ZESPÓŁ NABYTEGO UPOŚLEDZENIA ODPORNOŚCI

AIDS, ACQUIRED IMMUNODEFICIENCY SYNDROME

1. W. Halota i wsp. „Zakażenia HIV i AIDS w praktyce lekarskiej”

2. A. Olczak „Zakażenia HIV” - seminarium Klinika Chorób Zakaźnych AMB

EPIDEMIOLOGIA:

• źródło zakażenia :

• chory człowiek, lub nosiciel wirusa

• drogi zakażenia :

• przez krew

• droga seksualna

• droga wertykalna

• przeszczepy :

• sporadycznie

• sztuczne zapłodnienie :

• sporadycznie

• rozpowszechnienie :

• w populacji od 15 do 49 r.ż zakażenie występuje u co 100 osoby

• 2/3 zakażonych HIV żyje w Afryce na południe od Sahary (w rówym stopniu kobiety i męszczyzni)

• 87% zakażonych dzieci mieszka w Afryce

ETIOLOGIA:

• HIV (Human Imunodeficiency Virus) :

• wykryty w 1983 roku

• HIV - 1 (dominuje w Europie, Ameryce i Azji) i HIV - 2 (częściej w zachodniej Afryce)

• należy do rodziny retrowirusów, rodzaju lentiwirusów

• zbudowany z rdzenia (RNA i swoiste dla wirusa białka enzymatyczne otoczone otoczką białkową) i zewnętrznej otoczki (płaszcza lipidowo - białkowego)

• posiada enzym odwrotną transkryptazę (rewertazę), który na matrycy wirusowego RNA syntetyzuje homologiczny DNA, który zostaje wbudowny do genomu każdej zainfekowanej komórki

• genom wirusa :

• geny kodujące białka strukturalne wirusa :

• gen gag koduje białka rdzenia wirusa (p17, p24, p55)

• gen pol koduje odwrotną transkryptazę, integrazę i proteazę

• gen env koduje glikoproteiny otoczki gp120 i gp41

• geny kodujące dodatkowe białka regulatorowe :

• gen tat kodujący białko p14 (wzmaga ekspresję genów wirusa w zakażonej komórce)

• gen rev kodujący białko p19 (powoduje nasilenie syntezy białek regulatorowych wirusa zamiast strukturalnych)

• geny nef (p27), vpr (p15), vpu (p15), vif (p23) pozwalają na ustalenie latencji wirusa w zakażonej komórce

•podział patogenetyczny wirusa HIV - 1 :

• HIV - 1 NSI :

• non syncytium inducing (nie tworzący zespólni)

• dominuje we wczesnym okresie zakażenia

• ma tropizm do monocytów i makrofagów

• wykorzystuje do wniknięcia do komórki kooreceptor CCR5 (HIV - 1 - R5)

• ma znaczenie w przenoszeniu się zakażenia

• HIV - 1 SI :

• syncitium inducing (tworzący zespólnię)

• domonuje w późniejszym okresie zakażenia

• ma tropizm do limfocytów T

• wykorzystuje receptor CXCR - 4 czyli fuzynę (HIV - 1 - X4)

• ma znaczenie w postępie zakażenia

• typy dualtropowe (HIV - 1 X4R5):

• łączą cechy obu powyższych

• zdolne do zakażania zarówno limfocytów T, jak i makrofagów i monocytów

• mutacje wirusa :

• towarzyszą namnażaniu się wirusa w komórce

• na skutek ciagłych mutacji wyrózniono szereg podtypów

• wirus HIV - 1 ma 2 grupy podtypów :

• grupa M (10 zasadniczych podtypów oznaczonych A - J + mozaiki tych podtypów)

• podtyp O (zidentyfikowany w Kamerunie)

• wirus HIV - 2 ma 6 podtypów (A - F), z których tylko A i B mają znaczenie chorobotwórcze

PATOGENEZA:

PROCES ZAKAŻANIA KOMÓREK :

• proces zakażania głównych komórek docelowych (linfocyty T, makrofagi, monocyty) jest procesem wielofazowym

• etapy zakażania :

• przyłaczenie cząsteczki wirusa do powierzchni komórki docelowej

• fuzja wirusa z błoną komórkowa (wykorzystanie róznego rodzaju receptorów)

• wniknięcie nukleokapsydu wirusa do cytoplazmy

• transkrypcja wirusowego RNA w DNA

• integracja wytworzonego DNA z DNA komórki gospodarza

• replikacja zintegrowanego DNA wirusa

• transkrypcja wirusowego DNA w RNA

• synteza białek HIV i ich modyfikacje

• scalanie poszczególnych elementów wirusa

• uwalnianie cząsteczek HIV z zakażonej komórki

• dojrzewanie wirusa i zakażanie innych komórek

OBRAZ KLINICZNY:

OKRES UTAJENIA :

• wynosi 2 - 4 tygodni

• wyjątkowo wydłuża się do 10 miesięcy

OSTRA CHOROBA RETROWIRUSOWA :

• innaczej : ostra faza zakażenia, ostry zespół serkonwersji

• najczęściej trwa 4 - 6 tyg.

