1. OGÓLNA TEORIA FINANSÓW.

Finanse:

• Ogół zjawisk ekonomicznych związanych z gromadzeniem i podziałem zasobów pieniężnych.

• Pieniężny mechanizm podziału i wymiany wartości materialnej.

• Proces wymiany i podziału realizowany za pomocą pieniądza.

Pieniądz - określenie dynamiczne.

Zjawisko finansowe - każde zdarzenie o charakterze ekonomicznym, w którym pieniądz wykonuje jakąś „pracę”.

Gospodarka finansowa - wszystkie formy świadomego, zamierzonego działania w dziedzinie kształtowania pieniężnych stosunków wymiany i podziału.

Trzy etapy (elementy) każdego działania:

• planowanie,

• realizacja,

• ocena (podsumowanie).

Trzy etapy działalności gospodarki finansowej:

1. Przygotowanie przeprowadzenia procesu wymiany i podziału.

2. Faktyczna realizacja.

3. Ewidencja i analiza przebiegu stosunków finansowych w przeszłości w celu wypracowania wniosków co do przeprowadzania analogicznych operacji w przyszłości.

Towar - produkt pracy ludzkiej przeznaczony do wymiany. Ma wartość użytkową i wymienną. Pieniądz jest towarem i posiada wartość użytkową i wymienną. Wartość użytkowa jest taka sama (np. pieniędzy).

Pieniądz jest jedynym towarem, którego wartość użytkowa przejawia się w procesie wymiany.

Jaki jest stosunek posiadacza towaru do posiadacza pieniądza?

W świecie producentów towarów stosunek posiadacza pieniądza do posiadacza towaru jest stosunkiem dysponenta, tzn. może on w każdej chwili zamienić skrzep pracy ogólnospołecznej zawarty w pieniądzu na skrzep pracy konkretnej zawarty w wartości użytkowej danego towaru.

Cechy, które decydują czy towar zostanie wymieniony na pieniądz.

• trudność uzyskania,

• rzadkość występowania,

• mała przydatność do zniszczenia.

Finanse (określenie współczesne) - zasoby pieniężne, operacje i normy prawne regulujące te operacje. Dzielą się na:

1. Finanse prywatne - prywatne zasoby pieniężne, operacje tymi zasobami i normy

prawne je regulujące.

2. Finanse publiczne - publiczne zasoby pieniężne, operacje tymi zasobami i normy

prawne je regulujące

Różnice:

Finanse prywatne:

1. Przymus po stronie wydatkowej, ale nie ma przymusu dochodowego (pracy)

2. Równowaga finansów prywatnych, ich przemieszczanie regulowane jest prawem rynkowym, mechanizmem popytu i podaży.

3. Służą gromadzeniu dochodów, zyski indywidualne.

4. Zyski osobiste.

Finanse publiczne:

1. Państwo dysponuje przymusem w zakresie gromadzenia dochodów, ale nie ma przymusu wydatkowego.

2. Są wyrażane w pieniądzu, którego inwestorem jest państwo.

3. Zyski ogółu.

4. Państwo dysponuje przymusem w zakresie gromadzenia dochodów, ale nie podlega przymusowi w zakresie wydatkowym. Celem jest publiczny interes ogółu. Wielkość jest nieporównywalna z finansami prywatnymi.

Zakres funkcjonowania finansów publicznych:

1. Obejmują organizację finansową państwa.

2. Planowanie, uchwalanie, wykonywanie, kontrola wykonywania ustawy budżetowej.

3. Dochody publiczne ze szczególnym uwzględnieniem problematyki podatkowej i pożyczek publicznych.

4. Wydatki publiczne.

5. Organizacja i operacje skarbu publicznego (państwa).

6. Organizacja i operacje finansowe zdecentralizowanych związków publiczno-prawnych (ZZPP - samorząd terytorialny).

Finanse mają charakter obiektywny.

KLASYFIKACJA ZJAWISK FINANSOWYCH

1. Przedmiotowa (co?) - traktując finanse jako instrument pieniężnego podziału wartości materialnych między poszczególne jednostki gospodarcze za przedmiotowe kryterium klasyfikacji zjawisk ekonomicznych przyjmujemy związek między ruchem pieniądza a ruchem wartości materialnych będących przedmiotem podziału pieniężnego.

Trzy rodzaje wydatków i dochodów:

1. materialnego - istotą są procesy ekonomiczne związane z kupnem, sprzedażą i wymianą w tym samym momencie. U dwóch osób występuje ruch pieniądza, ruch wartości materialnych, wydatek, dochód

2. redystrybucyjnego - transfery - w tym samym momencie u dwóch podmiotów występuje dochód redystrybucyjny i wydatek redystrybucyjny (zasiłek chorobowy, dywidenda, stypendia, nic się nie kupuje w sensie rzeczy.

