1. GRUNT: część skorupy z. mogąca współdziałać z obiektem budowlanym, stanowiąc jego element lub służąc jako tworzywo do wykonania z niego budowli ziemnych.

2. FRAKCJA GRANULOMWTRYCZNA - zbiór ziarn lub cząstek gruntu o średnicach zastępczych znajdujących się w określonym zakresie wielkości.

3. ŚREDNICA ZASTĘPCZA - średnica cząstki kulistej, o tej samej gęstości wł. co cząstka gruntowa, opadająca w wodzie z tą samą prędkością co cząstka rzeczywista.

4. FRAKCJA ZREDUKOWANA: poj. stosowane przy podziale g. na podst. składu granulometrycznego. Frakcja iłowa, pyłowa i piaskowa liczone są w odniesieniu do frakcji żwirowej i kamienistej

f_i>1% - spoiste

f_i<1% - niespoiste

5. CHLORKI: Halit i sylwin cechuje najprostsza budowa krystaliczna. Dwie płaskie sieci (jedna złożona z Na⁺, a druga z Cl^-) przesunięte względem siebie o ½ kom. elementarnej.

6. SIARCZANY: Podst. El. Strukturalnym jest tetraedryczny anion [SO₄]^2- występujący wyspowo. Przewaga jonowego char. wiązań chem.; niewielka twardość; często łatwo rozp. w wodzie. Przeobrażenie gipsu w anhydryt: zachodzi zmiana objętości (gips ma większą obj.). Efektem jest powstanie pustek lub dużych naprężeń w skale.

7. WĘGLANY: Struktura podobna do halitu (w miejscu at. Na - Ca, a w miejscu Cl - grupa CO₃^2-.

8. WŁASNOŚCI PROSTYCH SOLI:

• Gęstość właściwa - zależy od skł. chem. I budowy sieci kryst. Największą g. mają węglany, w skład których wchodzą atomy Fe.

• Rozpuszczalność - wynik przewagi wiązań jonowych. Siła przyciągania jonów przez cząsteczko wody jest większa od en. sieci (sił działających w sieci między jonami). Rozpuszczalność max. - halit, anhydryt, gips, kalcyt, dolomit.

• Twardość i ściśliwość - zależy od wielkości sił przyciągania elektrostatycznego jonów i gęstości upakowania sieci przez jony. Twardość rośnie ze wzrostem wartościowości jonów, a ściśliwość rośnie ze wzrostem odl. między jonami.

Min. ilaste są to uwodnione krzemiany warstwowe (pakietowe) lub wstęgowe.

Min. ilaste powstają na skutek wietrzenia skaleni lub mik. Wietrzenie - przejście ich kationów do r-ru i rozkład anionu glinokrzemianowego.

Ca[Al₂SiO₄O₈] - Al₂(OH)₂[Si₄O₁₀]

anortyt - montmorillonit

Podstawowym el. budowy krystaliczej jest tetraedr Si-O (O w narożach, a atom Si w środku, czasem zastępowany przez Al^3- lub Fe^3-. Tetraedry mogą łączyć się narożami tworząc warstwę tetraedryczną.

2 tetraedry połączone podstawami (wspólne at. tlenu) dają oktaedr (w narożach at. Tlenu lub gr. OH, wewnątrz Al³⁺, Fel³⁺, Cr³⁺, Mg²⁺, Zn²⁺, Li⁺ i inne. Oktaedry łączą się krawędziami w w-wę oktaedryczną.

W-wy oktaedr. i tetraedr. mogą być połączone w w-wę strukturalną, tzw. pakiet, który jest jednostką strukt. krzemianów w-wowych. (pakietowych). Rodzaje pakietów:

• 1:1 - jedna w-wa tetraedr. i jedna oktaedr.,

• 2:1 - w-wa tetraedr./oktaedr./tetraedr.,

• 2:1:1 - między dwoma pakietami 2:1 jedna w-wa oktaedr..

