN i NDS określają odrębne przepisy.

Wykładzina antyelektrostatyczna.

Możliwość spoglądania w dal, przez okno, na zieleń.

Zakaz zatrudniania kobiet w ciąży powyżej 4 godzin na dobę.

ZAGROŻENIA WYNIKAJĄCE Z NIEDOSTOSOWANEGO STANOWISKA PRACY OPERATORA KOMPUTEROWEGO:

TYPOWE OBJAWY	MOŻLIWE PRZYCZYNY	ZALECANE DZIAŁANIA KOREKCYJNE
ból szyi, karku i pleców	za wysoki stół	zastosować stół o wys. 700-720 mm
		nieprawidłowa pozycja (garbienie się) na skutek złej widoczności szczegółów na ekranie	powiększyć wielkość czcionki na ekranie, przysunąć monitor bliżej lub zastosować większy monitor o zmniejszonej rozdzielczości
		nieprawidłowo dobrane/ wyregulowane siedzisko	wyregulować wysokość siedziska i kąt pochylenia oparcia
		monitor ustawiony na ukos od użytkownika	ustawić monitor na wprost użytkownika
		za wysoko ustawione siedzisko	obniżyć wysokość siedziska
cierpnięcie nóg	nieodpowiednio wyprofilowane krawędzie siedziska	wymienić typ fotela, zastosować podnóżek
bóle nadgarstka i przedramion	klawiatura za blisko użytkownika, brak podparcia nadgarstka	przesunąć klawiaturę do przodu, aby nadgarstki opierały się na pow. stołu, zastosować fotel z podłokietnikami
		klawiatura za wysoko	zastosować stół o wys. 700-720mm
		podłokietniki o nieodpowiednim kształcie	zastosować podłokietniki o innym kształcie
	bóle oczu, łzawienie	zbyt silne oświetlenie w pomieszczeniu	zmniejszyć natężenie oświetlenia, zastosować oświetlenie miejscowe
		zbyt mały kontrast obrazu na monitorze	poprawić ustawienie kontrastu i jasności obrazu na monitorze, ew.
		monitor na tle oka lub odblaski od okien i lamp	poprawić ustawienie monitora, zastosować w oknach żaluzje
		ładunki elektrostatyczne powodują szybkie osadzanie się kurzu, pogarszającego ostrość obrazu	regularnie czyścić ekran monitora i okulary używane do pracy
		zbyt jaskrawe kolory obrazu (znak-tło) na ekranie monitora	zmienić zestaw używanych kolorów na ekranie monitora na mniej jaskrawy

bóle głowy	przemęczenie wzroku na skutek niewłaściwego oświetlenia	wyeliminować odblaski i nadmiar światła dziennego, skorygować oświetlenie stanowiska
podrażnienie błony śluzowej zmiany skórne, alergie	wpływ ładunków elektrostatycznych gromadzących się na monitorze	zastosować niskoemisyjny atestowany monitor
		zbyt mała wilgotność powietrza w pomieszczeniu	zastosować nawilżacz powietrza, utrzymać 40-60% wilgotności względnej
		wpływ ładunków elektrostatycznych, ozonu lub innych substancji chemicznych z drukarki, kserokopiarki, tworzyw	przenieść drukarkę (kopiarkę, inne urządzenia) dalej od użytkownika, częściej wietrzyć pomieszczenie, usunąć sztuczne wykładziny

CZYNNIKI WYSTĘPUJĄCE W ŚRODOWISKU PRACY

Czynniki niebezpieczne (urazowe):

Czynnikiem niebezpiecznym w środowisku pracy nazywamy taki czynnik, który może spowodować uraz lub śmierć.

Czynniki niebezpieczne generują zagrożenia np.:

• zagrożenie elementami ostrymi lub wystającymi,

• zagrożenie elementami ruchomymi i luźnymi,

• zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym,

• zagrożenie poparzeniem,

• zagrożenie związane z przemieszczaniem się ludzi,

• zagrożenie pożarem lub/i wybuchem,

• zagrożenie upadkiem z wysokości.

Czynniki szkodliwe:

mogą spowodować zatrucia, schorzenia nawet śmierć.

Czynniki uciążliwe:

mogą spowodować obniżenie sprawności fizycznej, psychicznej i koncentracji pracownika.

PODZIAŁ CZYNNIKÓW NIEBEZPIECZNYCH, SZKODLIWYCH I UCIĄŻLIWYCH

Czynniki fizyczne:

• hałas,

• drgania mechaniczne (wibracje),

• promieniowanie optyczne,

• prąd elektryczny,

• promieniowanie elektromagnetyczne, laserowe, jonizujące,

• mikroklimat (temperatura, wilgotność, prędkość ruchu powietrza, promieniowanie cieplne

Czynniki chemiczne:

• substancje toksyczne, drażniące, uczulające, rakotwórcze, mutagenne, upośledzające funkcje rozrodcze.

Czynniki biologiczne:

• mikroorganizmy roślinne i zwierzęce (bakterie, wirusy, grzyby, pierwotniaki),

• makroorganizmy roślinne i zwierzęce.

Czynniki psychofizyczne:

• obciążenie fizyczne (statyczne i dynamiczne),

• obciążenie psychofizyczne (obciążenie umysłu, niedociążenie, przeciążenie percepcyjne, obciążenie emocjonalne).

KARTA CHARAKTERYSTYKI

Karta charakterystyki (na podstawie Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej z 29. 05.2007r.) powinna zawierać następujące informacje:

1. Identyfikacja i zastosowanie substancji (preparatu) i identyfikacja przedsiębiorstwa z telefonem alarmowym;

2. Identyfikacja zagrożeń;

3. Skład chemiczny (informacja o składnikach);

4. Pierwsza pomoc;

5. Postępowanie w przypadku pożaru;

6. Postępowanie w przypadku niezamierzonego uwolnienia do środowiska;

7. Postępowanie z substancją (preparatem) i magazynowanie (specyficzne zastosowania);

8. Kontrola narażenia i środki ochrony indywidualnej:

1. ochrona dróg oddechowych,

2. ochrona rąk,

3. ochrona oczu,

4. ochrona skóry,

9. Właściwości fizyczne i chemiczne (postać, zapach, pH, temp. zapłonu, rozpuszczalność lepkość…);

10. Stabilność i reaktywność (warunki i czynniki, których należy unikać);

11. Informacje toksykologiczne (ostre, drażniące, żrące, uczulające, rakotwórcze, szkodliwe działanie na rozrodczość…);

12. Informacje ekologiczne (ekotoksyczność i inne szkodliwe skutki działania);

13. Postępowanie z odpadami(właściwe metody usuwania substancji- preparatu - oraz opakowania);

14. Informacje o transporcie,

15. Informacje dotyczące przepisów prawnych;

16. Inne informacje (oznaczenia R, szkolenia, ograniczenia w stosowaniu…)

Przy stosowaniu przez pracownika substancji (preparatów) chemicznych obowiązuje go znajomość karty charakterystyki używanej substancji (preparatu)

Od 1.05. 2004r. obowiązuje w Polsce certyfikacja maszyn, urządzeń i sprzętu, czyli każdy używany sprzęt, maszyny, (np. narzędzia, rękawice, obuwie ochronne, drabiny…) powinien mieć ważny certyfikat UE, czyli znak „CE”.

Obowiązują także deklaracje zgodności dla maszyn i urządzeń technicznych.

10

---