Przemiany dydaktyki jako nauki: 1.wiek17 - ważna była tu działalność jana amosa komeńskiego. Był filozofem czeskim i reformatorem oraz myślicielem protestanckim. Napisał on „wielką dydaktykę”, która została opublikowana w 1657r i przedstawiała ona uniwersalną sztukę nauczania wszystkich i wszystkiego. Dydaktyka to sztuka nauczania i wychow. 2.W19wieku zasłynął Jan Fryderyk Herbart- niem. Filozof i pedagog, ojciec nowożytnej dydakt. Przyczynił się do poczęcia dydaktyki jako nauki, gdyż wcześniej dydaktyka była sztuką. Dyd. Stała się teorią nauczania wychowującego i chodziło w niej o analizowanie czynności wykonywanych przez n-la czyli zaznajamianiu U z programem dydaktyki. 3.20wiek John Dewey - filozof, pedagog. Wg niego dyd. To teoria uczenia się. Zadaniem dyd. Jest analiza czynności wykonywanych przez U. N-el miał „stać obok” i wkraczać do procesu nauczania U, gdy on tego chce. 4.Progresywiści odrzucili koncepcję herbartystów. Głosili hasła rozwijania operacji intelekt. I umiejętności prakt. 5.Współczesnie nauczanie wiąże się ściśle z uczeniem się i nauczaniem. Zintegrowana całość - proces uczenia się i nauczania. Dyd. Obecnie to system poprawnie uzasadnionych twierdzeń i hipotez dotyczących procesu, zależności i prawidłowości naucz.-uczenia się oraz sposobów kształtowania się tego procesu przez czł.
Dydaktyka w systemie nauk: NAUKA->nauki społeczne a)socjologia, b)filozofia, c)pedagogika tj.-hist. Wychow. -ped. Ogólna -teoria wychow. -dyd. Ogólna (wśród nich dydaktyki szczegółowe)
Dydaktyki szczegółowe i ich sposoby interpretacji: 1.teoria nauczania i uczenia się okreslonego przedmiotu na wszystkich szczeblach kształcenia np. dydak. Biologii,j.polskiego 2.teoria naucz. I uczenia się okreslonego przedmiotu na określonym szczeblu kształcenia np.dydaktyka uczenia się polskiego w klasach podstawowych 3.teoria naucz. I uczenia się wszystkich przedmiotów na okreslonym szczeblu kształcenia. Np. dyd. szkoły wyzszej, dyd. Edukacji zintegrowanej 4.teoria naucz. I uczenia się wszystkich przedmiotów (różne treści) na wszystkich szczeblach kształcenia - dydaktyka ogólna.
Subdyscypliny dyd. Ogólnej: 1.dyd. szkoły wyższej: specyfika kształcenia w szkole wyższej np. proces samokształcenia, praca ze studentami. 2.dyd. metodyczna- zajmuje się specyfika kadr szkół medycznych oraz pracą pedagogiczną z pacjentem 3.dyd. wojskowa- przygotowuje kadry; zajmuje się specyfiką pracy pedagogicznej z żołnierzami zasadniczej służby wojskowej 4.ontodydaktyka- dyd. Treści zajmująca się teoriami doboru treści kształc.(podręczniki) 5.neurodydaktyka- jest to dyd. 21w. która wykorzystuje możliwości mózgu w procesie kształc.
Dekalog i Przedmiot badań dyd. -analiza przebiegu procesu naucz. I Uczenia się, organizowanego w sposób świadomy, systematyczny, planowy -czynniki, które wywołują ten proces -warunki w jakich on przebiega -rezultaty procesu kształcenia. DEKALOG: 1.aparatura terminologiczna i metodologiczna dyd. Czyli podstawowe pojęcia i metody badawcze. 2.osiągnięcia i niepowodzenia szkolne 3.systemy dydaktyczne 4.cele kształcenia 5.treści kształcenia 6.proces naucz.-uczniea się 7.formy organizacyjne 8.środki dydaktyczne 9.zasady kszałcenia 10.metody kształcenia
Zadania dyd. Opis i analiza elementów składających się na przedmiot badań dydaktycznych; -wykrywanie prawidłowości rządzących procesem naucz.-uczenia się; -ustalenie norm postepowania dydaktycznego w oparciu o wykryte wcześniej prawidłowości.
Funkcje dyd.: 1.f.teoretyczna (-o charakterze diagnostycznym tj. istniejący stan rzeczy, pyt.: jak jest? Co jest? -o charakterze prognostycznym pyt. Jak będzie? Co będzie? Jak być powinno?) 2.f.praktyczna (dyd. pełni tę f. Gdy proponuje konkretne metody, formy, środki podnoszące efektywność działań n-la, gdy przekazuje n-lom normy postepowania)
Uczenie się: proces aktywnego nabywania wiadomości, umiejętności, nawyków w drodze bezpośredniego i pośredniego poznania rzeczywistości, w drodze ćwiczeń, gromadzenia indywidualnych i społ. Doświadczeń, myslenia i spostrzegania. Proces ten prowadzi do poznania otaczającej rzeczywistości (wiedza) i jej przekształcania, zdobycia umiejętności(sprawności) oraz modyfikacji zachowań i działań uczącego się podmiotu)
Cechy uczenia się: 1.procesualny charakter (planowość, ciągłość, dynamizn, systematyczność, wew. Spoistość, świadoma organizacja) 2.aktywność uczenia się 3.ukierunkowanie na wynik, celowość
Współczesne teorie uczenia się: 1.teoria filozoficzna (jest to proces poznawczy, który przebiega w 3 płaszczyznach: -zmysłowej(spostrzeganie) -umysłowej(myślenie) -praktycznej(działanie) 2.t. cybernetyczna - uczenie się przebiega w układzie i polega na przyjmowaniu info., przetwarzaniu info. I regulacji tych procesów za pomocą sprzężenia zwrotnego. 3.t. socjologiczna- proces społeczny; uczymy się dzięki temu, że jesteśmy w grupie; proces uczenia się zachodzi dzięki interakcjom, interkomunikacjom i związkom interpersonalnym. 4.t. psychologiczna (*asocjacyjna-wyjasnia proces uczenia się za pomocą kojarzenia które polega na powstawaniu połączeń między różnymi elementami. *strukturalna-uczenie się to włączanie nowych elementów w istniejącą, złożoną strukturę. *funkcjonalna-uczenie się to proces celowy i świadomy przebiegający w schemacie Zadanie->Wynik) 5.t. asocjalizacyjna (*t.Apercepcjonizmu Herbarta, *t.koneksjonizmu Thorndike'a, *t.odruchów warunkwoych Pawłowa)
Prawidłowości uczenia się: 1.uczenie się jest procesem wielostronnie aktywnym, obejmującym aktywności: werbalną, recepcyjną, motoryczną, intelektualną, sensoryczną, polisensoryczną, emocjonalną) 2.uczenie się to proces celowy i świadomy 3.to proces etapowy i regulowany 4.proces indywidualny i społeczny
Treści kształcenia: składa się na nie całokształt podst. wiadom. i umiejętności z dziedziny nauki, techniki, kultury, sztuki oraz praktyki społecznej, przewidziany do opanowania przez U podczas nauki w szkole. Treści powinny odzwierciedlać aktualne i przyszłe potrzeby kraju i jednostki. Musza byc związane z wymaganiami naukowymi oraz z przyjętym przez władzę programem. Treści zapisane są w planie naucz., programie naucz. podręcznikach.
