ZESPÓŁ NABYTEGO BRAKU ODPORNOŚCI

ZESPÓŁ NABYTEGO BRAKU ODPORNOŚCI

Acquired immune deficiency syndrome – AIDS

Acquired immune deficiency syndrome – AIDS

Czynnik wywołujący

Czynnik wywołujący

- human immunodeficiency virus HIV1 i

- human immunodeficiency virus HIV1 i

HIV2 należące do rodziny Lentiviridae, grupa Retrovirus.

HIV2 należące do rodziny Lentiviridae, grupa Retrovirus.

Rezerwuar

Rezerwuar

- człowiek

- człowiek

Źródło zakażenia

Źródło zakażenia

– zakażony człowiek od 2 tygodnia od

– zakażony człowiek od 2 tygodnia od

zakażenia do śmierci.

zakażenia do śmierci.

Wrota zakażenia

Wrota zakażenia

– naruszona ciągłość skóry lub błony śluzowej

– naruszona ciągłość skóry lub błony śluzowej

w miejscu kontaktu z HIV.

w miejscu kontaktu z HIV.

Wirus HIV zakaża limfocyty T4, a także inne komórki posiadające

Wirus HIV zakaża limfocyty T4, a także inne komórki posiadające

receptor umożliwiający wniknięcie wirusa ( receptor ten to cząstka

receptor umożliwiający wniknięcie wirusa ( receptor ten to cząstka

CD4).

CD4).

Do komórek zakażonych przez HIV należą: monocyty, makrofagi,

Do komórek zakażonych przez HIV należą: monocyty, makrofagi,

aktywowane limfocyty B, komórki nabłonkowe Langerhansa,

aktywowane limfocyty B, komórki nabłonkowe Langerhansa,

nabłonkowe mózgu, komórki dendrytyczne i wiele innych.

nabłonkowe mózgu, komórki dendrytyczne i wiele innych.

Cechy charakterystyczne wirusa HIV to trofizm do niektórych

Cechy charakterystyczne wirusa HIV to trofizm do niektórych

rodzajów limfocytów ( tylko ludzkich lub szympansa) i

rodzajów limfocytów ( tylko ludzkich lub szympansa) i

wywoływane w powolnym i często

wywoływane w powolnym i często

wieloletnim przebiegu, zakażenia – spadek odporności przez

wieloletnim przebiegu, zakażenia – spadek odporności przez

niszczenie limfocytów CD4, które są głównymi komórkami

niszczenie limfocytów CD4, które są głównymi komórkami

odpowiedzialnymi w organizmie za zjawiska odpornościowe

odpowiedzialnymi w organizmie za zjawiska odpornościowe

Drogi zakażenia

Drogi zakażenia

:

:

kontakt płciowy – hetero i homoseksualny

kontakt płciowy – hetero i homoseksualny

kontakty z ranami i krwią podczas zabiegów

kontakty z ranami i krwią podczas zabiegów

medycznych

medycznych

wspólne używanie igieł i strzykawek

wspólne używanie igieł i strzykawek

poprzez łożysko lub okołoporodowo z matki na

poprzez łożysko lub okołoporodowo z matki na

dziecko

dziecko

krew i produkty krwiopochodne

krew i produkty krwiopochodne

sztuczne zapłodnienie

sztuczne zapłodnienie

mleko kobiece

mleko kobiece

Charakterystyczna cecha epidemiczna wirusa –

Charakterystyczna cecha epidemiczna wirusa –

długotrwałe nosicielstwo przedchorobowe – bardzo

długotrwałe nosicielstwo przedchorobowe – bardzo

niebezpieczne.

niebezpieczne.

