Kości
Budowa ogólna kości
Anatomicznie kość jest zbudowana z 2 składowych: istoty zbitej na zewnątrz i istoty gąbczastej leżącej do wewnątrz
Wewnątrz kości długich znajduje się przestrzeń zwana jamą szpikową, która jest wyścielona przez błonę łącznotkankową zwaną śródkostną
Jama szpikowa zawiera szpik kostny, który możemy podzielić na: szpik kostny czerwony (zbudowany z elementów morfotycznych krwi) i szpik kostny żółty (powstaje w wieku dorosłym poprzez zastępowanie elementów morfotycznych krwi tkanką tłuszczową)
Erytropoeza zachodzi w: łopatce, mostku, talerzach kości biodrowych, kościach sklepienia czaszki, nasadach kości długich, kręgach żebrach
Okostna jest odpowiedzialna za wzrost kości na grubość
Chrząstka nasadowa jest odpowiedzialna za wzrost kości na długość
Czynności kości
Ochronna
Dźwigają masę ciała
Stanowią główny składnik biernej części narządu ruchu
Stanowią rezerwuar soli mineralnych
Wytwarzają krwinki
Pod względem fizycznym kość charakteryzuje się
Dużym stopniem sprężystości
Dużą wytrzymałością na ciśnienie i rozciąganie
Małą odpornością na zginanie
Z punktu widzenia biologii kość ma następujące zdolności
Podlega regeneracji
Może być przeszczepiana
Jest plastyczna (np. przyrasta w miejscach wzmożonego obciążenia)
Produkuje elementy morfotyczne krwi
Pod względem kształtu odróżniamy
kości długie (ossa longa) - w których jeden z trzech wymiarów przewyższa znacznie pozostałe. W budowie takiej kości wyróżniamy : trzon, koniec bliższy - "bliższy" oznacza : bliższy tułowia, koniec dalszy.
Końce inaczej mogą być określane jako nasady. Trzon zawiera jamę szpikową wypełnioną szpikiem. Przykład kości długiej : k. udowa, paliczki, piszczel, k. ramienna
kości płaskie (ossa plana) - wydłużone w dwóch kierunkach, bardzo znacznie spłaszczone w kierunku trzecim. Przykład kości płaskiej : łopatka, mostek, kość ciemieniowa
kości krótkie (ossa brevia) - są tam gdzie silna budowa wiąże się z ograniczoną ruchomością. Mniej więcej równo rozwinięte we wszystkich trzech kierunkach. Przykład kości krótkiej : kość czworoboczna większa, k. trójgraniasta, k. łódeczkowata (nadgarstek).
kości różnokształtne (ossa multiformia) - obejmują te kości, których nie da się zaliczyć do żadnej innej grupy. Przykład kości różnokształtnej : kręgi.
kości pneumatyczne (ossa pneumatica) - zawierają przestrzenie wysłane błoną śluzową i wypełnione powietrzem. Przykład kości pneumatycznej : kość czołowa, k. klinowa, szczęka
Podział połączeń
Ścisłe (nieruchome)
Wolne (ruchome, maziowe, stawy)
Połączenia ścisłe
Łączenie elementów odbywa się tu poprzez tkanki i w zależności od rodzaju tkanki dzielimy połączenia ścisłe na :
Więzozrosty
Chrząstkozrosty
Kościozrosty
Połączenia wolne - STAWY
Są to najbardziej ruchome połączenia.
