Kości

Budowa ogólna kości

• Anatomicznie kość jest zbudowana z 2 składowych: istoty zbitej na zewnątrz i istoty gąbczastej leżącej do wewnątrz

• Wewnątrz kości długich znajduje się przestrzeń zwana jamą szpikową, która jest wyścielona przez błonę łącznotkankową zwaną śródkostną

• Jama szpikowa zawiera szpik kostny, który możemy podzielić na: szpik kostny czerwony (zbudowany z elementów morfotycznych krwi) i szpik kostny żółty (powstaje w wieku dorosłym poprzez zastępowanie elementów morfotycznych krwi tkanką tłuszczową)

• Erytropoeza zachodzi w: łopatce, mostku, talerzach kości biodrowych, kościach sklepienia czaszki, nasadach kości długich, kręgach żebrach

• Okostna jest odpowiedzialna za wzrost kości na grubość

• Chrząstka nasadowa jest odpowiedzialna za wzrost kości na długość

Czynności kości

• Ochronna

• Dźwigają masę ciała

• Stanowią główny składnik biernej części narządu ruchu

• Stanowią rezerwuar soli mineralnych

• Wytwarzają krwinki

Pod względem fizycznym kość charakteryzuje się

• Dużym stopniem sprężystości

• Dużą wytrzymałością na ciśnienie i rozciąganie

• Małą odpornością na zginanie

Z punktu widzenia biologii kość ma następujące zdolności

• Podlega regeneracji

• Może być przeszczepiana

• Jest plastyczna (np. przyrasta w miejscach wzmożonego obciążenia)

• Produkuje elementy morfotyczne krwi

Pod względem kształtu odróżniamy

• kości długie (ossa longa) - w których jeden z trzech wymiarów przewyższa znacznie pozostałe. W budowie takiej kości wyróżniamy : trzon, koniec bliższy - "bliższy" oznacza : bliższy tułowia, koniec dalszy.

• Końce inaczej mogą być określane jako nasady. Trzon zawiera jamę szpikową wypełnioną szpikiem. Przykład kości długiej : k. udowa, paliczki, piszczel, k. ramienna

• kości płaskie (ossa plana) - wydłużone w dwóch kierunkach, bardzo znacznie spłaszczone w kierunku trzecim. Przykład kości płaskiej : łopatka, mostek, kość ciemieniowa

• kości krótkie (ossa brevia) - są tam gdzie silna budowa wiąże się z ograniczoną ruchomością. Mniej więcej równo rozwinięte we wszystkich trzech kierunkach. Przykład kości krótkiej : kość czworoboczna większa, k. trójgraniasta, k. łódeczkowata (nadgarstek).

• kości różnokształtne (ossa multiformia) - obejmują te kości, których nie da się zaliczyć do żadnej innej grupy. Przykład kości różnokształtnej : kręgi.

• kości pneumatyczne (ossa pneumatica) - zawierają przestrzenie wysłane błoną śluzową i wypełnione powietrzem. Przykład kości pneumatycznej : kość czołowa, k. klinowa, szczęka

Podział połączeń

• Ścisłe (nieruchome)

• Wolne (ruchome, maziowe, stawy)

Połączenia ścisłe

• Łączenie elementów odbywa się tu poprzez tkanki i w zależności od rodzaju tkanki dzielimy połączenia ścisłe na :

• Więzozrosty

• Chrząstkozrosty

• Kościozrosty

Połączenia wolne - STAWY

Są to najbardziej ruchome połączenia.

W każdym stawie  występują elementy stałe:

• wolne, pokryte chrząstką powierzchnie stawowe (facies articulares)

• torebka stawowa (capsula articularis)

• jama stawowa (cavitas articularis)

Powierzchnie stawowe

• W większości zbudowane są z chrząstki szklistej

• Powierzchnie stawowe bywają płaskie, wypukłe lub wklęsłe

• Powierzchnie wklęsłe stanowią panewkę stawową, wypukłe główkę stawową

Torebka stawowa

• Łączy elementy stawowe i odgranicza staw od otoczenia - odróżniamy w niej zewnętrzną błonę włóknistą i wewnętrzną błonę maziową produkującą maź stawową

• Błona włóknista - ma różną grubość w jednych miejscach może by bardzo gruba i tworzy więzadła stawowe

• Maź stawowa - wypełnia jamę stawu, jest to ciecz bladożółta, w której zawarte są komórki, ziarenka tłuszczu, oderwane kosmki maziowe. W stanach zapalnych błona maziowa może wydzielać duże ilości płynu surowiczego

