edukacja- obszar działan społ w które człowiek jest uwiązany -ogol procesow których celem jest zmienianie ludzi przede wszystkim dzieci i młodzieży stosownie do panujących w danym społeczeństwie ideałów i celow wychowawczych. Obecnie upowszechnia się szerokie rozumienie tego terminu jako oznaczającego ogol procesow wychowawczych obejmujących kształcenie i wychowanie oraz szeroko pojmowana oświatę

Struktura problemow w zakresie socjologii edukacji: 1mikroedukacja-male grupy społeczne(rodzina, grupa rowniesnicza, sąsiedztwo,massmedia), socjalizacja(szkola), patologie społeczne 2mezoedukacja- problemy mezospolecznosci, edukacyjne relacje miasto-wies 3makroedukacja-edukacja narodowa, obywatelska, wielokulturowa, wychowanie obywatelskie i polityczne 4socjologia transglobalnej edukacji- miedzynarodowa edukacja, dialog międzykulturowy, edukacja przez całe zycie

(3 podejscia) cele współczesnej edukacji 1.podejscie tradycyjne *strona rzeczowa -poznanie wiedzy o swiecie -wdrozenie do dzialania -ksztaltowanie naukowego pogladu na swiat *strona osobowosciowa -rozwijanie zdolności poznawczych -rozwijanie zainteresowan twórczych -wdrazanie do samokształcenia 2podejscie program „kreator” umiejętności kluczowe -umiejetnosc planowania, organizowania i oceniania wlasnego uczenia się -umiejetnosc rozwiązywania problemow w tworczy sposób, dzialania w zespole, skutecznego porozumiewania się, pracy z komputerem 3 podejscie filary edukacji -uczyc się aby wiedziec, działać, zyc wspolnie, być

cechy szkoly: -prestiz szkoly -ekologia szkoly i klasy -struktura klasy -klimat klasy

3 srodowiska klasowe: -środowisko zorientowane na osiągnięcia,-na porzadeek, -na współżycie

3 koncepcje społecznego sensu istnienia szkol: -formowanie autonomicznej osobowości kulturalnej wychowanka jako najwyższej wartości spol - traktowanie wychowanka instrumentalnie jako pracownika lojalnego obywatela, jako osobnika użytecznego dla jakis waznych celow społecznych -sens szkoly to przekazywanie wytyczonej programem wiedzy bez troszczenia się o społeczne skutki tego nauczania

cechy które określają specyfike szkoly -szk. przekazuje wiedze naukowa -jest instytucja nauczajaca metodami naukowymi -stara się dawac całościowy poglad na wiedze człowieka o swiecie -stara się przygotowac do udzialu w funkcjonowaniu społeczeństwa czyli uspołeczniać swoich wychowankow -może syntetyzowac i kierunkowac wpływ innych oddziaływań

szkoła a społeczeństwo -szk. i gospodarka- szk.w kulturze narodowej -szk. a badanie naukowe -szk.w społeczności lokalnej -i klasy społeczne -a polityka -i oswiata permanentna -i dezorganizacja społeczeństwa -dezorganizacja szkolnictwa i jego reformy

kontrola spoleczna- całość pozytywnych i negatywnych srodkow społecznych stosowanych przez zbiorowość celu skłonienia członków do postrzegania przyjętych norm zachowania i dziania

kontrola społeczna:całość pozytywnych i negatywnych środków społecznych, stosowanych przez zbiorowość w celu skłonienia członków do przestrzegania przyjętych norm zachowania i działania

formy kontroli społecznej: -uczniowie i rodzice a media-uczniowie i rodzice a systemy kontroli wewnętrznej-uczniowie i rodzice a zewnętrzna forma kontroli-media a systemy kontroli wewnętrznej-media a zewnętrzna forma kontroli -egzaminy, olimpiady a koleżeński system kontroli- egzaminy, olimpiady a dyrektorzy. wizytatorzy, ministerstwo, NIK, kontrola ma charakter sformalizowany

od współczesnego nauczyciela wymaga się *wielostronnego wykształcenia(wiedzy trójwymiarowej)*posiadania przygotowania merytorycznego(w zakresie wiedzy przedmiotowej)-profesjonalna wiedza o świecie *posiadanie przygotowania dydaktycznego( w zakresie wiedzy z metodyki i dydaktyki przedmiotowej)- wiedza o relacjach człowiek-świat *posiadanie przygotowania pedagogiczno- psychologicznego-wiedza o sobie samym