W każdym stawie występują elementy stałe:
wolne, pokryte chrząstką powierzchnie stawowe (facies articulares)
torebka stawowa (capsula articularis)
jama stawowa (cavitas articularis)
Powierzchnie stawowe
W większości zbudowane są z chrząstki szklistej
Powierzchnie stawowe bywają płaskie, wypukłe lub wklęsłe
Powierzchnie wklęsłe stanowią panewkę stawową, wypukłe główkę stawową
Torebka stawowa
Łączy elementy stawowe i odgranicza staw od otoczenia - odróżniamy w niej zewnętrzną błonę włóknistą i wewnętrzną błonę maziową produkującą maź stawową
Błona włóknista - ma różną grubość w jednych miejscach może by bardzo gruba i tworzy więzadła stawowe
Maź stawowa - wypełnia jamę stawu, jest to ciecz bladożółta, w której zawarte są komórki, ziarenka tłuszczu, oderwane kosmki maziowe. W stanach zapalnych błona maziowa może wydzielać duże ilości płynu surowiczego
Jama stawowa
jest szczelinowatą przestrzenią wypełnioną mazią
Oprócz stałych elementów występujących w każdym stawie, wyróżniamy także elementy niestałe występujące w niektórych stawach
więzadła stawowe
obrąbki stawowe
krążki stawowe
łąkotki stawowe
fałdy maziowe
kosmki maziowe
kaletki maziowe
trzeszczki
Czaszka
Kości czaszki dorosłego możemy podzielić na:
kości twarzoczaszki
kości mózgoczaszki - które wg definicji stykają się (nawet najmniejszą swoją częścią) z częścią ośrodkowego układu nerwowego
Parzyste kości mózgoczaszki
1) Kości ciemieniowe
2) Kości skroniowe
Nieparzyste kości mózgoczaszki
Kość czołowa
Kość sitowa
Kość klinowa
Kość potyliczna
Parzyste kości twarzoczaszki
Kości łzowe
Kości nosowe
Małżowiny nosowe dolne
Kości podniebienne
Kości jarzmowe
Szczęki
Kosteczki słuchowe: młoteczek, kowadełko, strzemiączko
Nieparzyste kości twarzoczaszki
Żuchwa
Lemiesz
Kość gnykowa
Kości mózgoczaszki
Kość czołowa
Łuska czołowa
2) Część nosowa
3) Części oczodołowe
Łuska czołowa
na powierzchni zewnętrznej występują guzy czołowe
poniżej znajdują się łuki brwiowe
pomiędzy łukami brwiowymi znajduje się wyraźne wypuklenie - gładzizna
poniżej łuku brwiowego znajduje się brzeg nadoczodołowy który oddziela łuskę od części oczodołowej
ku bokowi brzeg nadoczodołowy kończy się wyrostkiem jarzmowym
ku górze i do tyłu od tego wyrostka występuje kresa skroniowa poniżej której znajduje się powierzchnia skoroniowa
Części oczodołowe
tworzą sklepienia oczodołów i są od siebie oddzielone wcięciem sitowym
na granicy części oczodołowej z łuską czołową leżą zatoki czołowe
zatoki czołowe - przestrzenie pneumatyczne, wyścielone błoną śluzową, komunikują się z jamą nosową poprzez otwór zatoki czołowej
Kość potyliczna
Ogranicza czaszkę od strony tylno-dolnej i zbudowana jest z:
Część podstawnej
Części bocznych (dwóch)
Łuski potylicznej
Wszystkie części kości potylicznej otaczają otwór wielki
Cześć podstawna kości potylicznej
Łączy się ku przodowi z trzonem kości klinowej
Brzeg boczny łączy się z częścią skalistą kości skroniowej
Części boczne kości potylicznej
Łączą cześć podstawną z łuską potyliczną
Na dolnych powierzchniach znajdują się kłykcie potyliczne - łączą się one z dołkami stawowymi górnymi kręgu szczytowego
Staw górny głowy
Powierzchnie stawowe:
główka - powierzchnia stawowa kłykcia kości potylicznej
panewka - dołek stawowy górny kręgu szczytowego
Ruchy: potakiwania
Łuski potyliczne
Na powierzchni zewnętrznej najbardziej wyniosłym punktem jest guzowatość potyliczna zewnętrzna
Od guzowatości ku górze po obu stronach biegnie wypukła kresa karkowa górna a powyżej niej mniej silna i mniej stała kresa karkowa najwyższa
Kość potyliczna łączy się z 6 kośćmi
2 kości ciemieniowe
2 kości skroniowe
Kość klinowa
Kręg szczytowy
Kości ciemieniowe
Parzyste kości biorące udział w tworzeniu sklepienia i ścian bocznych czaszki
Łączą się z 5 kośćmi:
kością ciemieniową strony przeciwległej
potyliczną
skroniową
klinową
