PRĄDY WIELKIEJ CZĘSTOTLIWOŚCI

Obejmuje zastosowanie lecznicze pól elektrycznych, magnetycznych i fal elektromagnetycznych prądów zmiennych zakresie częstotliwości od 300 kHz do 300 GHz.

Częstotliwości i długości fal elektromagnetycznych wykorzystywane w lecznictwie:

- fale krótkie , ciągłe i impulsowe, w polu kondensatora i w polu cewki : długość 11,06 m, częstotliwość 27,12 MHz;

- fale decymetrowe w polu promieniowania: długość fali 69 cm, częstotliwość 433,92 MHz;

- mikrofale, ciągłe i pulsujące: długość fali 12,5 cm, częstotliwość2450 MHz.

PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE

 Stanowią je fale , które są regularnymi, sinusoidalnymi zamianami pola elektrycznego i magnetycznego skierowanymi pod kątem prostym względem siebie.

 Fale elektromagnetyczne są falami poprzecznymi i nie wywołują zmian pozycji cząsteczek materii, przez którą przenikają. Podczas przenikania część promieniowania elektromagnet. , zależnie od długości fali lub częstotliwości i natury materii, może ulegać odbiciu lub absorpcji. Absorpcja promieniowania powoduje powstanie określonych efektów(prawo Grotthusa) i zależy od częstotliwości, natężenia, czasu działania praz od cech tkanek poddanych zabiegowi.

 Promieniowanie elektromagnet. rozchodzi się prostolinijnie we wszystkich kierunkach od jego źródła.

 Fale elektromagnet. rozprzestrzeniają się w próżni z prędkością 300 000 km/s.

 Natężenie promieniowania w jakimś punkcie jest odwrotnie proporcjonalne do pierwiastka odległości od źródła promieniowania, czyli natężenie to zmniejsza się wraz z odległością. W rezultacie małe zmiany w odległości od źródła promieniowania powodują duże zmiany w natężeniu.

RODZAJE POLA PRĄDU ELEKTRYCZNEGO WIELKIEJ CZĘSTOTLIWOŚCI

1. Pole elektryczne wielkiej częstotliwości w metodzie kondensatorowej diatermii krótkofalowej. Pole to występuje pomiędzy płytkami naładowanego kondensatora , między którymi istnieje przepływ ładunków elektrycznych.podczas połączenia kondensatora ze źródłem prądu zmiennego powstaje prąd przesunięcia, działający jak pole przepływającego prądu.

2. Metoda indukcyjna diatermii krótkofalowej. Siła pola elektrycznego jest ściśle związana z siłą pola magnetycznego. Zmieniające się pole elektryczne jest związane z polem magnetycznym i odwrotnie.

3. Promieniowanie elektromagnetyczne w diatermii mikrofalowej i decymetrowej. Pole elektryczne zawiera komponent elektryczny i magnetyczny.

METODY PRZENOSZENIA ENERGII ELEKTROMAGNETYCZNEJ Z APLIKATORA DO TKANEK

1. Metoda kondensatorowa (sprzężenie pojemnościowe). Jest stosowana przy zabiegach diatermii krótkofalowej. Polega na stosowaniu 2 metalowych płaskich elektrod z dielektrykiem pomiędzy nimi.

2. Metoda cewkowa (sprzężenie indukcyjne). Stosowana w zabiegach diatermii krótkofalowej. Aplikaturami są rożnego rodzaju cewki.

3. Metoda wypromieniowania pola elektromagnetycznego za pomocą specjalnej anteny sprzężenie radiacyjne). Jest stosowana przy wykonywaniu zabiegów leczniczych falami decymetrowymi i mikrofalami.

MECHANIZM POWSTAWANIA CIEPŁA POD WPŁYWEM FAL ELEKTROMAGNETYCZNYCH WIELKIEJ CZĘSTOTLIWOŚCI

Ciepło to energia nieuporządkowanego ruchu cząsteczek materii. Materia to atomy i cząsteczki o ładunkach elektrycznych dodatnich i ujemnych. Pod wpływem pola elektrycznego w atomach zachodzi polaryzacja elektronowa, polegająca na przesunięciu powłoki elektronowej w stosunku do jądra atomu, a w cząsteczkach w stosunku do źródła symetrii ładunków dodatnich. Szybkozmienne pole elektryczne wpływa na elektrony znajdujące się na orbitach elektrycznie obojętnych atomów i cząsteczek. W jednej fazie powoduje przyciąganie, a w następnej odpychanie orbitujących elektronów. Są to niewielkie zmiany oddziaływana na otoczenie ale jednak zmiany te zwiększają bezładne ruchy cząsteczek, a więc są również przyczyną niewielkiego wzrostu ciepła w tkankach. Jest to najmniej istotna przyczyna powstawania ciepła w tkankach.