Układy odniesienia dla treści kształcenia: (okoń) 1.wymagania związane z os, uczącą się i rozwijającą się pod wpływem edukacji 2.wymagania związane ze zmieniającym się społeczeństwem cd1.treści powinny być dostosowywane do możliwości ucznia (fiz., społ, psychiczn.), uwzględniać fazy rozwojowe dziecka i potrzeby rozwijającego się czł. Cd2.przy doborze treści respektowane powinny być możliwości i potrzeby społeczeństwa. Dziedziny, które powinny być uwzględniane przy doborze treści kształc. To ojczyzna, własny naród, inne narody, edukacja, rodzina, praca. Cd3.treści kształc. W aspekcie kultury powinny umożliwiać poznanie dóbr kultury, przeżywanie wartości kulturowych. Treści powinny znajdować swoje odbicie w 4 częsciach nauki: fakty naukowe, pojęcia naukowe, prawa nauki, teorie nauki.
Wymagania stawiane treściom kształc.: (kupisiewicz) 1.wymagania społ., Zawodowe, kulturowe(okoń) 2.wym. naukowe (konieczność dostosowania treści do rozwoju) 3.wym. psychologiczne(uczeń jako os. Rozwijająca się)(okoń) 4.wym.dydaktyczne, stawianie wobec treści określone wymagania 5.okreslona koncepcja programowa=pedagog. Teorie doboru treści kształc.=teorie wykształcenia. // Wymagania dydaktyczne to m.in. postulat systematyczności korelacji. Systematyczny układ treści to zgodność z logiką danej dyscypliny naukowej. Korelacja przedmiotowa to eksponowanie związków zachodzących między przedmiotami szkolnymi. *układanie treści w sposób określony to wymóg natury (ukł. Liniowy, spiralny, koncentryczny) *postulat egzemplarycznego układania treści czyli operowania przykładami.
Ped. teorie doboru treści kształcenia: *materializm [komeński, milton, basedow. zasadniczym celem pracy szkoły powinno być przekazanie uczniom jak największego zasobu wiadomości z możliwie różnych dziedzin nauki. Umieszczenie w progr. naucz. jak największej ilości materiału ze swojej dyscypliny. Wadą jest przeladowanie progr. szkolnych, pośpiech i niedostateczny stopień korelacji treści kształc. Jednostronność materializmu polega na eksponowaniu tylko jednego składnika w procesie kształc. tj. wiedza.] *formalizm [Heraklit, Schmidt, pestalozzi, dobrowolski. treść kształcenia to tylko środek służący do rozwijania zdolności i zainteresowań poznawczych tj. myslenia, uwagi, pamięci uczniów . Celem szkoły jest pogłębianie , rozszerzanie i uszlachetnianie tych zdolności i zainteresowań. Słabości: eksponowanie przedmiotowej strony kształc., pomijanie przekazywania usystematyzowanej wiedzy. Jednostronność: eksponowane zdolności poznawcze, pomijana wiedza i działalność praktyczna] *utylitaryzm [Kerschensteiner, dewey. Proces kształc. powinien opierać się tylko na treściach zapewniających praktyczne przygotowanie do życia. Kryterium doboru treści jest rekonstrukcją społ. doświadczeń ludzkosci. Szkoła powinna przygotować do działalności praktycznej. Słabości: nacisk na rozwój, umiejętn., sprawności. Jednostronność to eksponowanie praktyki, niedocenia wiedzy i zdolności poznawczych.] *materializm funkcjonalny [Twórca W.Okoń ->przeciwstawia się jednostronnym teoriom. Jest to założenie o trwałym związku poznania z działaniem. Treści powinny umożliwić: poznawanie rzeczywistości i gromadzenie wiedzy o niej->[W]; zafunkcjonowanie tej wiedzy w umyśle U i jego działalności intelektualnej] *teoria problemowo-kompleksowa [B. Suchodolski. Wprowadzić układ probl.-komplek. materiału nauczania tj. uczyć niektórych przedm. nie odrębnie, a kompleksowo tj. integrując ich tresci oraz przedmmiotem działaności poznawczej U czynić problemy, których rozwiazanie wymaga posłużenia się różną wiedzą] *strukturalizm [sośnicki. W celu uporządkowanie tresci materiału, jego strukturalizacji, treści nauczania nalezy podzielić na elementy podst. tj. trwała wartość kształcenia i elementy wtórne. Problemy mają odzwierciedlić systematyczność wiedzy, umożliwiając U poznanie rzeczywistości teoret. jak i realnej. Reczywistość teoret. to obraz świata rozdzielony m-dzy poszczególne nauki, a rzeczywis. realna to to, co integruje ten rozdzielony obraz] *egzemplaryzm [[wagenschein, scheuerl. Systematyczne nauczanie przedmiotowe zastąpić uczeniem na przykładach. Koncepcja nauczania paradygmatycznego [materiał nauczania układać w programie w sposób wzorcowy, a nie systematyczny]. Zasada egzemplarycznego układu treści i operowanie egzemplarzami tematycznymi reprezentatywnymi dla danego temat zamiast przekazywania wiedzy w sposób ciągły]
Treści kształcenia w Trzecim Tysiącleciu Krytyka treści kszt. jako punktu wyjścia do ich zmiany 1.encyklopedyzm: dominuje faktograficzna wielowiedza w programach nauczania, werbalizm, 2. historyzm: w treściach dominuje wiedza o przeszłości nad wiedzą o teraźniejszości i przyszłości 3. addytywizm: dodawanie nowych treści, haseł programowych bez eliminacji dotychczasowych 4.przeciążenie: przeładowanie programów nauczania 5. uniformizm: jednolitość, brak dyferencjacji treści są jednolite, uniformistyczne 6. jednostronność: brak treści kształcenia, preferowanie określonego profilu kszt. 7. akademizm: przeteoretyzowanie” dzielenie włosa na czworo” treści sztucznie dzielone na przedmioty nauczania 8. izolacjonizm- brak powiązania z życiem życie sobie- szkoła sobie, oderwanie treści od codzienności 9. nieprzystosowanie treści do psychofizycznych możliwości ucznia: treści mogą być trudne, nie zawsze zbyt łatwe 10. Niedostateczne uwzględnianie potrzeb społeczeństwa: Kwestie Podolskiego-zagrożenia nuklearne ( konflikt zbrojny, awarie elektrowni atomowych), nieracjonalna gospodarka surowcami naturalnymi, złożami energii, zagrożenia cywilizacyjne( choroby, terroryzm, przestępczość).
Sugestie dydaktyków dotyczące budowy nowoczesnego kanonu kształcenia ogólnego 1.łączne ujmowanie treści i celów kształcenia i zakładanych wyników(przy wzgl.. stosowanych metod pomiaru i oceny)metod i organizacji pracy dyd- wych. 2.zmierzać do złagodzenia ostrych progów programowych między niższymi i wyższymi szczeblami kształcenia. 3. należy mieć na uwadze że szkoła nie stanowi jedynego źródła wiedzy. 4. należy pamiętać że współczesny czł musi uczyć się przez całe życie. 5. integrowanie pokrewnych przedmiotów nauczania we wspólne obszary treściowe grupy czy bloki tematyczne. 6 należy zastąpić postulat uczyć się corazz więcej i cora dłużej przez postulat uczyć tyle ile trzeba i jak długo należy.