W w-wach tetraedr. i oktaedr. Si, Al i Mg mogą być podstawione przez: Al³⁺, Fel³⁺, Cr³⁺, Mg²⁺, Zn²⁺, Ni²⁺. Po podstawieniu ogólny ładunek elektr. może pozostać bez zmian lub powstaje niedobór ład. el.. W przypadku niedoboru ładunku jest on kompensowany przez kationy 1 lub 2-wartościowe (Na⁺, K⁺, Ca⁺, lub inne wchodzące w przestrzenie międzypakietowe częściowo na krawędzie kryształów - są to kationy wymienne).

9. PODZIAŁ MIN. ILASTYCH:

• ze stabilną (sztywną) siecią krystal. (nie wykazują pęcznienia),

• z labilną (ruchomą) siecią krystal. (pęcznienie z wodą i cieczami polarnymi),

• min. mieszanopakietowe (pęcznienie wew. zależne od udziału w str. Pakietów pęczniejących).

Grupa kaolinitu: typ pakietu 1:1. Pakiet el. obojętny (brak postawień diadochowych w w-wie tetraedr. i oktaedr.). Między pakietami działają silne wiązania wodorowe. Na pow. międzypakiet. Nie są przyłączane jony i grupy OH (min. nie pęcznieją, aktywne są jedynie zew. krawędzie pakietów. Min. ma kształt płaskiego prostopadłościanu o grubości 20μm i szerokości 100-500μm. Najmniejsza zdolność wchłaniania wody. Woda może stanowić ok. 90% ich masy.

Grupa montmorillonitu: typ pakietu 2:1. Łatwe podstawienia diadochowe Mg²⁺, Fe³⁺, Zn²⁺. Li²⁺ oraz Si⁴⁺, Al³⁺. Pow. sąsiadujące pakietów są obsadzone przez atomy tlenu, co powoduje słabe więzi między pakietami. W przestrzenie między pakietami mogą łatwo cząsteczki wody i innych cieczy polarnych powodując rozsuwanie pakietów co prowadzi do osłabienia sił międzycząsteczkowych. Min. w kształcie płaskiego prostopadłościanu grubości 1μm i szerokości 200μm. B. duża zdolność wchłaniania wody. Nasiąkliwość wynosi 300-700%. Montmorillonit jest składnikiem bentonitu.

Grupa hydrołyszczyków: (illit, glaukonit) typ pakietu 2:1. Str. analog. Do mik, inny tylko kompleks kationów międzypakietowych (dla glaukonitu Fe³⁺, Fe²⁺, Mg²⁺). Ład. elektr. pochodzi od w-wy tetraedr. i oktaedr., dlatego pakiety są silnie wiązane co uniemożliwia wnikanie cząstek polarnych między pakiety. Kationy międzypakietowe nie są wymienne.

Wł. min ilastych: Najbardziej aktywny el. budujący grunt. Ich obecnośc wpływa na własności i zachowanie gruntów. Obecność min. ilastych wpływa na: ściśliwość, pęcznienie, wodoprzepuszczalność, hydrofilność, zwięzłość.

10. SUBSTANCJA ORGANICZNA: obumarłe szczątki roślinne i zwierzęce zarówno nierozłożone jak i zmumifikowane z wyłączeniem części szkieletowych. Substancja org. Gromadzi się w gruntach na skutek działalności życiowej i obumierania organizmów. W zależności od war. klimat. i biol. subst. org. Może ulec całk. rozkładowi, czyli mineralizacji lub przekształceniu w próchnicę (humifikacji). Próchnica (humus) - najbardziej rozłożona i najaktywniejsza część substancji organicznej. Złożona, koloidalna, amorficzna substancja, w skłąd której wchodzą kwasy: fluorowe, huminowe i kuminy. Skł. chem.: C-58%, O-28%, H-4-5%, popiół-2-8%. Własności subst. org.: gęstość wł. - niewielka (1,25-1,8g/cm³); wysoka hydrofilność - cząstki próchnicy mają ładunek ujemny i są otoczone kationami - duża zdolność wiązania polarnych cząstek wody; wysoka zdolność sorpcyjna - wodór z grup karboksylowych i fenolowych na pow. cząstki próchnicy może być podstawiany innymi kationami.

Obecność subst. org. w gruntach powoduje:

• wzrost wodochłonności,

• wzrost plastyczności,

• wzrost ściśliwości,

• obnożenie wodoprzewodności.