W elektrolitach , które są zawarte w tkankach ludzkich, pole elektryczne powoduje polaryzację jonową, polegającą na przesuwaniu się w przeciwnych kierunkach jonów, stykających się ze sobą oraz z przylegającymi cząsteczkami , oddaje im część energii, co zwiększa nieuporządkowany ruch, będący istotą ciepła. W ten sposób dochodzi do wzrostu temperatury tkanek. Cząsteczki wody , z których głównie składają się tkanki, są elektrycznie obojętnymi dipolami. Dipole są to cząsteczki biegunowe, których przeciwne ładunki elektryczne znajdują się na przeciwległych biegunach, o niesymetrycznym punkcie ciężkości. Pod wpływem zmiennego pola elektrycznego , oddziałującego na różnoimienne bieguny, dipole wykonują ruchy wahadłowe lub obrotowe. Ruchy te powodują zmianę przestrzennego ułożenia dipoli, czyli są przyczyną polaryzacji ustawienia czy polaryzacji orientacyjnej. Energia rotacji dipoli pogłębia przypadkowe, bezładne ruchy cząsteczek, a te stanowią źródło ciepła.(ten mechanizm przeważa podczas działania krótkich fal na tkanki)

Prąd elektryczny wielkiej częstotliwości płynie w przewodnikach elektryczności jako prąd przewodzenia wskutek ruchu ładunków elektrycznych. Wiadomo już, że ciało ludzkie zbudowane jest z tkanek zawierających elektrolity oraz z tkanek nie przewodzących (dielektryków). Zgodnie z prawem Joule'a na skutek tarcia występującego pomiędzy jonami a ośrodkiem, w którym poruszają się , powstają straty energii – straty przewodnictwa, które wydzielają się w postaci ciepła. Wielkość strat przewodnictwa zależ od przewodności właściwej i stałej dielektrycznej tkanek oraz od częstotliwości zmian pola elektrycznego.

Zmiana orientacji przestrzennej dipoli również związana jest z tarciem o sąsiednie cząsteczki, powodującym pewne straty energii – straty dielektryczne. W dielektryku prąd płynie w postaci dielektrycznego prądu przesunięcia. Oznacza to, że w rytm zmiennego pola elektrycznego występuje polaryzacja dielektryczna , czyli przesunięcie ładunków związanych z cząsteczkami, które łączy się z wydzieleniem ciepła.(przeważnie podczas działania mikrofal)

Rożne tkanki ogrzewają się i rozprowadzają dostarczone ciepło w różny sposób, gdyż zależy to od zawartości wody i elektrolitów w tkankach, stałej dielektrycznej

W badaniach modelowych na fantomach stwierdzono (Paetzold), że tkanki można podzielić pod względem właściwości elektrycznych na 3 grupy:

- podobne do tkani tłuszczowej (szpik kostny)

- podobne do tkani mięśniowej (skóra, wątroba, śledziona, nerki)

- podobne do tkanki kostnej.

Tkanka kostna cechuje się małą zdolnością fal krótkich i decymetrowych, które wnikają do niej głęboko, toteż krótkie fale i mikrofale w niewielkim stopniu ją ogrzewają.

WSKAZANIA OGÓLNE:

Choroby reumatyczne (artrozy), choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa, mialgie, lumbago, miogelozy, czyraki, ropnie gruczołów potowych, zapalenia dróg moczowych, narządów rodnych kobiety i zatok przynosowych.

PRZECIWWSKAZANIA OGÓLNE

Wszystkie choroby , w których przeciwwskazane jest ciepło, gruźlica, nowotwory, krwawienia, zagrożenia krwawienia, ciąża, wszczepiony rozrusznik serca, metale w polu zabiegu, mokre opatrunki, neuralgie, żylakowatość.

LECZENIE KRÓTKIMI FALAMI – DIATERMIA KRÓTKOFALOWA

ZASADA POWSTAWANIA DRGAŃ WIELKIEJ CZĘSTOTLIWOŚCI

Na przykładzie obwodu drgającego składającego się z kondensatora i cewki.

Kondensator. Między jego okładkami znajduje się dielektryk (powietrze lub inny ośrodek nie przewodzący elektryczności). Po połączeniu okładek kondensatora ze źródłem prądu stałego jedna płytka naładuje się dodatnio, a druga ujemnie. , w związku czym powstaje między nimi pole elektryczne kondensatora. Jeśli natomiast połączy się płytki kondensatora ze źródłem prądu zmiennego, ładują się one naprzemiennie przeciwnymi ładunkami elektrycznymi w rytm zmian kierunku przepływu prądu.

Cewka. Wokół przewodnika, przez który płynie prąd elektryczny, powstaje pole magnetyczne. Jeśli przewodnik nawinie się na rdzeń żelazny, pole magnetyczne ulega wzmocnieniu.