• objawy występują u 50 - 90% zakażonych, jednak rzadko dochodzi do rozpoznania w tym okresie (ok. 25%)

• pod koniec tej fazy pojawiają się przeciwciała

• zespół mononukleozopodobny :

• gorączka (może być do 40⁰ i utrzymywać się do 4 tyg)

• zapalenie gardła

• bóle mięśniowe

• bóle stawów

• uogólnione powiększenie węzłów chłonnych

• wysypka grudkowo - plamista (bajczęściej na twarzy i tułowiu

• rzadziej powiększenie wątroby i śledziony

• rzadziej biegunki, nudności i wymioty

• zespoły neurologiczne :

• zespół Guillain - Barrego (...)

• zapalenie mózgu i opon

• neuropatia obwodowa

• porażenia nerwów zwłaszcza n. VII

• psychozy

• często w tym okresie dochodzi do znacznej utraty masy ciała

• wykładniki labolatoryjne :

• początkowo leukopenia z limfocytopenią, potem z limfocytozą

• obecność limfomononuklear

• ↓ PLT (najczęściej utrzymuje się przez całe zakażenie, często bezobjawowo)

• ↓ limfocytów CD4

• ↑ limocytów CD8

• ↓ wskaźnika CD4/CD8

• potwierdzenie etiologiczne :

• obecność antygenu P24

• HIV RNA w surowicy

• obecnośc materiału genetycznego wirusa w hodowli komórkowej (najwcześniej)

ROZPOZNANIE:

• podział badań diagnostycznych :

• badania skriningowe :

• stosowane do celów epidemiologicznych i idetyfikacji zakażonych krwiodawców

• badania potwierdzające :

• badania dzieci urodzonych przez matki zakażone HIV :

• badania monitorujące przebieg zakażenia i skuteczność leczenia :

TECHNIKI DIAGNOSTYCZNE IDETYFIKUJĄCE ZAKAŻENIE HIV :

• wykrywanie swoistych przeciwciał :

• testy metodą ELISA :

• antygenami są syntetyczne i rekombinowane białka wirusa (testy III generacji)

• stosuje się jako testy przesiewowe

• test Western blott (immunobloting)

• polega na reakcji antygen - przeciwciało, przy czym antygen jest unieruchomiony na nośniku (zazw. papier nitrocelulozowy)

• przygotowanie polega na rozdziale elektroforetycznym białek wirusa i przeniesieniu ich na nitrocelulozę

• modyfikacją testu WB jest metoda precypitacji liniowej w której syntetyczne peptydy odpowiadajace antygenom HIV - 1 i HIV - 2 sa nanoszone na nitrocelulozę

• stosuje się głownie w celach weryfikacji

• inne testy :

• testy oparte na aglutynacji cząsteczek żelatyny, lub lateksu opłaszczonych przez antygeny HIV

• szybkie testy „dot - blot” (reakcja antygenu HIV zwiazanego z nosnikiem z surowicą zawierajacą przeciaciała anty - HIV wywołuje reakcję barwną - uwidoczniona zostaje plamka)

• wykrywanie antygenu p24 :

• antygen p24 jako produkt genu gag jest związany z rdzeniem wirusa

• wykrywa się w surowicy pacjentów, lub nadsaczach z hodowli komórkowej

• w surowicy chorych antygen p24 wykrywa się jeszcze przed pojawieniem się przeciwciał po czym u większości osób staje się niewykrywalny

• jest ponownie wykrywalny w okresie zaawansowanego zakażenia tuz przed, lub w okresie rozwoju AIDS

• diagnostyka zawodna (niska czułosć)

• hodowla komórkowa HIV :

• najcześciej uzywa się hodowli na komórkach krwi obwodowej osoby zakażonej

• wirus ulega replikacji

• można oznaczyć wirusowe RNA, antygen p24 i odrotną transkryptazę

• w hodowanych komórkach oznaczyć można prowirusowy DNA

• określenie czy wirus należy do typu produkującego zespólnię, czy nie

• ustalenie rozpoznania przed pojawieniem się przeciwciał w surowicy (osoby po ekspozycji zawodowej, noworodki matek zakażonych)

• wykrywanie wirusowego kwasu nukleinowego :

• rozpoznanie zakażenia na podstawie wykrycia materiału genetycznego wirusa jest rozpoznaniem pewnym

• reakcja łańcuchowej polimerazy (PCR) :

• zależna od sekwencji amplifikacja kwasu nukleinowego (NASBA) :

• metoda rozgałęzionego DNA (bDNA) :

WERYFIKACJA WYNIKÓW :

• kryteria rozpoznania :

• wykazanie w badaniej surowicy swoistych przeciawciał dlacon. 3 białek wirusowych, które są produktami co najmniej 2 różnych genów

• wykazanie obecnosci przeciwciał nie spełniających powyższych kryteriów uznaje się za wynik nie rozstrzygniety (zalecane jest powtórzenie badania po kilku tygodniach, lub miesiącach)

• przyczyny wyników fałszywie dodatnich :

• niedokładość techniczna

• reakcje nieswoiste :

• zhemolizowana krew

• czynnik reumatoidalny

• autoprzeciwciała

• kompleksy immunologiczne

• ostre zakażenia wirusowe

• nowotwory zwłaszcza choroby rozrostowe

• zakażenia pasozytnicze w krajach tropikalnych

RÓŻNICOWANIE:

•

LECZENIE:

•

POWIKŁANIA:

•

ROKOWANIE:

•

PROFILAKTYKA:

•

PATRZ TEŻ:

•

6