Odporność populacji

Odporność populacji

– wrażliwość na zakażenia HIV

– wrażliwość na zakażenia HIV

jest dość powszechna. Jednak niektóre osoby AIDS

jest dość powszechna. Jednak niektóre osoby AIDS

grupy wysokiego ryzyka nie ulegają zakażeniu – są to

grupy wysokiego ryzyka nie ulegają zakażeniu – są to

osoby homozygotyczne dla genu kodującego

osoby homozygotyczne dla genu kodującego

nieczynną postać koreceptora CCR5. Osoby

nieczynną postać koreceptora CCR5. Osoby

heterozygotyczne – ulegają zakażeniu, ale postęp

heterozygotyczne – ulegają zakażeniu, ale postęp

choroby łagodniejszy.

choroby łagodniejszy.

Epidemiologia zakażenia HIV w roku

Epidemiologia zakażenia HIV w roku

1997

1997

Dane światowe:

Dane światowe:

Nowe zakażenia HIV – 5.8 mln

Nowe zakażenia HIV – 5.8 mln

Osoby żyjące z HIV i AIDS - 30.6 mln

Osoby żyjące z HIV i AIDS - 30.6 mln

Liczba zmarłych z powodu AIDS - 2.3 mln

Liczba zmarłych z powodu AIDS - 2.3 mln

Codziennie przybywało 16 000 nowych zakażeń HIV w tym

Codziennie przybywało 16 000 nowych zakażeń HIV w tym

90%

90%

w krajach rozwijających się.

w krajach rozwijających się.

Dane krajowe:

Dane krajowe:

Nowe zakażenia HIV - 496

Nowe zakażenia HIV - 496

Osoby żyjące AIDS HIV – 4990 ( 66% narkomanów )

Osoby żyjące AIDS HIV – 4990 ( 66% narkomanów )

Szacunek ekspertów – rzeczywista liczba w Polsce

Szacunek ekspertów – rzeczywista liczba w Polsce

ok. 15000 - 20000

ok. 15000 - 20000

CHARAKTERYSTYKA KLINICZNA

CHARAKTERYSTYKA KLINICZNA

AIDS to późna faza zakażenia HIV

AIDS to późna faza zakażenia HIV

okres wniknięcia wirusa do organizmu

okres wniknięcia wirusa do organizmu

ostry zespół retrowirusowy

ostry zespół retrowirusowy

- po 2 – 4 tyg. po ekspozycji gorączka, zmęczenie, bóle mięśni AIDS

- po 2 – 4 tyg. po ekspozycji gorączka, zmęczenie, bóle mięśni AIDS

stawów, powiększenie węzłów chłonnych, zapalenie gardła, biegunka,

stawów, powiększenie węzłów chłonnych, zapalenie gardła, biegunka,

ubytek wagi, wymioty, owrzodzenie błon śluzowych i skóry, pleśniawki

ubytek wagi, wymioty, owrzodzenie błon śluzowych i skóry, pleśniawki

spadek liczby komórek CD4, wysoka wiremia

spadek liczby komórek CD4, wysoka wiremia

- po 1-4 tyg. kliniczne wyzdrowienie

- po 1-4 tyg. kliniczne wyzdrowienie

serokonwersja – po 3-12 tyg. ( 9 ) wykrywalne stają się przeciwciała anty-

serokonwersja – po 3-12 tyg. ( 9 ) wykrywalne stają się przeciwciała anty-

HIV u 95% pacjentów

HIV u 95% pacjentów

okres klinicznego zacisza bez lub przy trwałym uogólnionym powiększeniu

okres klinicznego zacisza bez lub przy trwałym uogólnionym powiększeniu

węzłów chłonnych. W tym okresie duża replikacja HIV w narządach

węzłów chłonnych. W tym okresie duża replikacja HIV w narządach

limfatycznych jest równoważona przez skuteczną odpowiedź

limfatycznych jest równoważona przez skuteczną odpowiedź

immunologiczną

immunologiczną

wczesne objawy zakażenia HIV – niecharakterystyczne, leukoplakia

wczesne objawy zakażenia HIV – niecharakterystyczne, leukoplakia

włochata jamy ustnej, obwodowa neuropatia, idiopatyczna

włochata jamy ustnej, obwodowa neuropatia, idiopatyczna

trombocytopenia

trombocytopenia

objawy AIDS:

objawy AIDS:

obecność zakażeń oportunistycznych

obecność zakażeń oportunistycznych

postępującego zespołu wyniszczenia ( dorośli) lub nieprzybierania na wadze

postępującego zespołu wyniszczenia ( dorośli) lub nieprzybierania na wadze

(niemowlęta)