Obwód drgający. Jeśli płytki kondensatora zostaną połączone przewodnikiem, ulegają rozładowaniu, zanika pole elektryczne pomiędzy płytkami, a "uwolniony" prąd płynie przez przewodnik łączący płytki. Po włączeniu do takiego obwodu cewki powstaje obwód drgający, którego główną cechę stanowi pojemność kondensatora i indukcyjność cewki. W kondensatorze powstaje pole elektryczne, a w cewce pole magnetyczne. Pole magnetyczne jest najsilniejsze, gdy wartość pola elektrycznego jest najmniejsza. Więc gdy ustanie przepływ prądu rozładowania kondensatora, zanika pole magnetyczne. Wskutek tego powstaje prąd w cewce, który przepływa w przeciwnym kierunku i ładuje kondensator, również odwrotnie, co oznacza, że płytka która była poprzednio dodatnia, teraz jest ujemna, i na odwrót. Po naładowaniu kondensatora cykl ten powtarza się tyle że w odwrotnym kierunku. Proces ładowania i rozładowania kondensatora przebiega w ułamku sekundy, tak że rzeczywiście jest to obwód drgający. Częstotliwość drgań zależy od pojemności kondensatora i bezwładności drgań.

METODA KONDENSATOROWA DIATERMII KRÓTKOFALOWEJ

Źródłem ciepła w tkankach jest tracie między poruszającymi się w polu elektrycznym jonami płynów tkankowych oraz tzw. strata dipolowa.

Tę część ciała, która ma być poddana zabiegowi, umieszcza się w elektrycznym polu kondensatora, pomiędzy dwoma metalowymi płytkami elektrod. Między elektrodami a ciałem powinien być odstęp – minimum 2 – 4cm.

Głębokie i równomierne przegrzanie równymi elektrodami szklanymi uzyskuje się przy równym odsunięciu na odległość 5-10 cm od ciała, a powierzchowne – przy odsunięciu na 2-3cm. W przypadku elektrod nierównych przy odległości elektrody czynnej 3-5cm i biernej 5-10cm.

Szczególną cechą jest prąd przesunięcia (czyli przesunięcia ładunków elektrycznych) w polu kondensatora, który sprawia, że ze zmianą odległości elektrod (płytek kondensatora) od ciała zmienia się głębokość, na której w tkankach powstaje ciepło ( przy większej odległości ciepło powstaje głębiej).

Metoda ta powoduje największe ogrzanie tkanki tłuszczowej(wskutek mniejszych wartości: przewodnictwa elektrycznego, stałej dielektrycznej, ukrwienia) i najmniejsze ogrzanie mięśni)

Metoda kondensatorowa wymaga stosowania techniki dwuelektrodowej

Rodzaje elektrod:

1. sztywne.

2. miękkie

3. o specjalnych kształtach (dopochwowe, doodbytnicze).

Wielkość elektrod powinna być dostosowana do wielkości powierzchni zabiegowej. Można posłużyć się elektrodami równej wielkości.

Odległość między elektrodami jest mniejsza od ich wielkości – pole elektr. w kondensatorze ma wszędzie takie samo natężenie.

Odległość między elektrodami jest równa wielkości elektrod – rozkład linii sił pola mniej więcej równomierny, ale z większym zagęszczeniem w środkowej części pola.

Im większa jest odległość elektor od skóry, tym bardziej równomierne jest pole wewnątrz ciała.

Jeśli elektrody są mniejsze w stosunku do powierzchni ciała poddawanej zabiegowi, to przegrzaniu ulegają warstwy powierzchowne skóry.

Natomiast jeśli elektrody te są większe, to silniejszemu nagrzaniu ulegają warstwy głębsze ciała. Jeśli zaś między ustawionymi w większej odległości dwiema dużymi elektrodami znajduje się mały obiekt, to uzyska się równomierne przegrzanie jego wszystkich warstw, przy czym gęstość prądu przepływającego przez obiekt będzie większa niż przy powierzchni elektrod.

Ułożenie elektrod względem siebie

Przy niejednakowej odległości dwóch różnych elektrod większemu przegrzaniu ulegną warstwy powierzchowne pod elektrodą położoną bliżej obiektu, a mniejszemu pod dalszą elektrodą z powodu znacznego odchylenia linii sił pola.

Przy przeciwległym ustawieniu różnej wielkości elektrod układ linii sił pola zależy od odległości pomiędzy nimi.

- odległość mała – linie sił przebiegają równolegle, co oznacza, że natężenie pola jest nierówne

- odległość duża – gęstość pola jest największa na powierzchniach elektrod, między nimi zaś maleje .

Jeśli na powierzchni obiektu zabiegowego występują jakieś nierówności , to na największej wypukłości mogą wystąpić duże zagęszczenia prądu tzw. Efekt szczytowy.

Efektu szczytowego można uniknąć przez zwiększenie odległości elektrod od skóry lub przez równoległe ustawienie elektrod.