11. ROZDROBNIENIE: Wraz z r. zmieniają się własności gruntów:

• zmniejsza się kąt tarcia wew.,

• zwiększa się pow g.,

Aby ilościowo scharakteryzować rozdrobnienie (dyspersję) szkieletu mineralnego g. wprowadzono poj. pow. właściwej (całkowitej) - S_r [m²/kg] - suma pow. cząstek i ziarn gruntowych odniesiona do 1 g suchej masy. Pow. właściwa zew. - zew. pow. cząstek z pominięciem miedzypakietowych min. ilastych.

12. GAZY W PORACH GRUNTU:

Swobodne - mogą swobodnie przemieszczać się między porami, a zależy jedynie od ciśnienia. Uwięzione - gdy pęcherzyki gazowe uwięzione w przestrzeni porowej.

13. WODA W GRUNTACH:

1. W postaci pary - może w gruntach łatwo się przemieszczać mimo niewielkiej wilgotności. Para przemieszcza się do obszaru o niższej temp.. Para nasycona - taka sama ilośc przechodzi w wodę i w gaz.

2. Woda związana:

- woda silnie związana,

- woda słabo związana.

Na pow. cząstek ilastych ładunki ujemne - do pow. przyłączane są kationy i dipole wody, a do nich znowu dipole wody i inne kationy wody. Największa siła przyciągania - blisko pow. cząsteczki ilastej. W-wa podwójna (podwójna w-wa elektryczna) - w-wa w pobliżu cząstki gruntu, na granicy fazy stałej i ciekłej, gdzie zachodzi stopniowa zmiana wł. jednej fazy w drugą. Obejmuje w-we adsorpcyjną i dyfuzyjną. W. adsorpcyjna (Sterna) - w-wa przylegająca do pow., w której nagromadzone są zaadsorbowane jony lub cząsteczki. Obecne w w. a. jony nadają pow. ładunek elektr. W. a. na c. stałych stykających się z cieczą lub na cząstkach zawieszonych w cieczy porusza się wraz z c. stałym (jedna z przyczyn zjawisk elektrokinetycznych). W. dyfuzyjna (rozmyta, Gouy'a) - jony nagromadzone w pobliżu pow. w-wy dyf. o znaku przeciwnym w stosunku do jonów zaadsorbowanych. Siła przyciągania jonów zależy od od odl. od pow. cząstek. Siła przyciągania dipola wody - 25 000 kg/cm³ - maleje wraz z odległością. Woda kapilarna - 50 kg/cm³. Cechy wody związanej:

• gęstość wł. - 1,2-2,4 kg/cm³ (śr. 2,0 kg/cm³),

• temp. zamarzania - -10--30˚C (kaolinit); -70˚C (montmorillonit).

Pod naprężeniem cząsteczki ilaste zbliżają się do siebie, a w-wka wody cienieje - sprężyste odkształcenie g. ilastych. Woda ta wpływa:

• przepuszczalność (im grubsza w-wa wody tym mniejsza przepuszczalnośc),

• wytrzymałość (im w-wa grubsza tym cząsteczki ilaste są dalej od siebie i ich wytrzym. maleje).

3. Woda wolna:

1. Woda kapilarna (włoskowata) - w mikrokanalikach gruntowych. Powstaje na skutek połączenia pow. w gruncie.

• Zawieszona (infiltruje z pow., bądź opadowa - infiltruje w gruncie)

2. Grawitacyjna - swobodniej przemieszcza się w przestrzeni porowej. Uzależniona tylko od wielkości cieśn..

Machanizm pdciągania kapilarnego: woda w kapilarach podnosi się gdy ciężar słupa wody równoważony jest przez siły napięcia pow., działającego stycznie do pow. menisku.

H_k - wsp. podciągania kapilarnego [cm]; γ_w - ciężar właściwy wody [g/cm³]; σ_np - napięcie pow. [g/cm]; r - promień kapilarny.

4. Woda w stanie stałym: Woda zwiększa o 9% obj. gdy zamarza. Pow. gruntu podnosi się (2,7cm przy 1m). Lód zwiększa wytrzymałośc g. (spaja cząsteczki). Po stopieniu grunt ma inne własności (ściśliwość, ułożenie ziaren).