Jama stawowa

• jest szczelinowatą przestrzenią wypełnioną mazią

Oprócz stałych elementów występujących w każdym stawie, wyróżniamy także elementy niestałe występujące w niektórych stawach

• więzadła stawowe

• obrąbki stawowe

• krążki stawowe

• łąkotki stawowe

• fałdy maziowe

• kosmki maziowe

• kaletki maziowe

• trzeszczki

Czaszka

• Kości czaszki dorosłego możemy podzielić na:

• kości twarzoczaszki

• kości mózgoczaszki - które wg definicji stykają się (nawet najmniejszą swoją częścią) z częścią ośrodkowego układu nerwowego

Parzyste kości mózgoczaszki

1) Kości ciemieniowe

2) Kości skroniowe

Nieparzyste kości mózgoczaszki

• Kość czołowa

• Kość sitowa

• Kość klinowa

• Kość potyliczna

Parzyste kości twarzoczaszki

• Kości łzowe

• Kości nosowe

• Małżowiny nosowe dolne

• Kości podniebienne

• Kości jarzmowe

• Szczęki

• Kosteczki słuchowe: młoteczek, kowadełko, strzemiączko

Nieparzyste kości twarzoczaszki

• Żuchwa

• Lemiesz

• Kość gnykowa

Kości mózgoczaszki

Kość czołowa

• Łuska czołowa

2) Część nosowa

3) Części oczodołowe

Łuska czołowa

• na powierzchni zewnętrznej występują guzy czołowe

• poniżej znajdują się łuki brwiowe

• pomiędzy łukami brwiowymi znajduje się wyraźne wypuklenie - gładzizna

• poniżej łuku brwiowego znajduje się brzeg nadoczodołowy który oddziela łuskę od części oczodołowej

• ku bokowi brzeg nadoczodołowy kończy się wyrostkiem jarzmowym

• ku górze i do tyłu od tego wyrostka występuje kresa skroniowa poniżej której znajduje się powierzchnia skoroniowa

Części oczodołowe

• tworzą sklepienia oczodołów i są od siebie oddzielone wcięciem sitowym

• na granicy części oczodołowej z łuską czołową leżą zatoki czołowe

• zatoki czołowe - przestrzenie pneumatyczne, wyścielone błoną śluzową, komunikują się z jamą nosową poprzez otwór zatoki czołowej

Kość potyliczna

Ogranicza czaszkę od strony tylno-dolnej i zbudowana jest z:

• Część podstawnej

• Części bocznych (dwóch)

• Łuski potylicznej

• Wszystkie części kości potylicznej otaczają otwór wielki

Cześć podstawna kości potylicznej

• Łączy się ku przodowi z trzonem kości klinowej

• Brzeg boczny łączy się z częścią skalistą kości skroniowej

Części boczne kości potylicznej

• Łączą cześć podstawną z łuską potyliczną

• Na dolnych powierzchniach znajdują się kłykcie potyliczne - łączą się one z dołkami stawowymi górnymi kręgu szczytowego

Staw górny głowy

• Powierzchnie stawowe:

• główka - powierzchnia stawowa kłykcia kości potylicznej

• panewka - dołek stawowy górny kręgu szczytowego

Ruchy: potakiwania

Łuski potyliczne

• Na powierzchni zewnętrznej najbardziej wyniosłym punktem jest guzowatość potyliczna zewnętrzna

• Od guzowatości ku górze po obu stronach biegnie wypukła kresa karkowa górna a powyżej niej mniej silna i mniej stała kresa karkowa najwyższa

Kość potyliczna łączy się z 6 kośćmi

• 2 kości ciemieniowe

• 2 kości skroniowe

• Kość klinowa

• Kręg szczytowy

Kości ciemieniowe

• Parzyste kości biorące udział w tworzeniu sklepienia i ścian bocznych czaszki

• Łączą się z 5 kośćmi:

• kością ciemieniową strony przeciwległej

• potyliczną

• skroniową

• klinową

• czołową

Kość klinowa

Nieparzysta kość leżąca pośrodku podstawy czaszki składająca się z:

• Nieparzystego trzonu

• Skrzydeł większych

• Skrzydeł mniejszych

• Wyrostków skrzydłowatych

Trzon kości klinowej

• Tworzy część środkową kości

• Wewnątrz trzonu występują asymetryczne zatoki klinowe

• Powierzchnia górna zwrócona jest do jamy czaszki

• Na powierzchni górnej znajduje się siodło tureckie - w którym leży dół przysadki