role współczesnego nauczyciela: *fachowiec-nauczyciel specjalista, merytorycznie przygotowany odpowiedni zasob wiedzy, ma umiejętności społeczne *menedżer-osoba która potrafi logicznie połączyć cele umie zorganizowac kontekst przestrzenny i czsowy potrafi wywołać pozytywna motywacje do nauki, swoja strategie nauczania laczy ze stylem uczenia się posiada umiejętności komunikacyjne *inspirator- potrafi podtrzymac motywacje do uczenia się oferuje pomoc zarówno intelektualna i doradcza- pomaga określić wybor wyższej szkoly i strategie uczenia * integrator- odpowiada za porozumiewanie się integruje caly system wiedzy dba o szacunek w grupie wystepuje jako negocjator grupy

osobliwości roli nauczyciela *niejasność roli-to brak uzgodnionych, konkretnych, wymiernych kryteriów zawodowej doskonałości *wewnętrzna niespójność roli- wystepuje wtedy gdy składają się na nia takie oczekiwania ze w danych warunkach spełnienie jednych wyklucza lub utrudnia spełnienie innych *psychologiczna trudnośc roli-jest to termin opisujący przeciętną wysokość kosztów psychicznych które trzeba ponieść przy wykonywaniu roli *niezgodność roli z innymi rolami -występuje wtedy gdy spełnienie oczekiwań związanych z dana rola utrudnia czy umożliwia wywiązanie się z obowiązków nakładanych na jednostkę przez inna role

co buduje wizerunek nauczyciela-wychowawcy?? *cechy osobowości(kultura, zachowania, kultura języka, serdeczność, sprawiedliwość oceniania, umiejętność rozwiązywania konfliktów) *wiedza o uczniu( o rozwoju psychofizycznym, o zaburzeniach, defektach, środowisku rodzinnym)

grupa-jest to zbiorowość połączona trwałą więzią społeczną uznającą wspólne wartości, trwale strukturalizowana, której członkowie wzajemnie na siebie oddziałują na podstawie wspólnego zestawu oczekiwań co do zachowania partnerów

podział grup społecznych *pierwotne-wtorne *małe-duze *formalne-nieformalne

specyficzne cechy klasy szkolnej na tle malych grup -przynależność do grup jest przymusowa -wspolne dzialania i sposób postepowania zespolu sa określone przez strukturę organizmów nadrzednych -szkola zwykle nie narzuca zespołowi klasowemu jakiejś specjalnej struktury -szkola jest zainteresowana przestrzeganiem norm -klasowy zespół uczniowski może być traktowany jako duzy -grupy koleżeńskie maja niezwykle duży wpływ na uczniów

cechy uczniowskiego zachowania w szkole:*uczestnictwo-to miara spontanicznego udziału ucznia w życiu szkoły, jego przeciwieństwem jest wycofanie się i dystans; *aspiracje-to miara ukierunkowania działań na cele szkolne; *wytrwałość-to miara ilości wysiłku, który uczeń inwestuje w osiągnięcia celów wytycznych przez system szkolny

zjawiska charakteryzujące klasę szkolną: Struktura grupy *układ miejsc, jaki zajmują jej członkowie względem siebie;(miejsce jednostki w strukturze wyznaczają następujące czynniki: -miejsce w strukturze przywódczej-miejsce w strukturze atrakcyjności-miejsce w strukturze porozumiewania się-role pełnione przez jedn w zespole oraz znaczenie, jakie pozostali członkowie przypisują tym rolom-stopień, w jakim jedn. podporządkowuje się normom obowiązującym w grupie)władzy,sympatii i antypatii, porozumiewania się

normy wspólnego zachowania:(stanowią wzorcowe uogólnienia dotyczące przewidywań zachowania się członków grupy w różnych sytuacjach) -dotyczące zadania, regulujące metody i sposoby postępowania -regulujace interakcje w grupie -dotyczace zewnętrznych zachowan -dotyczace postwa i zachowan -normy obowiązujące w klasie szkolnej możemy dzielic *ze wzgl na to kto jest szczególnie zainteresowany w ich popieraniu *ze wzgl na ich swoistość w danej grupie(-normy szczególnie propagowane przez szkolę -normy regulujące współżycie grupy uczniow)spójność grupy=>elementy które się na nią składają:a)istniejące u wielu członków swoiste poczucie dużego znaczenia danej grupy,jej roli i odrębność od innych grup; b)atrakcyjność grupy dla jej członków poczucie satysfakcji płynących z przynależności od zespołu; c)orientacja na osiągnięcie wspólnych celów wysoko ocenianych przez wszystkich członków grupy; d)zbieżność interesów i motywów skłaniających poszczególnych członków grupy do przynależności do niej; e)akceptowanie przez większość członków zespołu obowiązujących w niej norm; f)znaczna liczba związków przyjacielskich łączących członków grupy; g)wielkość typów więzi łączących uczestników zespołu (co oznacza, że różne potrzeby jedn. mogą być zaspokojone w ramach zespołu)