Kierunki zmian w treściach kształcenia 1. aktualizacja i korelacja, koncentracja, integracja materiału( dbać o aktualizowanie treści) 2. daleko idące zróżnicowanie treści na różne co do zakresu i stopnia trudności warstwy 3.faworyzowanie nie tyle pamięciowego opanowania wiadomości co raczej rozwoju zdolności poznawczych( zwłaszcza myślenie) 4.faworyzowanie treści kształtujących umiejętności, przekonania, postawy(zamiast uczenia się określonych formuł, reguł postępowania 5. Treści maj a służyć kształtowaniu umiejętności skutecznego funkcjonowania w dobie przemian: -zdolność do zmian, -możliwość wielostronnej komunikacji, umiejętność życia i pracy w społ. informacyjnym -negocjacja, przedsiębiorczość -właściwe sprzedanie się pracodawcy, autoprezentacja. 6. określenie innych niż dotąd proporcji między wiedzą o przeszłości, teraźniejszości, przyszłości. Więcej miejsca dla wiedzy dotyczącej współczesności i przyszłości. 7. Rezygnacja przy doborze treści z oddzielnego rozpatrywania potrzeb bądź ucznia bądź społeczeństwa bądź poszczególnych przedmiotów nauczania na rzecz łącznego traktowania tych potrzeb. 8. prowadzą do samoedukacja uczniów 9. Dostarczają wiedzy typu „wiedzieć, że jak i dlaczego” 10.w miejsce zatomizowanych treści edukacji szkolnej wprowadza się ich bloki tematyczne i interdyscyplinarne.
Przykazania dla oświaty przyszłości w kontekście treści kształcenia 1. umiejętność skutecznego porozumienia się w mowie i piśmie 2.gruntowne podstawy literatury i nauk społ 3. zrozumienie zasad matematyki wraz z umiejętnością stosowania w życiu codziennym 4. znajomość nauk fizycznych w ich powiązaniu ze środowiskiem 5. Biegła znajomość co najmniej jednego obcego języka i kultury 6znajpomość komputerów i innych technik przetwarzania 7.zrozumienie sztuk pięknych 8. znajomość funkcjonowania władz państwowych i gospodarki 9 troska o zdrowie 10 zdolność rozpoznawania i rozwiązywania problemów( umiejętność myślenia)
3 prawa pedagoga wobec treści kształcenia 1. prawo do interpretacji i integracji treści 2.prawo do adaptacji treści 3.prawo do eliminacji treści.
ZASADY KSZTAŁCENIA. Trojaki sposób rozumienia terminu „zasada” 1. Twierdzenia oparte na prawie naukowym rządzącym jakimś procesem- twierdzenia o charakterze normatywnym które wynikają z występujących w procesie kształcenia prawidłowości przyczynowo-skutkowych, np. Wł. Szewczuk- lista 9 zasad wychowania: -motywacji, -aktywności -praktyczności -bezpośredniości -receptywności -systemowości -trwałości -zespołowości -indywidualizacji 2. Norma(intuicyjnie przyjęta) postępowania uznanego za obowiązujące. 3.Teza wywiedziona z jakiejś doktryny np. Konstanty Lech- owładnięty pasją łączenia teorii z praktyką.5 ogólnych zasad organizacji pracy: 10 zasada humanizacji pracy 2)kooperacji i harmonii pracy 3) ekonomii w pracy 4)karności, ładu i porządku w pracy 5) racjonalizacji pracy 4. kompleksowe systemy zasad( zasady są pogrupowane)- powstają gdy uwzględnia się wszystkie 3 lub 2 wymienione sposoby rozumienia zasad np. system zasad K. Kruszewskiego 7 grup zasad: 1)dotyczące materiału nauczania 2) dotyczące motywacji 3)pracy ucznia 4)zharmonizowania syst. pedagogicznych 5)stosunków społ w klasie 6) czynności nauczania 7)warunków zewnętrznych. W każdej z grup jest wiele zasad szczegółowych. Mają postać przykazań „pamiętaj Nauczycielu” np. system zasad Klingberga 3 grupy zasad1) zorientowane na cel 2)związane z materiałem nauczania 3) dotyczące ucznia, jego pozycji, aktywności, rozwoju w nauce.
REASUMUJĄC: -zasada kształcenia rozumiana jako: ogólne normy postępowania dyd. które służą realizacji celów kształcenia i obowiązują w pracy, szkole, i placówkach różnych typów i szczebli oraz w zakresie realizacji różnych treści kształcenia.-zasady kształcenia odpowiadają na pyt dlaczego? dlaczego należy uczyć tak lub inaczej np. systematycznie, poglądowo, aktywizując uczniów -wytyczaja ogólny kierunek pracy dydaktycznej -ustalone są na podstawie analizy procesu kształcenia i wynikają z prawidłowości występujących w tym procesie -liczba zasad nie jest stała bowiem poznanie nasze nie jest ograniczone. Stanowisko to potwierdza historii polskiej dydaktyki.
Klasyfikacje zasad dydaktycznych Zasady dyd. wg Kupisiewicza: -poglądowości, -przystępności w nauczaniu -świadomego i aktywnego udziału U w procesie kształcenia, -systematyczności -trwałości wiedzy U, -operatywności wiedzy U -wiązania teorii z praktyką.
Zasady dyd. wg Okonia -systematyczności czyli podporządkowania wiedzy w głowach uczniów -poglądowości czyli respektowanie drogi między konkretem a abstrakcją -samodzielności czyli ograniczonej zależności ucznia od N -przystępności, stopniowania trudności czyli pokonywania trudności U w poznaniu i przekształcaniu rzeczywistości -związku teorii z praktyką -efektywności czyli związku między celami a wynikami kształcenia -indywidualizacji i uspołecznienia czyli związku interesów jednostki i zbiorowości
Zasada Poglądowości-jej postrzeganie przez N ma się przyczynic do usuniecia z procesu nauczania- uczenia się wszelkiego werbalizmu. Jeden z prekursorów zasady poglądowości Wolfgang Ratke sformułował następująco treść tej zasady. „naprzód rzecz poznana na niej samej, potem mówienie o rzeczy”. Jego poglądy kontynuował Komeński. Wskazywał na potrzeby uczenia z niej zasady obowiązującej w nauczaniu wszelkich przedmiotów w różnych szczeblach pracy dyd.- wych. Nazwał ją złotą zasadą. Istotabezpośrednie lub pośrednie poznawanie rzeczywistości przy udziale wielu zmysłów. Opiera się na 3 rodzajach poznania: -bezpośrednim, -pośrednim -polisensorycznym Zasada Przystępności czyli stopniowania trudności. dostosowanie metod nauczania doboru treści form organizacyjnych do poziomu umysłowego uczniów w ten sposób by umożliwić w maksymalnym stopniu ich samodzielną pracę. W nauczaniu należy przechodzić od: od tego co jest dla ucznia bliskiedo tego co dalsze, od co łatwiejszedo co trudniejsze, co znanedo tego co nie znane. T. Lewowickinależy uwzględniać różnice w tempie pracy w stopniu zaawansowania w nauce poszczególnych uczniów.