czołową
Kość klinowa
Nieparzysta kość leżąca pośrodku podstawy czaszki składająca się z:
Nieparzystego trzonu
Skrzydeł większych
Skrzydeł mniejszych
Wyrostków skrzydłowatych
Trzon kości klinowej
Tworzy część środkową kości
Wewnątrz trzonu występują asymetryczne zatoki klinowe
Powierzchnia górna zwrócona jest do jamy czaszki
Na powierzchni górnej znajduje się siodło tureckie - w którym leży dół przysadki
Kość sitowa
Nieparzysta kość tworząca dolne zamknięcie części mózgowej czaszki
Główna część kości sitowej sięga głęboko w obręb części twarzowej czaszki między oba oczodoły i bierze udział w wytwarzaniu zarówno oczodołów jak i jamy nosowej
Jest kością narządu powonienia, ponieważ leżą na niej rozgałęzienia nerwów węchowych
Łączy się ona z 15 kośćmi czaszki
Kość skroniowa
Parzysta kość położona pomiędzy kością klinową a potyliczną
Jest przede wszystkim kością narządu zmysłu - zawiera błędnik z nabłonkami zmysłowymi odbierającymi bodźce dźwiękowe oraz równowagi ciała
Kość skroniowa obejmuje narząd nazywany narządem przedsionkowo-ślimakowym składającym się z ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego
Mięśnie modelują kość skroniową w znacznym stopniu - przyczepia się do niej jeden z najsilniejszych mięśni poruszających głową (m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy) oraz mięśnie żwaczowe
Kość skroniowa dźwiga panewkę stawu skroniowo-żuchwowego połączonego z czaszką - łuk jarzmowy łączy ją z częścią twarzową czaszki - dzięki temu kość skroniowa spełnia bardzo istotne zadanie przenoszenia na czaszkę ciśnienia wytwarzanego w trakcie żucia
Składa się z 4 części:
- Część łuskowa
- Część sutkowa
- Część bębenkowa
- Część skalista (piramida)
Część łuskowa
od jej dolnej części odchodzi do przodu, ku górze od otworu słuchowego zewnętrznego wyrostek jarzmowy który łączy się z wyrostkiem skroniowym kości jarzmowej tworząc łuk jarzmowy
Część sutkowata kosci skroniowej
przedłuża się ku dołowi w wyrostek sutkowaty - stanowiący miejsce przyczepu mięśni
Kość skroniowa łączy się z 5 kośćmi:
potyliczną
ciemieniową
klinową
żuchwą
jarzmową
Parzyste kości twarzoczaszki
Kość łzowa
Najmniejsza kość twarzy
Kość nosowa
parzysta kość tworząca z kością strony przeciwległej nasadę i część grzbietową nosa
Kość podniebienna
Bierze udział w tworzeniu ścian 3 jam: dna i ściany bocznej jamy nosowej, sklepienia jamy ustnej, dna oczodołu (w nieznacznym stopniu)
Kość jarzmowa
parzysta kość położona w części bocznej twarzy
położenie tej kości wpływa w znacznym stopniu na ukształtowanie twarzy
Wyróżniamy na niej:
Trzon
Wyr. skroniowy - wraz z wyrostkiem jarzmowym kości skroniowej tworzy łuk jarzmowy
Wyr. czołowy - oddziela oczodół od dołu skroniowego
Szczęka
Jest kością parzystą i po żuchwie największą kością twarzy
Przenosi ciśnienie wytwarzane podczas żucia na część mózgową czaszki poprzez kość czołową i łuk jarzmowy
Zbudowana jest z:
Trzonu
Wyrostka jarzmowego
Wyrostka czołowego
Wyrostka zębodołowego
Wyrostka podniebiennego
Nieparzyste kości twarzoczaszki
Żuchwa
Największa i najmocniejsza kość twarzy
Składa się z:
1) Trzonu
2) Gałęzi prawej i lewej
Trzon żuchwy
Na powierzchni zewnętrznej przyśrodkowo występuje guzowatość bródkowa
Na brzegu górnym znajduje się część zębodołowa żuchwy zawierająca ujścia 16 zębodołów oddzielonych przegrodami międzyzębodołowymi
Brzeg dolny stanowi podstawę żuchwy
Gałąź żuchwy
Na brzegu górnym występują 2 wyrostki: z przodu wyrostek dziobiasty i z tyłu wyrostek kłykciowy - oba oddzielone są od siebie wcięciem żuchwy
Wyrostek kłykciowy nosi na sobie głowę żuchwy oddzieloną od reszty gałęzi szyjką żuchwy
Staw skroniowo-żuchwowy
Powierzchnie stawowe: główka - powierzchnia stawowa głowy żuchwy, panewka - dołek stawowy i guzek stawowy kości skroniowej
Powierzchnie stawowe są pokryte chrząstką włóknistą.