3. Kredytowego - dochód kredytowy - wolne środki finansowe jakie jednostka uzyskuje z tytułu zaciągniętego kredytu na rachunku. Wydatek kredytowy - występuje u kredytobiorcy, wydatek jaki ponosi kredytobiorca w momencie spłaty kredytu oraz spłaty raty kapitałowej.

Funkcje kredytu:

• emisyjna,

• zakładowa,

• komisyjna,

Dochód i wydatki typu kredytowego nie występują w tym samym czasie, występują tylko u kredytobiorcy (u jednego podmiotu).

2. Podmiotowa (kto?) - opiera się na kryterium rodzajowego zróżnicowania jednostek gospodarczych

Wyróżniamy tu poszczególne podmioty (5)

1. finanse przedsiębiorstw,

2. f gospodarstw domowych,

3. f publiczne,

4. f banków i instytucji kredytowych,

5. f ubezpieczeń i instytucji ubezpieczeniowych).

Ad 1) Finanse przedsiębiorstw - f sektora dochodowego

Grupa przychodowa: z tytułu sprzedaży dóbr i usług

• o charakterze materialnym i ekwiwalentu

• o charakterze redystrybucyjnym

Transfer z rynku kapitałowego - istotą transferu jest przesunięcie istniejących zasobów pieniężnych między podmiotem, który dysponuje wolnymi środkami finansowymi (nadwyżki) a podmiotami zgłaszającymi na nie zapotrzebowanie.

Kolejną formą dochodową są dotacje z budżetu ( to przedsiębiorstwa)

Dochody przedsiębiorstw - dotacje z budżetu do przedsiębiorstw

Dwa rodzaje dotacji:

• przedmiotowa - obejmuje dotację części lub określonego przedmiotu przedsiębiorstwa

• podmiotowa - obejmuje dotację całego przedsiębiorstwa

Przychody / dochody kredytowe

Wydatki - dokonywanie zakupów materialnych czynników produkcji. Występują o charakterze ekwiwalentnym (wynagrodzenie za pracę).

Grupa transferowa (wydatki):

• podatki

• opłaty

• wynagrodzenia

• oprocentowanie kredytów

• składki ZUS

• kredyty

• dywidendy

Ad 2) Dochody i wydatki gosp. domowych (ludzi)

Prawo ENGLA - w miarę wzrostu dochodu gosp domowych udział wydatków na żywność, w całości wydatków maleje. Prawo to generuje fundusz swobodnej decyzji (ta część, która nie jest związana z finansowaniem bieżących wydatków)

Przychody gospodarstw domowych:

1. wynagrodzenia

2. transfery - dywidendy, akcje, emerytury, renty, zasiłki, środki z ubezpieczeń dobrowolnych, dochody typu kredytowego.

Wydatki gospodarstw domowych:

1. zakup towarów i usług o charakterze konsumpcyjnym (charakter materialny, ekwiwalentny),

2. transfery: podatki, opłaty, składki, oprocentowanie kredytowe, wydatki kredytowe

Charakter finansów gosp domowych i finansów przedsiębiorstw ma charakter zdecentralizowany.

Ad 3) Analiza finansów publicznych

Skład:

• finanse państwa

• finanse zdecentralizowanych związków publiczno - prawnych

Przychody: gromadzenie finansów w postaci transferowej:

• podatki mają charakter fiskalny,

• opłaty,

• grzywny mają charakter represyjny,

• wpłaty przedsiębiorstw (dywidenda zysk)

• pożyczki bankowe lokowane w bankach

• transfery z rynku kapitałowego w postaci: obligacji

• dochody kredytowe (zaciąganie kredytów)

Wydatki publiczne - charakter ekwiwalentny

• wynagrodzenie osób sektora publicznego

• transfery związane z wypłatą świadczeń ubezpieczenia społecznego

• dotacje

• wydatki kredytowe

• wydatki redystrybucyjne

Ad 4) Finanse banków i instytucji kredytowych

System bankowy jednoszczeblowy - jednocześnie pełni funkcje kredytujące (NBP), dwuszczeblowy: bank emisyjny, bank gospodarki narodowej, bank banków

Operacje wykonywane przez banki:

• czynne (udzielanie kredytów)

• bierne (przyjmowanie lokat)

• pośredniczące (przelew, przejmowanie oprocentowania kredytu, depozyty, prowadzenie ROR)

Bank zarabia tylko na operacjach pośredniczących. Dochody są głównie transferowe i przybierają postać oprocentowania kredytów i prowizji za czynności rozliczeniowe.

Wydatki:

• oprocentowania depozytów

• ekwiwalentne związane z wynagrodzeniem osób zatrudnionych w banku

• podatki i opłaty

• działalność inwestycyjna banku.

Ad 5) Finanse ubezpieczeń i instytucji ubezpieczeniowej

Przychody: składki od podmiotów ubezpieczających się (charakter redystrybucyjny - wypłata tylko gdy mamy do czynienia ze szkodą.

Wydatki - np. odszkodowania. Dwa rodzaje - o charakterze materialnym i redystrybucyjnym.