Charakterystyka zasad kształc. 1.zas. samodzielności tj. świadomego i aktywnego udziału U w procesie naucz.-uczenia się (maxymalna samodzielność i swoboda działania U w procesie naucz.; n-el jako”centralna postać” w procesie naucz.; równowaga m-dzy n-lem i U; realizacja tej zasady zalezy od tego jakie miejsce w edukacji ma n-el i U) (repsketowanie wszelkich przejawów naturalnej skłonności U do samodzielnego działania i myślenia. Nie wyręczać U lecz stwarzać warunki dla rozwoju samodzielności. Reguły rządzące zasadą samodzielności: -n-el powinien starać się poznać indywidualne zainteresowania U i sukcesywnie je rozwijać; -rozwijać u U pozytywne motywy uczenia się, wynikające z uświadomionych im celów i zadań kształc; -stawianie uczniów w syt. Trudnych i problemowych. Znalezienie się w trudności wymaga samodzielności myślenia U jak rozwiązać problem; -n-el stwarza warunki sprzyjające wdrażaniu U do indywidualnych i zespołowych form pracy) 2.zas. systematyczności (odnosi się do n-la i U; systematyczne prowadzenie zajęć n-la i system. Przygotowywanie się do zajęć; -przed wprowadzeniem nowego materiału należy określić stan wiedzy wyjściowej U oraz systematycznie do niej nawiązywać; -należy ustalić merotoryczny środek cięzkości każdej lekcji oraz systematycznie eksponować na jego tle i w powiązaniu z nim inne wiadomości; -podzielić omawiany temat na punkty do systematycznej realizacji lekcji; -systemat. Rozłożenie powtórzeń w czasie; -wdrażanie U do systematycznego, samodzielnego dłuższego wysiłku) Z zas. Systematyczności wyemancypowała się 3.zas systemowości (-odnosi się ona do treści kształcenia mianowicie do porządkowania treści; -ważne jest integrowanie wiedzy -> obraz świata postrzegamy jako całość, a nie części tj. poszczególne przedmioty. Świat jest systemem; -poznając różne apskety świata jako systemu za pośrednictwem różnych przedmiotów U powinien mieć na uwadze całość i jedność świata; -zas. Ta odnosi się do przebiegu procesu kształc. Proces ten jest systemem gdyż jest ciągiem celowych czynności n-li i U, które zmierzają do wproadzenia zamierzonych zmian w U. Kształcenie jest systemem gdyż składa się z takich elementów jak n-el i U, treści kształc. I środowisko dydakt.-wychow., elementy te wchodzą ze sobą w związki przyczynowo-skutkowe i czasowo-przestrzenne i podlegają dynamice w czasie trwania procesu. 4.zas. wiązania teorii i praktyki (ogniwo 6) (Formy realizacji zasady wynikają z głównych funkcji praktyki w procesie kształc. Praktyka powinna w procesie kształc. Pełnić funkcje: *poznawczą czyli pogłębiać wiedzę, stawać się źródłem poznania i teorii P->T *weryfikacyjna tj. sprawdzająca wartość teorii. Teoria podawana U, bądź U sam przyswaja teorię np. czytając z podręcznika. Następnie w praktyce sprawdzamy słuszność teorii T->P->T *przekształcająca czyli wiemy, że tak być powinno, mamy teorię np. kształtowanie celów kształc. Wówczas w praktyce gdy mamy zajęcia z U przekształcamy rzeczywistość czyli formułujemy dzieciom cele kształc. 5.zas. trwałości wiedzy U (ogniwo 4) Jej istotą jest dązenie do produktywnego zapamiętywania drogą powtarzania, ćwiczenia, rozwiązywania problemów, systematyzowania wiadomości. Podstawowym sposobem utrwalania jest powtarzanie (*co powtarzać? Wiadomości najważniejsze, najtrudniejsze. Nie powtarzać wszystkiego. *jak powtarzać? W takiej kolejności w jakiej materiał został podany lub wg określonego klucza np. na lekcji powtórzeniowej, *kiedy powtarzać? Rozłożenia powtórzeń w czasie. Powtarzać wtedy, gdy U jeszcze pamiętają dany materiał. Na danym zajęciu na początku powtarzamy to, co było 1dne zajęcia wstecz. Na końcu zajęć powtarzamy to, co mieliśmy na danych zajęciach. W roku szkolnym powtarzać na lekcjach powtórzeniowych. 6.zas. operatywności wiedzy. Jej istotą jest stwarzanie syt. Wymagającej od U nie tylko przyswajania i reprodukowania wiadom. I umiejętn. (w. bierna) lecz przede wszystkim posługiwania się nimi w pracy szkolnej i pozaszkolnej (w.operatywna). Ważne jest przechodzenie od wiedzy biernej do czynnej czyli operatywnej. Reguły zas. Operatywności: -n-el powinien wdrażac U do dostrzegania, formułowania i samodzielnego rozwiązywania okreslonych problemów teoret. I prakt. Proces zdobywania wiedzy przez U powinien przebiegać wg etapów: (nauczanie problemowe) 1.analiza probl. 2.sfomułowanie pomysłów jego rozwiązania 3.wybór najlepszego pomysłu i jego uzasadnienie 4.opracowanie i wykonanie planu 5sprawdzenie i ocena uzyskanych rezultatów. 7.zas.efektywności. Dotyczy funkcjonowania i optymalizacji wielu czynników, biorących udział bezpośredni lub pośredni w procesie dydakt. Udział bezpośredni (metody pracy n-li i U, ilość czasu zadaniowego, wiadomości i sprawności U). Udział pośredni (inteligencja i zdolności U, wykształcenie i kultura pedagog. N-li, środowisko rodzinne i rówieśnicze). Ważne jest optymalne wykorzystanie tych czynników. Zakres zas. Efektywności kształcenia zawiera się między celami kztał. A osiągnięciami szkolnymi. 8.zas.indywidualizacji i uspołeczniania Dostrzeganie indywidualności U. Zasadzie tej służą 3formy pracy: *jednostkowa (służy indywidualizacji ) *grupowa (przygotowuje do uspołeczniania) *zbiorowa (przygotowuje do uspołeczniania).
Zasady skutecznego nauczania czyli jak być lepszym n-lem: *nigdy nie przestawaj uczyć, gdyż nauczanie nie kończy się po skończeniu lekcji, U muszą wiedzieć, że n-el o nich myśli. *unikaj używania tych samych technik nauczania dla wszystkich *nauczanie dotyczy U a nie n-la (pyt. Co moi U będą robili na moich zajęciach) *poznaj swoich U (nie wystarczy znać przedmiot, którego się naucza, ale poznać należy zdolności, możliwości U) *ucz sercem * bądź wrażliwy na potrzeby U, ale nie obawiaj się utraty wiarygodności *mniej mów, zacznij słuchać, gdyż nauczanie to dialog *wyciągaj wnioski ze słuchania innych *powtarzaj najważniejsze rzeczy *U podejmują wyzwania edukacyjne, gdy stworzysz im bezpieczne środowisko dla uczenia się *wspaniali n-le nauczają z pasją (wspaniały n-el to taki, który pasjonuje się tym czego uczy) *U ucza się skuteczniej, gdy n-el pomaga im w ustaleniu tego, czego muszą się nauczyć *n-el to nie pas transmisyjny do przekazywania wiedzy *dobrzy n-le stawiają dobre pyt. (uczenie się to poznanie nieznanego, pyt. Powinny wyjaśniać nieznane) *pozwól U uczyć się od siebie (np. poprzez pracę w grupach) *staraj się, aby wszystko było jasne, gdy nie jest proste (to czego uczy n-el ma być zrozumiałe dla U)
METODY KSZTAŁCENIA: Metoda-z gr. methodos- badanie, sposób badania, droga dochodzenia do prawdy. -Systematycznie stosowany sposób pracy n-la z uczniami umożliwiający osiąganie celów kształcenia -wypróbowany i systematycznie stosowany układ czynności n-li i uczniów realizowany świadomie w celu spowodowania założonych zmian w osobowości uczniów. Metody kształcenia odp na pyt. O sposób pracy, jak? Jak uczyć? W zakresie różnych treści, na różnych szczeblach kształcenia
Kryteria doboru metod:1 pozostałe składniki procesu kształcenia 2.kwalifikacje i kultura ped. N. 3.warunki w jakich odbywa się proces 4.wiek, indywidualne właściwości uczniów, ich liczba 5.właściwości przedmiotów nauczania 6.cele z zadania dydaktyczne
Funkcje metod kształcenia: - służą zaznajamianiu uczniów z nowym materiałem -zapewniają utrwalanie zdobytej przez uczniów wiedzy -ułatwiają kontrolę i ocenę stopnia opanowania tej wiedzy.