W stawie występuje krążek stawowy
Staw wzmocniony jest przez torebkę stawową i więzadła
Ruchy: zawiasowe, saneczkowe, żucia
Lemiesz
Kość nieparzysta, płaska
Położona jest w płaszczyźnie pośrodkowej i tworzy część tylną przegrody nosa
Kość gnykowa
Leży powierzchownie w zagięciu skóry pomiędzy dolną powierzchnią głowy (żuchwy) a przednią powierzchnią szyi
Zatoki przynosowe (oboczne nosa)
Są to przestrzenie pneumatyczne leżące w kościach otaczających jamę nosowa wyścielone błoną śluzową. Powstaje jako wpuklenia błony śluzowej jamy nosowej, które wrastają w otaczające kości. Brak jest zatok przynosowych u noworodka.
Zatoka czołowa - parzysta
Komórki sitowe
Zatoka klinowa - leży w trzonie kości klinowej.
Zatoka szczękowa - parzysta, leży w trzonie szczęki.
Wszystkie zatoki uchodzą do jamy nosowej.
Funkcja
dzięki wysłaniu błoną śluzową ogrzewają czaszkę
dzięki pneumatycznej budowie pełnią rolę rezonatorów podczas mowy i śpiewu
Funkcje czaszki
Ochronna
jamy czaszki - ochrona mózgowia
oczodół - ochrona oka
błędnik kostny - narząd słuchu i równowagi ciała
jama nosowa - ochrona zmysłu powonienia
Grubość kości czaszki
Jest najmniejsza w miejscach, w których mięśnie przylegają do kości:
okolica skroniowa
okolica dolnej części potylicy
Kręgosłup
Funkcje
Ochrona rdzenia kręgowego
Narząd podpory ciała
Narząd ruchu
Kręgosłup składa się z 33-34 nieparzystych kręgów
Kręgi szyjne - 7
Kręgi piersiowe - 12
Kręgi lędźwiowe - 5
Kręgi krzyżowe - 5, zrośnięte w kość krzyżową
Kręgi guziczne - 4-5, szczątkowe zrośnięte w kość guziczną
Budowa ogólna kręgu
Trzon kręgu (corpus vertebrae)
Łuk kręgu (arcus vertebrae)
Obie części otaczają otwór kręgowy.
Wszystkie otwory razem tworzą kanał kręgowy.
Łuk kręgu jest zbudowany z blaszki łuku oraz 2 nasad łuku kręgu
Od blaszki łuku odchodzi 7 wyrostków:
Nieparzysty wyrostek kolczysty
Parzyste wyrostki poprzeczne
Parzyste wyrostki stawowe górne
Parzyste wyrostki stawowe dolne
Na górnym i dolnym brzegu nasady łuku kręgu znajdują się:
Wcięcie kręgowe górne
Wcięcie kręgowe dolne
Oba wcięcia sąsiadujących kręgów, krążek międzykręgowy oraz części trzonów tych kręgów ograniczają otwór międzykręgowy.
Kręgi szyjne
W liczbie siedmiu
Pierwszy, drugi i siódmy kręg szyjny mają szczególną budowę
Pozostałe kręgi od 3 do 6 są podobne
Do najbardziej charakterystycznych cech kręgów szyjnych należą:
mały rozmiar
trójkątny otwór kręgowy
niezbyt długi płaski, rozdwojony wyrostek kolczysty
niski trzon
wyrostki poprzeczne przebite przez otwór wyrostka poprzecznego zbudowane są z 2 listewek kostnych zakończonych guzkiem przednim i tylnym
Pierwszy kręg szyjny ( kręg szczytowy)
nie posiada trzonu, który złączył się z górną powierzchnią trzonu drugiego kręgu szyjnego
brak wyrostka kolczystego
zbudowany z 2 łuków: przedniego i tylnego oraz części bocznych
na przedniej powierzchni łuku przedniego występuje guzek przedni na tylnej dołek zębowy
zamiast wyrostków stawowych na górnej i dolnej powierzchni części bocznych znajdują się powierzchnie (dołki) stawowe górne i dolne - służą one do połączenia z kością potyliczną i 2 kręgiem szyjnym
Drugi kręg szyjny (kręg obrotowy)
Z powierzchni górnej trzonu wystaje ząb z dwoma powierzchniami stawowymi: przednią i tylną
Ząb jest to trzon kręgu szczytowego zrośnięty z kręgiem obrotowym
Brak wyrostków stawowych górnych są tylko powierzchnie stawowe górne