• KLASYFIKACJA FUNKCJONALNA (jak?) - opiera się na kryterium roli kategorii pieniężnych (i finansowych) w mechanizmach kierowania podmiotami gospodarczymi.

Trzy rodzaje funkcji spełnianych przez zjawiska finansowe:

1. Parametrów rachunku ekonomicznego - zjawiska finansowe służą do wartościowego określenia, zużycia, zaangażowania materialnych czynników produkcji.

Parametry: bieżące (bieżące decyzje), prognozowe (rozwojowe decyzje)

2. Funkcja finansów w układzie zasilania - system strumieni pieniężnych wpływających lub wypływających z jednostek gospodarczych.

Zjawiska finansowe służą do doprowadzenia materialnych czynników produkcji do miejsca ich ostatecznego wykorzystania lub do wyprowadzenia produktu finalnego z miejsca wytworzenia do miejsca jego ostatecznego wykorzystania.

3. Funkcja układu pobudzania - system bodźców finansowych, ekonomicznych, zespołowych, indywidualnych, które służą do kształtowania postaw podmiotów zaangażowanych w procesie produkcji, zgodnie z przyjętym modelem zarządzania tego podmiotu.

Bodźce:

• wyspecjalizowane - podstawa wąska wyrażona w jednostkach naturalnych

• syntetyczne - podstawa szeroka, wyrażone najczęściej w jednostkach finansowych (premia)

Rola finansów w poszczególnych systemach zarządzania podmiotów gospodarczych

• system bezpośredni - nakazowy - prymat zadań rzeczowych w stosunku do zadań finansowych. Szczegółowo określa potrzeby społeczne. Podmioty są praktycznie pozbawione podejmowania decyzji rozwojowych. Rolę odgrywają bilanse materiałowe i towarowe, znaczenie ma rachunek bezpośredni dokonywany w jednostkach naturalnych. Ceny służą do agregacji danych rzeczowych w celu otrzymania różnego rodzaju bilansów zbiorczych. Wynik finansowy nie stanowi przesłanki do podejmowania decyzji odnośnie zadań rzeczowych. Inne wielkości o charakterze finansowym (cena) nie stanowią wielkości decyzyjnych. Układ parametryczny i zasilania są neutralne - strumienie przychodów i wydatków były ustalane do zadań rzeczowych.

• Pośredni - parametryczny

Funkcje finansów:

1. Fiskalna - istotą jest dostarczanie podmiotom publicznym niezbędnych środków finansowych do nałożonych do nich zadań (podmiot publiczny to samorząd, który musi otrzymać środki finansowe)

2. redystrybucyjna

3. stabilizacyjna (stymulacyjna)

4. ewidencyjno - kontrolna

Ad 1) Fiskalizm - wyraz polit. finansowej nastawiony na nadmierne obciążanie podmiotów gospodarczych ciężarami finansowymi. Jest to negatywne określenie.

Ad 2) Funkcja redystrybucyjna - polega na gromadzeniu środków finansowych przez odpowiedni fundusz, budżet i rozdzielenie środków innym podmiotom (szkoły, szpitale)

Ad 3) Funkcja stymulacyjna - przy pomocy odpowiednich narzędzi / zabiegów finansowych wpływamy na kształtowanie stosunków społecznych i ekonomicznych. Charakter: pozytywny - np. system preferencji kredytowej, negatywny - np. (kary finansowe) wzrost akcyzy na dobra ekskluzywne.

Ad 4) Funkcja ewidencyjno - kontrolna - opisywanie rozgrywających się w obszarze ekonomicznym zdarzeń finansowych. Nie ma na celu kontrolowania. Polega na wykorzystywaniu związków ruchu zasobów pieniężnych z ruchem wartości materialnych dla odczytywania z przebiegu zjawisk finansowych sygnałów o przebiegu zjawisk rzeczowych.

POLITYKA FINANSOWA - świadoma i celowa działalność ludzi i instytucji polegająca na ustalaniu i realizacji określonych celów przy pomocy środków finansowych. Ma charakter służebny:

• społeczna szczegółowa

• ekonomiczna szczegółowa

Rola jest tym mocniejsza im mocniejszy jest mechanizm gospodarki rynkowej.

