Budowa rdzenia kręgowego.

Rdzeń kręgowy ma kształt grubego sznura, nieco spłaszczonego w kierunku strzałkowym, o przeciętnej średnicy 1 cm, barwy białej o ciężarze ok. 30 g. Umieszczony w kanale kręgowym. Rozpoczyna się on bez wyraźnej granicy od rdzenia przedłużonego i rozciąga na przestrzeni około 45 cm, od I kręgu szyjnego do górnej krawędzi II kręgu lędźwiowego, gdzie kończy się stożkiem rdzeniowym. Rdzeń nie wypełnia wiec kanału rdzeniowego całkowicie, lecz jest od niego krótszy.

Od rdzenia odchodzą parzyste nerwy rdzeniowe. Poszczególne otwory międzykręgowe, przez które wychodzą odpowiednie nerwy rdzeniowe, są przesunięte względem rdzenia ku dołowi. Wskutek tego nerw wychodzące z dolnych odcinków rdzenia, zanim osiągną właściwe otwory międzykręgowe, biegną na znacznej przestrzeni wewnątrz kanału kręgowego. Zespół tych nerwów, otaczających nić końcową, nosi nazwę kanału (lub ogona) końskiego. W zależności od okolicy rdzenia, z której odchodzą nerwy, rozróżniamy w nim części:

• szyjną

• piersiową

• lędźwiową

• krzyżowo - guziczną.

Średnica rdzenia nie jest równomierna na całej jego długości. W odcinkach, z których wychodzą korzenie nerwów przeznaczonych dla kończyn, rdzeń ma dwa wrzecionowate zgrubienia:

1. zgrubienie szyjne - na przestrzeni od II kręgu szyjnego do II kręgu piersiowego;

2. zgrubienie lędźwiowe - ciągnące się od X do XII kręgu piersiowego.

Na powierzchni zewnętrznej rdzenia widnieją w linii przyśrodkowej dwie bruzdy: głębsza od przodu, zwana szczeliną pośrodkową przednią, oraz płytsza od tyłu - bruzda pośrodkowa tylna. Dzielą one rdzeń na dwie symetryczne połowy: prawą i lewą.

Na powierzchni każdej połowy rdzenia zaznacza się: od przodu podłużna linia, zwana bruzdą boczną przednią, z której wychodzą korzenie ruchowe nerwów rdzeniowych, oraz od tyłu bruzda boczna tylna, wzdłuż której wychodzą do rdzenia czuciowe nerwów rdzeniowych. Wymienione bruzdy dzielą każdą połowę rdzenia na trzy sznury:

• przedni

• boczny

• tylny.

Są one utworzone przez pęczki włókien nerwowych, przebiegające podłużnie w rdzeniu.

Korzenie brzuszne składają się z włókien ruchowych, zdążających do mięśni szkieletowych. Są to włókna odśrodkowe. W skład korzeni grzbietowych (tylnych) wchodzą włókna czuciowe, idące od komórek położonych w odpowiednich zwojach rdzeniowych do kory mózgowej. Są to włókna wstępujące. Korzenie brzuszne i grzbietowe łączą się ze sobą bocznie od zwoju rdzeniowego, tworząc mieszany nerw rdzeniowy.

U człowieka wychodzi z rdzenia 31 par nerwów:

• 8 szyjnych

• 12 piersiowych

• 5 lędźwiowych

• 5 krzyżowych

• 1 para nerwów guzicznych.

Każdej parze nerwów odpowiada odcinek, zwany segmentem rdzeniowym.

Budowa wewnętrzna rdzenia nie jest jednorodna. Na przekroju poprzecznym ukazuje się ciemniejsza część pośrodkowa w kształcie motyla lub litery H, zwana istotą szarą, oraz otaczająca ją na kształt płaszcza istota biała. Zasadniczym składnikiem istoty szarej są ciała komórek nerwowych; istota biała stanowi skupienie opisanych już wyżej pęczków włókien nerwowych, połączonych w sznury. W istocie szarej rozróżniamy słupy przednie i tylne, które na przekroju mają kształt rogów przednich i tylnych. Kanał rdzenia kręgowego łączy się u góry z komorami leżącymi wewnątrz mózgowia. Kanał ten nazywamy kanałem środkowym. Wokół tego kanału znajduje się istota szara. W odcinku piersiowym pomiędzy słupem przednim a tylnym występuje jeszcze słup boczny.