Elektroda czynna i bierna

a) przy różnej wielkości elektrod – największe zagęszczenie prądu wystąpi pod mniejszą elektrodą i to ona będzie elektrodą czynną

b) elektrody o jednakowej wielkości – elektrodą czynna jest ta , która znajduje się bliżej ciała

Odległość elektrod kondensatorowych od skóry

Mała : 1-2 cm ( dla czyraków i ropni gruczołów potowych)

Średnia : 3-5cm. ( dla procesów chorobowych w tkankach głębije położonych)

Bardzo duża: 6-10cm.

METODA INDUKCYJNA, CEWKOWA DIATERMII KRÓTKOFALOWEJ

Źródłem ciepła w tkankach jest oscylacja atomów i cząsteczek pod wokół ich średnich położeń pod wpływem prądów wirowych.

Metoda ta służy do głębokiego nagrzania mięśni i narządów wewnętrznych za pomocą pola magnetycznego wielkiej częstotliwości. Skóra i tłuszczowa tkanka podskórna nagrzewają się słabo. Ponieważ jest to prąd zmienny, natężenie pola i jego kierunek ulegają ciągłej zmianie zgodnie ze zmianą częstotliwości. Część ciała poddawana zabiegowi znajduje się w magnetycznym polu wielkiej częstotliwości indukowanym przez prąd elektryczny wielkiej częstotliwości przepływający przez cewkę.

Powstające w organizmie prądy wirowe lepiej nagrzewają tkanki z dużym przewodnictwem elektrycznym, czyli o dużej zawartości wody, np. mięsnie, krew. , natomiast w mniejszym stopniu ogrzewają skórę i tkankę tłuszczową.

Metoda ta jest bardziej odpowiednia do leczenia procesów chorobowych przebiegających powierzchownie.

W miarę oddalania od cewki zmniejsza się siła zmiennego pola magnetycznego, a więc i działanie ciepła. Głębokość przegrzania zwiększa się nieco przez większe odsunięcie elektrody od skóry.

Wadą tej metody jest intensywniejsze ogrzewanie obiektu w pobliżu.

Stosuje się technikę jednoelektrodową (elektroda kablowa lub indukcyjne)

Elektrody kablowe

Zbudowane są z elastycznego, metalowego przewodnika o długości ok. 2m., z grubą izolacją i metalowymi końcówkami do połączenia z zaciskami aparatu zabiegowego na obu końcach.

W przypadku stosowania elektrody kablowej jednobiegunowej stosuje się pod nią podkładki z perforowanego filcu lub materiału frotte.

Elektrodę kablową nawija się 3-4 zwojami na kończynę, nakładając na filcowe podkłady.

Odmianę elektrody kablowej stanowią elektrody indukcyjne: monoda, minoda, diploda, circuploda.

Diploda powinna być tak rozchylona , by dobrze przylegała do konturów części ciała poddawanej zabiegowi.

Elektrody prądów wirowych

Składają się z kilku zwojów przewodnika, nawiniętych jeden na drugi, połączonych z kondensatorem złożonym z wielu okrągłych płytek i umieszczonych w obudowie z tworzywa sztucznego. Elektrody te powinny być umocowane na ramieniu wysięgnika. Obudowa elektrody powinna przylegać do ciała lub być oddalona o kilka milimetrów. Nie wolno zatykać otworów wentylacyjnych znajdujących się w bocznych częściach obudowy elektrody, gdyż mogłoby to spowodować jej przegrzanie.

Dobór elektrod do zabiegów diatermii krótkofalowej:

Zależy od okolicy ciała i powierzchni poddawanej zabiegowi oraz od głębokości tkanek, na której nastąpić ma ich ogrzanie.

Na tułowiu stosujemy miękkie elektrody.

Elektrody sztywne stosujemy na : nierówne powierzchnie ciała, do leczenia czyraków, ropni, ran i zabiegów na głowie.

Elektrody mniejsze: stosujemy gdy chcemy zadziałać intensywniej.

Przy zabiegach na kończyny elektrody nie powinny się znajdować zbyt blisko ciała, by nie spowodować zagęszczenia linii sił na przeciwległych krańcach.

Odległość elektrod od ciała 2-6cm – równomierny rozdział ciepła na powierzchni poddawanej zabiegowi.

Odległość elektrod od ciała 1-2cm – działanie cieplne skoncentrowane na powierzchni ciała.

Wielkość elektrod powinna odpowiadać powierzchni ciała , która ma być objęta zabiegiem. Lepiej dobrać większą elektrodę niż zbyt małą by nie doprowadzić do przegrzania warstw w pobliżu elektrody.

Gdy celem zabiegu jest większe oddziaływanie w określonym miejscu, należy wybrać elektrody o niejednakowej wielkości.

Części ciała nie powinny się stykać ze sobą podczas zabiegu, ponieważ w miejscu kontaktu powstaje zagęszczenie linii sił pola , prowadzące do oparzeń.

