J polski konkurs 2009 wojewódzki model, konkurs polonistyczny

....................................

kod pracy ucznia

WOJEWÓDZKI KONKURS JĘZYKA POLSKIEGO

DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW

Wolność fascynuje i napawa lękiem, dlatego zmusza,

by nasza postawa wobec niej nie była nieokreślona.

ks. J. Tischner

ETAP WOJEWÓDZKI

Drogi Uczniu,

przeczytaj uważnie instrukcję i postaraj się prawidłowo odpowiedzieć na wszystkie pytania testu.

Arkusz liczy 12 stron i zawiera 32 zadania.
Przed rozpoczęciem pracy sprawdź, czy Twój test jest kompletny. Jeżeli zauważysz usterki, zgłoś je Komisji Konkursowej.
Zadania czytaj uważnie i ze zrozumieniem.
Dbaj o czytelność pisma i precyzję odpowiedzi.
Nie używaj korektora.

W przypadku testu wyboru (A,B,C,D) zaznacz prawidłową odpowiedź, stawiając znak X na literze poprzedzającej treść wybranej odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz, błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz znakiem X inną odpowiedź.

Odpowiedzi do pozostałych zadań wpisuj w wyznaczone miejsca
w teście.

Oceniane będą tylko odpowiedzi, które zostały umieszczone
w miejscu do tego przeznaczonym.

Pracuj samodzielnie.

Powodzenia!

Czas pracy:

90 minut

Liczba punktów możliwych

do uzyskania:

Tekst I

- Francuscy filozofowie oświecenia nie zadawalali się teoretycznym określeniem miejsca człowieka w społeczeństwie. Aktywnie walczyli o to, co nazywali „naturalnymi prawami” obywateli. Przede wszystkim chodziło o walkę z cenzurą, czyli o wolność słowa. Zarówno
w dziedzinie religii, moralności, jak i polityki, każdy człowiek powinien mieć zapewnione prawo do swobody myśli i swobodnego wyrażania opinii. Walczono także o zniesienie niewolnictwa i bardziej humanitarne traktowanie przestępców.[...]

- Zasada poszanowania godności człowieka przekształciła się wreszcie w Deklarację Praw Człowieka i Obywatela przyjętą przez francuskie zgromadzenie narodowe w roku 1789.[...]

- Ale nadal wielu ludzi musi walczyć o te prawa.

- Niestety, to prawda. Czy wiesz, że na temat praw naturalnych dyskutowano już w starożytności? Arystoteles zdefiniował prawo naturalne jako działania zgodne z naturą, a nie wbrew naturze. Ale dopiero filozofowie oświecenia pragnęli ustalić pewne prawa należne wszystkim ludziom po prostu z racji tego, że urodzili się ludźmi. To właśnie mieli na myśli, mówiąc o „naturalnych” prawach. Nadal często mówi się o „prawie naturalnym”, które jednak może pozostać w sprzeczności ze stanowionymi prawami danego kraju. Ciągle słyszymy, że pojedynczy ludzie albo całe grupy ludności powołują się na to „naturalne prawo”, buntując się przeciw bezprawiu, niewoli i uciskowi.

Jostein Gaarder, Świat Zofii, Warszawa 1995.

Prawem naturalnym jest prawo do

oświaty.
życia.
pracy.
zrzeszania się.

Z Tekstu I wynika, że prawo naturalne

istnieje niezależnie od praw państwowych.
toleruje przestępczość.
jest zawsze przestrzegane przez państwo.
akceptuje niewolnictwo.

3. Zasada poszanowania godności człowieka przekształciła się wreszcie w Deklarację Praw Człowieka i Obywatela przyjętą przez francuskie zgromadzenie narodowe w roku 1789.

Powyższe zdanie zawiera

sugestię.
opinię.
fakt.
definicję.

4. Przejawem wolności człowieka jest

tolerancja wobec odmiennych poglądów.
dowolność interpretacji prawa.
możliwość swobodnego wyrażania poglądów i opinii.
bezwzględna konieczność podporządkowania się prawom.

5. W wypowiedzeniu: Arystoteles zdefiniował prawo naturalne jako działania zgodne
z naturą, a nie wbrew naturze, podkreślone stwierdzenie to

a) antyteza. b) apostrofa. c) parafraza. d) peryfraza.