3 grupy środków wpływających na politykę finansową (środki tworzenia polityki finansowej):

1. ustalanie norm planistycznych: programowanie, planowanie finansowe

2. ustalanie norm prawa zwanych normami ogólnymi, czyli prawo finansowe

3. ustalanie norm indywidualnych (akty i orzeczenia finansowe)

Kryteria pozwalające ocenić politykę finansową:

• skuteczność biorąca pod uwagę konieczność służenia określonym celom

• społeczna akceptacja

• uspołecznienie i spójność polityki finansowej

Warunki prowadzenia prawidłowo polityki finansowej:

• cele muszą być możliwe do osiągnięcia w danych warunkach i w danym czasie, ale nie teoretycznie

• cele muszą być wzajemnie nie sprzeczne

• środki realizacji polityki finansowej muszą być przystosowane do celów zarówno pod względem merytorycznym jak i siły oddziaływania. Stosowanie środków zbyt słabych nie pobudza do realizacji celów, a za mocnego powoduje marnotrastwo środków finansowych

• środki i cele muszą być jasno określone i znane ich adresatom

• polityka finansowa musi respektować określone i nieprzekraczalne granice minimalnej stabilizacji i konsekwencji

• kompetentne kadry posiadające odpowiednie wyposażenie techniczne

KREDYTY

Sprzedawca - wierzyciel (ma nie mając)

Nabywca - dłużnik (posiada nie posiadając)

Wierzyciel posiada wierzytelność - finansowy wyraz wartości przekazanego towaru (w aktywach).

Dłużnik ma zobowiązania (długi) - w pasywach.

Wierzyciel od dłużnika ma należności.

Kredyt związany z wymianą towarów powstaje na drodze jednostronnego świadczenia towarów przez wierzyciela na rzecz dłużnika pod warunkiem otrzymania ekwiwalentu w określonym / oznaczonym czasie - nosi nazwę kredytu handlowego, odroczenie płatności w czasie.

Kredyty:

• handlowy

• finansowy (pieniężny) - przyczyną powstania jest zapotrzebowanie na pieniądz. Producentem kredytu finansowego jest bank

Funkcje kredytu finansowego:

• emisyjna - tworzenie nowej wartości, funkcja emisyjna reprezentuje każdy kredyt bankowy, bo każdorazowe udzielanie kredytu powoduje powstanie w obiegu nowej siły nabywczej. Każda spłata kredytu powoduje wycofanie z obiegu tej (stworzonej) siły nabywczej.

• dochodowa - jeśli część wydatków w danym okresie czasu nie znajduje pokrycia w dochodach typu materialnego i redystrybucyjnego, a została zrealizowana dzięki przychodom kredytowym, mówimy o występowaniu kredytu w funkcji dochodowej. Dochód kredytowy nie może być traktowany jako stały zasób dochodów.

1. prosta funkcja dochodowa

2. rozdzielcza - prowadzi do przesunięcia nieplanowanych rezerw towarowych. Używając funkcję rozdzielczą musimy brać pod uwagę trwałość i siłę nagromadzonych oszczędności i innych rezerw.

• kontrolna - łączy się z wykorzystywaniem stosunku kredytowego powstałego między bankiem a klientami dla uzyskiwania przez bank informacji o przebiegu procesów gospodarczych w kredytowanych podmiotach. Informacje:

1. pośrednie - obserwacje rachunku

2. bezpośrednie - składanie zeznań przez kredytobiorcę

Informacje te pozwalają na podejmowanie decyzji w stosunku do podmiotu, któremu udziela się kredytu. 4 rodzaje działań banku:

1. podwyższenie oprocentowanie

2. częściowe lub całkowite zaniechanie kredytowania

3. przedterminowa spłata kredytu

4. spełnienie przez kredytowany podmiot warunków określonych przez bank kredytujący w celu uzyskania następnych kredytów

Pożyczka - podpisując umowę pożyczkodawca zobowiązuje się przenieść na własność drugiej strony pożyczkobiorcy określoną kwotę pieniędzy lub rzeczy. Ten kto otrzymuje pożyczkę, zobowiązuje się zwrócić pieniądze / rzecz tego samego gatunku i tej samej jakości. Może być nie oprocentowana. Pożyczka powyżej 500 zł. powinna być na piśmie.

Kredyt - kredytu udziela wyłącznie bank, jest on uprawniony do udzielania kredytu. Kredyt w formie gotówkowej lub bezgotówkowej. Kredyt udzielany jest odpłatnie (odsetki), na określony czas i na określony cel. Kredyt jest zawsze oprocentowany. Oprocentowanie od aktualnego stanu zadłużenia.

Zdolność kredytowa - możliwość spłaty zadłużenia kredytowego wraz z należnymi odsetkami w sposób podany w umowie kredytowej z bieżących dochodów kredytobiorcy, po uprzednim zanalizowaniu stałych miesięcznych wydatków kredytobiorcy.

1000 zł. - wydaje 800 zł.

zdolność kredytowa 200 zł.

ZASADY KREDYTOWANIA

1. Ograniczenia występowania kredytu handlowego - powoduje ono rozproszenie własnych środków obrotowych. Naruszenie podstawowej zasady rozrachunku gosp. - wielkość dokonywanych wydatków musi mieć pokrycie w wielkości uzyskiwanych dochodów.

2. Bezpośredniości kredytowania - wymaga by kredyt był udzielany temu podmiotowi, który będzie wykorzystywał kredyt i którego potrzeby zostały uzasadnione w chwili udzielenia kredytu.

3. Celowość kredytowania - wymaga by kredyt był wykorzystany na takie cele, które przyniosą najlepszy, zamierzony efekt ekonomiczny.