CZYNNIKI, DECYDUJĄCE O WYNIKACH WYKONANIA ZABIEGU DIATERMII KRÓTKOFALOWEJ

- wybór odpowiedniej techniki kondensatorowa lub indukcyjna

- wybór rodzaju elektrod (w pewnym stopniu zależy od okolicy ciała)

- wybór właściwej wielkości elektrod ( zależy od wielkości obszaru ciała poddawanego zabiegowi)

- wybór właściwej odległości elektrod od ciała

- wybór właściwej pozycji elektrod ( zależy od miejsca , w którym występują zmiany chorobowe , ponieważ powinno być ono pokryte polem elektromagnetycznym)

- dobór odpowiedniej techniki metody indukcyjnej

PRZYGOTOWANIE PACJENTA OD ZABIEGU

1. Odsłonić część ciała , która ma być poddana zabiegowi i zbadać czy nie ma w jej obrębie zmian stanowiących przeciwwskazanie do zabiegu.

2. Nie wolno wykonywać zabiegu przez odzież.

3. Pacjent powinien znajdować się w wygodnej, bezpiecznej rozluźnionej pozycji.

4. W polu zabiegu nie mogą znajdować się przedmioty metalowe, tworzywa syntetyczne i wilgoć. Wilgotną skórę należy osuszyć. Stykające się części ciała muszą być oddzielone suchą tkaniną.

DAWKOWANIE

Zależy od :

- indywidualnej zdolności i gotowości organizmu do reagowania na ciepło, co jest związane z budową ciała, przede wszystkim z typem konstytucyjnym, płcia, wiekiem, zawodem, chorobą, jej okresem i czasem trwania, dotychczasowym leczeniem, nawykami, klimatem, stanem czynnościowym układu termoregulacji układu autonomicznego.

Typy według Lamperta:

A – mikrokinetyczny – nagrzewający się i ochładzający się wolniej, lepiej znoszący ciepło

B – makrokinetyczny – szybciej nagrzewający się i gorzej znoszący ciepło

Zabieg należy przerwać lub zmniejszyć dawkę jeśli wystąpią u pacjenta:

- bóle i zawroty głowy, zaburzenia snu, zaczerwienienie skóry, wzrost ocieplenia obszaru poddawanego zabiegowi, obrzęki, gorączka.

Dawkowanie subiektywne według Schliephakego:

I – bardzo mała, nie wywołuje wrażeń cieplnych tzw. dawka termiczna

II – mała, wywołuje minimalne, progowe wrażenia cieplne, tzw. dawka oligotermiczna

III – średnia, wywołuje wyraźne, przyjemne wrażenia cieplne, jest to dawka termiczna

IV – duża, wywołuje silne, nieprzyjemne wrażenia cieplne, ale nie wywołuje bólu, tzw. dawka hipertermiczna.

Czas trwania zabiegu:

Krótki: 3-4 min

Średni: 5-9 min

Długi: 10-15 min.

Seria zabiegów:

Krótka: 1-2 tygodnie

Średnia: 3 tygodnie

Długa: 4 tygodnie.

W stanach ostrych: stosujemy małe dawki ( I i II) i krótki czas trwania zabiegu ( 2-5min) i krótkie serie, codziennie.

W stanach podostrych : średnie dawki.

W stanach przewlekłych : większe dawki ( III i IV) , dłuższy czas trwania zabiegu, dłuższe serie i dłuższe przerwy pomiędzy zabiegami (3 razy w tygodniu).

Nie należy nigdy stosować więcej niż 12-15 zabiegów w serii. Pomiędzy seriami konieczna jest przerwa 1-2 tygodniowa, a nawet wielomiesięczna.

Dobór dawek na przykładzie aparatu do leczenia diatermią krótkofalową firmy Zimmer Elektromedizin:

- dawka atermiczna 10-25 W;

- mała dawka do 30 W;

- średnia dawka 30 – 60 W;

- większa dawka 60 – 120 W;

- duża ok. 120 W.

Dawki jednak zawsze należy weryfikować badaniem wrażliwości cieplnej pacjenta.

DZIAŁANIE BIOLOGICZNE KRÓTKICH FAL

- ciepło rozszerza naczynia krwionośne, poprawia ukrwienie i trofikę tkanek

- działanie uspokajające, przeciwbólowe

- przekrwienie i rozluźnienie mięśni

- zmniejszenie reobazy i chronaksji

- przyspieszenie przemiany materii

- wchłanianie wysięków i krwiaków

- wzrasta liczba leukocytów cechujących się zwiększoną diapedezą i fagocytozą

- poprawia się czynność układu siateczkowo – śródbłonkowego

- zwiększa się synteza immunoglobulin

WSKAZANIA

- przewlekłe postacie reumatoidalnego zapalenia stawów

- artrozy bez zaostrzeń

- przykurcze mięśni

- choroby ścięgien i tkanek okołostawowych

- przewlekłe choroby jamy ustnej, gardła, nosa

- choroby kobiece.