Tekst II

Do stolika w kawiarni, przy którym siedział już Profesor Tutka z kilkoma panami, podszedł rejent, prowadząc z sobą człowieka bardzo młodego, niemal chłopca, po czym przedstawił go znajomym: „pozwolą panowie, mój siostrzeniec”. Gdy ktoś spytał chłopca, gdzie stale mieszka, odpowiedział, że w Pacanowie. A gdy zapytujący mruknął:
„a… w Pacanowie…”, młodzieniec, jakby urażony, zaczął mówić:

- Jak powiem, że mieszkam w Pacanowie, każdemu przychodzi na myśl miasto, w którym kują kozy. Należy raz już skończyć z tym głupstwem, z tym idiotycznym twierdzeniem! Kto widział kiedy podkutą kozę?

- No, zapewne, mało kto widział - powiedział jeden z panów - ale… mało kto był w Pacanowie.

- Proszę państwa - mówił zaperzony młodzieniec - ta bzdura powstała stąd, iż przed laty rzeczywiście mieszkała w Pacanowie rodzina kowali, nosząca nazwisko Koza. Byli to bardzo pracowici ludzie i już o świcie słyszało się, że kuli. Mieszkańcy miasta mówili wówczas: „pora wstawać - Kozy kują!”.

- Zapewne… mogło być i tak - powiedział Profesor Tutka - ale…

Profesor Tutka zamyślił się nad czymś i dopiero po chwili zaczął mówić:

- Napisałem niegdyś książkę, w której starałem się prostować rozpowszechnione mniemanie
o różnych stworzeniach. Dowodziłem na przykład, że osioł niesłusznie posądzany jest o tępotę umysłową: nie jest to wprawdzie inteligencja błyskotliwa, olśniewająca, ale osioł to nie kretyn; dałem wiele przykładów świadczących, jak to sympatyczne stworzenie radzi sobie rozsądnie
w trudnych sytuacjach życiowych. […]

I tak proszę panów - mówił Profesor Tutka - wymieniając w swej pracy różne zwierzęta, gady, ptaki i owady, idąc krok za krokiem, rehabilitowałem świnię, podwyższałem żółwia, obniżałem orła, kwestionowałem rzekomy nadmiar namiętności u karalucha, aż zbliżyłem się do ostatniego rozdziału mej książki, w którym dowodziłem, że łabędź przed śmiercią nie śpiewa.

Pracę moją pochwalono nawet w gazetach, a chociaż zadałem sobie wiele trudu, pisano, że czyta się ją lekko. Jako młody wówczas autor łudziłem się, że ludzie po przeczytaniu mojej książki zapamiętają, co tam było napisane i sprostują swe mylne mniemania o tych licznych bestiach. Gdzie tam! To samo na każdym kroku słyszałem, co i przed napisaniem mej książki. […] Profesor Tutka zamyślił się, potem ocknął z zadumy i powiedział:

- Proszę panów - dlaczego o tym mówię? Otóż chcę powiedzieć człowiekowi młodemu, rodem
z Pacanowa, że nic nie pomoże… Gdy coś przylgnie do bestii, człowieka czy jakiegoś miasta, nie pomogą żadne wyjaśnienia. A więc, drogi chłopcze, niech pan wierzy człowiekowi doświadczonemu: dopóki istnieć będzie sławny Pacanów, będą tam kuli kozy. Powiem więcej: nie będzie Pacanowa - jeszcze tam będą kuli kozy.

Jerzy Szaniawski, Profesor Tutka o kozach w Pacanowie, w: Profesor Tutka, Kraków-Wrocław 1985.

6. Powyższy tekst jest

esejem.
opowiadaniem.
reportażem.
opisem.

7. Gdy coś przylgnie do bestii, człowieka czy jakiegoś miasta, nie pomogą żadne wyjaśnienia. Profesor Tutka, wypowiadając te słowa, myślał o

wrogości.
pogardzie.
stereotypach.
antypatii.

8. Szyk przestawny zastosowano w wypowiedzeniu.

Profesor Tutka zamyślił się.
Rodzina kowali nosząca nazwisko Koza.
Napisałem niegdyś książkę.
Chcę powiedzieć człowiekowi młodemu.