W obrębie słupów przednich znajdują się duże komórki jąder ruchowych, których neuryty wychodzą z rdzenia w składzie korzeni brzusznych. W zrębie słupów bocznych odcinka piersiowego występuje znacznie mniejsze skupienie komórek stanowiących jądro współczulne rdzeniowe. U podstawy słupów tylnych leży zespół komórek, tworzących tzw. jądro grzbietowe. Neurony wchodzące w skład tego jądra stanowią człon, włączony pomiędzy neurony czuciowe a ruchowe rdzenia łuku ruchowego.

Istota biała utworzona jest z włókien nerwowych, skupionych w rdzeniu w tzw. sznury. Istota biała jest najlepiej rozwinięta w odcinku szyjnym i piersiowym. W skład jej wchodzą włókna wstępujące, tj. takie, które przewodzą bodźce w kierunku mózgu, i włókno zstępujące, przewodzące bodźce w kierunku odwrotnym - z mózgu do rdzenia kręgowego. Przewodzenie bodźców w kierunku mózgu jest tzw. drogą czuciową, a przewodzenie bodźców od mózgu - drogą korowo - rdzeniową. Zespoły włókien przewodzące identyczne podniety ( bodźce ) w tym samym kierunku noszą nazwę dróg nerwowych. Mamy dwa rodzaje dróg nerwowych:

- drogi zstępujące, czyli odmózgowe, które przebiegają w sznurach przednich rdzenia;

- drogi wstępujące, czyli domózgowe - w sznurach tylnych.

Sznury boczne zawierają drogi obu rodzajów.

Ośrodki rdzenia kręgowego.

Ośrodki rdzeniowe są rozmieszczone odcinkowo, tzn. pewne odcinki rdzenia zaopatrują określone odcinki ciała w nerwy czuciowe, ruchowe, wydzielnicze i naczynioruchowe.

Do najważniejszych ośrodków rdzenia należą ośrodki ruchowe kończyn i tułowia. Rozmieszczenie ich w rdzeniu przedstawia się następująco:

1. ośrodek ruchu przepony, tj. zespół komórek, od których odchodzą włókna nerwu przeponowego, leży na wysokości III - IV segmentu szyjnego;

2. ośrodki ruchowe kończyn górnych mieszczą się w V - VIII segmentach szyjnych i pierwszym segmencie piersiowym;

3. w części piersiowej rdzenia kręgowego leżą ośrodki mięśni klatki piersiowej, grzbietu i brzucha;

4. w zgrubieniu lędźwiowym leżą ośrodki ruchowe kończyn dolnych.

Poza tym w rdzeniu znajdują się ośrodki autonomiczne. W ostatnim odcinku szyjnym i dwóch górnych piersiowych znajduje się ośrodek odruchów źrenicy. Wskutek podrażnienia tego ośrodka występuje odruchowe rozszerzenie źrenicy i wysunięcie do przodu gałki ocznej.

W odcinku krzyżowym rdzenia mieszczą się ośrodki oddawania moczu, defekacji i ejakulacji.

We wszystkich odcinkach piersiowych i górnych lędźwiowych rozmieszczone są ośrodki naczynioruchowe i wydzielnicze dla gruczołów potowych skóry.

Kręgosłup człowieka składa się z 31 kręgów:

• 8 szyjnych ( C )

• 12 piersiowych ( Th )

• 5 lędźwiowych ( L )

• 5 krzyżowych ( S )

• 1 guziczny ( potocznie kość ogonowa ).

Opony rdzenia kręgowego.

Rdzeń kręgowy otaczają trzy opony. Wymieniane od zewnątrz są one następujące:

• opona twarda

• pajęczynówka

• opona miękka.

Opona twarda jest mocna i gruba, jest przedłużeniem opony twardej mózgowia, ma kształt długiego walcowatego worka, dość luźno obejmującego rdzeń, zakończonego ślepo u dołu na wysokości II - III kręgu krzyżowego. Worek ten składa się z dwóch blaszek, przy czym blaszka zewnętrzna stanowi okostna kanału rdzeniowego. Szczelinowata, lecz dosyć pojemna, przestrzeń zawarta między tymi blaszkami, wypełniona przejrzystym płynem tkankowym, tkanką tłuszczową i splotami żylnymi, nazywa się jamą nadtwardówkową. Wąska szczelina pomiędzy blaszką wewnętrzną opony twardej a pajęczynówką nazywa się jamą podpajęczynówkową.