4. Zwrotność kredytu (czyli zdolność kredytowania) - możliwość spłaty kredytu wraz z należnymi odsetkami.

TRYB KREDYTOWANIA (czyli sposób wykorzystania środków jakie dany podmiot uzyskał do wykorzystania)

1. Antycypacyjny - to finansowanie w przód, środki finansowe są stawiane przez kredytujący podmiot do dyspozycji kredytowanego podmiotu przed zrealizowaniem zadania, na które został udzielony kredyt, kredytowany podmiot samodzielnie podejmuje decyzje co do sposobu i czasu wykorzystania udzielonego kredytu.

2. Refundacyjny - to finansowanie wstecz, to refundowanie wielkości poniesionych kosztów uznanych za poniesione faktycznie przez kredytobiorcą. Możliwość powstania zatorów płatniczych ze względu na brak środków do realizacji przedsięwzięcia.

TECHNIKI PROWADZENIA RACHUNKÓW KREDYTOWYCH

1. Kredytowanie na rachunku rozliczeniowym - uruchamiamy jeden rachunek rozliczeniowy gromadzący wszystkie środki związane z udzielonymi kredytami, polega na zezwoleniu danemu podmiotowi na dokonywanie wypłat z rachunku rozliczeniowego w kwotach przewyższających aktualny stan środków na rachunku rozliczeniowym, zadłużenie do wysokości przyznanych kredytów - finansowanie działalności bieżącej

2. Kredytowanie na rachunku kredytowym - rachunek rozliczeniowy pełni funkcję pasa transmisyjnego, każdy kredyt jest ewidencjonowany osobno, znany rodzaj finansowanej działalności z kredytu, znany efekt ekonomiczny kredytu - finansowanie działalności sezonowej

3. Kredytowanie na specjalnych rachunkach kredytowych - dla każdego kredytu otwierany jest odrębny rachunek kredytowy, z którego następują dyspozycje płatnicze na sfinansowanie działalności, na którą został zaciągnięty, wypłaty związane ze spłatą kredytu, nie ma tu pośrednictwa rachunku rozliczeniowego - finansowanie działalności inwestycyjnej

FORMY PROWADZENIA ROZLICZEŃ PIENIĘŻNYCH

1. Gotówkowa - pieniądz papierowy

2. Bezgotówkowa - pieniądz bankowy przybierający formę zapisu bankowego, mają one wyższość nad formą gotówkową

Oba te rozliczenia pełnią taką samą funkcję.

4 PODSTAWOWE ZASADY ORGANIZACJI ROZLICZEŃ GOTÓWKOWYCH:

1. obowiązek odprowadzania wpływów gotówkowych do kas banku

2. obowiązek realizacji wypłat gotówkowych tylko ze środków specjalnie na ten cel pobranych, odbywa się na zasadzie czeków gotówkowych

3. obowiązek składania bankom szczegółowych raportów kasowych wskazujących źródła wpływów gotówkowych oraz kierunki ich wydatkowania

4. zakaz przetrzymywania w kasach podręcznych gotówki w kwotach przekraczających stan pogotowia kasowego.

FORMY ROZLICZEŃ BEZGOTÓWKOWYCH

1. Inkaso należności (bankowe) - dwa podmioty: dostawca i odbiorca. Dostawca wysyła towar wraz z fakturą, wysyła drugą fakturę + żądanie zapłaty kieruje do banku następnie bank dostawcy wysyła dane dokumenty do banku odbiorcy, który to wysyła dokumenty do odbiorcy, który musi dokonać zgody na zapłatę, czyli odbiorca musi zaakceptować akcept :

1. milczący - jeśli nie ma sprzeciwu w ustalonym terminie, sprzeciwu ze strony odbiorcy do zapłaty, bank odbiorcy płaci dostawcy

2. wyraźny - odbiorca musi na piśmie wyrazić zgodę do banku odbiorcy na dokonanie zapłaty do banku dostawcy

Polecenie pobrania - to forma inkasa, są to wystawione przez dostawcę dokumenty kierowane do banku odbiorcy podlegające natychmiastowej zapłacie. Nie ma tu odbioru ilościowego.

Inkaso dokumentowe - jest formą płatności stosowaną w handlu zagranicznym polegającą na wydaniu dokumentów handlowych przez bank importera w zamian za zapłatę ustalonej sumy pieniężnej lub uzyskanie innego zabezpieczenia zapłaty (np. na podstawie weksla). Wydanie dokumentów odbywa się na podstawie warunków szczegółowo określonych w instrukcji banku eksportera i ze zleceniem inkasowym eksportera.