PRZECIWWSKAZANIA

- choroby zakaźne

- ostre zapalenia nerwów, neuralgie

- ostre stany zapalne kości i stawów

- ostre zapalenie okołostawowe barku

- ostre i podostre zapalenia żył, zakrzepy

- choroba Sudecka

- zaburzenia krążenia obwodowego

- stany zagrażające krwawieniem

- zarostowe zapalenie tętnic

- nowotwory łagodne i złośliwe

- żylaki odbytu

- obrzęki

- miesiączka

- ciąża

- psychozy

- wiek dziecięcy

- zaburzenia czucia

- obecność na ciele lub w tkankach ciał metalowych, rozrusznik serca

- gruźlica stawów i płuc

- krwiaki

- nagromadzenie płynów w ustroju (wysięki)

- ostre zapalenie gruczołu krokowego

- choroba wrzodowa

Nie wolno stosować diatermii

w okolicach nadbrzusza i śródbrzusza u chorych na cukrzycę insulinozależną i u dzieci i młodzieży na okolice nasad kości

u chorych krótko po leczeniu promieniami jonizującymi i w okresie pooperacyjnym

na okolice wszczepienia długo wchłaniających się kapsułek z hormonami

na niedokrwione tkanki, ponieważ ich naczynia nie mogą rozszerzyć się dla celów termoregulacyjnych, a ponadto już mają zwiększone zapotrzebowanie na tlen.

PULSUJĄCE FALE ELEKTROMAGNETYCZNE WIELKIEJ CZĘSTOTLIWOŚCI (PULSUJĄCE KRÓTKIE FALE)

FIZJOLOGICZNE DZIAŁANIE PULSUJĄCYCH KRÓTKICH FAL

- pobudzenie aktywności fagocytarnej

- zwiększenie aktywności enzymów

- nasilenie transportu błonowego

- zaobserwowano korzystne wyniki przy stosowaniu pulsujących fal we wczesnych stanach powypadkowych, urazach tkanek, oraz w ostrych i podostrych stanach zapalnych, np. zapaleniu zatok przynosowych, w chorobie zwyrodnieniowej stawów, bólach neurogennych ( bólach fantomowych i w chorobie Sudecka) i osteoporozie.

W zabiegach diatermii krótkofalowej pulsującej stosujemy dawki termiczne , więc nie występuje niebezpieczeństwo oparzeń, nawet przy obecności metalach w tkankach. Jednak przy dużych częstotliwościach i szerokich impulsach niebezpieczeństwo może się pojawić.

APARAT TERAPULS GS 200

Aparat do terapii impulsowym polem wielkiej częstotliwości, wytwarzający impulsy o częstotliwości 27,12 MHz i o czasie trwania 60 i 100. impulsy mają kształt zbliżony do prostokątnego.

Obwody sterowania aparatu umożliwiają regulowanie trzech parametrów impulsów:

- czas trwania impulsu ( 60 lub 100)

- częstotliwość impulsów ( 80, 160, 300, 400, 500 lub 600 Hz)

- szczytowa moc impulsów: 300, 500, 700, 850, 1000 [W]

Średnią moc impulsu obliczamy ze wzoru:

Pśr = Pimp x timp x f

PRZECIWWSKAZANIA

- ciąża

- nowotwory

- choroby przebiegające z gorączką

- gruźlica

- wszczepiony rozrusznik serca

Aparaty słuchowe i telefony komórkowe nie powinny znajdować się w polu zabiegu.

MIKROFALE I FALE DECYMETROWE

Fala decymetrowa – promieniowanie o długości fali 69cm

Fala mikrofalowa – promieniowanie o długości fali 12, 245cm.

Jest to obszar widma elektromagnetycznego pomiędzy falami krótkimi wielkiej częstotliwości a promieniowaniem podczerwonym, obejmujący tzw. mikrofale o długości od 1m do 1cm.

W przypadku mikrofal energia fal elektromagnetycznych wypromieniowywana jest na części ciała poddawane zabiegowi bezpośrednio przez nadajnik, składający się z anteny dipolowej umieszczonej w metalowym reflektorze, skupiającej ją na określonej części ciała.

Fale decymetrowe wytwarzane są na zasadzie samopobudzającego się koncentrycznego obwodu rezonansowego (generatora rezonatora wnękowego).

Powstawanie ciepła w organizmie pod wpływem fal decymetrowych i mikrofal zależy od:

- rodzaju tkanki

- długości fali

- rodzaju promiennika

- nasilenia poszczególnych zjawisk optycznych towarzyszących przejściu fali pomiędzy poszczególnymi warstwami.

APLIKATORY MIKROFAL I FAL DECYMETROWYCH ( PROMIENNIKI)

Aplikatur składa się z : anteny wypromieniowującej fale elektromagnetyczne i reflektory kierujące je na ciało pacjenta tak, aby równomiernie objęła obszar zabiegu.