Siódmy kręg szyjny (kręg wystający)
Posiada cechy przejściowe pomiędzy kręgami szyjnymi i piersiowymi
Znacznie większy trzon
Długi niepodzielny wyrostek kolczysty
Długie wyrostki poprzeczne ze znacznie mniejszymi otworami wyrostków poprzecznych
Kręgi piersiowe
Występują w liczbie 12 i są ruchomo połączone z żebrami
Cechy charakterystyczne:
trzony powiększają się ku dołowy
na bocznych powierzchniach trzonów występują dołki żebrowe
na wyrostkach poprzecznych znajdują się dołki żebrowe wyrostka poprzecznego
okrągły otwór kręgowy
Kręgi lędźwiowe
Z reguły istnieje 5 kręgów
Cechy charakterystyczne:
największe spośród kręgów
masywne trzony
posiadają wyrostki żebrowe - pozostałości szczątkowych żeber lędźwiowych
posiadają wyrostki dodatkowe - właściwe wyrostki poprzeczne
posiadają wyrostki suteczkowate
otwory kręgowe zazwyczaj trójkątne
Kość krzyżowa
Powstaje ze zrośnięcia się 5 kręgów krzyżowych około 20-25 r.ż.
Dźwiga ona ciężar górnej części ciała i przenosi go na kończyny dolne za pośrednictwem obręczy biodrowej
Ma kształt trójkąta skierowanego wierzchołkiem do dołu
Budowa kości krzyżowej
Zrastające się trzony kręgów oraz krążki międzykręgowe pozostawiają po sobie ślad w postaci kres poprzecznych
Wyrostki poprzeczne kręgów łączą się ze sobą tworząc części boczne
Na powierzchni miednicznej występują otwory krzyżowe przednie (miedniczne) na powierzchni grzbietowej znajdują się otwory krzyżowe tylne (grzbietowe)
Zrośnięte wyrostki kolczyste tworzą grzebień krzyżowy pośredni u dołu zakończony różkami krzyżowymi
Wyrostki poprzeczne tworzą grzebień krzyżowy boczny
Na zewnętrznej powierzchni części bocznej znajduje się powierzchnia uchowata
Kość guziczna (ogonowa)
Składa się z 4 lub 5 szczątkowych kręgów
Połączenia kręgosłupa
Dzielimy je na krótki i długie
Połączenia krótkie zespalają ze sobą sąsiednie kręgi
Połączenia długie łączą więcej niż 2 kręgi
Połączenia długie
Więzadło podłużne przednie - biegnie po przedniej powierzchni trzonów kręgów i krążków międzykręgowych
Więzadło podłużne tylne - biegnie po tylnej powierzchni trzonów kręgów i krążków międzykręgowych
Więzadło nadkolcowe - łączy wyrostki kolczyste począwszy od 7 kręgu szyjnego
Więzadło karkowe - biegnie od guzka tylnego kręgu szczytowego i łączy wyrostki kolczyste kręgów szyjnych od 2 - 7
Połączenia krótkie
Wyrostki stawowe - połączenia międzykręgowe - łączą wyrostki stawówe górne i dolne
Łuki kręgów - więzadła żółte
Wyrostki poprzeczne - więzadła międzypoprzeczne
Wyrostki kolczyste więzadła międzykolcowe
Trzony kręgów - krążki międzykręgowe
Połączenia kręgosłupa z czaszką
Staw górny głowy
Powierzchnie stawowe:
główka - powierzchnia stawowa kłykcia kości potylicznej
panewka - dołek stawowy górny kręgu szczytowego
Ruchy: potakiwania
Staw dolny głowy
Zbudowany jest z 4 stawów: 2 szczytowo-obrotowych pośrodkowych przedniego i tylnego i 2 szczytowo-obrotowych bocznych
Ruchy: przeczenia
Krzywizny kręgosłupa
Wyróżniamy 2 rodzaje krzywizn w płaszczyźnie pośrodkowej:
Lordozy
Kifozy
Lordoza
Fizjologiczna krzywizna kręgosłupa skierowana wypukłością do przodu
Wyróżniamy 2 lordozy:
w odcinku szyjnym
w odcinku lędźwiowym
Kifoza
Fizjologiczna krzywizna kręgosłupa skierowana wypukłością ku tyłowi
Wyróżniamy 2 kifozy:
w odcinku piersiowym
w odcinku krzyżowym
Krzywizny ustawione w płaszczyźnie czołowej określamy mianem skolioz - skrzywień bocznych kręgosłupa