Kryteria podziału metod: 1.m klasyczne: a)nauczanie okazjonalne (metody oparte na naśladownictwie) b)Metody słowne: (ich istotą jest przekazywanie U gotowej wiedzy w postaci słownej) -akroamatyczne(podające np. wykład, opis, opowiadanie wykładowe) -erotematyczne [*m. katechetyczna: polega na stawianiu pyt w oczekiwaniu na wyuczoną, jedyną, poprawną odp. *m. heurystyczna: stawianie pyt. Prowokujących do samodzielnego myślenia do poszukiwania odp.] c)Metody oglądowe - wprowadzone przez Pastelozziego. Metody rzeczowe, oparte na obserwacji. Istotą jest poznawanie rzeczy w samych sobie, w naturze, bogaty materiał empiryczny uruchamiany procesy spostrzegawcze, obserwacyjne d)Metody praktyczne- organizowanie działalności praktycznej uczniów 2.metody unowocześniające proces kształcenia: m. problemowe(gry dyd.), m. waloryzacyjne, m. wspierania edukacyjnego
Klasyfikacja metod kształcenia -wg. K. Sośnickiego: poszukujące i podające. Wyróznia uczenie się sztuczne(zinstytucjonalizowane ->m.podające) i naturalne(sam się uczysz->m.poszukujące).Wg niego uczenie się posiada 3ogniwa: myslenie, spostrzeganie, działanie. - wg B. Nawroczyńskiego(podające, poszukujące i laboratoryjne) - wg L. Klingberg monologowe- wykład, opis , dialogowe- dyskusja, formy współpracy w nauczaniu- naucz. Indywidualne, grupowe, frontalne) - wg. Okonia Kryterium: -dominujący rodzaj uczenia się -dominujący rodzaj aktywności uczniów. Metody: : I.metody asymilacji wiedzy, zwane podającymi, słownymi - oparte na uczeniu się przez przyswajanie i na aktywności poznawczej typu reproduktywnego: pogadanka, dyskusja, wykład, opis, opowiadanie, praca z książką. II.metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy, wymagają uczenia się przez odkrywanie, oparte na twórczej aktywności poznawczej, polegającej na rozwiązywaniu problemów. Umożliwiają funkcjonowanie wiedzy biernej, przekształcając ją w wiedzę czynną oraz sprzyjają wykrywaniu nowych wiadomości i stosowaniu ich w praktyce. a)klasyczna metoda problemowa - dominacja uczenia się nad nauczaniem, cztery momenty wg Nawroczyńskiego: wytwarzanie sytuacji problemowej, formułowanie problemów i pomysłów ich rozwiązania, weryfikacja pomysłów rozwiązania, porządkowanie i stosowanie uzyskanych wyników w nowych zadaniach; b)metoda przypadków - polega na rozpatrzeniu przez grupę opisu jakiegoś przypadku c)mikronauczanie - uczenie się złożonych czynności praktycznych (grupa obserwuje najpierw fragment lekcji, następnie analizuje go w grupach) d)gry dydaktyczne tj. *m. symulacyjna (odtwarzanie bardziej złożonych sytuacji problemowych, wymagających samodzielnego rozwiązania; umożliwiają one uczenie się `bez przymusu'. W trakcie symulacji (inscenizacji) gracze mają znaczne możliwości oddziaływania na model, który wskutek działań podlega zmianom.) *m. Sytuacyjna (wprowadzenie uczniów w jakąś złożoną sytuację, za której takim lub innym rozwiązaniem przemawiają racje `za' i `przeciw'. Zadaniem U jest zrozumieć tą sytuację, podjąć decyzję w sprawie jej rozwiązania, następnie przewidzieć skutki tej decyzji oraz ewentualnych innych decyzji) *burza mózgów (Metoda przeznaczona do samodzielnego i szybkiego wymyślania przez uczniów zbioru hipotez przy wykorzystaniu myślenia intuicyjnego) *m. biograficzna (Polega na oparciu się na wzorach osobowych ( biografia jest opisem sytuacyjnym a uczeń wyciąga z niej wnioski aby wykorzystać je w rozwiązaniu problemu. Faza przygotowawcza: 1) wybór postaci; 2)zebranie materiału; 3)określenie tematyki gry; 4)przygotowanie zestawu pytań; 5) opracowanie scenariusza gry; 6) zadania dla uczniów; 7)końcowe omówienie gry) III.metody waloryzacyjne (eksponujące wartości, o dominacji aktywności emocjonalno-artystycznej. Skłaniają U do uczenia się przez przeżywanie) tj. *m. Impresyjna (przezywanie emocjo! - kształcenie odbywa się poprzez uczestnictwo w odbiorze dzieła np. czytamy literaturę, oglądamy wystawę. Wartość tej m. Zależy od doboru `dzieła' i tego czy udało się wywołać u uczestnikow głębsze przeżycia, chęć do wymiany myśli i wrażeń, chęć zmieniania siebie pod jakimś względem) *m. Ekspresyjna (wyrażanie emocji! - polega na stwarzaniu syt., w których uczestnicy sami wytwarzają bądź odtwarzają dane wartości, wyrażając siebie, a zarazem je przeżywają. Np. czynny udział w przedstawiieniu szkolnym w roli aktorów, scenografów, rezyserów. Lub tworzenie obrazu, rzeźby, wystawy) IV.metody praktyczne (opierają się na uczeniu się przez działanie; wyzwalają aktywność prakt.-techn., zmieniającą otoczenie) tj. *metody ćwiczebne - usprawnienie do zadań wytwórczych *metody realizacji zadań wytwórczych - bezpośrednia realizacja
Charakterystyka metod oglądowych: 1.POKAZ: zespół czynności dydakt. N-la polegający na demonstrowaniu naturalnych przedmiotów lub ich modeli, a takze okreslonych zjawisk, wydarzeń lub procesów i stosowanym objasnieniu ich istotnych cech. Formy pokazu: a)naturalne okazy w ich naturalnym środowisku (np. oglądanie drzew w lesie) b)naturalne okazy w sztucznym środowisku. (np. żywa choinka na święta) c)pomoce naukowe- zastępniki naturalnych okazów (np. sztuczna choinka) d)tablice statystyczne, wykresy, schematy, symbole e)doświadczenia wykonywane przez n-la (będzie to pokaz tlyko gdy n-el je wykona) 2.POMIAR czynności wykonywane przez n-la w postaci pokazu lub bezpośrednio przez U pracujących pod jego kierunkiem, pozwalające określić ilościową stronę badanej rzeczywistości za pomocą odpowiednich jednostek miar.