(niemowlęta)

częste i groźne zakażenia tj. nawracające zapalenie płuc, gruźlica płuc,

częste i groźne zakażenia tj. nawracające zapalenie płuc, gruźlica płuc,

nawracające zakażenia bakteryjne

nawracające zakażenia bakteryjne

obecność specyficznych chorób nowotworowych np. mięsaka Kaposiego,

obecność specyficznych chorób nowotworowych np. mięsaka Kaposiego,

chłoniaka nieziarniczego, inwazyjnego raka szyjki macicy

chłoniaka nieziarniczego, inwazyjnego raka szyjki macicy

liczba limfocytów CD4+ mniejszej nić 200/mm3

liczba limfocytów CD4+ mniejszej nić 200/mm3

ZAKAŻENIA OPORTUNISTYCZNE ZWIĄZANE Z ZESPOŁEM

ZAKAŻENIA OPORTUNISTYCZNE ZWIĄZANE Z ZESPOŁEM

AIDS

AIDS

–

Zapalenie płuc wywołane przez Pneumocystis carini (PCP)

Zapalenie płuc wywołane przez Pneumocystis carini (PCP)

–

Przewlekła kryptosporydioza lub izosporoza wywołujące

Przewlekła kryptosporydioza lub izosporoza wywołujące

utrzymującą się długo biegunkę

utrzymującą się długo biegunkę

–

Toksoplazmoza

Toksoplazmoza

–

Pozajelitowa strongyloidoza

Pozajelitowa strongyloidoza

–

Kandydoza ( kandydoza jamy ustnej uznawana jest za marker

Kandydoza ( kandydoza jamy ustnej uznawana jest za marker

rozwoju AIDS; kandydoza przełyku, oskrzeli i płuc są

rozwoju AIDS; kandydoza przełyku, oskrzeli i płuc są

patognomoniczne dla AIDS )

patognomoniczne dla AIDS )

–

Kryptokokoza

Kryptokokoza

–

Histoplazmoza

Histoplazmoza

–

Zakażenia wywołane przez atypowe prątki, takie jak M. avium-

Zakażenia wywołane przez atypowe prątki, takie jak M. avium-

intracellulare

intracellulare

–

Płucna i pozapłucna postać gruźlicy ( często oporna na

Płucna i pozapłucna postać gruźlicy ( często oporna na

leczenie)

leczenie)

–

Rozsiana postać zakażenia wirusem cytomegalii ( może objąć

Rozsiana postać zakażenia wirusem cytomegalii ( może objąć

siatkówkę i spowodować ślepotę)

siatkówkę i spowodować ślepotę)

–

Rozsiana postać zakażenia wirusem opryszczki pospolitej

Rozsiana postać zakażenia wirusem opryszczki pospolitej

–

Półpasiec obejmujący kilka dermatomów

Półpasiec obejmujący kilka dermatomów

–

Nawracająca bakteriemia wywołana przez Salmonella

Nawracająca bakteriemia wywołana przez Salmonella

–

Postępująca wieloogniskowa leukoencefalopatia

Postępująca wieloogniskowa leukoencefalopatia

–

Inwazyjna nokardioza

Inwazyjna nokardioza

Diagnostyka laboratoryjna.

Diagnostyka laboratoryjna.