Klatka piersiowa
W skład klatki piersiowej wchodzą:
kręgi piersiowe
żebra
mostek
Klatka piersiowa
Ma kształt ściętego stożka
Ograniczona jest od tyłu kręgosłupem, od przodu mostkiem a od boków żebrami
Wejście do klatki piersiowej od góry ogranicza górny otwór klatki, od dołu dolny otwór klatki piersiowej
Żebra
W liczbie zwykle 12 par
Rozróżniamy:
żebra prawdziwe - siedem górnych żeber łączących się obustronnie z mostkiem
żebra rzekome - pozostałe żebra, gdzie żebra od VIII - X łączą się z mostkiem pośrednio poprzez połączenie z żebrem VII tworząc łuk żebrowy oraz żebra XI i XII które kończą się w powłokach tułowia i określane są jako żebra wolne
Żebro
Składa się z kości żebrowej (żebro kostne) i chrząstki żebrowej
W żebrze kostnym odróżniamy: koniec kręgosłupowy (tylny) oraz koniec mostkowy (przedni), pomiędzy końcami występuje trzon żebra
W pobliżu dolnego brzegu powierzchni wewnętrznej znajduje się bruzda żebra dla naczyń i nerwu międzyżebrowego
Na końcu kręgosłupowym znajduje się głowa żebra, szyjka żebra oraz guzek żebra
Na pierwszych 10 żebrach bocznie od guzka żebra odróżniamy krzywiznę nazywaną kątem żebra
Mostek
Kość płaska zbudowana z 3 części:
rękojeści
trzonu
wyrostka mieczykowatego
Na brzegu górnym rękojeści mostka znajduje się wcięcie szyjne, bocznie od niego obustronnie występują wcięcia obojczykowe
Na bocznym brzegu rękojeści leżą obustronnie wcięcia żebrowe dla żeber pierwszych oraz górne części wcięć żebrowych dla żeber drugich
Rękojeść mostka wraz z trzonem tworzy kąt mostka
Na powierzchni bocznej trzonu mostka znajdują się wcięcia żebrowe dla innych żeber
Połączenia żeber z kręgosłupem
Żebra łączą się z kręgami piersiowymi za pomocą stawów żebrowo-kręgowych:
Kości obręczy kończyny górnej
Obojczyk
Łopatka
Obojczyk
Wygięta w kształcie litery S kość długa
Biegnie od górnego brzegu rękojeści mostka aż do wyrostka barkowego łopatki
Wyróżniamy w nim:
trzon - służy jako miejsce przyczepu mięśni i więzadeł
koniec mostkowy
koniec barkowy
Łopatka
Jest płaską trójkątną kością
Przylega do ściany grzbietowej klatki piersiowej i stanowi tylną obręcz barkową
Jest zawieszona swobodnie między mięśniami i tylko bocznie łączy się stawowo z obojczykiem i kością ramienną
Wyróżniamy w niej:
2 powierzchnie: żebrową (przednią) i grzbietową (tylną)
3 brzegi
3 kąty
Powierzchnia żebrowa (przednia)
znajdują się na niej kresy mięśniowe utworzone przez przyczepy mięśnia podłopatkowego
Powierzchnia grzbietowa (tylna)
Znajduje się na niej grzebień łopatki dzielący ją na 2 części: dół nadgrzebieniowy i dół podgrzebieniowy
Grzebień łopatki - tworzy wyrostek barkowy wystający poza kąt boczny łopatki
Na brzegu przyśrodkowym wyrostka barkowego znajduje się powierzchnia stawowa wyrostka barkowego do połączenia z obojczykiem
Brzeg boczny (pachowy) - zaczyna się od wydrążenia stawowego które jest panewką stawu ramiennego
Brzeg górny - na nim rozpoczyna się wyrostek kruczy który jest miejscem przyczepu 3 więzadeł i 3 mięśni
Staw ramienny
Staw kulisty wolny
Powierzchnie stawowe:
główka - powierzchnia stawowa głowy kości ramiennej
panewka - wydrążenie stawowe łopatki
Staw otoczony jest przez torebkę stawową i wzmocniony jest więzadłami
Część wolna kończyny górnej
Kość ramienna
Kość łokciowa
Kość promieniowa
Ręka
Kość ramienna