Blaszka wewnętrzna opony twardej, umocowana jest w otworach międzykręgowych, otaczając na kształt rękawa wychodzące przez nie korzenie nerwowe. W obrębie otworów międzykręgowych cienka blaszka pajęczynówki łączy się z oponą twardą. Przestrzeń zawarta między pajęczynówką a oponą miękką nazywa się jamą podpajączynówkową. Wypełnia ją płyn mózgowo- rdzeniowy.

Jama podpajęczynówkowa rdzenia łączy się z jamą podpajęczynówkową mózgowia, co ma duże znaczenie dla krążenia płynu mózgowo- rdzeniowego. Rozszerzająca się u dołu część jamy podpajęczynówkowej rdzenia, w której znajduje się tylko ogon koński, nazywa się zbiornikiem końcowym. Ze zbiornika tego można wydobyć płyn mózgowo- rdzeniowy drogą nakłucia lędźwiowego, bez obawy uszkodzenia rdzenia. Opona miękka, która przylega ściśle do rdzenia, zawiera liczne rozgałęzienia naczyń krwionośnych, które wnikają w jego miąższ.

Od pokrywającej rdzeń opony miękkiej odchodzą w linii bocznej z każdej strony poprzecznie ustawione wyrostki cienkiej, lecz mocnej, blaszki w kształcie ząbków, zwężających się w kierunku bocznym. Ząbki te, w liczbie 23 z każdej strony, tworzą więzadło ząbkowane. Wierzchołki tych ząbków zrastają się z pajęczynówką, ustalając w ten sposób rdzeń. Widzimy więc, że rdzeń kręgowy, zawieszony na więzadle ząbkowanym i korzonkach rdzeniowych, pływa równocześnie w płynie mózgowo- rdzeniowym, co razem z poduszka tkanki tłuszczowej i splotów żylnych, wypełniających jamę nadtwardówkową. Te zabezpieczenia chronią rdzeń kręgowy od wstrząsów i urazów mechanicznych.

Opony mózgowia.

Mózgowie otaczają trzy opony:

• opona twarda - zewnętrzna;

• pajęczynówka - środkowa;

• opona miękka - wewnętrzna, przylegająca bezpośrednio do tkanki mózgowej.

Opona twarda mózgowia.

Opona twarda jest błoną włóknistą, która równocześnie stanowi okostną jamę czaszki. U osobników dorosłych opona twarda jest ściśle zrośnięta z kośćmi podstawy czaszki, natomiast z kośćmi sklepienia czaszki jest połączona dość luźno i łatwo się od nich oddziela. Gładka i błyszcząca powierzchnia wewnętrzna opony twardej oddzielona jest od pajęczynówki szczelinowatą powierzchnią, zwaną jamą podtwardówkowa. Opona oddaje wewnątrz czaszki trzy płaszczyznowe wyrostki:

• sierp mózgu - który wchodzi do szczeliny podłużnej mózgu. Rozdziela mózgowie na dwie połowy: prawą i lewą.

• sierp móżdżku - to ta część blaszki wewnętrznej, która wchodzi między dwie półkule móżdżku: prawą i lewą.

• namiot móżdżku - jest ustawiony prawie poprzecznie, tworząc jak gdyby dach ponad dołem czaszki tylnym. Namiot móżdżku oddziela półkule móżdżku od płatów potylicznych półkul mózgowych.

Pajęczynówka mózgowia.

Pajęczynówka jest cienką błoną łączno tkankową, która oddziela od opony twardej włosowata jama podtwardówkowa. Z położoną pod nią oponą miękką zrasta się z pajęczynówką tylko na wypukłych powierzchniach zakrętów mózgowych. Nad bruzdami i szczelinami opona ta przerzuca się, nie zagłębiając się w nie, wskutek czego pomiędzy opona miękką a pajęczynówką powstaje szereg większych i mniejszych przestrzeni, które się ze sobą komunikują i w całości noszą nazwę jamy podpajęczynówkowej. Większe przestrzenie podpajęczynówkowe noszą nazwę zbiorników.

Jama podpajęczynówkowa jest wypełniona płynem mózgowo- rdzeniowym, który wydostaje się z komory czwartej do zbiornika podstawy, otaczającego rdzeń przedłużony i móżdżek ( zbiornik móżdżkowo- rdzeniowy), przez dwa parzyste otwory boczne i nieparzysty otwór pośrodkowy komory czwartej.