Do zabiegów stosowane są 3 rodzaje odległościowych promienników (aplikatorów):

- okrągły – do zabiegów na małych polach

- podłużny – np. na część kończyny, kręgosłup

- wydrążony, o kształcie cylindra z niecką w części środkowej ( tzw. aplikatur muldowy, pyrodur), przystawia się go do ciała.

W aplikatorze indukowane są elektryczne prądy wirowe, tworzące się przede wszystkim w tkankach o dużym przewodnictwie ciepła, przebiegające poprzecznie do kierunku promieniowania. W ten sposób lepiej przegrzewane są mięśnie i narządy leżące głębiej.

Przy użyciu tych aplikatorów powinna być stosowana odległość 15-25cm od ciała.

MIKROFALE

Mogą ulegać odbiciu, rozproszeniu, załamaniu i dyfrakcji. Dlatego bardzo trudno określić głębokość przegrzania. Wynika to także z tego, że wytworzone ciepło zostaje z pewnych miejsc bardzo szybko rozprowadzone przez krew.

Jeśli powierzchnia warstw granicznych jest nierówna ( np. na granicy tkanki tłuszczowej i mięśniowej) , na skutek odbicia i rozproszenia fal powstaje zagęszczenie energii. Stojąca fala powoduje znaczne ogrzanie tkanki tłuszczowej, co stanowi wadę mikrofal. Mikrofale powodują silne ogrzanie warstw powierzchownych i małe ogrzanie warstw głębszych.

Koncentrowanie mikrofal w postaci pól możliwe jest dzięki reflektorom. Około 50% fal padających ma skórę zostaje odbitych i rozproszonych, a reszta ulega absorpcji na głębokość do ok. 7cm

Absorpcja zależy od:

- stopnia uwodnienia tkanki.

Głębokość połówkowa wzrostu temperatury, tzn. głębokość w tkankach temperatura została podwyższona o połowę w stosunku do wartości wzrostu temperatury powierzchniowej pod wpływem mikrofal, wynosi dla tkanki mięśniowej 1cm, a dla tkanki tłuszczowej 7cm.

Wykonanie zabiegu

Stosujemy mikrofale w postaci

- ciągłej lub

- impulsowej – tu można wpływać na intensywność oddziaływania cieplnego, ponieważ poprzez zmianę częstotliwości można zmieniać również długość przerwy między impulsami.

Stosuje się 2 rodzaje promienników:

1 – przystosowany do bezpośredniego kontaktu ze skórą i ma małą moc, rzędu 0-25 W.

2 - przystosowany do dużych mocy w granicach 0 -250 W , i wymaga zachowania odległości 8 – 10cm od skóry.

Zabiegi przy użyciu mikrofal wykonuje się promiennikami okrągłymi lub podłużnymi bądź promiennikami ogniskowymi do zabiegów w obrębie jamy ustnej i ucha.

Przy naświetlaniu mikrofalami należy chronić oczy pacjenta specjalnymi okularami przed zaćmą.

Dawkowanie

Takie same jak w diatermii krótkofalowej.

Wskazania

- choroby skóry i laryngologiczne

- w celu przegrzania mięśni i stawów przylegających bezpośrednio do skóry, np. nadgarstek.

Przeciwwskazania:

Takie jak w diatermii krótkofalowej. Zachowanie ostrożności przy obrzękach. Nie stosować u dzieci i młodzieży z niezrośniętymi nasadami kości, w świeżych ranach, w chorobach z zagrożeniem krwawieniem, w ropniach i stanach zwiększonej wrażliwości na światło.

FALE DECYMETROWE

Dawkowanie

Zasady są takie same jak w diatermii krótkofalowej. Tutaj jednak próg wrażliwości znajduje się pomiędzy dawką II i III. Dawki III i IV stosuje się rzadko i z zachowaniem szczególnej ostrożności. Fale decymetrowe działają silniej niż inne prądy wielkiej częstotliwości. Odległość promiennika okrągłego i podłużnego od ciała powinna wynosić 8 – 10cm.

Czas zabiegu:

Krótki 3-4 min

Średni 5-9 min

Długi 10min

W serii stosuje się 6 – 10 zabiegów wykonywanych 3 razy w tygodniu.

Wskazania i przeciwwskazania

Takie same jak do mikrofal i diatermii krótkofalowej

PRĄDY D'ARSONVALA

Są to prądy wielkiej częstotliwości o długości fali 1000 – 600m, częstotliwości 300 – 500 kHz i natężeniu rzędu miliamperów.

Aparat składał się z :

- transformatora zwiększającego napięcie prądu sieciowego do kilkuset tysięcy wolt, połączonego z układem kondensatorów wytwarzających gasnące drgania elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości, przedzielone długimi przerwami, i z obwodem leczniczym przekazującym je do ciała pacjenta.