Jest kością długą, najdłuższa kość kończyny górnej
Zbudowana jest z trzonu i dwóch końców (bliższego i dalszego - zwanego kłykciem kości ramiennej)
Koniec bliższy kości ramiennej
Znajduje się na nim głowa kości ramiennej z powierzchnią stawową
guzek większy od którego odchodzi grzebień guzka większego
guzek mniejszy od którego odchodzi grzebień guzka mniejszego
Poniżej obu guzków jest zwężenie łączące koniec bliższy z trzonem - szyjka chirurgiczna
Koniec dalszy (kłykieć kości ramiennej)
Po obu stronach kłykcia kości ramiennej występują nadkłykcie: przyśrodkowy i boczny
Pomiędzy nadkłykciami jest powierzchnia stawowa - bloczek kości ramiennej (łączy się z kością łokciową) i główka kości ramiennej (łączy się z kością promieniową)
Nad bloczkiem zarówno po stronie przedniej i tylnej znajduje się wgłębienie - przednie zwane dołem dziobiastym, tylne dołem wyrostka łokciowego
Kości przedramienia
Kość łokciowa
Kość promieniowa
Obie kości łączą się także między sobą ruchomo oboma swoimi końcami górnym i dolnym - a pomiędzy nimi występuje błona międzykostna przedramienia
Kość łokciowa
Kość długa położona po stronie palca małego
Zbudowana jest z 2 końców i trzonu
Koniec bliższy
znajdują się na nim 2 wyrostki: łokciowy i dziobiasty
pomiędzy nimi występuje wcięcie bloczkowe - do połączenia z bloczkiem kości ramiennej
Na bocznej powierzchni wyrostka dziobiastego znajduje się wcięcie promieniowe - do stawowego połączenia z głową kości promieniowej
Koniec dalszy
Znajduje się tutaj głowa kości łokciowej
łączy się z kośćmi nadgarstka
ponadto na końcu dalszym znajduje się także wyrostek rylcowaty
Kość promieniowa
Kość długa położona po stronie kciuka
Zbudowana z trzonu i dwóch końców
Koniec bliższy kości promieniowej
Wyróżniamy tutaj głowę kości promieniowej
Ręka
Nadgarstek
Śródręcze
Palce
Nadgarstek
Składa się z 8 kości ułożonych w 2 szeregi po 4 kości
Nadgarstek ma dwie powierzchnie: dłoniową i grzbietową
Śródręcze
Tworzy 5 kości z których każda składa się z końca bliższego (podstawy), końca dalszego (głowy) oraz trzonu
Kości palców ręki
Składają się z paliczków
4 palce od strony łokciowej mają po 3 paliczki: bliższy, środkowy i dalszy
Pierwszy palec (kciuk) ma 2 paliczki: bliższy i dalszy
Kości obręczy kończyny dolnej
Miednica kostna zbudowana jest przez 2 kości miedniczne, kość krzyżową i kość guziczną
Kość miedniczna
Składa się z 3 części, które dopiero u dorosłego tworzą jedną całość, natomiast w dzieciństwie i wieku pokwitania są od siebie oddzielone wyraźną warstwą chrząstki
Są to:
kość biodrowa
kość kulszowa
kość łonowa
Kość biodrowa
Składa się z talerza i trzonu
Na talerzu wyróżniamy 2 powierzchnie: pośladkową zwaną zewnętrzną i krzyżowo-miedniczną zwaną wewnętrzną
Na powierzchni pośladkowej występują 3 kresy pośladkowe - przednia, tylną i dolna - tutaj przyczepiają się mięśnie pośladkowe
Górny brzeg talerza biodrowego stanowi grzebień biodrowy rozpoczynający się kolcem biodrowym przednim górnym a kończący się kolcem biodrowym tylnym górnym, poniżej obu kolców leżą odpowiednio kolec biodrowy przedni dolny i tylny dolny
Ku dołowi poniżej kolca tylnego dolnego brzeg tylny przechodzi we wcięcie kulszowe większe
Kość kulszowa
Stanowi tylny i dolny odcinek kości miednicznej
Zbudowana jest z trzonu i gałęzi
Trzon kości kulszowej - z brzegu tylnego wystaje kolec kulszowy
Poniżej kolca jest wcięcie kulszowe mniejsze