Trzy rodzaje krwotoków podpajęczynówkowych:

1. Krwotok, który występuje od razu po urazie - krwotok wczesny.

2. Krwotok późny, który występuje do 14 dni.

3. Krwotok odległy - niekiedy krwawienie może wystąpić po wielu latach.

Opona miękka mózgowia.

Opona miękka jest zrośnięta z powierzchnią zewnętrzna mózgu i wchodzi we wszystkie zagłębienia, bruzdy i szczeliny. Zawiera ona liczne naczynia krwionośne tętnicze i żylne, które wnikają do tkanki mózgowej.

Płyn mózgowo - rdzeniowy.

Płynem mózgowo- rdzeniowym nazywamy ciecz, wypełniającą komory mózgu oraz przestrzenie podpajęczynówkowe mózgowia i rdzenia kręgowego. Płyn mózgowo rdzeniowy powstaje w splotach naczyniówkowych komór bocznych w wyniku przesączenia się wody i pewnych składników osocza krwi. Objętość płynu mózgowo- rdzeniowego wynosi u człowieka dorosłego od 100 do 250 ml. Płyn jest przejrzysty, bezbarwny, o ciężarze właściwym 1,006. W skład płynu mózgowo- rdzeniowego wchodzą:

Składniki	mg %
Białko	15-55
Glukoza	50-80
Wapń	4-6
Potas	12-17
Chlorek sodowy	720-750
Fosforan nieorganiczny	1,25-2,0
Wodorowęglany ( % obj.)	40-60

Ciśnienie płynu mózgowo- rdzeniowego wynosi 150 mm słupa wody.

Rola płynu mózgowo- rdzeniowego.

Płyn mózgowo- rdzeniowy przyczynia się do równomiernego rozkładu ciśnienia w jamie czaszki. Można powiedzieć, że mózgowie jest zanurzone w płynie mózgowo- rdzeniowym, co też chroni je przed urazami. Głównym zadaniem płynu mózgowo- rdzeniowego jest amortyzacja mózgowia, zabezpieczenie go przed urazami, a w mniejszym stopniu jego odżywianie i pośredniczenie procesach przemiany materii.

Mózgowie.

Mózgowiem nazywamy część ośrodkowego układu nerwowego, umieszczoną w jamie czaszki. W skład mózgowia wchodzi mózg, móżdżek i rdzeń przedłużony. Dla celów fizjologicznych i klinicznych dzielimy mózgowie na mózg i pień mózgu. Mózgiem nazywamy półkule mózgowe i część wzrokową podwzgórza, pniem - pozostałą część mózgowia.

Między ciężarem mózgowia a uzdolnieniem jego posiadacza nie ma współzależności.

Mózg ma kształt jajowaty. Jego dolna powierzchnia jest spłaszczona i nosi nazwę podstawy mózgu. Powierzchnie boczne i górne są wypukłe.

W linii pośrodkowej na powierzchni przedniej, górnej i tylnej jest widoczna głęboka szczelina podłużna mózgu, oddzielająca duże półkule mózgu - prawą i lewą. Półkule mózgu zakrywają całkowicie od góry pień mózgu. Szczelina poprzeczna mózgu oddziela mózg od móżdżku. Szczelina ta biegnie pod namiotem móżdżku. Powierzchnie półkul pokrywa cienka warstwa istoty szarej, zwana korą mózgu, stanowiąca skupienie komórek nerwowych zlokalizowanych w mózgu.

Kora mózgowa nosi nazwę płaszcza. Powierzchnia kory mózgowej stanowi 250 m2. Większa część płaszcza składa się z sześciu warstw komórek nerwowych i ta część, która posiada sześć warstw nosi nazwę nowego płaszcza (neopalium). Jest on najmłodszy i stanowi on 90% powierzchni kory mózgowej. Natomiast płaszcz zbudowany z mniejszej ilości warstw komórek, czyli z czterech warstw, jest nazywany płaszczem dawnym lub prapłaszczem i obejmuje 10% powierzchni kory mózgowej.

Kora mózgowa stanowi największą część płaszcza. Pokryta jest korą powierzchnia górnoboczna mózgu, prawie całkowicie powierzchnia dolna i około połowy powierzchni przyśrodkowej mózgu.

U człowieka kora mózgowa zbudowana jest od 9 - 14 miliardów komórek nerwowych i każdy neuron kory mózgowej ma od 5 do 6000 synaps. Chociaż kora ma dużą liczbę neuronów to liczba i rodzaj komórek jest mała.