Charakterystyka metod słownych: 1.opowiadanie - przedstawienie za pomocą słów przebiegu zdarzeń, tego co się dzieje w czasie, co ma akcję. Jest to słowne odtworzenie przez n-la pewnej akcji, uwydatnia dynamizm akcji. 2.opis - charakterystyka cech, budowy, struktury określonych rzeczy tzn. tego, co jest względnie stałe. Może mieć postać werbalną lub ilustrowaną. Przedstawia układy statyczne. (różnice m-dzy opisem, a opowiadaniem: 1.opis ujmuje cechy przedmiotu tj. barwę, kształt, smak. Natomiast opow. Przedstawia zespół zdarzeń przyczynowo-skutk. 2.opis ukazuje obraz statyczny tj. opisując mówimy, że coś „ma”, „jest”, „znajduje się” i są to cechy niezmienne. Natomiast opow. Ukazuje obraz dynamiczny. 3.opis wykorzystuje przede wszystkim przymiotniki, opow. Czasowniki. 4.opis aktywizuje przestrzeń czyli częste przyimki i przysłówki tj. nad, pod ,wzdłuż. Za ich pomocą sytuujemy rzecz w przestrzeni. Opow. Aktywizuje czas. 3.wykład służy do przekazywania słuchaczom określonego zakresu informacji, różni się od opowiadana bo: aktywizuje myslenie hipotetyczno-dedukcyjne słuchaczy; ma bardziej systematyczną strukturę; ma tok podporządkowany zasadom logiki; przedmiotem wykładu jest opis złożonych układów rzeczywistości, zajwisk, procesów oraz zachodzących między nimi związków i zalezności głównie o charakterze przyczynowo-skutkowym. Rodzaje wykładu: a)konwencjonalny (wykładowca za pomocą zdań oznajmiających przekazuje wiedzę) b)problemowy (na wykł. Formułuje się pyt. Na które nie odp się, słuchacz sam może myśleć nad odp) c)konwersatoryjny (monolog wykładowcy przekłada się z wypowiedziami uczestników) d)kursowy (systematyczny kurs danej dyscypliny naukowej np.dydaktyka, psychol.) e)monograficzny (wybierają je studenci, poświęcony jest gruntownej prezentacji wybranego problemu, który mieści się w zakresie zainteresowań wykładowcy. Wykładowca może zainspirować U wiadomościami natym wykładzie) 4.pogadanka skłania U do bardziej samodzielnego myślenia; polega na rozmowie, dialogu n-la i U; n-el jest w tej rozmowie osobą kierującą i stawia U pytania, znając cel, który chce osiągnąć; stopniowe przeprowadzenie U ze stanu niewiedzy w stan wiedzy. Rodzaje pogadanek: a)wstępna (wprowadza w klimat spotkania, lekcji. Intencje spotkania. Cele zadania kształc.) b)służące zaznajamianiu U z nowym materiałem (służy wprowadzeniu nowego materiału) c) syntetyzująca i utrwalająca (chcemy powtórzyć wiedzę) d)kontrolna (odpytywanie, by ocenić stan wiedzy U) 5.dyskusja polega na wymianie poglądów na tematy; potrzeba merytorycznego i formalnego przygotowania U do wymiany myśli tj. wyrobienie u U umiejętności jednoznacznego formułowania pyt. I probl.; nauczanie U prezentowania własnego zdania w spójny logiczny i merytorycznie poprawny sposób; nauczenie operowania naukowymi kontrargumentami; wdrożenie do kulturalnego sposobu dyskutowania tj. sztuki dyskutowania. Rodzaje dyskusji: a)rozwijająca się w toku wspólnego rozwiązywania probl. Przez klasę -> problemowa b)ukierunkowana na kształtowanie przekonań U. Ważne jest szanowanie systemu wartości innych. C)dyskusja, której celem jest uzupełnienie własnej wiedzy przez U -> u chętni, aktywni, zgłaszający się. Rodzaje dyskusji wg KRUSZEWSKIEGO a)wielokrotna. (przebiega w 3 etapach: 1.formułowanie probl, wszyscy uczestniczą) 2.podział U na grupy i dyskutowanie o probl 3.przedstawienie pracy grupowej, wniosków całej grupie) b)panelowa czyli obserwowana- niektórzy czyli zainteresowani problemem dyskutują, omawiają, reszta czyli mniej zainteres. Obserwują c)okrągłego stołu (spontaniczne wyrażanie poglądów. Najlepiej organizować je po jakimś wydarzeniu np. filmie, imprezie) 6.praca z tekstem: operowanie nią wymaga umiejętności płynnego czytania ze zrozumieniem oraz opanowania sposobów posługiwania się ksiązką. Te sposoby to: uczenie się z podręcznika, sporządzanie notatek, posługiwanie się lekturą uzupełniającą. Stadia lektury wg RUDNIAŃSKIEGO: 1.wstępna orientacja(analiza tytułu i spisu treści) 2.pobieżne przeglądanie (np. ile str ma książka) 3.lektura pogłębiona (staranna analiza treści, sporządzanie notatek)
Charakterystyka metod praktycznych: 1.m.laboratoryjna (przeprowadzanie eksperymentu przez U tzn. tworzenie sztucznych warunków dla wywołania jakiegoś zjawiska, po to, by można było zbadać przyczyny, przebieg, skutki jego wsytępowania. U mogą przeprowadzać eksperym. Indywidualnie bądź grupowo. Podział: *tradycyjna (U wykonuje doświadczenie pod dyktando, nakaz n-la) *problemowa (nastawiona jest na pełną samodzielność U. N-el mówi, aby zrobić doświadczenie, lecz U wie co będzie mu potrzebne do niego, w jakiej kolejności co robić, formułuje wnioski) 2.m. zajęć praktycznych (obejmuje szeroki zakres czynności U np. obróbkę drewna, metalii, różnorodne prace techniczne. Domiuje tu stosowanie wiedzy w rozwiązywaniu zadań praktycznych. Rozwija umiejętność stosowania teorii w praktyce. Umożliwia kształtowanie umiejętności praktycznych.