Kość sitowa

• Nieparzysta kość tworząca dolne zamknięcie części mózgowej czaszki

• Główna część kości sitowej sięga głęboko w obręb części twarzowej czaszki między oba oczodoły i bierze udział w wytwarzaniu zarówno oczodołów jak i jamy nosowej

• Jest kością narządu powonienia, ponieważ leżą na niej rozgałęzienia nerwów węchowych

• Łączy się ona z 15 kośćmi czaszki

Kość skroniowa

• Parzysta kość położona pomiędzy kością klinową a potyliczną

• Jest przede wszystkim kością narządu zmysłu - zawiera błędnik z nabłonkami zmysłowymi odbierającymi bodźce dźwiękowe oraz równowagi ciała

• Kość skroniowa obejmuje narząd nazywany narządem przedsionkowo-ślimakowym składającym się z ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego

• Mięśnie modelują kość skroniową w znacznym stopniu - przyczepia się do niej jeden z najsilniejszych mięśni poruszających głową (m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy) oraz mięśnie żwaczowe

• Kość skroniowa dźwiga panewkę stawu skroniowo-żuchwowego połączonego z czaszką - łuk jarzmowy łączy ją z częścią twarzową czaszki - dzięki temu kość skroniowa spełnia bardzo istotne zadanie przenoszenia na czaszkę ciśnienia wytwarzanego w trakcie żucia

• Składa się z 4 części:

- Część łuskowa

- Część sutkowa

- Część bębenkowa

- Część skalista (piramida)

Część łuskowa

• od jej dolnej części odchodzi do przodu, ku górze od otworu słuchowego zewnętrznego wyrostek jarzmowy który łączy się z wyrostkiem skroniowym kości jarzmowej tworząc łuk jarzmowy

Część sutkowata kosci skroniowej

• przedłuża się ku dołowi w wyrostek sutkowaty - stanowiący miejsce przyczepu mięśni

• Kość skroniowa łączy się z 5 kośćmi:

• potyliczną

• ciemieniową

• klinową

• żuchwą

• jarzmową

Parzyste kości twarzoczaszki

Kość łzowa

• Najmniejsza kość twarzy

Kość nosowa

• parzysta kość tworząca z kością strony przeciwległej nasadę i część grzbietową nosa

Kość podniebienna

• Bierze udział w tworzeniu ścian 3 jam: dna i ściany bocznej jamy nosowej, sklepienia jamy ustnej, dna oczodołu (w nieznacznym stopniu)

Kość jarzmowa

• parzysta kość położona w części bocznej twarzy

• położenie tej kości wpływa w znacznym stopniu na ukształtowanie twarzy

Wyróżniamy na niej:

• Trzon

• Wyr. skroniowy - wraz z wyrostkiem jarzmowym kości skroniowej tworzy łuk jarzmowy

• Wyr. czołowy - oddziela oczodół od dołu skroniowego

Szczęka

• Jest kością parzystą i po żuchwie największą kością twarzy

• Przenosi ciśnienie wytwarzane podczas żucia na część mózgową czaszki poprzez kość czołową i łuk jarzmowy

Zbudowana jest z:

• Trzonu

• Wyrostka jarzmowego

• Wyrostka czołowego

• Wyrostka zębodołowego

• Wyrostka podniebiennego

Nieparzyste kości twarzoczaszki

Żuchwa

Największa i najmocniejsza kość twarzy

Składa się z:

1) Trzonu

2) Gałęzi prawej i lewej

Trzon żuchwy

• Na powierzchni zewnętrznej przyśrodkowo występuje guzowatość bródkowa

• Na brzegu górnym znajduje się część zębodołowa żuchwy zawierająca ujścia 16 zębodołów oddzielonych przegrodami międzyzębodołowymi

• Brzeg dolny stanowi podstawę żuchwy

Gałąź żuchwy

• Na brzegu górnym występują 2 wyrostki: z przodu wyrostek dziobiasty i z tyłu wyrostek kłykciowy - oba oddzielone są od siebie wcięciem żuchwy

• Wyrostek kłykciowy nosi na sobie głowę żuchwy oddzieloną od reszty gałęzi szyjką żuchwy

Staw skroniowo-żuchwowy

• Powierzchnie stawowe: główka - powierzchnia stawowa głowy żuchwy, panewka - dołek stawowy i guzek stawowy kości skroniowej

• Powierzchnie stawowe są pokryte chrząstką włóknistą.