zasady wydzielania jednostek z rodziny: *ze względu na liczbę osób żyjących w małżeństwie: -monogamiczne -poligamiczne *ze względu na dobór małżonków :-małżeństwo endogemiczne(ta sama grupa, klasa, warstwa społ)-małżeństwo egzogamiczne(różne grupy społ); *ze wzgl na układ władzy i prestiż w rodzinie:-rodzina patriarchalna, matriarchalna, egalitarna(partnerska); *ze względu na miejsce zamieszkania młodego małżeństwa:-patrylokalne-matrylokalne-neolokalne; *ze względu na ważną wyróżniającą cechę rodziny o charakterze strukturalnym (wielodzietna, niepełna, z jednym dzieckiem) lub osadniczym np. wiejska czy społeczno zawodowym(robotnicza, emerytów)

struktura rodziny::*pełna:1)naturalna rodzina;2)rodzina rekonstruowana-rodzina utworzona z powtórnego związku małżeńskiego rodziców lub jednego z nich;3)rodzina przysposobienia (małżeństwo prawie nie przysposabia, adoptuje obce dziecko);4)rodzina zastępcza jest to rodzaj umów, państwo pokrywa koszty utrzymania dziecka;5)rodzina kontraktowa podejmuje czasowo pieczę nad dzieckiem odpłatnie, głównie z inicjatywy terenowych ośrodków pomocy społ *niepełna:1)rodzina sieroca (brak ojca i matki); 2)rodzina półsieroca;3)rodzina rozbita;4)rodzina samotnych, niezamężnych matek lub niezamężnych matek nieletnich

*grupowa: kilka lub kilkanaście małżeństw lub par żyjących w luźnym związku lub wręcz ludzi samotnych zakłada coś w rodzaju spółdzielni „życiowej”

Rodzina to grupa społeczna połączona więzią małżeńską, pokrewieństwo, powinowadztwa, adopcji

funkcje rodziny: prokreacyjna (biologiczna),emocjonalna, ekonomiczna, socjalizująca

postawa rodzicielska to :-całościowa forma ustosunkowania się rodziców (osobno ojca,osobno matki)do dzieci, do zagadnień wychowawczych itp, ukształtowana podczas pełnienia funkcji rodzicielskich(Rembowski) -względnie trwały, emocjonalny stosunek rodziców do dziecka(Ziemska)

źródła postaw rodzicielskich:-dziedzictwo z rodziny pochodzenia(generacyjnej);-uwaruknowania podmiotowe rodziców;-jakość związku małżeńskiego rodziców dziecka;-czynniki tkwiące w dziecku

trzy komponenty postawy rodzicielskiej:*poznawczy-wyraża się w formie poglądu na dziecko, może zawierać ocenę jago zachowania; *uczuciowo-motywacyjny -odzwierciedla się zarówno w wypowiedzi jak i jej tonie, sposobie ekspresji; *behawioralny-przejawia się w zachowaniu rodzica wobec dziecka (sposób traktowania dziecka, rozwiązywania zaistniałych problemów, stosowanie kar i nagród)

mass media i ich wychowawczy wpływ

termin „wpływ” oznacza oddziaływanie na kogoś (lub na coś) oraz skutek tego oddziaływania

wpływ: --w wymiarze obiektywnym(zewnętrznym) to proces oddziaływania na kogoś oraz cały arsenał, którymi dysponuje nadawca --w wymierza subiektywnym (wewnętrznym) to rezultaty owego wpływu, czyli zmiany dokonujące się u odbiorcy w zakresie: -wiedzy -ocen moralnych i estetycznych zachowań (podejmowanie decyzji, zachowania prospołeczne, aspołeczne, agresywne) -postaw (przekonania, ideologie)

w wymiarze subiektywnym wpływ może być: bezpośredni (jednorazowy wpływ na naszą psychikę) , kumulatywny (coś się kumuluje w naszej psychice; działa powoli ale skutecznie; zostaje ślad w naszej psychice; zdajemy sobie z niego sprawę), podświadomy (nie zdajemy sobie z niego sprawy; kształtuje nasze postawy), zewnętrzny (dotyczy zewnętrzności; utożsamianie się z bohaterami ulubionych programów)