5. Woda związana chemicznie: Wchodzi w skład wodorotlenków. Zawierają ją wszystkie min. wtórne. Może być z nich wydzielona na skutek podgrzewania, co prowadzi do ich zniszczenia.

14. FIZ. I MECH. WŁAŚCIWOŚCI GRUNTU:

1. Gęstość właściwa: (stos. masy szkieletu g. do jego obj.)

2. 
   Gęstość objętościowa:

3. Gęstość objętościowa szkieletu gruntowego: (stos. suchej próbki do jej obj.)

;
;

4. Wilgotność:

5. Wilgotność optymalna (W_opt): wilg., przy której grunt ma max. zagęszczenie.

6. Wilgotność higroskopijna: wilg. gruntu powietrzno-suchego. Określa ilość wody higroskopijnej.

7. Porowatość całkowita: względna całkowita ilość porów w gruncie.

8. Wsk. porowatości:

;

9. Wsp. porowatości:

10. Porowatość efektywna n_e: charakteryzuje ilość porów kontaktujących się ze sobą.

11. Stopień zagęszczenia:

I_d≤0,33 - luźny

0,33<I_d≤0,67 - średnio zagęszczony

1≤ I_d< 0,67 - zagęszczony

12. Stopień wilgotności:

S_r=0 - suche

0<S_r≤0,4 - mało wilgotne

0,4<S_r≤0,8 - wilgotne

O,8<S_r≤1,0 - nawodnione

13. Stopień plastyczności:

14. Wskaźnik plastyczności: (zależy od frakcji iłowej)

15. KATIONY WYMIENNE: w warstwach tetraedrycznych i oktaedrycznych krzem, glin i magnez mogą być podstawiane przez Al³⁺ Fe³⁺ Cr³⁺ Mg²⁺ Fe²⁺ Zn²⁺ Ni²⁺. Po podstawieniu ogólny ładunek elektryczny może pozostać bez zmian lub pozostaje niedobór ładunku elektrycznego. W przypadku niedoboru ładunku np.Si⁴⁺ podstawiony jest Al.³⁺ wtedy niedobór jest kompensowany przez kationy 1 lub 2 wartościowe atomy Na⁺ K⁺ Ca²⁺ i inne, które wchodzą w przestrzenie międzypakietowe i częsciowo na krawędzie kryształów.

16. PROFIL GLEBOTWÓRCZY: przekrój poprzeczny przez glebę przedstawiający jej warstwy (poziomy) od powierzchni do skały, z której się utworzyła lub na której się rozwinęła - każdy typ gleby ma własny układ warstw w profilu glebowym, zależnie od działający czynników glebotwórczych. -poziom akumulacyjny (gromadzenia, barwa zależna od typu gleby, resztki org., zhumifikowane sub. org.); - poziom eluwialny (wymywania, powst. w procesie bielicowania, jasnoszara barwa, str. rozdzielczo - cząstkowa; - poziom iluwialny (wymywania, zbiera iły koloidalne, zw. próchnicze, barwa rdzawa); -skała macierzysta lub podłoże podścielające.

17. AKTYWNOŚĆ KOLOIDALNA: aktywność gruntów, charakt. wartość powierzchni aktywnej. Aktywne - dobrze sorbujące, pęczniejące, b. drobna frakcja (np.montmorillonit) A=Sp/fr A<0,75 -iły nieaktywne ; 1,25 >A>0,75 iły normalne; A>1,25 iły aktywne;

18. ZAWARTOĆŚ ZAADSORBOWANYCH GAZÓW: zależy od: rodzaju gruntu (im grunt bardziej ilasty, tym większa zdolność absorbcji), wielkości powierzchni aktywnej cząstek gruntu ( im większa tym większa zdolność do przyłączania gazu), wilgotności gruntu (im suchszy tym więcej absorbuje, woda może wypierać gaz).

19. GRUNT BUDOWLANY: część skorupy ziemskiej mogąca współdziałać z obiektem budowlanym, stanowiąca jego element lub służąca jako tworzywo do wykonywania z niego budowli ziemnych.