• W stawie występuje krążek stawowy

• Staw wzmocniony jest przez torebkę stawową i więzadła

• Ruchy: zawiasowe, saneczkowe, żucia

Lemiesz

• Kość nieparzysta, płaska

• Położona jest w płaszczyźnie pośrodkowej i tworzy część tylną przegrody nosa

Kość gnykowa

Leży powierzchownie w zagięciu skóry pomiędzy dolną powierzchnią głowy (żuchwy) a przednią powierzchnią szyi

Zatoki przynosowe (oboczne nosa)

Są to przestrzenie pneumatyczne leżące w kościach otaczających jamę nosowa wyścielone błoną śluzową. Powstaje jako wpuklenia błony śluzowej jamy nosowej, które wrastają w otaczające kości. Brak jest zatok przynosowych u noworodka.

• Zatoka czołowa - parzysta

• Komórki sitowe

• Zatoka klinowa - leży w trzonie kości klinowej.

• Zatoka szczękowa - parzysta, leży w trzonie szczęki.

Wszystkie zatoki uchodzą do jamy nosowej.

Funkcja

• dzięki wysłaniu błoną śluzową ogrzewają czaszkę

• dzięki pneumatycznej budowie pełnią rolę rezonatorów podczas mowy i śpiewu

Funkcje czaszki

• Ochronna

• jamy czaszki - ochrona mózgowia

• oczodół - ochrona oka

• błędnik kostny - narząd słuchu i równowagi ciała

• jama nosowa - ochrona zmysłu powonienia

Grubość kości czaszki

• Jest najmniejsza w miejscach, w których mięśnie przylegają do kości:

• okolica skroniowa

• okolica dolnej części potylicy

Kręgosłup

Funkcje

• Ochrona rdzenia kręgowego

• Narząd podpory ciała

• Narząd ruchu

Kręgosłup składa się z 33-34 nieparzystych kręgów

• Kręgi szyjne - 7

• Kręgi piersiowe - 12

• Kręgi lędźwiowe - 5

• Kręgi krzyżowe - 5, zrośnięte w kość krzyżową

• Kręgi guziczne - 4-5, szczątkowe zrośnięte w kość guziczną

Budowa ogólna kręgu

• Trzon kręgu (corpus vertebrae)

• Łuk kręgu (arcus vertebrae)

Obie części otaczają otwór kręgowy.

Wszystkie otwory razem tworzą kanał kręgowy.

Łuk kręgu jest zbudowany z blaszki łuku oraz 2 nasad łuku kręgu

Od blaszki łuku odchodzi 7 wyrostków:

• Nieparzysty wyrostek kolczysty

• Parzyste wyrostki poprzeczne

• Parzyste wyrostki stawowe górne

• Parzyste wyrostki stawowe dolne

Na górnym i dolnym brzegu nasady łuku kręgu znajdują się:

• Wcięcie kręgowe górne

• Wcięcie kręgowe dolne

Oba wcięcia sąsiadujących kręgów, krążek międzykręgowy oraz części trzonów tych kręgów ograniczają otwór międzykręgowy.

Kręgi szyjne

• W liczbie siedmiu

• Pierwszy, drugi i siódmy kręg szyjny mają szczególną budowę

• Pozostałe kręgi od 3 do 6 są podobne

Do najbardziej charakterystycznych cech kręgów szyjnych należą:

• mały rozmiar

• trójkątny otwór kręgowy

• niezbyt długi płaski, rozdwojony wyrostek kolczysty

• niski trzon

• wyrostki poprzeczne przebite przez otwór wyrostka poprzecznego zbudowane są z 2 listewek kostnych zakończonych guzkiem przednim i tylnym

Pierwszy kręg szyjny ( kręg szczytowy)

• nie posiada trzonu, który złączył się z górną powierzchnią trzonu drugiego kręgu szyjnego

• brak wyrostka kolczystego

• zbudowany z 2 łuków: przedniego i tylnego oraz części bocznych

• na przedniej powierzchni łuku przedniego występuje guzek przedni na tylnej dołek zębowy

• zamiast wyrostków stawowych na górnej i dolnej powierzchni części bocznych znajdują się powierzchnie (dołki) stawowe górne i dolne - służą one do połączenia z kością potyliczną i 2 kręgiem szyjnym

Drugi kręg szyjny (kręg obrotowy)

• Z powierzchni górnej trzonu wystaje ząb z dwoma powierzchniami stawowymi: przednią i tylną