CELE KSZTAŁCENIA: Okoń: cele - wyobrażone, z góry założone stany rzeczy lub zdarzeń, które zamierzamy osiągnąć w procesie dydaktycznym i wychowawczym; świadome założone efekty, które chcemy osiągnąć w procesie kształcenia, świadomie założone skutki, jakie społeczeństwo pragnie osiągnąć przez funkcjonowanie systemu kształcenia (zależne od charakteru społeczeństwa, poziomu kultury, poziomu całego systemu edukacyjnego w danym kraju); Denek: cele - postulowany stan rzeczy oraz działanie prowadzące do jego realizacji
konstytutywne cechy celów kształcenia 1) dostrzegalny (rozróżnialny) - określony tak, by można było ustalić stan jego realizacji 2) wykonalny - możliwy do osiągnięcia w określonym czasie 3) logiczny - nie zawierający wewnętrznej sprzeczności 4) rzeczowy i precyzyjny - przedstawiający syntetycznie opis tego, co chcemy osiągnąć 5) wymierny - na ile cel ten został wykonany
Rodzaje celów kształcenia:: a)ze wzgl. na stopień ich uszczegółowienia) 1 ogólne - formułowane w kategoriach funkcji; długoterminowe; wskazujące kierunki dążeń; wyrażają to co ma być produktem końcowym kszt. na danym szczeblu są długoterminowe, ( realizowane małymi krokami). Określa się je celami instytucjonalnymi szkoły 2 pośrednie - formułowane w kategoriach czynności, otrzymuje się je w rezultacie podziału celów ogólnych wyrażonych w kategoriach funkcji na składniki w postaci czynności. Są wskaźnikiem czynności które trzeba uruchomić aby osiągnąć cel ogólny. 3 operacyjne (szczegółowe, zadania) cele ogólne przełożone na język konkretów. Konkretne opisy zachowań U jakie mają przejawiać po zakończeniu zajęć. Nadaje się im postać operacyjną. Są węższe i b. sprecyzowane, krótkoterminowe - formułowane w kategoriach konkretnych zadań; krótkoterminowe; b)ze wzgl.na termin realizacji 1 potencjalne - w zamyśle pedagoga do momentu rozpoczęcia procesu kształcenia tj. marzenia, pomysły 2. aktualne - symbolizują rozpoczęcie procesu kształc. C)ze wzgl na obszar zmian jakie wywołują cele w uczeniu 1. rzeczowe - co ma uczeń wiedzieć, określają przewidywane zmiany w zasobie wiedzy i umiejętności U 2. podmiotowe - określają zmiany w rozwoju sprawności umysłowych, motywacji, postaw i wartości;
Operacjonalizacja celów kształcenia - proces sprowadzania celów ogólnych do celów szczegółowych; narzędziem służącym operacjonalizacji jest taksonomia
właściwości celów wg Gallowaya 1są formułowane z punktu widzenia ucznia - powinny określać co uczniowie potrafią zrobić, co będą umieli, jeśli będą się uczyć, a nie ustalać co robi lub ma zrobić nauczyciel; - adresatem celu ma być uczeń 2. są konkretnymi opisami zachowań ucznia - powinny określać konkretne zachowania będące przedmiotem uczenia się w systemie dydaktycznym 3. mogą zawierać warunki ograniczające, odnoszące się do zachowania ucznia - ograniczenie czasu, liczby błędów lub tego co może (lub nie może) być stosowane jako pomoc przy wykonywaniu zadania 4. reprezentują różne typy zachowania ucznia. Wyróżniamy zachowanie ucznia sfery: *poznawcza - wyjaśnia,stosuje,analizuje *emocjonalna - przeżywać,wartościować *psychomotoryczna tj skakać,szyć,wykonywać
FORMY ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA wskazują jak organizować pracę dyd. stosownie do tego kto? gdzie? kiedy? w jakim celu? ma być podmiotem kształcenia.
Czynniki doboru form organizacyjnych- cele i zadania kształcenia -liczba U -charakterystyczne właściwości przedmiotu nauczania - miejsce nauki - czas nauki -dostępność środków dydaktycznych
Kryteria podziału: -liczba uczniów: jednostkowe( indywidualne), -grupowe(zespołowe) -zbiorowe ( frontalne) -miejsce ucznia się U -szkolne (klasowo-lekcyjne, świetlicowe, laboratoryjne, warsztatowo-produkcyjne) -pozaszkolne (praca domowa, koła zainteresowań, wycieczka, zajęcia w zakładach produkcyjnych, usługowych -czas trwania zajęć -lekcyjne -pozalekcyjne
Podział form organizacyjnych: *jednostkowe (U realizuje określone zadania dydaktyczne indywidualnie, korzystając przy tym z bezpośredniej lub pośredniej pomocy n-la np. korepetycje. ZALETY: umożliwia ono pełną indywidualizację treści i tempa uczenia się, co pozwala na stałą i dokładną kontrolę przebiegu i wyników pracy U. U nabywa tu umiejętności, nawyków w optymalnym dla siebie czasie. WADY: jest ono nieopłacalne z ekonomicznego punktu widzenia i ogranicza społeczny zasięg pracy n-la. Przy tego typu nauczaniu nie ma możliwości współdziałania z rówieśnikami w zakresie realizowanych przez szkołę zadań, wskutek czego nie wyrabia się u niego umiejętności pracy w zespole) *zbiorowe (opracował i wypróbował tą koncepcję Jan Sturm. Odmiany systemu zbiorowego to: klasowo-lekcyjny, laboratoryjno-lekcyjny, warsztatowo-lekcyjny. Cechy systemu zbiorowego to: U o zblizonym wieku tworza klasy; każda kl. Pracuje według rocznego planu nauczania; lekcja jako podstawowa jednostka organizowanych zajęć; pracą na lekcji kieruje n-el, ocenia on postepy w nauce, wystawia oceny. ZALETY: system ten umozliwia n-lowi pracę z dość dużą grupą U, ma bardzo przejrzystą strukturę organizacyjną, pozwala organizować zespołowy wysiłek U oraz ich współzawodnictwo w nauce. WADY: „abstrakcyjna jednorodność” treści nauczania, narzucanych wszystkim U przez program, a także brak warunków sprzyjających indywidualizacji pracy dydakt.-wychow. Z dziećmi. *grupowe (cechy: grupki liczą 3-6os.. pracuja oni nad rozwiązaniem problemu; skład gr. jest stały, U tworzą je sami; pracą główną kieruje przewodniczący lecz funkcja ta nie jest stała; n-el ocenia U indywidualnie, a nie całą grupę; podstawową metodą pracy grupowej jest dyskusja - podczas niej zdolniejsi pomagają słabszym; po pracy w gr. następuje znów nauczanie zbiorowe w celu omówienia zagadnień z poszczególnych grup.)