Zabiegi wykonywaną metodą indukcyjną za pomocą stojącego solenoidu o wysokości 2m utworzonego przez 20 – 30 zwojów grubego drutu miedzianego, w obrębie których na drewnianym krześle siedział pacjent. W jego ciele indukowały się prądy wirowe.

Obecnie wykonuje się zabiegi miejscowe, jedynie w celach kosmetycznych, walizkowym aparatem za pomocą różnego kształtu szklanych elektrod próżniowych lub zawierających jakiś gaz szlachetny. Można też zabieg wykonać elektrodami kondensatorowymi. Z chwila zbliżenia elektrody do ciała pacjenta pojawia się iskrzenie o kolorze zależnym od rodzaju gazu, jaki ją wypełnia. Powoduje ono słabe drażnienie receptorów w skórze, oddziałujące odruchowo na narządy wewnętrzne.

Działanie biologiczne:

- wytwarzanie w tkankach bardzo słabego ciepła

- działanie swoistego pola elektromagnetycznego na autonomiczny układ nerwowy.

ZAGROŻENIA PODCZAS ZABIEGÓW PRĄDAMI WIELKIEJ CZĘSTOTLIWOŚCI

Pacjentowi zagraża:

1)oparzenie miejscowe różnego stopnia powierzchownych, a nawet głębokich tkanek. Przyczyna nadmiernego nagrzewania może być mokra odzież, wilgotne bandaże oraz nadmierna potliwość skóry, zwłaszcza w fałdach skórnych. Oparzenie mogą spowodować przedmioty metalowe w polu zabiegu (guziki, monety itp.) i w ciele. Jeśli w jamie ustnej występują plomby metalowe bądź koronki, to elektrodę należy ustawić tak, aby pole nie przechodziło przez jamę ustną.

Nie wolno wykonywać zabiegów u osób , u których wykonano kontrastowe prześwietlenie rtg przewodu pokarmowego, dopóki znajdują się w nim ślady środka cieniującego.

Nie wolno wykonywać zabiegów na obszarze, gdzie znajdują się plastry z długo wchłaniającymi się lekami, ponieważ czasem znajdują się w nich malutkie cząstki metalu.

Niebezpieczeństwo oparzenia jest duże w przypadku niedokrwienia i obrzęku tkanek, przy zabiegu na tkanki, w których gromadzi się jakiś płyn (np. krwiak), gdyż ogrzewa się on silniej niż otaczające tkanki.

Niebezpieczeństwo oparzenia sygnalizuje ból, pojawiający się w skórze pola zabiegu lub wewnątrz ciała.

2)działanie teratogenne wywołane u kobiety ciężarnej

3) wzrost temperatury ciała, aż do udaru cieplnego, zwłaszcza u pacjentów w starszym wieku, na skutek przegrzanie prądami wielkiej częstotliwości może powodować

4)wystąpienie zaćmy . Oczy podczas zabiegu w obrębie głowy powinny znajdować się poza działaniem pola.

5)porażenie prądem w wyniku uszkodzenia aparatu. Należy przeprowadzać systematyczne kontrole stanu technicznego aparatu.

6)możliwośc zaostrzenia procesów zapalnyc

7)uboczne zjawiska nerwowe w postaci bezsenności, znużenia itp.

PRZEPISY BHP

Zakład pracy zobowiązany jest zawiadomić właściwe organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej i Inspekcji Pracy o użytkowaniu urządzeń wytwarzających pole elektromagnetyczne. W pobliżu każdego takiego urządzenia powinny być wyznaczone strefy ochronne, z określeniem czasu przebywania personelu w zasięgu poszczególnych stref, gdyż oddziaływanie pól elektromagnetycznych ma szkodliwy wpływ na układ nerwowy, krwiotwórczy, hormonalny oraz na narząd wzroku. Raz na 3 lata należy szkolić pracowników w zakresie bezpiecznego stosowania urządzeń wytwarzających pole elektromagnetyczne.

Aparatura powinna znajdować się co najmniej 3 metry od instalacji wodno – kanalizacyjnej, gazowej i grzewczej, w otoczeniu pozbawionym przedmiotów metalowych. Kozetki powinny być drewniane. Aparaty te powinny być ustawione w odległości minimum 6 metrów od aparatu generującego prądy impulsowe. Pole zabiegowe powinno być stale suche.

Nakazy kontrolować stan techniczny urządzeń. Personel podlega badaniom lekarskim wstępnym, okresowym i kontrolnym.

Należy dokonywać rotacji obsługi na stanowiskach pracy w odstępie miesięcznym.

Należy starannie prowadzić kartę zabiegową, do której powinno być załączone skierowanie lekarskie na zabiegi. W karcie zabiegowej należy za każdym razem odnotować dawkę zabiegu, metodę sprzężenia z ciałem pacjenta. Należy odnotować także odczucia pacjenta.

---