• Ząb jest to trzon kręgu szczytowego zrośnięty z kręgiem obrotowym

• Brak wyrostków stawowych górnych są tylko powierzchnie stawowe górne

Siódmy kręg szyjny (kręg wystający)

• Posiada cechy przejściowe pomiędzy kręgami szyjnymi i piersiowymi

• Znacznie większy trzon

• Długi niepodzielny wyrostek kolczysty

• Długie wyrostki poprzeczne ze znacznie mniejszymi otworami wyrostków poprzecznych

Kręgi piersiowe

• Występują w liczbie 12 i są ruchomo połączone z żebrami

• Cechy charakterystyczne:

• trzony powiększają się ku dołowy

• na bocznych powierzchniach trzonów występują dołki żebrowe

• na wyrostkach poprzecznych znajdują się dołki żebrowe wyrostka poprzecznego

• okrągły otwór kręgowy

Kręgi lędźwiowe

• Z reguły istnieje 5 kręgów

• Cechy charakterystyczne:

• największe spośród kręgów

• masywne trzony

• posiadają wyrostki żebrowe - pozostałości szczątkowych żeber lędźwiowych

• posiadają wyrostki dodatkowe - właściwe wyrostki poprzeczne

• posiadają wyrostki suteczkowate

• otwory kręgowe zazwyczaj trójkątne

Kość krzyżowa

• Powstaje ze zrośnięcia się 5 kręgów krzyżowych około 20-25 r.ż.

• Dźwiga ona ciężar górnej części ciała i przenosi go na kończyny dolne za pośrednictwem obręczy biodrowej

• Ma kształt trójkąta skierowanego wierzchołkiem do dołu

Budowa kości krzyżowej

• Zrastające się trzony kręgów oraz krążki międzykręgowe pozostawiają po sobie ślad w postaci kres poprzecznych

• Wyrostki poprzeczne kręgów łączą się ze sobą tworząc części boczne

• Na powierzchni miednicznej występują otwory krzyżowe przednie (miedniczne) na powierzchni grzbietowej znajdują się otwory krzyżowe tylne (grzbietowe)

• Zrośnięte wyrostki kolczyste tworzą grzebień krzyżowy pośredni u dołu zakończony różkami krzyżowymi

• Wyrostki poprzeczne tworzą grzebień krzyżowy boczny

• Na zewnętrznej powierzchni części bocznej znajduje się powierzchnia uchowata

Kość guziczna (ogonowa)

• Składa się z 4 lub 5 szczątkowych kręgów

Połączenia kręgosłupa

• Dzielimy je na krótki i długie

• Połączenia krótkie zespalają ze sobą sąsiednie kręgi

• Połączenia długie łączą więcej niż 2 kręgi

Połączenia długie

• Więzadło podłużne przednie - biegnie po przedniej powierzchni trzonów kręgów i krążków międzykręgowych

• Więzadło podłużne tylne - biegnie po tylnej powierzchni trzonów kręgów i krążków międzykręgowych

• Więzadło nadkolcowe - łączy wyrostki kolczyste począwszy od 7 kręgu szyjnego

• Więzadło karkowe - biegnie od guzka tylnego kręgu szczytowego i łączy wyrostki kolczyste kręgów szyjnych od 2 - 7

Połączenia krótkie

• Wyrostki stawowe - połączenia międzykręgowe - łączą wyrostki stawówe górne i dolne

• Łuki kręgów - więzadła żółte

• Wyrostki poprzeczne - więzadła międzypoprzeczne

• Wyrostki kolczyste więzadła międzykolcowe

• Trzony kręgów - krążki międzykręgowe

Połączenia kręgosłupa z czaszką

Staw górny głowy

• Powierzchnie stawowe:

• główka - powierzchnia stawowa kłykcia kości potylicznej

• panewka - dołek stawowy górny kręgu szczytowego

Ruchy: potakiwania

Staw dolny głowy

• Zbudowany jest z 4 stawów: 2 szczytowo-obrotowych pośrodkowych przedniego i tylnego i 2 szczytowo-obrotowych bocznych

Ruchy: przeczenia

Krzywizny kręgosłupa

• Wyróżniamy 2 rodzaje krzywizn w płaszczyźnie pośrodkowej:

• Lordozy

• Kifozy

Lordoza

• Fizjologiczna krzywizna kręgosłupa skierowana wypukłością do przodu

• Wyróżniamy 2 lordozy:

• w odcinku szyjnym

• w odcinku lędźwiowym

Kifoza

• Fizjologiczna krzywizna kręgosłupa skierowana wypukłością ku tyłowi

• Wyróżniamy 2 kifozy:

• w odcinku piersiowym

• w odcinku krzyżowym

• Krzywizny ustawione w płaszczyźnie czołowej określamy mianem skolioz - skrzywień bocznych kręgosłupa

Klatka piersiowa

• W skład klatki piersiowej wchodzą:

• kręgi piersiowe

• żebra

• mostek

Klatka piersiowa

• Ma kształt ściętego stożka

• Ograniczona jest od tyłu kręgosłupem, od przodu mostkiem a od boków żebrami

• Wejście do klatki piersiowej od góry ogranicza górny otwór klatki, od dołu dolny otwór klatki piersiowej

Żebra

• W liczbie zwykle 12 par

• Rozróżniamy:

• żebra prawdziwe - siedem górnych żeber łączących się obustronnie z mostkiem

• żebra rzekome - pozostałe żebra, gdzie żebra od VIII - X łączą się z mostkiem pośrednio poprzez połączenie z żebrem VII tworząc łuk żebrowy oraz żebra XI i XII które kończą się w powłokach tułowia i określane są jako żebra wolne

Żebro

• Składa się z kości żebrowej (żebro kostne) i chrząstki żebrowej

• W żebrze kostnym odróżniamy: koniec kręgosłupowy (tylny) oraz koniec mostkowy (przedni), pomiędzy końcami występuje trzon żebra

• W pobliżu dolnego brzegu powierzchni wewnętrznej znajduje się bruzda żebra dla naczyń i nerwu międzyżebrowego

• Na końcu kręgosłupowym znajduje się głowa żebra, szyjka żebra oraz guzek żebra

• Na pierwszych 10 żebrach bocznie od guzka żebra odróżniamy krzywiznę nazywaną kątem żebra

Mostek

• Kość płaska zbudowana z 3 części:

• rękojeści

• trzonu

• wyrostka mieczykowatego

• Na brzegu górnym rękojeści mostka znajduje się wcięcie szyjne, bocznie od niego obustronnie występują wcięcia obojczykowe

• Na bocznym brzegu rękojeści leżą obustronnie wcięcia żebrowe dla żeber pierwszych oraz górne części wcięć żebrowych dla żeber drugich

• Rękojeść mostka wraz z trzonem tworzy kąt mostka

• Na powierzchni bocznej trzonu mostka znajdują się wcięcia żebrowe dla innych żeber

Połączenia żeber z kręgosłupem

• Żebra łączą się z kręgami piersiowymi za pomocą stawów żebrowo-kręgowych:

Kości obręczy kończyny górnej

• Obojczyk

• Łopatka

Obojczyk

• Wygięta w kształcie litery S kość długa

• Biegnie od górnego brzegu rękojeści mostka aż do wyrostka barkowego łopatki

• Wyróżniamy w nim:

• trzon - służy jako miejsce przyczepu mięśni i więzadeł

• koniec mostkowy

• koniec barkowy

Łopatka

• Jest płaską trójkątną kością

• Przylega do ściany grzbietowej klatki piersiowej i stanowi tylną obręcz barkową

• Jest zawieszona swobodnie między mięśniami i tylko bocznie łączy się stawowo z obojczykiem i kością ramienną

• Wyróżniamy w niej:

• 2 powierzchnie: żebrową (przednią) i grzbietową (tylną)

• 3 brzegi

• 3 kąty

Powierzchnia żebrowa (przednia)

• znajdują się na niej kresy mięśniowe utworzone przez przyczepy mięśnia podłopatkowego

Powierzchnia grzbietowa (tylna)

• Znajduje się na niej grzebień łopatki dzielący ją na 2 części: dół nadgrzebieniowy i dół podgrzebieniowy

• Grzebień łopatki - tworzy wyrostek barkowy wystający poza kąt boczny łopatki

• Na brzegu przyśrodkowym wyrostka barkowego znajduje się powierzchnia stawowa wyrostka barkowego do połączenia z obojczykiem

• Brzeg boczny (pachowy) - zaczyna się od wydrążenia stawowego które jest panewką stawu ramiennego

• Brzeg górny - na nim rozpoczyna się wyrostek kruczy który jest miejscem przyczepu 3 więzadeł i 3 mięśni

Staw ramienny

• Staw kulisty wolny

• Powierzchnie stawowe:

• główka - powierzchnia stawowa głowy kości ramiennej

• panewka - wydrążenie stawowe łopatki

Staw otoczony jest przez torebkę stawową i wzmocniony jest więzadłami

Część wolna kończyny górnej

• Kość ramienna

• Kość łokciowa

• Kość promieniowa

• Ręka

Kość ramienna

• Jest kością długą, najdłuższa kość kończyny górnej

• Zbudowana jest z trzonu i dwóch końców (bliższego i dalszego - zwanego kłykciem kości ramiennej)

Koniec bliższy kości ramiennej

• Znajduje się na nim głowa kości ramiennej z powierzchnią stawową

• guzek większy od którego odchodzi grzebień guzka większego

• guzek mniejszy od którego odchodzi grzebień guzka mniejszego

• Poniżej obu guzków jest zwężenie łączące koniec bliższy z trzonem - szyjka chirurgiczna

Koniec dalszy (kłykieć kości ramiennej)

• Po obu stronach kłykcia kości ramiennej występują nadkłykcie: przyśrodkowy i boczny

• Pomiędzy nadkłykciami jest powierzchnia stawowa - bloczek kości ramiennej (łączy się z kością łokciową) i główka kości ramiennej (łączy się z kością promieniową)

• Nad bloczkiem zarówno po stronie przedniej i tylnej znajduje się wgłębienie - przednie zwane dołem dziobiastym, tylne dołem wyrostka łokciowego

Kości przedramienia

• Kość łokciowa

• Kość promieniowa

• Obie kości łączą się także między sobą ruchomo oboma swoimi końcami górnym i dolnym - a pomiędzy nimi występuje błona międzykostna przedramienia

Kość łokciowa

• Kość długa położona po stronie palca małego

• Zbudowana jest z 2 końców i trzonu

Koniec bliższy

• znajdują się na nim 2 wyrostki: łokciowy i dziobiasty

• pomiędzy nimi występuje wcięcie bloczkowe - do połączenia z bloczkiem kości ramiennej

• Na bocznej powierzchni wyrostka dziobiastego znajduje się wcięcie promieniowe - do stawowego połączenia z głową kości promieniowej

Koniec dalszy

• Znajduje się tutaj głowa kości łokciowej

• łączy się z kośćmi nadgarstka

• ponadto na końcu dalszym znajduje się także wyrostek rylcowaty

Kość promieniowa

• Kość długa położona po stronie kciuka

• Zbudowana z trzonu i dwóch końców

Koniec bliższy kości promieniowej

• Wyróżniamy tutaj głowę kości promieniowej

Ręka

• Nadgarstek

• Śródręcze

• Palce

Nadgarstek

• Składa się z 8 kości ułożonych w 2 szeregi po 4 kości

• Nadgarstek ma dwie powierzchnie: dłoniową i grzbietową

Śródręcze

• Tworzy 5 kości z których każda składa się z końca bliższego (podstawy), końca dalszego (głowy) oraz trzonu

Kości palców ręki

• Składają się z paliczków

• 4 palce od strony łokciowej mają po 3 paliczki: bliższy, środkowy i dalszy

• Pierwszy palec (kciuk) ma 2 paliczki: bliższy i dalszy

Kości obręczy kończyny dolnej

• Miednica kostna zbudowana jest przez 2 kości miedniczne, kość krzyżową i kość guziczną

Kość miedniczna

• Składa się z 3 części, które dopiero u dorosłego tworzą jedną całość, natomiast w dzieciństwie i wieku pokwitania są od siebie oddzielone wyraźną warstwą chrząstki

• Są to:

• kość biodrowa

• kość kulszowa

• kość łonowa

Kość biodrowa

• Składa się z talerza i trzonu

• Na talerzu wyróżniamy 2 powierzchnie: pośladkową zwaną zewnętrzną i krzyżowo-miedniczną zwaną wewnętrzną

• Na powierzchni pośladkowej występują 3 kresy pośladkowe - przednia, tylną i dolna - tutaj przyczepiają się mięśnie pośladkowe

• Górny brzeg talerza biodrowego stanowi grzebień biodrowy rozpoczynający się kolcem biodrowym przednim górnym a kończący się kolcem biodrowym tylnym górnym, poniżej obu kolców leżą odpowiednio kolec biodrowy przedni dolny i tylny dolny

• Ku dołowi poniżej kolca tylnego dolnego brzeg tylny przechodzi we wcięcie kulszowe większe