20. METODA TRÓJOSIOWEGO ŚCINANIA: dla gruntów zwartych i półzwartych; dla twardoplastycznych, dla miękkoplastycznych (tu są rysunki do narysowania).3-osiowe ścinanie pozwala pomierzyć ciśnienie w porach, pozwala na odtworzenie warunków naturalnych.

21. POWIERZCHNIA WŁAŚCIWA (całkowita) (S) [m²/g]: Suma powierzchni cząstek, ziarn gruntowych odniesiona do 1g suchej warstwy. Powierzchnia właściwa zewnętrzna - zew. pow. Cząstek z pominięciem międzypakietowych minerałów ilastych.

22. PĘCZNIENIE GRUNTÓW: Jest to zwiększanie obj. pod wpływem wchłanianej przez grunt wody (tylko g. spoiste). Pęcznienie wew.-krystaliczne związane z wchłanianiem wody do SiO₂ lub hydratacją kationów. Ma b. dużą siłę. Pęcznienie osmotyczne - zachodzi w wyniku różnicy stężeń jonów między cząstkami ilastymi i na zew.. Ma małą siłę, ale jego wielkość jest b. duża, może pochłonąć tyle wody, że grunt przechodzi w zawiesinę. Parametry pęcznienia: wskaźnik pęcznienia:

ε_{p=(h''-h')/h' [%]}

Jest równe max. ciśnieniu normalnemu przyłożonemu na pow. gruntu, aby zmiany wys. próbki były =0. Cieśn.. pęcznienia:

P_c=P_max/F

P_max - max. siła pionowa przeciwdziałająca pęcznieniu; F - pow. pola przekroju próbki.

Wilg. pęcznienia - wilg. po zakończeniu pęcznienia W_k (G. pęczniejące = g. ekspansywne).

23. GRANICE ATTENBERGA: Granice pomiędzy poszczególnymi granicami konsystencji gruntu. Granice konsystencji - wilg. graniczna, przy której grunt przechodzi z jednego stanu do drugiego. Stopień spójności danej subst. = konsystencja. G. skurczu W_s - wilg. graniczna, przy której g. przechodzi ze st. Zwartego do półzwartego. Jest to wilg. w % jaką ma grunt, który pomimo dalszego suszenia nie zmienia obj., a jedynie odcień na pow. na jaśniejszy. G. plastyczności W_p - ze stanu zwartego do plastycznego. Jest to wilg. w % jaką ma grunt, który w czasie kolejnego wałeczkowania zaczyna pękać po osiągnięciu średnicy 3mm. G. płynności W_L - ze stanu plast. do płynnego. Wyznaczana dwoma metodami: Casagrande'a i Wasiliewa. Stopień plastyczności:

Wskaźnik plastyczności: (zależy od frakcji iłowej)

24. OSIADANIE: Grunt zapadowy - g. o strukturze nietrwałej, ulegającej zmianie pod wpływem zawilgocenia, bez zmiany działającego obciążenia (lessy i g. lessopodobne). Lessy w 60-70% zbudowane z kwarcu i skaleni, hornblendy i innych min.. Spoiwem jest CaCO₃ w il. 10-25% łatwo rozp. w wodzie. Lessy posiadają budowę komórkową, co powoduje dużą porowatość (40-60%). Orientacyjne kryterium g. zapadowych:

S_r≤0,6;

S_r - st. wilg.; e_i - wsk. porowatości nat.; e_n - wsk. porowatości na gr. płynności.

Zapadanie zachodzi po wymyciu CaCO₃. Wsp. zapadliwości:

h' - wys. próbki nienaruszonej po stabilizacji odkształceń przy naprężeniu całk. σ; h''- wys. tej próbki przy tym samym naprężeniu, ale po całk. nasyceniu wodą; H₀ - Wys. próbki po stabilizacji odkształceń przy naprężeniu pierwotnym i odp. ciężarowi gruntu na danej głębokości.

• l_mp≤0,02 - g. o str. trwałej (niezapadowej),

• l_mp>0,02 - g. o str. nietrwałej (zapadowe).