Podmioty:

• zleceniodawca (podawca inkasa), który zleca bankowi realizację inkasa przez złożenie zlecenia inkasowego wraz z dokumentami opisującymi dany towar, to autor zlecenia inkasowego

• bank zleceniodawcy (bank eksportera), który przekazuje przyjęte od eksportera dokumenty wraz z opracowaną przez siebie instrukcją inkasową do banku importera

• bank inkasujący (bank importera) - zawiadamia importera o otrzymaniu dokumentów do inkasa, prezentuje te dokumenty importerowi a następnie wydaje je importerowi po zainkasowaniu określonej sumy pieniężnej lub po spełnieniu przez niego warunków określonych w instrukcji inkasowej

• płatnik (importer), który otrzymuje dokumenty od banku inkasującego po spełnieniu warunków określonych w instrukcji inkasowej, oznacza to, że staje się właścicielem towarów.

2. Przelewy bankowe

1. rozliczenia planowe - mają zastosowanie w stosunkach handlowych, nie stałe wpłaty, ale ich urealnienie pod koniec roku sprawozdawczego

2. rozliczenia pojedynczych faktur

3. kompensaty dwustronne - dwa podmioty powiązane ze sobą stałymi umowami

4. kompensaty wielostronne - więcej niż dwa podmioty, które są dla siebie jednocześnie odbiorcą i dostawcą

5. czek rozliczeniowy - nie jest realizowany w gotówce, kwota czeku zostaje odpisana z rachunku bankowego wystawcy a zapisana na rachunek podawcy dobra

3. Akredytywa bankowa

Cztery podmioty:

• dostawca

• odbiorca

• bank dostawcy

• bank odbiorcy

Pieniądz z rachunku odbiorcy na rachunek dostawcy. Bank dostawcy informuje go o pojawieniu się środków na rachunku dostawcy (informuje go o środkach, ale ich nie daje). Dostawca uruchamia towar, który odebrany jest przez odbiorcę. Odbiorca informuje swój bank o dostarczeniu towaru, bank odbiorcy daje sygnał bankowi dostawcy, który „odblokowuje” środki na rachunku dostawcy. Dostawca jest osobą decydującą.

Akredytywa dokumentowa (w rozliczeniach zagranicznych) - jest to pisemne zobowiązanie banku zleceniodawcy (importera) do wypłacenia beneficjentowi (eksporterowi) określonej sumy pieniężnej w zamian za złożenie przez niego na warunkach określonych w akredytywie dokumentów zgodnych z warunkami akredytywy. Występuje tu ruch dokumentów. Strony:

• zleceniodawca (importer), który zleca bankowi otwarcie akredytywy dokumentowej

• bank otwierający (zleceniodawcy bank) podejmuje wobec eksportera zobowiązanie zapłaty za dokumenty zgodne z warunkami akredytywy

• bank pośredniczący (bank eksportera), który otrzymuje akredytywę od banku otwierającego, przekazuje jej treść beneficjentowi (eksportera)

• beneficjent akredytywy (eksporter), który po przedstawieniu dokumentów zgodnych z warunkami akredytywy otrzymuje zapłatę

Wykaz dokumentów będących przedmiotem akredytywy:

1. dokumenty handlowe (faktury)

2. dokumenty transportowe (listy przewozowe, limit nadawcy)

3. dokumenty ubezpieczeniowe

4. świadectwo pochodzenia

5. dokumenty stwierdzające ilość, jakość i rodzaj towaru

Zalety dla importera:

• możliwość określenia wykazu dokumentów jakie są brane w akredytywie

• zapłata następuje wyłącznie za dokumenty kompletne spełniające wymogi akredytywy

• zredukowanie ryzyka wadliwego towaru

Korzyści dla eksportera:

• minimalizacja ryzyka handlowego np. odmowa przyjęcia towaru, zapłaty po odbiorze towaru

• pewność otrzymania zapłaty za dokumenty zgodne z dokumentami akredytywy, nawet w przypadku niewypłacalności importera

• wprowadzenie zmiany w warunkach akredytywy przez importera wymaga zgody wszystkich uczestników również i eksportera

• możliwość dyskontowania akredytyw w przypadku akredytyw z odroczonym terminem płatności

KLASYFIKACJA KREDYTÓW

1. ze względu na ich sposób wykorzystania (przeznaczenie)

• inwestycyjne - służą poparciu procesów inwestycyjnych, których celem jest powiększanie majątku trwałego

• obrotowe - przeznaczone na bieżące finansowanie podmiotu, finansowanie bieżących środków produkcji, płace, zadłużenie do ZUS

• konsumpcyjne - finansowanie bieżących potrzeb ludności

2. ze względu na czas trwania kredytu

• krótkoterminowe (1 rok)

• średnioterminowe (1-3 lat)

• długoterminowe (od 3 lat)

Wniosek kredytowy:

1. charakterystyka kredytobiorcy

2. kwota kredytu

3. termin spłaty kredytu

4. odroczenie spłaty kredytu (okres kadencji)

5. zabezpieczenie zwrotności kredytu

6. inne informacje, których zażąda bank

ZABEZPIECZENIE ZWROTNOŚCI KREDYTOWANIA

1. osobowe

• poręczenie - poręczyciel, który w przypadku gdy kredytobiorca nie spłaca kredytu musi to zrobić poręczyciel