Kość kulszowa

• Stanowi tylny i dolny odcinek kości miednicznej

• Zbudowana jest z trzonu i gałęzi

• Trzon kości kulszowej - z brzegu tylnego wystaje kolec kulszowy

• Poniżej kolca jest wcięcie kulszowe mniejsze

• Poniżej wcięcia występuje guz kulszowy

• Na obu guzach kulszowych opiera się miednica podczas siedzenia

Kość łonowa

• Składa się z trzonu, gałęzi górnej i gałęzi dolnej

• Gałąź górna - łączy się z kością łonową strony przeciwnej i w pobliżu połączenia jest guzek łonowy

• Gałąź dolna - łączy się z gałęzią kości kulszowej

Spojenie łonowe

• Powierzchnie spojeniowe kości łonowych, pokryte chrząstką szklistą są dopasowane za pomocą krążka międzyłonowego

Kość udowa

• Kość długa składająca się z trzonu i 2 końców

• Najdłuższa i najmocniejsza kość szkieletu

Koniec bliższy

• Odróżniamy na nim głowę kości udowej, szyjkę, krętarz mniejszy i większy

Koniec dalszy

• Zbudowany jest z 2 kłykci: przyśrodkowego i bocznego zaopatrzonych w powierzchnie stawowe

• Z przodu powierzchnie stawowe obu kłykci łączą się z powierzchnią rzepkową

• Z tyłu oba kłykcie są przedzielone dołem międzykłykciowym (biegną przez niego więzadła krzyżowe)

• Na powierzchniach zewnętrznych obu kłykci występują guzki nazywane nadkłykciami przyśrodkowym i bocznym - do nich przyczepiają się więzadła i mięśnie

Staw biodrowy

• Staw kulisty panewkowy: ruchy - zgięcie, prostowanie, przywodzenie, odwodzenie, obrót do wewnątrz, obrót na zewnątrz, obwodzenie

• Staw otoczony jest torebką stawową i wzmocniony więzadłami

Rzepka

• Spłaszczona, trójkątna kość połączona ze ścięgnem m. czworogłowego uda i położona do przodu od dalszego końca kości udowej

Kość piszczelowa

• Kość długa zbudowana z trzonu i 2 końców

• Jest silniej zbudowana od strzałki, dźwiga ciężar ciała i tylko ona łączy się stawowo z kością udową

Koniec bliższy

• Składa się z 2 kłykci: przyśrodkowego i bocznego, na których leżą powierzchnie stawowe górne

• Między powierzchniami leży wyniosłość międzykłykciowa

• Znajduje się tutaj powierzchnia stawowa do połączenia ze strzałką

Koniec dalszy

• Na powierzchni bocznej leży wcięcie strzałkowe do połączenia ze strzałką

Strzałka

• Kość długa zbudowana z trzonu i 2 końców

• Koniec bliższy nazywamy główką strzałki, koniec dalszy kostką boczną
  

Staw kolanowy

• Największy staw organizmu ludzkiego

• Główka - powierzchnia stawowa kłykci kości udowej, powierzchnia stawowa rzepki

• Panewka - powierzchnie stawowe górne kłykci piszczeli pogłębione przez łąkotki stawowe oraz powierzchnia rzepkowa kości udowej

• Więzadła - wzmacniają staw

• Staw zawiasowy zmodyfikowany

• Ruchy: zgięcia, prostowania, a w pozycjach pośrednich ruchy obrotu do wewnątrz i na zewnątrz

Stopa

• Zbudowana jest z 3 odcinków:

• Stępu

• Śródstopia

• Palców

Stęp

• Zbudowany jest z 7 kości ułożonych w 2 szeregi

Kości śródstopia

• Są kośćmi długimi, w każdej z nich możemy odróżnić głowę, trzon i podstawę

Kości palców

• Pod względem liczby, położenia i kształtu odpowiadają kościom palców ręki

Sklepienie stopy

• Wyróżniamy sklepienie podłużne i poprzeczne

• Najważniejszym elementem stabilizującym sklepienie podłużne jest pionowe ustawienie kości skokowej na kości piętowej

• Prawidłowo zbudowana stopa to, bowiem układ elastyczny o trzech głównych punktach podparcia

• Postępuje deformacja stopy - „rozmywa” optymalny punkt jej podparcia. Powoduje to wadliwy nacisk na podłoże i tworzenie się na skórze podeszwy bolesnych zgrubień (odcisków) utrudniających stanie, a nawet chodzenie

• Typowe przyczyny płaskostopia
  
  - wady budowy stopy,
  - „stojąca” praca na twardym podłożu,
  - obciążenie stopy nadwagą
  - chodzenie na wysokich obcasach

20

---