25. OD CZEGO ZALEŻY KĄT TARCIA WEW.: Tarcie wew. - opór tarcia przy poślizgu strefowym jednej w-wy gruntu po drugiej. Miarą tarcia jest kąt t. wew. (φ). Zależy od:

• wielkości ziarn gruntu (im większe z. tym większe tarcie),

• im z. lepiej obtoczone, tym tarcie mniejsze,

• im grubsze ziarna tym tarcie wzrasta,

• im wilg. większa tym tarcie mniejsze,

• im większe cieśn. w porach tym mniejsze tarcie,

• im ziarna dalej od siebie, tym tarcie mniejsze.

26. WIETRZENIE CHEMICZNE: Chemiczny rozkład skały przy udziale wody atmosf., powierzchniowej lub gruntowej. Na proces w. składają się: hydroliza, hydratacja, utlenianie, uwęglanie, rozpuszczanie i inne prowadzące do utworzenia nowych zw. chem., minerałów, a w konsekwencji do osłabienia zwięzłości, do jej zmiany w inną skałę lub częściowego albo całkowitego usunięcia.

27. CECHY OSADÓW JEZIORNYCH:

• w-wy zalegają płasko,

• naprzemianległe w-w piasków i w-w mulasto-ilastych,

• duża zaw. CaCO₃ w osadach (15-25%),

• duża ilość osadów org. - namułów,

• osady współczesne słabo skonsolidowane (często luźne).

28. CECHY OSADÓW RZECZNYCH:

• niejednorodne pod wzgl. litolog. i sedyment.,

• w-wy nieciągłe, często tworzą soczewy,

• w-wy nachylone w innych kierunkach,

• poszczególne w-wy mają inny skład granulometryczny,

• utwory słabo zagęszczone, często luźne,

• występowanie g. organicznych,

• mady są b. ściśliwe.

29. CECHY OSADÓW MORSKICH:

• jednorodne, gł. Piaski średnie i drobne,

• osady słabo zagęszczone, często luźne,

• płytko zal. zwierciadło wód podz..

30. EROZJA RZECZNA ZALEŻY OD: Prędkości wody, a ta zależy od spadku, masy wody i tarcia zew. i wew. Tarcie zew. - tarcie cząsteczki wody o brzeg i dno koryta. Zależy od szer. koryta i brzegu rzeki (prostoliniowy, meandrujący). Tarcie wew. - tarcie między poszczególnymi cząstkami wody.

31. SAPROPEL: Szlam gnilny, ciemny osad (muł) tworzący się na dnie zbiorników wodnych wskutek rozkładu martwych szczątków organicznych bez dostępu tlenu i przy współudziale saprobiontów. Wydzielające się podczas reakcji chemicznych gazy oraz brak tlenu uniemożliwiają życie roślin i zwierząt w sapropelu.

32. PODZIAŁ G. DROBNOZIARNISTYCH ZE WZGL. NA DPOISTOŚĆ:

Grunty drobnoziarniste niespoiste:

-piasek gruby (Pr) zawartośc ziaren o średnicy większej niż 0,5 mm wynosi wiecej niż 50%

-piasek średni (Ps) 0,5>=d50>0,25mm

-piasek drobny (Pd) d50=<0,25mm

-piasek pylasty (Ppi) f`p=68-90% f`pi=10-30% f`i=0-2%

Grunty drobnoziarniste spoiste:

-małospoiste (do 10% frakcji iłowej)

*piasek gliniasty (Pg) 60-90% 0-30% 2-10%

*pył piaszczysty (Pip) 30-70% 30-70% 0-10%

*pył (pi) 0-30% 60-100% 0-10%

-średniospoiste

*glina piaszczysta (Gp) 50-90% 0-30% 10-20%

*glina (g)

*glina pylasta (Gpi)

-zwięzłospoiste

*glina piaszczysta zwięzła (Gpz)

*glina pylasta zwięzła (Gpiz)

*glina zwięzła (Gz)

33. GRUNTY ORGANICZNE I ICH PODZIAŁ: g. rodzimy, w którym zawartość części org. (I_om) jest większa niż 2%. G. organiczne:

• skaliste,

• nieskaliste

• g. próchniczy,

• namuły,

• gytie,

• torf.