9. Wyjaśnij znaczenie podanych zwrotów i wyrażeń.

każdy kot chadza własnymi drogami - .............................................................................
psia wierność - .................................................................................................................
ptasi móżdżek - ................................................................................................................
być żmiją - ........................................................................................................................

10. Użyj w zdaniu frazeologizmu „łabędzi śpiew” tak, by oddać jego znaczenie.

.......................................................................................................................................................

11. Podany fragment przekształć na mowę zależną.

Profesor Tutka zamyślił się nad czymś i dopiero po chwili zaczął mówić:

- Napisałem niegdyś książkę, w której starałem się prostować rozpowszechnione mniemanie o różnych stworzeniach.

...…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………....................

12. Czy opinia na czyjś temat, często niemająca nic wspólnego z rzeczywistością, może być przyczyną nietolerancji? Wyraź swoje zdanie (2-3 zdania) na ten temat i poprzyj je odpowiednim przykładem z literatury.

...………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………....................................................................................................................................................................................

Tekst III

Dlaczego nie mówimy o tym, co nas boli otwarcie
Budować ściany wokół siebie - marna sztuka
Wrażliwe słowo, czuły dotyk wystarczą
Czasami tylko tego pragnę, tego szukam

Na miły Bóg,

Życie nie po to tylko jest, by brać
Życie nie po to, by bezczynnie trwać
I aby żyć siebie samego trzeba dać

Problemy moje, twoje, nasze, polityka
A przecież każdy włos jak nasze lata policzony
Kto jest bez winy niechaj pierwszy rzuci kamień, niech rzuci
Daleko raj, gdy na człowieka się zamykam

Na miły Bóg,

Życie nie po to tylko jest, by brać
Życie nie po to, by bezczynnie trwać
I aby żyć siebie samego trzeba dać

Stanisław Sojka, Tolerancja, w: Złota Kolekcja, EMI 2005.

13. Na jakie zachowania ludzkie wskazuje osoba mówiąca w wierszu? Podkreśl właściwe sformułowania.

fałsz, zamknięcie w sobie, optymizm, samotność, egoizm, strach, bezczynność

14. Co, według podmiotu lirycznego, wystarczy człowiekowi, by poczuł się szczęśliwy
i akceptowany? Nie cytuj.

........................................................................................................................................

15. Wypowiedzenie: niechaj pierwszy rzuci kamień, niech rzuci jest przykładem

a) powtórzenia. b) epitetu. c) hiperboli. d) porównania.

16. Z refrenu wiersza wypisz anaforę i napisz, jaką funkcję pełni ona w utworze?

........................................................................................................................................

17. Podaj trzy przykłady motywów biblijnych, które można odnaleźć w wierszu.

........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

18. Dlaczego wiersz nosi tytuł Tolerancja? Odpowiedzi udziel w 2-3 poprawnych zdaniach.

........................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

19. Przymiotnik kamienny

stopniuje się regularnie.
stopniuje się nieregularnie.
stopniuje się opisowo.
nie stopniuje się.

20. Podane cechy przyporządkuj postaciom literackim.

bierny, zamknięty w sobie, oportunista ...Jack
ceni własne życie, posłuszna, rozważna ...Zofia Amundsen
odpowiedzialny, przewidujący, opanowany ...Ralf
okrutny, pedantyczny, rasista ...profesor Sonnenbruch
przewrotny, podstępny, arogancki ... Willi Sonnenbruch
ciekawa, dociekliwa, odważna ...Ismena

Tekst IV

Póki mi tchu starczy, póki sił, bezwarunkowo nie przestanę filozofować i was pobudzać, i pokazywać drogę każdemu, kogo tylko spotkam, mówiąc, jak to zwykle, że ty, mężu zacny, obywatelem będąc Aten, miasta tak wielkiego i tak sławnego z mądrości i siły, nie wstydzisz się dbać i troszczyć o pieniądze, abyś ich miał jak najwięcej, a o sławę, o cześć, o rozum i prawdę,
i o duszę, żeby była jak najlepsza, ty nie dbasz i nie troszczysz się o to?[...]

Dla tych paru, a bardzo już niewielu lat, będziecie, obywatele, osławieni i kto tylko zechce, będzie mógł miasto hańbić, żeście zabili Sokratesa, mędrca. Bo będą o mnie mówili, że jestem mędrcem, jakkolwiek nim nie jestem, ci, którzy zechcą wam uwłaczać.[...]