• przelew wierzytelności - kredytobiorca wyraża zgodę w momencie uzgodnienia kredytu, aby bank miał prawo przejmować (dokonać) jego dochodów na swój rachunek. Przelew wierzytelności to cesja należności od odbiorcy. Cesja:

1. globalna - istotą jest, że kredytobiorca przekazuje swoje wierzytelności bieżące oraz przyszłe na bank, jakie pozostaną w trakcie prowadzenia działalności

2. szczególna - dotyczy kilku szczególnie określonych wierzytelności, konieczne jest powiadomienie przez kredytobiorcę swoich dłużników o fakcie dokonanych wierzytelności na bank, dłużnicy przyszłego kredytobiorcy muszą na piśmie potwierdzić, iż ich zobowiązania a nasze należności zostały przekazane na bank

• pełnomocnictwo do dysponowania przez bank rachunkiem kredytobiorcy - gdy nie spłacamy kredytu

• wystawienie na bank weksla in blanco

b) rzeczowe

• zastaw ogólny na rzeczach ruchomych - bank rezerwuje sobie prawo do rzeczy (samochodów, obrazów), bez względu na to czyją one są własnością

• przewłaszczenie na zabezpieczenie - z chwilą udzielenia kredytu, rzeczy kredytobiorcy stają się własnością banku, bank ma do nich prawo. może tę rzecz sobie zabrać

• blokada środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku kredytobiorcy - kredytobiorca musi wyrazić zgodę na blokadę przez bank jego rachunku

• zastaw ogólny - wydanie rzeczy bankowi (fizyczne wydanie)

• bankowy zastaw rejestrowy - zastaw jest ale rzeczy pozostają u kredytobiorcy

c)hipoteka - jest to obciążenie nieruchomości prawem dochodzenia roszczeń przez bank, hipoteka może być ustanowiona na wszystkich nieruchomościach, daje ona bankowi takie same prawa jak zabezpieczenia bankowe

• pożyczka hipoteczna - (5-7%) dla podmiotów, które sięgają wyżej niż przeciętne dochody, oraz posiadają udokumentowany tytuł do własności nieruchomości. Muszą spełniać 4 warunki:

1. pełna zdolność do czynności prawnych

2. obywatelstwo polskie

3. udokumentowane źródło dochodów

4. udokumentowane prawo własności do nieruchomości, na której będzie ustanowiona (założona) hipoteka

Wartość pożyczki hipotecznej nie musi przekroczyć 50% wartości nieruchomości, na której będzie ustanowiona hipoteka. Oprocentowanie tej pożyczki jest zmienne , jest uzależnione od długości okresu, uzależnione jest od procentowego udziału kwoty pożyczki w wartości nieruchomości, na której będzie ustanowiona hipoteka. Spłata realizowana jest w okresach miesięcznych lub kwartalnych (dotyczy kwoty pożyczki) natomiast oprocentowanie spłacane jest w okresach miesięcznych i jest ustalone w stosunku do aktualnego stanu zadłużenia.

System budżetowy - zestaw norm prawnych i procedur określających formy organizacyjne i zasady gromadzenia i wydatkowania środków publicznych, czyli środków pobieranych na mocy....

Nie wszystkie środki gromadzone w ramach systemu budżetowego nie są wydatkami budżetowymi - sfera pozabudżetowa

Sfera budżetowa - zespół wszystkich jednostek organizacyjnych wykonujących budżet i jednostek powiązanych z budżetem.

Finanse publiczne - środki, którymi operuje system budżetowy (czyste dochody budżetowe i dług publiczny). Dług nie może przekroczyć 60% PKB.

Budżet - roczny plan finansowy obejmujący dochody i wydatki, wskazujący źródła pokrycia niedoboru (jeśli występuje) jak wskazujący rozdysponowanie nadwyżki (jeśli taka jest). Ma charakter dynamiczny.

Budżet państwa - zestaw dochodów i wydatków ustalony przez sejm na rok kalendarzowy w ustawie budżetowej.

Budżet gminy - zawiera dwa bloki. Raz obejmuje zestawienie dochodów i wydatków związanych z finansowaniem własnym, a z drugiej dotacje i subwencje i dodatki zlecone gminie na okres roku kalendarzowego to realizacja tzw zadań zleconych.