Kora mózgowa zbudowana jest głównie z komórek piramidowych, które zlokalizowane są w warstwie drugiej i czwartej. Rozróżniamy dwa rodzaje komórek piramidowych: duże i średnie, które są najbardziej zaznaczone. Oprócz tego są jeszcze komórki: ziarniste, różnokształtne, gwiaździste i wrzecionowate, które leżą w najgłębszych warstwach kory.

Przeciętna grubość warstwy kory wynosi od3 do 5 mm. Najgrubsza kora zlokalizowana jest w zakręcie przedśrodkowym płata czołowego i płaciku okołośrodkowym przednim, gdzie znajduje się reprezentacja ruchowa kory strony przeciwnej.

Objętość kory u mężczyzn wynosi 610 cm3 a u kobiety 545 cm3. Waga średnia kory mózgowej jest większa niż waga mózgu kobiety. Waga średnia mózgu kobiety waha się od 1200 do 1450 g. Waga średnia u mężczyzn waha się od 1350 do 1700 g. Mózg człowieka nie jest najcięższym mózgiem - najcięższy mózg jest u słonia.

Stosunek masy mózgu do rdzenia kręgowego stanowi 32%. Kora mózgowa dzieli się na płaty a te z kolei płaty podzielone bruzdami na zakręty, które noszą nazwę zwojów.

Rozróżniamy trzy rodzaje bruzd:

• pierwszego rzędu

• drugiego rzędu

• trzeciego rzędu.

Najgłębsze i najbardziej stałe są bruzdy pierwszego rzędu.

Każdy mózg ma swoje własne pofałdowania czyli gyryfikację, która jest jego indywidualną cechą. Celem pofałdowania jest zwiększenie powierzchni kory, przy czym 1/3 powierzchni kory schowane jest w głębi bruzdy. W podziale kory na płaty i ich ograniczeniu najistotniejszą rolę odgrywają 3 bruzdy:

1. środkowa

2. boczna

3. obręczy

Bruzda środkowa (Rolanda) przebiega na powierzchni górnobocznej. Od połowy brzegu górnej półkuli ku dołowi i przodowi, tworząc mniej więcej w połowie swojego przebiegu kolankowate wygięcie.

Bruzda środkowa rozdziela płat czołowy, który zlokalizowany jest od przodu od bruzdy środkowej, od płata ciemieniowego, który zlokalizowany jest ku tyłowi od bruzdy środkowej.

Bruzda boczna zwana Sylwiusza przebiega na powierzchni górnobocznej i rozpoczyna się w dole bocznym mózgu od zagłębienia pomiędzy biegunem skroniowym, a potem czołowym, dalej biegnie skośnie ku górze i rozdziela płat skroniowy, który jest poniżej bruzdy bocznej w odcinku, w odcinku tylnym bruzdy bocznej jest płatem ciemieniowym.

Bruzda obręczy występuje na powierzchni przyśrodkowej półkuli, otacza ona zakręt obręczy od zewnątrz.

Kora mózgowa dzieli się na cztery płaty:

1. Płat czołowy

2. Płat ciemieniowy

3. Płat skroniowy

4. Płat potyliczny

Płat czołowy występuje we wszystkich trzech powierzchniach półkul mózgowych. Na powierzchni górnobocznej jest ograniczony od góry przez górny brzeg mózgu, od dołu przez bruzdę boczną, natomiast jego ograniczenie tylne stanowi bruzda środkowa mózgu. Na powierzchni przyśrodkowej ogranicza go od dołu bruzda zakrętu obręczy, od góry - górny brzeg mózgu, natomiast od dołu - linia umowna przebiegająca przez środek płacika okołośrodkowego. Na powierzchni dolnej granicę płata czołowego stanowi trójkąt węchowy.

W obrębie płata czołowego wyróżniamy następujące zakręty, które są rozgraniczone przez następujące bruzdy. Najistotniejszym zakrętem płata czołowego jest zakręt przedśrodkowy. Zakręt ten jest zlokalizowany na powierzchni górnobocznej mózgu i od tyłu ograniczona jest przez bruzdę środkową mózgu, od przodu ograniczona jest przez bruzdę przedśrodkowy, jego ograniczenie stanowi górny brzeg mózgu.