Jeżeli sądzicie, że zabijając ludzi powstrzymacie kogoś od tego, żeby was nie ganił i nie łajał, że nie żyjecie jak należy, to nie widzicie rzeczy, jak należy. Bo pozbywać się tego w taki sposób, jak wy, to ani podobna, ani to pięknie; najłatwiej i najpiękniej nie gnębić drugich, ale samemu nad sobą pracować, żeby być możliwie jak najlepszym.[...]

Platon, Obrona Sokratesa, Warszawa 1982.

21. Mówcą, który przemawia do obywateli Aten, jest

Platon.
nieznany retor.
Sokrates.
anonimowy mieszkaniec Aten.

22. Według Sokratesa moralnie postępuje tylko ten, kto

nie prześladuje innych i pracuje nad sobą.
nie gnębi innych.
nie gani i nie łaje ludzi.
nie filozofuje.

23. Sokratesa interesowała moralność, dlatego niepotrzebna była mu wiedza o tym, co

dobre - złe.
estetyczne - nieestetyczne.
sprawiedliwe - niesprawiedliwe.
etyczne - niemoralne.

24. Wyrazy zestawione ze sobą w poleceniu 23, są

homonimami.
synonimami.
wyrazami pokrewnymi.
antonimami.

25. Retoryka to sztuka pięknego mówienia i komponowania tekstu, dlatego przemówienie powinno być pozbawione

jasności przesłania.
wiarygodności.
frazesów.
zwięzłości.

26. Z Tekstu IV wypisz dwa środki językowe, które są charakterystyczne dla przemówienia i nazwij je.

Nazwa środka językowego

Przykład

27. Uzupełnij podane zdania wielką lub małą literą (zostały one podane w nawiasach),
a następnie sformułuj zasadę ortograficzną regulującą pisownię podanych wyrazów.

Mój przyjaciel, (r) ...zymianin, pasjonuje się historią starożytnych (r) ...zymian.

Urodziłem się w Atenach, jestem więc (a) ...teńczykiem.

Młodzi (a) ...teńczycy gromadzili się wokół Sokratesa, by prowadzić z nim dysputy filozoficzne.

..........................................................................................................................................................

28. Antygona prowadzona na śmierć za pogrzebanie brata wypowiada słowa:

ANTYGONA

Oto mnie wiodą w bezzwłocznym pochodzie

Ku samotnemu grobowi.

Patrzcie na księżnę ostatnia z Teb królów,

W ręce siepaczy ujętą,

Ile mąk ona, ile zniosła bólów

Za wierną służbę i świętą.

Jak bohaterka ocenia swój czyn? Odpowiedzi udziel w formie zdania złożonego
z podrzędnym dopełnieniowym.

29. Antygona i Sofokles prezentowali podobne postawy wobec życia. Podaj dwa argumenty potwierdzające tę tezę.

1. .....................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

30. Który związek wyrazowy odnosi się przede wszystkim do wolności jednostki?

Wywalczenie suwerenności.
Uzyskanie niezawisłości.
Odzyskanie niepodległości.
Zachowanie samodzielności.

31. Przyporządkuj podanym niżej stwierdzeniom kategorie prawdy lub fałszu, wpisując w kratki litery P (prawda) lub F (fałsz).

Lp.	*Antygona* Sofokles	Cechy dramatu	*Niemcy* L. Kruczkowski
1.		podział na akty i sceny
2.		występowanie Chóru
3.		jedność czasu, miejsca i akcji
4.		tekst główny i poboczny
5.		brak narratora

32. Napisz list otwarty skierowany do rówieśników, w którym odniesiesz się do słów księdza Józefa Tischnera: Wolność fascynuje i napawa lękiem, dlatego zmusza,

by nasza postawa wobec niej nie była nieokreślona. W swojej pracy odwołaj się do dwóch przykładów zaczerpniętych z lektur konkursowych.

Twoja praca nie może być krótsza niż 2/3 przewidzianej objętości.

..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Brudnopis

..........................................................................................................................................................

Wojewódzki Konkurs Języka Polskiego 2008/2009

Strona 1 z 12