wpływ mediów dokonuje się przez: --czas im poświęcony --sposób przekazu --jakość treści

syndrom tępego warzywka- przemiana materii jest o 16% niższa, gdy dziecko ogląda tv niż gdy śpi, konsekwencja zaburzenia prawidłowego rozwoju

sposoby wychowawczego wpływu poprzez media to:- podawanie wzorców -nadawanie znaczeń emocjonalnych -trening -prowokacja sytuacyjna

efekty oddziaływania mediów: *pozytywne: -rozrywka -zwiększenie wiedzy -włączenie w życie społeczne; *negatywne: -erotyzacja wyobraźni -kształtowanie postawy „mieć” -wzrost agresywności i wyobcowanie ze świata realnego

szkolne procesy ewaluacyjne ewaluacja -ocenianie (((jeśli ograniczymy ocenianie tylko to stawiania ocen, to jesteśmy jak ślepcy

etapy procesu ewaluacji: -gromadzenie informacji o zjawisku za pomocą wszelkich możliwych metod -analiza, czyli konfrontacja zebranych informacji ze standardami oceniania -interpretacja (najważniejszy etap w konfrontacji uczeń-nauczyciel)

cele oceniania:1)diagnoza-określenie indywidualnych potrzeb i przyczyn trudności każdego ucznia;2)informacja o efektywności procesu nauczania-opisywanie rozwoju i postępów uczniów, ewaluacja i modyfikowanie procesów nauczania;3)ocenianie dla stopnia-różnicowanie i klasyfikowanie uczniów;4)upowszechnianie osiągnięć uczniów-porównywanie osiągnięć szkół, określenie stopnia opanowania standardów;5)ewaluacja programów nauczania-ocena efektywności różnych modeli kształcenia

właściwości ewaluacji szkolnej: -rzetelność, czyli zgodność powtórzeń(np. kilka kartkówek, odpytywanie itp.) nie jest to akcja jednorazowa -trafność, czyli planowy dobór treści oceniania (wymagamy, to co zostało zrealizowane na zajęciach) -obiektywizm, czyli stałość wymagań programowych stosowanych w ocenianiu

klasyfikacja ewaluacji:

cel	Ewaluacja formatywna Ocenianie wspomagające Obserwacja rozwoju ucznia	Ewaluacja sumująca Ocenianie sumujące Selekcja, obserwacja systemu szkolnego
charakter	ciągły-odbywa się na bieżąco w klasie	Okresowy-odbywa się co pewien czas (np co semestr)
metody	wszystkie dostępne- obserwacja, rozmowa, różne rodzaje i formy prac	sprawdziany pisemne zgodne ze standardami
sposoby notowania wyników	wybrane przez szkołę lub nauczyciela, pozwalają opisać różne aspekty szkolnej kariery ucznia	jakościowe i ilościowe analizy wyników (analiza statystyczna)
szczególnie przydatne dla:	Nauczyciela, ucznia, rodziców	nadzoru środowiska (oświaty), administracji wszystkich uczelni

ewaluacja to:--systematyczne badanie wartości lub zalet jakiegoś obiektu--proces diagnostyczno-oceniający, zawierający w sobie elementy pomiaru, osądu i decyzji(J.J.Gulbert)--ewaluacja to sztuka zadawania pytań --systematyczne badanie zdarzeń, które mają miejsce w ramach realizowanego programu bądź stanowią jego konsekwencje --proces zmierzający do stwierdzenia, w jakim stopniu zamierzone cele (edukacji) są rzeczywiście realizowane --systematyczny i jawny proces zbierania informacji na temat istoty charakteru i wartości interesujących zjawisk

Cały proces kształcenia ma charakter dialogu i współpracy między nauczycielem i uczniem. Ów dialogiczny charakter jest szczególnie wyraźny w przypadku oceniania,rozumianego jako akt komunikacji

poziomy informacji w ocenianiu:1)poziom tożsamości to uogólnione informacje na temat osoby lub samego siebie. Jesteś dobrym uczniem....jesteś świetny...jesteś ogólnie słaby.. jesteś leniwy...2)poziom przekonań- formułowanie opinii na temat tego, w co wierzymy że tak jest: ”wierzę, że się nauczysz...nic z ciebie nie będzie...nigdy się tego nie nauczysz...”3)poziom zdolności- dowiadujemy się (uczymy),co umiemy, co potrafimy zrobić: potrafisz świetnie pisać...,jeszcze tego nie umiesz...nie bierz się za to...nawet nie próbuj lepiej do „zawodówki”;4)poziom zachowań- informacje dotyczące pojedynczych zachowań, elementów działania „to ci się teraz nie udało...powtórzymy to, zrób to tak i tak...,kompletnie źle to robisz...,naucz się wreszcie...;5)poziom otoczenia- informacje na temat warunków środowiska, w którym jesteśmy: jak piszesz wypracowanie, to zadbaj o dobre warunki do koncentracji. W takich warunkach nie da się pracować! Wyłącz muzykę.