34. CO NAZYWAMY SANDRAMI: formy powierzchniowe Ziemi, rozległe piaszczyste lub żwirowe równiny wachlarzowatego kształtu, powstałe w wyniku działalności wód lodowcowych

miekkoplastyczny *konsystencja płynna

35. WIETRZENIE:

wietrzenie to rozpad mechaniczny i chemiczny skał pod wpływem czynników zewnętrznych (np. promieniowanie słoneczne, ujemne temp, zamarzanie wód, organizmy roślinne zwierzece w tym bakterie.

Strefa wietrzenia- przypowierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej podlegająca wietrzeniu. Sięga zwykle do poziomu zwierciadła wód podziemnych. Wietrzenie fizyczne- inaczej mechaniczne, rozpad skały pod działaniem powierzchniowych i przypowierzchniowych czynników fizycznych takich jak: zmiany temp skał, ciśnienie wody i lodu w skałach, odprężanie się skał, mechaniczne działanie roślin zwierząt człowieka. Wietrzenie fiz prowadzi do spękania i rozdrobnienia skał, co powoduje zwiększenie powierzchni właściwej gruntu co w konsekwencji intensyfikuje procesy chemicznego wietrzenia na kontakcie woda skała. Wietrzenie chemiczne - chemiczny rozkład skały przy udziale wody atmosferycznej, powierzchniowej lub gruntowej. Na proces wietrzenia składaja się procesy: hydrolizy, hydratacji, utleniania, uwęglanowienia, rozpuszczania prowadzą do utworzenia nowych związków chem. I minerałow, a w konsekwencji do osłabienia zwięzłości skały, do jej zmiany w inną skałe, lub jej częściowego lub całkowitego usunięcia (ługowanie)

36. CHARAKTERYSTYCZNE CECHY WIETRZENIA NA PRZYKŁADZIE GRANITU: Strefa monolitu- znajduje się nad skałą macierzystą nie zwietrzałą. Skały tej strefy bardzo mało różnia się od skał pierwotnych. Wystepuje tutaj słabo widoczne spękania w postaci rys. Skały tej strefy mają nieco mniejszą wytrzymałośc na ściskanie, łatwo pękają wzdłuż powierzchni mikropęknięć. Obserwuje się lekkie zmatowienie skaleni oraz niewielkie żółte plamki wokół blaszki miki. Następujące wartości dopuszczalnych napięć w poziomie posadowienia fundamentów: -dla skał litych, twardych (magmowe, metamorficzne, scementowane osadowe/ 4Mpa -dla skał litych miękkich (margle, opoki kredowe, łupki ilaste, słabo scementowane piaskowce)/ 1Mpa

Strefa bloków- strefa słabo zwietrzała cechują je duże ilości spękań wietrzeniowych (pionowych) oraz spękań pozimych powstałych w skutek odprężenia skał. Spękania te powoduja wydzielanie w skale oddzielonych bloków. Skład mineralny oraz struktura i tekstura pozostaja bez zmian, nie ma (lub niewielkie ilości) minerałów powstających na skutek wietrzenia chemicznego. Cechą charakterystyczną jest duża przepuszczalność szczelinowa. Blaszki miki wykruszają się o skalenie ulegaja drobnym spękaniom. Wartości dop naprężeń w poziomie posadowienia fundamentów: -dla skał litych, twardych \1PMa -dla skał litych miekkich \0,3 Mpa

Strefa gruzu i piasku- strefa ta różni się bardazo od niżej ległej strefy bloków. Dominuja tutaj frakcje drobne i bardzo drobne, bloki skały macierzystej wystepuja w spągowych partiach strefy. Bryła skały znacznie zmieniona na skutek reakcji chem i ich wytrzymałości na ściskanie i ścinanie zwietrzałych brył jest znacznie mniejsza niż strefy niżej, w stos do skały macierzystej może być nawet 100 razy niższa. Z reguły w strefie tej powstaje duza ilośc min ilastych, jednocześnie jest duża ilość min skały pierwotnej. Produkty wietrzenia w tej strefie mogą pozostać na miejscach wietrzenia bądź zostały przemieszczone na skutek wysadzin mrozowych, przemieszczenia grawitacyjnego po stoku. Wodoodpornośc strefy jest niska z uwagi na dużą ilośc min ilastych. Naprężenie dopuszczalne : *z pylasto-ilastymi wypełnieniami 0,1-0,4Mpa *z sypkim piaszczystym wypełnieniem 0,3-0,7 Mpa