Zakręt przedśrodkowy przechodzi na powierzchni mózgu w przednią część płacika okołośrodkowego i tworzy płacik okołośrodkowym przedni. Zakręt ten jest zakrętem, który posiada najgrubszą warstwę kory mózgowej. Warstwa kory mózgowej w obrębie tego zakrętu sięga 5 mm. W obrębie tego zakrętu znajduje się reprezentacja ruchowa strony przeciwnej, po stronie prawej - lewej połowy ciała od czubka głowy do pas włącznie. W płaciku okołośrodkowym przednim znajduje się reprezentacja ruchowa od pasa w dół, po stronie prawej - lewa połowa ciała ( zwieracze, lewa kończyna dolna, mocz).

Zakręt czołowy górny, który znajduje się na powierzchni górnobocznej i jest on od góry odgraniczony przez górny brzeg mózgu, natomiast od dołu - przez bruzdę czołową górną.

Zakręt czołowy środkowy znajduje się na powierzchni górnobocznej mózgu i od góry jest ograniczony przez bruzdę czołową górną, a od dołu - bruzdę czołową dolną, natomiast od tyłu ograniczony jest przez bruzdę przedśrodkową.

Zakręt czołowy dolny jest położony na powierzchni górnobocznej i od góry ogranicza go bruzda czołowa dolna, natomiast od dołu bruzda boczna.

Do płata czołowego na powierzchni przyśrodkowej mózgu zaliczamy zakręt czołowy przyśrodkowy zwany także zakrętem czołowym przednim. Znajduje się on na powierzchni wewnętrznej mózgu. Od dołu jest ograniczony przez bruzdę obręczy, od góry - przez górny brzeg mózgu, a od tyłu jest linią umowną rozgraniczającą przez odnogę zakrętu obręczy, która dzieli płacik okołośrodkowy na dwie nierówne części: część przednią, która nazywa się płacikiem okołośrodkowym przednim, która zaliczana jest do płata czołowego oraz część tylną, mniejszą, która nosi nazwę płacika okołośrodkowego tylnego, która należy do płata ciemieniowego.

Na powierzchni dolnej mózgu znajdują się zakręty oczodołowe, których może być od 3 do 5. Zakręty te są rozgraniczone przez bruzdy oczodołowe. Bruzdy te należą do bruzd trzeciego rzędu. Jest jeszcze jeden zakręt na podstawie mózgu - zakręt prosty, który to znajduje się pomiędzy bruzdą węchową a szczeliną podłużną.

Płat ciemieniowy znajduje się na powierzchni górnobocznej i przyśrodkowej półkul. Na powierzchni górnobocznej jest ograniczony od przodu przez bruzdę środkową, od góry - górny brzeg mózgu, a od dołu bruzdą boczną, natomiast od tyłu na powierzchni zewnętrznej istnieje umowne ograniczenie, które stanowi bruzda ciemieniowo- potyliczna, która nacina górny brzeg półkul. Na powierzchni wewnętrznej, przyśrodkowej, ograniczony jest od dołu zakręt i bruzdę obręczy. Od góry przez górny brzeg mózgu od przodu przez linię umowną, ograniczającą płacik okołośrodkowy przedni od tyłu przez bruzdę ciemieniowo- potyliczną. W obrębie płatów ciemieniowych rozróżniamy następujące zakręty:

1. Zakręt zaśrodkowy - znajduje się na powierzchni górnobocznej i od przodu ograniczona jest przez bruzdę środkową, od góry górnym brzegiem mózgu, a od tyłu ograniczona jest bruzdą zaśrodkową. Zakręt ten na powierzchni wewnętrznej mózgu przechodzi w płacik okołośrodkowy tylny.

2. Na powierzchni górnobocznej rozróżniamy dwa zakręty:

• Zakręt ciemieniowy górny, który znajduje się pomiędzy bruzdą zaśrodkową, która ogranicza go od przodu, od góry - górnym brzegiem mózgu, od dołu przez bruzdę śródciemieniową.

• Zakręt ciemieniowy dolny, znajduje się poniżej płacika ciemieniowego górnego i od przodu ograniczony jest przez bruzdę zaśrodkową, od tyłu bruzdę potyliczną, od góry bruzdę śródciemieniową, ku dołowi powierzchni bez wyraźnej granicy w płat potyliczny.

Przedklinek jest to zakręt, który znajduje się na powierzchni wewnętrznej mózgu pomiędzy płacikiem okołośrodkowym tylnym, od dołu granicząc z bruzdą ciemieniowo- potyliczną, a od góry - przez górny brzeg mózgu.

6

---