Odmiany pracy Grupowej:
GRUPA JEDNOLITA - hemogeniczna, praca wszystkich nad 1 zadaniem, GRUPA ZRÓŻNICOWANA- heterogeniczna tj. różny wiek, płeć, różne zadania, G RUPA BRYGADOWA-stosowana w kształceniu zawodowym KOMBINOWANA-połączenie elem. pracy jednolitej i zróżnicowanej
Wychowawcze i kształcące walory pracy- przyzwyczajają uczniów do odpowiedzialności podporządkowania się gotowości udzielania pomocy -rozszerza zakres interakcji międzyludzkich -wzbogaca i pogłębia więzi koleżeństwa i partnerstwa -zwiększa wydajność i efektywność pracy N -sprzyja wymianie poglądów i przekonań -rozwija komunikację językową w toku rozwiązywania problemów -pozwala na samokontrolę i samoocenę przec co wzbogaca proces ewolucji wyników nauczania
Zalety i cechy uczenia się w grupie -grupy formuje się wg kryteriów różnorodności wszyscy U podejmują się różnych ról -członkowie grup uczą się jeden od drugiego, umiejętność korzystania dawania pomocy w nauce ,-odpowiedzialność przywódcza jest podejmowana wspolnie przez wszystkich członków -probuje się osiągnąć nie tylko określony cel ale tworzyć środowisko pozytywnych relacji międzyosobowych miedzy członkami -wzmacniają się pozytywne emocje wobec kolegów nowe związki się tworzą wzrasta życzliwość wobec partnerów -wzrasta samoocena uczniów, zmniejsza się liczba przejawów niewłaściwego zachowania -U osiągają lepsze wyniki w nauce w porównaniu z otoczeniem indywidualnym - zmienia się motywacja U z zew. na wew. przez co wzrasta zainteresowanie samą nauką kosztem zabiegania o zew. nagrody
NIEPOWODZENIA SZKOLNE wg Kulisiewicza syt. w których występuja wyraźne rozbieżności między wymaganiami wychow. i dyd. szkoły a zachowaniami U oraz Uzyskiwanymi przez nich wynikami nauczania
J. Konopnicki stan w jakim znalazło się dziecko na skutek niemożności sprostania wymaganiom szkolnym. W. Okoń wyraźne rozbieżności między celami edukacji a osiągnięciami szkolnymi U
Fazy narastania niepowodzeń szk. 1) powstanie drobnej prawie niedostrzegalnej luki w wiadomościach 2) narastanie dalszych luk, pojawienie się trudności w nauce w zakresie danego przedmiotu 3) pierwsze objawy niechętnego stosunku U do przedmiotu 4) ujawnienie opóźnienia przez N pierwsze oceny niedostateczne 5) pierwsze próby zlikwidowania opóźnienia przy pomocy rodziców lub korepetytorów 6) dalsze oceny niedostateczne z przedmiotów 7) drugoroczność 8) przerwanie nauki w szkole(odsiew)
POWODY RENESANSU BADAŃ NAD NIEPOWODZENIAMI: 1>wzrastające rozmiary niepowodzeń szkolnych MEGA- SKALA czyli skala międzynarodowych porównań osiągnięć oświatowych.Na jedna szkołe przypada przynajmniej 3- 4 dzieci, które powinny chodzić na lekcje a nie chodzą. 2> Aktualność zagadnień i ważność problemu Cenzury czasowe: >początek lat 70-straty szkolne przez UNESCO zaliczone do gł. problemów światowych >połowa lat 90- walkę z niepowodzeniami uznana za pedagogiczne wyzwanie do jednoczącej się Europy >koniec XX wieki -próby i działania na rzecz minimalizacji niepowodzeń szkolnych podejmowane na świecie nie zdały egz.. W krajach Unii niepowodzeń szkolnych doświadcza 15% młodych ludzi w wieku 18-24 lat. 3>Stałość, naturalność, względność niepowodzeń Przyzwolenie na peremptoryczność( nieuchronność, nieodwracalność) niepowodzeń oznaczałoby porażkę edukacyjną.4>uwarunkowania procesu kszt.XXI w Niepowodzenia szkolne to również niepowodzenia szkoły jako system. Do reinterpretacji poj, niepow. szkol. skłaniają się -nowoczesne technologie -równoległość -permanentność -humanizacja działań edukacyjnych.5>przemiany cywilizacyjne i wynikające z nich tendencje edukacyjne kształtowanie modelu edukacji przyjaznej U -uwzględnienie możliwości U -Uczyć się aby osiągnąć sukces -dostrzeganie możliwośći korzystnej zmiany -umożliwienie U osiąganie eduk. sukcesów -poznanie i rozwój mocnych stron osobowości dziecka.6>głęboka dyferencjacja Pr.kszt. skłania do zainteresowania się wszystkimi U czy tymi bardziej zdolnymi czy mniej . zadaniem szkoły jest stworzenie oferty edukacyjnej dla wszystkich. 7>wizja nowego modelu Pr. kszt.zgodnego z wymaganiami społ. informacyjnego wiedza XXI w.stała się bogactwem strategicznym a jej brak świadczy o ubóstwie intelektualnym 8>zagrożenia i złożoności współczesnego świata. -kryzys realizacji funkcji nie tylko dyd. ale wychow. i opiekuńczej -dysfunkcjonalność rodziny(syndrom 3B: bezrobocie, bieda, bezdomność), -patologie społeczne 9>studenci z dysfunkcjami społ 10>powód natury osobistej
Zasięg niepowodzeń makroskala(tzn w skali kraju)-mikroskala(w odniesieniu do U doznającego niepowodzeń) megaskala (skala międzynarodowych porównań osiągnięć oświatowych) -mezoskala(w odniesieniu do szkoły jako podstawowej instyt. organizacyjnej procesu kształ.
Zasięg niepowodzeń zróżnicowany na: -środowisko -płeć -szczebel kształcenia -profil kształcenia -skale opóźnienia -treści kszt. -liczbę ocen niedostatecznych
przyczyny 1. społ.-ekonomiczne: -złe warunki materialne, mieszkaniowe -rozpad struktury rodziny - niski poziom intelektualny i kulturalny rodziców -niewłaściwa postawa rodziców wobec dziecka -nadopiekuńczość -zbyt wysokie wymagania stawiane dziecku -zaburzona atmosfera wychowawcza w rodzinie -brak rozumienia i zaspokojenia potrzeb dziecka -patologie życia rodzinnego 2.biopsychiczne -ogólny stan zdrowia -ewentualne wady fizyczne -ogólny poziom rozwoju umysłowego -ewentualne zaburzenia ukł. nerwowego , w funkcjonowaniu procesów poznawczych -zdolności i zainteresowania -cechy temperamentu i charakteru 3.Przyczyny pedagogiczne 1)wzgl. niezależne od N- braki syst. szkol. -nieprzystosowanie procesu naucz. do możliwości intelektualnych oraz zainteres. potrzeb dziecka -brak podręczników szkolnych lub nieodpowiedni poziom merytoryczny -niedostateczne wyposażenie szkół w sprzęt i pomoce naukowe -trudne warunki organizacyjne pracy szkół -niedociągnięcia systemu kształcenia i doskonalenia N 2) względnie zależne od N -profilaktyka -nieprzygotowanie do lekcji , zaniedbywanie samokształcenia -niedociągnięcia organizacyjne
Zapobieganie:1. profilaktyka pedagogiczna-naucz. problemowo-grupowe, stosowanie aktywnych metod nauczania, -systematyczne kontrola prac domowych -racjonalne organizowanie lekcji powtórzeniowych jawne ocenianie wyników nauczania -koordynacja pracy N uczących w danej klasie -współpraca z rodzicami i opiekunami U 2.dział. diagnostyczne -indywidualne rozmowy z U i rodzicami -systematyczna analiza błędów -wywiady środowiskowe -badanie wyników nauczania -obserwacje zachowania U w różnych okolicznościach 3.Formy terapii pedag: *indywidualna(-częste odpytywanie, indywidualne ćwiczenia, prace domowe, specjalne dobieranie dla poszczególnych U dodatkowe zestawy ćwiczeń o charakterze terapeut.) *zbiorowa(-zajęcia grupowe o charakterze pomocy koleżeńskiej, zajęcia w gr. wyrównawczych prowadzone przez specjalistów lub N w godz. pozalekcyjnych
Rodzaje zajęć wyrównawczych 1)praca korekcyjno- kompensacyjna(zmierza do eliminacji ujawnionych przez U zaburzeń rozwojowych będących przyczyną występowania opóźnień w nauce) 2.praca wyrównawcza (zmierza do likwidowania luk w wiadomościach U wynikające z przyczyn pedagog.i środow.
Skutki psychologiczne -obniżenie motywacji do nauki -agresywne zachowanie -zaniżona samoocena -zamykanie się w sobie pedagogiczne -lekceważenie nauki i obowiązków szkolnych -zakłocanie przebiegu lekcji -zaburzone interakcji z N -wagary -zły wpływ na nowy zespół klasowy ekonomiczne -ponosi rodzina i częściowo szkoła
Wpływ przemian eduk. -wprowadzenie rozszerzonej skali ocen -promocja warunkowa -pluralizm edukacyjny -przejęcie szkoły przez samorządy.