Strefa pyłów i pisaków- strefa największego rozchodzenia i najszybszych zmian składu min (duże ilości frakcji iłowej i koloidalnej) W zasadzie brak fundamentów skały macierzystej, min pierwotne stanowia jedynie domieszke miejsce zwietrzeliny. Grunty te cechuje mała wytrzymałość na ścinanie i ściśliwość. Grunty wykazują cechy gruntów spoistych. Wodoprzepuszczalnośc niewielka. Naprężenia dopuszczalne: *0,45 Mpa w stanie zwartym *0 Mpa w stanie zblizonym do granicy płynności.

Gleba...

37.RÓŻNICA MIĘDZY KONSYSTENCJĄ A STANEM:

Konsystencja to stopien spójności, gęstości jakiejs substancji, tylko w przypadku gruntów spoistych. Stan- to podzialw obrębie konsystencji. *konsystencja zwarta-stan:-zwarty -półzwarty *konsystencja plastyczna- stan: twardoplastyczny, plastyczny,

38. ODKSZTAŁCENIA TRWAŁE I PLASTYCZNE:

*Odkształcenia odwracalne to odkształcenia sprężyste spowodowane : -spręzystym odkształceniem ziaren, cząstek lub gruntu -odkształcenia sprężyste wody błonkowej otaczającej ziarna, cząsteczki -ściskanie gazów znajdujących się w przestrzeni porowej

*Odkształcenia trwałe

Sandr - rozległy, bardzo płaski stożek napływowy zbudowany ze żwirów i piasków osadzonych i wypłukanych przez wody pochodzące z topnienia lądolodu. Powstaje podczas regresji lub postoju lądolodu na jego przedpolu.

Grunt budowlany - część skorupy ziemskiej mogąca współdziałać z obiektem budowlanym, stanowiąca jego element lub służąca jako tworzywo do wykonywania z niego budowli ziemnych.

Kationy wymienne - wszystkie kationy mogące podlegać sorpcji oraz zasorbowane przez kompleks sorpcyjny skał, gruntów, gleb, zdolne w określonych warunkach do wymiany z kationami znajdującymi się w wodzie. Każdy kation dla określonych (standardowych) warunków charakteryzuje się określoną energią wymiany wzrastającą ze wzrostem wartościowości i spadkiem wielkości promienia jonowego.

Montmorylonit, montmorillonit, Al2[(OH)2Si4O10]•nH2O, uwodniony hydrokrzemian glinu (zawierać może także żelazo lub magnez). Minerałnależący do grupy minerałów ilastych. Krystalizuje w układzie jednoskośnym, w formie zbitych, drobnołuseczkowych skupień. Barwa biała, żółta, zielona lub szara. Posiada bardzo dobre właściwości adsorbcjiwody.

Odkształcenie plastyczne, odkształcenie trwałe, nie zanikające po usunięciu obciążeń (obciążenie), które je wywołały. Odkształcenie plastyczne może powstać przez poślizg - przesunięcie jednej części kryształu względem drugiej lub poprzez bliźniakowanie - obrót jednej części kryształu względem drugiej w taki sposób, że obie części kryształu przyjmują symetryczne położenie.

Powierzchnia właściwa - parametr skalarny wyrażający wielkość powierzchni substancji (ciała stałego) przypadającej na jego ilość. W zależności od tego jak rozumie się termin ilość substancji spotkać można rozmaite definicje powierzchni właściwej. Najczęściej powierzchnię właściwą definiuje się jako wielkość powierzchni zewnętrznej substancji stałej przypadającej na masę tej substancji :

Tak zdefiniowana powierzchnia właściwa wyrażana jest w m2/kg lub m2/g.

Woda związana chemicznie - występująca w minerałach w postaci grup wodorotlenowych OH-. Usunięcie w.k. z minerału, np. pod wpływem wysokiej temperatury, prowadzi do rozpadu minerału. Uwalnianie w.k. może zachodzić w strefach wpływu procesów wulkanicznych, metamorficznych i plutonicznych.

---