Prowizorium budżetowe - występuje gdy budżet nie jest przedstawiony przez Radę Ministrów

Wykonywanie dochod / wydat. budżetowych - budżetowanie

1. metoda budżetowania brutto - nie ma połączenia między wydatkami a dochodami. Nie można własnymi dochodami finansować własnej działalności. Budżetowane są jednostki budżetowe - to zawsze jednostki budżetowane w formie brutto, np. szkoły

2. metoda budżetowania netto - jednostka finansuje swą działalność z uzyskiwanych dochodów a ewentualna strata jest kompensowana dotacją budżetową, a w momencie nadwyżki jest ona odprowadzana na zcentralizowany rachunek. Budżetowane są:

• zakłady budżetowe

• gospodarstwa pomocnicze

• środki specjalne

• fundusze celowe

Różnią się samodzielnością organizacyjną i finansową (zakład budżetowy)

Jeśli pewna część działalności jednostki budżetowej przynosi duże dochody wówczas można ją wydzielić i stworzyć fundusz celowy. Środki specjalne i fundusze celowe - nie są już tworzone. Celowe fundusze są tylko te, które funkcjonują i prowadzą one samodzielną działalność gospodarczą.

Klasyfikacja budżetowa - systematyczny podział dochodów i wydatków budżetowych stosowanych w planowaniu i ewidencji klasyfikacji budżetowej. Służy zadaniom:

• ustala bieżący poziom wydatków

• możemy łączyć plany jednostkowe i zbiorcze

• kontrolować wykonanie budżetu z planem

• dokonywać analizy budżetu w latach poprzednich

1 część

• dział

• rozdział

• paragraf

w przypadku kiedy będziemy analizować dochody administracji centralnej, nad działem jest jeszcze część

Dotacje od subwencji różnią się:

• ze wskazaniem przeznaczenia

• środki przekazane z budżetu państwa do jednostek samorządu bez bezpośredniego wskazania przeznaczenia, sposobu wykorzystania

Dysponent środków budżetowych - to jednostka

Przekazanie środków między dysponentami nie jest wydatkiem budżetowym.

Rodzaje dysponentów:

• główni dysponenci - państwowe jednostki organizacyjne, które mają odrębną cześć w budżecie

• stopnia II - państwowe jednostki budżetowe bezpośrednio podległe głównemu dysponentowi

• stopnia III - państwowe jednostki budżetowe podległe I lub II, które nie mają prawa do przekazywania środków budżetowych (może jedynie wydawać)

Zasady:

• powszechności

• jedności

• niefunduszowania

• szczegółowości

• równowagi budżetowej

Podatek - przymusowe świadczenie pieniężne, ogólne, bezzwrotne i nieodpłatne pobierane przez państwo i organy samorządu terytorialnego pobieranych na mocy przepisu prawa określających sposób wymiaru oraz warunki. Jest zawsze w pieniądzu, nie można go odpracować. Jest nakładany na grupy osób, charakteryzuje się jakimiś cechami, z którymi prawodawca wiąże płacenie podatków, nie ulega on zwrotowi po wpłacie.

Opłaty - odpłatnie otrzymujemy świadczenie, na zasadzie wzajemności.

Podatek - 5 elementów:

1. podmiot i przedmiot - podmiot czynny i bierny. Bierny - 2 postacie:

• podatnik - osoba fizyczna lub prawna, która ponosi ciężar świadczenia podatkowego, doznaje uszczuplenia majątku lub dochodu podatkiem

• płatnik - osoba fizyczna lub prawna, która na mocy prawa jest zobowiązana do odprowadzania świadczenia podatkowego na rachunek jednostki, która świadczenie wymierzyła

Przedmiot - (np. podatek od nieruchomości) rzeczy fizyczne lub zdarzenia (np. sprzedaż nieruchomości), z którym wiąże się powstanie obowiązku podatkowego

2. podstawa opodatkowania - wyrażana najczęściej głównie w pieniądzu wartość opodatkowania, ustalona w sposób przewidziany w przepisach podatkowych.. Kumulacja podatkowa - łączenie we wspólną podstawę opodatkowania dwóch lub więcej przedmiotów w zakresie 1-ego i tego samego podatku w celu ustalenia wspólnego wymiaru świadczenia łącznej podstawy. Jest istotnym zdarzeniem, gdy mamy do czynienia ze stawkami podatkowymi o różnych stopniach.

3. stopa podatkowa - najczęściej wyrażana w % część podstawy opodatkowania

4. kwota podatku (wymiar) - zastosowanie odpowiedniej stawki do podstawy daje nam kwotę, wymiar podatku - kwotę jaką jesteśmy zobowiązani zapłacić. Skala progresywna - rosnącym podstawą opodatkowania towarzyszy wzrost stawek podatkowych (progresywna globalna i ciągła - dla jednego przedziału dwie stawki podatkowe). Skala regresywna - rosnącym podstawą opodatkowania towarzyszą malejące stawki podatkowe

5. zwolnienia i ulgi podatkowe - częściowe lub całkowite zaniechanie poboru świadczeń. Podatek jest ale nie jest pobierany. On jest naliczany.

Zwolnienia

• podmiotowe (ze względu na podmiot, wielodzietność) i przedmiotowe (ze względu na jakąś charakterystyczną cechę np. zabytkowość)

• obligatoryjne (jeśli organ ustanawiający podatek stwierdzi, że dany podatek ma być zastosowany, wówczas organ wymierzający stwierdzi, że należy go zastosować) i fakultatywne

11

---