Poniżej wcięcia występuje guz kulszowy
Na obu guzach kulszowych opiera się miednica podczas siedzenia
Kość łonowa
Składa się z trzonu, gałęzi górnej i gałęzi dolnej
Gałąź górna - łączy się z kością łonową strony przeciwnej i w pobliżu połączenia jest guzek łonowy
Gałąź dolna - łączy się z gałęzią kości kulszowej
Spojenie łonowe
Powierzchnie spojeniowe kości łonowych, pokryte chrząstką szklistą są dopasowane za pomocą krążka międzyłonowego
Kość udowa
Kość długa składająca się z trzonu i 2 końców
Najdłuższa i najmocniejsza kość szkieletu
Koniec bliższy
Odróżniamy na nim głowę kości udowej, szyjkę, krętarz mniejszy i większy
Koniec dalszy
Zbudowany jest z 2 kłykci: przyśrodkowego i bocznego zaopatrzonych w powierzchnie stawowe
Z przodu powierzchnie stawowe obu kłykci łączą się z powierzchnią rzepkową
Z tyłu oba kłykcie są przedzielone dołem międzykłykciowym (biegną przez niego więzadła krzyżowe)
Na powierzchniach zewnętrznych obu kłykci występują guzki nazywane nadkłykciami przyśrodkowym i bocznym - do nich przyczepiają się więzadła i mięśnie
Staw biodrowy
Staw kulisty panewkowy: ruchy - zgięcie, prostowanie, przywodzenie, odwodzenie, obrót do wewnątrz, obrót na zewnątrz, obwodzenie
Staw otoczony jest torebką stawową i wzmocniony więzadłami
Rzepka
Spłaszczona, trójkątna kość połączona ze ścięgnem m. czworogłowego uda i położona do przodu od dalszego końca kości udowej
Kość piszczelowa
Kość długa zbudowana z trzonu i 2 końców
Jest silniej zbudowana od strzałki, dźwiga ciężar ciała i tylko ona łączy się stawowo z kością udową
Koniec bliższy
Składa się z 2 kłykci: przyśrodkowego i bocznego, na których leżą powierzchnie stawowe górne
Między powierzchniami leży wyniosłość międzykłykciowa
Znajduje się tutaj powierzchnia stawowa do połączenia ze strzałką
Koniec dalszy
Na powierzchni bocznej leży wcięcie strzałkowe do połączenia ze strzałką
Strzałka
Kość długa zbudowana z trzonu i 2 końców
Koniec bliższy nazywamy główką strzałki, koniec dalszy kostką boczną
Staw kolanowy
Największy staw organizmu ludzkiego
Główka - powierzchnia stawowa kłykci kości udowej, powierzchnia stawowa rzepki
Panewka - powierzchnie stawowe górne kłykci piszczeli pogłębione przez łąkotki stawowe oraz powierzchnia rzepkowa kości udowej
Więzadła - wzmacniają staw
Staw zawiasowy zmodyfikowany
Ruchy: zgięcia, prostowania, a w pozycjach pośrednich ruchy obrotu do wewnątrz i na zewnątrz
Stopa
Zbudowana jest z 3 odcinków:
Stępu
Śródstopia
Palców
Stęp
Zbudowany jest z 7 kości ułożonych w 2 szeregi
Kości śródstopia
Są kośćmi długimi, w każdej z nich możemy odróżnić głowę, trzon i podstawę
Kości palców
Pod względem liczby, położenia i kształtu odpowiadają kościom palców ręki
Sklepienie stopy
Wyróżniamy sklepienie podłużne i poprzeczne
Najważniejszym elementem stabilizującym sklepienie podłużne jest pionowe ustawienie kości skokowej na kości piętowej
Prawidłowo zbudowana stopa to, bowiem układ elastyczny o trzech głównych punktach podparcia
Postępuje deformacja stopy - „rozmywa” optymalny punkt jej podparcia. Powoduje to wadliwy nacisk na podłoże i tworzenie się na skórze podeszwy bolesnych zgrubień (odcisków) utrudniających stanie, a nawet chodzenie
Typowe przyczyny płaskostopia
- wady budowy stopy,
- „stojąca” praca na twardym podłożu,
- obciążenie stopy nadwagą
- chodzenie na wysokich obcasach
20