Strategie oceniania: osobowość nauczyciela(intuicyjne);-program nauczania(analityczne); -całościowy rozwój ucznia(holistyczne)

*Podejście intuicyjne: --polega na całościowym ujęciu problemu wartościowania wiedzy ucznia, przy zamazaniu kryteriów -umożliwia najszybszą ocenę wiadomości i umiejętności ucznia -ocena jest skażona subiektywizmem, utrudnione jest udzielanie uczniowi precyzyjnej informacji o jego osiągnięciach i brakach -podświadomie zakłada się, że osiągnięcia uczniów są o tyle wartościowane o ile są zgodne z uogólnioną wiedzą i doświadczeniem pedagogicznym nauczyciela -jest to filozofia kształcenia oparta na relacji mistrz-uczeń -w sensie pedagogicznym jest to pseudoocena *Podejście analityczne: --polega na zmienieniu wyodrębnionych, wyizolowanych szczegółowych umiejętności ucznia i wnioskowaniu na tej podstawie o poziomie jego osiągnięć -zakłada myślenie konwergencyjne( zawężone myślenie, : jest to myślenie, które prowadzi do znalezienia pojedynczej odpowiedzi na specyficzne pytanie czy problem) -preferuje się zgodność osiągnięć ucznia z bardzo dokładnie rozumianymi działaniami dydaktycznymi n-la -odrzuca się osiągnięcia niestandardowe i oryginalne oraz pomija się znaczenie procesu uczenia się -jest to myślenie technologiczne *Podejście holistyczne: --interesuje nas sposób powiązania wiedzy i umiejętności szczegółowych w strukturę i funkcjonalność tej struktury -zakłada myślenie dywergencyjne(J. Guilford) jest to myślenie podczas którego jednostka znajduje wiele rozwiązań jednego problemu) -zakłada wartość funkcjonalności wiedzy i umiejętności ucznia, chodzi o to, aby uczeń mógł jak najlepiej radzić sobie w społeczności w nowych, nieznanych warunkach, aby potrafił rozwiązywać problemy w sposób dla siebie najwłaściwszy- czyli zgodny z własnymi predyspozycjami intelektualnymi i osobowościowymi

Zamierzone konsekwencje w ocenianiu: --dostosowanie się do wymagań nauczyciela -mobilizacja do uczenia się -kalkulowanie zysków i strat

Ukryte konsekwencje oceniania: -konformizm-kombinowanie(ściąganie)-krętactwa-rywalizacja Pułapki oceniania:-tendencja centralna (nauczyciele stosują częściej oceny ze środka skali niż skrajne 1,6) -efekt aureoli (pierwszego wrażenia) -efekt kontrastu (przy sprawdzaniu prac, albo będziemy bardziej krytyczni albo niej z racji kontrastu) -efekt pierwszeństwa -efekt świeżości Najczęstsze błędy popełniane przy ocenianiu:-błędy atrybucji -efekt samosprawdzającej się przepowiedni -preferencja zadań rozwiązywanych na czas -błąd wzmacniania negatywnych stanów rzeczy -subiektywizm w ocenianiu poziomu i jakości pracy -reglamentowanie czasu odpowiedzi i liczby pytań naprowadzających na właściwy tok rozumowania -błędy perspektywy i generalizacje

Błędy warunkowane cechami osoby nauczyciela:-wysoki poziom neurotyczności, nieakceptowania siebie, stany napięcia i konfliktów wewnętrznych -wysoki poziom autorytarności, niechęć do poznawania siebie i własnej psychiki -umysł schematyczny, spostrzeganie innych w kategoriach „czarno-białych”, słaba tolerancja wobec wieloznaczności, zależność od autorytetów -poziom inteligencji -koncentracja na siebie i dyspozycyjność -machiawelizm jako cecha osobowości tzn. jako siła nastawienia na manipulowanie innymi -rutyna

---