Izolacja wirusa

Izolacja wirusa

– hodowla na liniach komórkowych

– hodowla na liniach komórkowych

pochodzących z limfocytów i monocytów

pochodzących z limfocytów i monocytów

mała czułość 40 – 97%

mała czułość 40 – 97%

Reakcja łańcuchowej polimerazy PCR

Reakcja łańcuchowej polimerazy PCR

– wykazanie

– wykazanie

obecności sekwencji kwasów nukleinowych genomu

obecności sekwencji kwasów nukleinowych genomu

HIV

HIV

Standardowy test

Standardowy test

– oznaczenie przeciwciał anty-HIV

– oznaczenie przeciwciał anty-HIV

metodą enzymoimmunologiczną ELISA – dodatni wynik

metodą enzymoimmunologiczną ELISA – dodatni wynik

należy powtórzyć ( ujemnych się nie powtarza), po

należy powtórzyć ( ujemnych się nie powtarza), po

drugim dodatnim wyniku wykonuje się bardziej swoiste

drugim dodatnim wyniku wykonuje się bardziej swoiste

testy np. Western blot

testy np. Western blot

Leczenie przeciwretrowirusowe.

Leczenie przeciwretrowirusowe.

nukloeotydowe i nukleozydowi inhibitory odwrotnej

nukloeotydowe i nukleozydowi inhibitory odwrotnej

transkryptazy np. azydotymidyna, lamiwudyna i inne

transkryptazy np. azydotymidyna, lamiwudyna i inne

nie nukloeotydowe i nukleozydowi inhibitory odwrotnej

nie nukloeotydowe i nukleozydowi inhibitory odwrotnej

transkryptazy np. ewirapina, efawirenz

transkryptazy np. ewirapina, efawirenz

inhibitory protezy np. indinawir i inne

inhibitory protezy np. indinawir i inne

Leki te przedłużają życie, ale nie eradykują

Leki te przedłużają życie, ale nie eradykują

wirusa.

wirusa.

Profilaktyka w przypadku ekspozycji na

Profilaktyka w przypadku ekspozycji na

zarażenie wirusem HIV.

zarażenie wirusem HIV.

Jak najszybsze umycie skóry wodą z mydłem oraz

Jak najszybsze umycie skóry wodą z mydłem oraz

spłukanie błon śluzowych wodą

spłukanie błon śluzowych wodą

Profilaktyczne podanie terapii przeciw retrowirusowej

Profilaktyczne podanie terapii przeciw retrowirusowej

przez 28 dni dwoma lub trzema lekami np.

przez 28 dni dwoma lub trzema lekami np.

azydotymidyna+lamiwidyna+indinawir 1-2 godz po

azydotymidyna+lamiwidyna+indinawir 1-2 godz po

ekspozycji, nie później niż po 48 godzinach

ekspozycji, nie później niż po 48 godzinach

Przed i po 6 tygodniach wykonanie badania na

Przed i po 6 tygodniach wykonanie badania na

obecność anty-HIV, HBsAg i anty-HCV

obecność anty-HIV, HBsAg i anty-HCV

Szczepionka anty-HIV obecnie na etapie badań u

Szczepionka anty-HIV obecnie na etapie badań u

ludzi

ludzi

Zapobieganie zakażeniom wirusami HIV

Zapobieganie zakażeniom wirusami HIV

W warunkach życia codziennego:

W warunkach życia codziennego:

abstynencja seksualna

abstynencja seksualna

jeden partner seksualny

jeden partner seksualny

unikanie kontaktów bezpośrednich ( pocałunki,

unikanie kontaktów bezpośrednich ( pocałunki,

stosunki płciowe) z osobami obcymi, nieznanymi lub

stosunki płciowe) z osobami obcymi, nieznanymi lub

pochodzącymi z tzw. grup wysokiego ryzyka

pochodzącymi z tzw. grup wysokiego ryzyka

( zagrożenia zakażeniem)

( zagrożenia zakażeniem)

stosowanie prezerwatyw w razie „ryzykownego

stosowanie prezerwatyw w razie „ryzykownego

zachowania się” – nie w pełni skuteczne

zachowania się” – nie w pełni skuteczne

W warunkach zawodowych:

W warunkach zawodowych:

szczególna ostrożność w kontaktach z ranami, krwią

szczególna ostrożność w kontaktach z ranami, krwią

i w czasie zabiegów oraz udzielania pomocy rannym

i w czasie zabiegów oraz udzielania pomocy rannym

Wywiady z pacjentami z grup wysokiego ryzyka,

Wywiady z pacjentami z grup wysokiego ryzyka,

wykrywanie nosicieli wirusów HIV

wykrywanie nosicieli wirusów HIV

Stosowanie środków ochrony osobistej, jak

Stosowanie środków ochrony osobistej, jak

rękawiczki, maski, okulary i inne

rękawiczki, maski, okulary i inne

Praktycznie, w aktualnej sytuacji epidemicznej i

Praktycznie, w aktualnej sytuacji epidemicznej i

prawnej w zakresie nosicielstwa wirusów HIV,

prawnej w zakresie nosicielstwa wirusów HIV,

każdego pacjenta należy traktować jak nosiciela i

każdego pacjenta należy traktować jak nosiciela i

stosować odpowiednie sposoby postępowania

stosować odpowiednie sposoby postępowania

lekarskiego i sanitarnego w kontaktach

lekarskiego i sanitarnego w kontaktach

zawodowych.

zawodowych.

Sytuacje nie powodujące zakażenia:

Sytuacje nie powodujące zakażenia:

Wspólne mieszkanie, wspólne posiłki, a także podróże

Wspólne mieszkanie, wspólne posiłki, a także podróże

publicznymi środkami lokomocji,

publicznymi środkami lokomocji,

Podanie ręki, głaskanie, pieszczoty przez dotykanie, jeśli

Podanie ręki, głaskanie, pieszczoty przez dotykanie, jeśli

skóra jest nieuszkodzona,

skóra jest nieuszkodzona,

Normalne pocałunki bez penetracji głębokiej

Normalne pocałunki bez penetracji głębokiej

Spożywanie posiłków w restauracjach i stołówkach

Spożywanie posiłków w restauracjach i stołówkach

Kichnięcie lub kaszel osoby zakażonej

Kichnięcie lub kaszel osoby zakażonej

Korzystanie z ubikacji publicznych, basenów kąpielowych,

Korzystanie z ubikacji publicznych, basenów kąpielowych,

pralni – warunkiem jest jednak utrzymanie tych urządzeń

pralni – warunkiem jest jednak utrzymanie tych urządzeń

we właściwym stanie sanitarnym. Wirus HIV jest wyjątkowo

we właściwym stanie sanitarnym. Wirus HIV jest wyjątkowo

wrażliwy na wyższą temperaturę ( w 56ºC ginie po 30

wrażliwy na wyższą temperaturę ( w 56ºC ginie po 30

minutach) oraz środki dezynfekcyjne ( utleniające lub

minutach) oraz środki dezynfekcyjne ( utleniające lub

chlorowe)

chlorowe)

Usługi w zakładach fryzjerskich i kosmetycznych, pod

Usługi w zakładach fryzjerskich i kosmetycznych, pod

warunkiem przestrzegania zasad higieny przez zakład oraz

warunkiem przestrzegania zasad higieny przez zakład oraz

bieżącej dezynfekcji ostrych narzędzi ( nożyczki, brzytwy,

bieżącej dezynfekcji ostrych narzędzi ( nożyczki, brzytwy,

cążki - po każdorazowym użyciu),

cążki - po każdorazowym użyciu),

Badania wykazały, ze komary nie mogą przenieść zakażenia

Badania wykazały, ze komary nie mogą przenieść zakażenia

ze względu na sposób, w jaki przekłuwają skórę i wysysają

ze względu na sposób, w jaki przekłuwają skórę i wysysają

krew.

krew.