J polski konkurs 20108 rejonowy, konkurs polonistyczny

....................................

kod pracy ucznia

WOJEWÓDZKI KONKURS JĘZYKA POLSKIEGO

DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW

Przeszłość - jest to dziś, tylko cokolwiek dalej

ETAP REJONOWY

Drogi Uczniu,

przeczytaj uważnie instrukcję i postaraj się prawidłowo odpowiedzieć na wszystkie pytania testu.

Arkusz liczy 12 stron i zawiera 34 zadnia.
Przed rozpoczęciem pracy sprawdź, czy Twój test jest kompletny. Jeżeli zauważysz usterki, zgłoś je Komisji Konkursowej.
Zadania czytaj uważnie i ze zrozumieniem.
Dbaj o czytelność pisma i precyzję odpowiedzi.
Nie używaj korektora.

W przypadku testu wyboru (A,B,C,D) zaznacz prawidłową odpowiedź, stawiając znak X na literze poprzedzającej treść wybranej odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz, błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz znakiem X inną odpowiedź.

Odpowiedzi do pozostałych zadań wpisuj w wyznaczone miejsca w teście.

Oceniane będą tylko odpowiedzi, które zostały umieszczone
w miejscu do tego przeznaczonym.

Pracuj samodzielnie.

Powodzenia!

Czas pracy:

90 minut

Liczba punktów możliwych

do uzyskania:

TEKST I

Wspominaliśmy […] o obowiązku pogłębiania swojej wiedzy o ojczyźnie; jest to obowiązek istniejący niezależnie od celów samowychowawczych - ale zasada zobowiązująca nas do potęgowania cnoty patriotyzmu daje tej normie nową postawę. A mianowicie rządzi tu zasada […]; niczego nie można pragnąć, jeśli się go nie zna. […].

Aby jednak poznanie ojczyzny dało pożądany wynik, musi być poznaniem wielkich i pięknych stron jej dziejów i kultury. Toteż nacisk musi być położony na te właśnie strony. Jakaż korzyść może przyjść naszemu patriotyzmowi np. ze studium hańby Targowicy¹ albo klęski pod Piławcami²? Co za pożytek dać może badanie rozwiązłego życia tego czy innego znakomitego skądinąd człowieka przeszłości? Natomiast poznanie arcydzieł naszego piśmiennictwa, życiorysów naszych wielkich żołnierzy i świętych, przebiegu wielkich kampanii z czasów świetności Rzeczypospolitej, będzie pokarmem dla uczucia patriotycznego, a pośrednio dla samej cnoty patriotyzmu.

Nabywanie wiedzy o ojczyźnie winno więc być planowane i kierowane jasno nakreślonym celem, którym jest poznanie jej świetności.

(Józef Bocheński O patriotyzmie)

Targowica¹ - związek zawarty w 1792 r. przez grupę polskich magnatów. Targowiczanie chcieli przy pomocy Rosji uniemożliwić realizację reformy Sejmu Czteroletniego i unieważnić Konstytucję 3 Maja.

Piławce² - miejsce klęski wojsk polskich w 1648 r. w bitwie z Tatarami i Kozakami; przyczyną klęski była zdrada polskich dowódców.

Tekst J. Bocheńskiego ma charakter:

powiadamiający
refleksyjny
namawiający
pouczający

Józef Bocheński, znany filozof, stawia w tekście kilka tez na temat historii. Wypisz jedną z nich.

…………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

Czy chciałbyś uczyć się historii Polski wg zaleceń przedstawionych w tekście? Sformułuj tezę i podaj dwa argumenty popierające twoje stanowisko. Weź pod uwagę możliwe korzyści oraz straty płynące z tak pojmowanej nauki.

……………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

Rzeczpospolita to:

wyraz niepodzielny słowotwórczo
zestawienie
złożenie
zrost

TEKST II

Nie Bóg stworzył p r z e s z ł o ś ć, i śmierć, i cierpienia,
Lecz ów, co prawa rwie;
Więc - nieznośne mu dnie;
Więc, czując złe, chciał odepchnąć s p o m n i e n i a !

Acz nie byłże jak dziecko, co wozem leci,
Powiadając: "O! dąb
Ucieka!... w lasu głąb..."
- Gdy dąb stoi, wóz z sobą unosi dzieci.

Przeszłość - jest to dziś, tylko cokolwiek dalej:
Za kołami to wieś,
Nie jakieś tam coś, gdzieś,
Gdzie nigdy ludzie nie bywali!...

(Cyprian Kamil Norwid Przeszłość)

Wiersz Przeszłość Cypriana Kamila Norwida to liryka:

bezpośrednia
pośrednia
zwrotu do adresata
opisowa

6. Zdaniem podmiotu lirycznego historię tworzy:

człowiek
Bóg
s p o m n i e n i a
dziecko

7. W wierszu nie ma rymów:

męskich
żeńskich
krzyżowych
okalających

8. Słowo „s p o m n i e n i a” w wierszu to:

homonim
archaizm
synonim
antonim

9. Głoska w opuszczona w wyrazie „s p o m n i e n i a” jest:

dźwięczna, twarda, ustna
dźwięczna, twarda, nosowa
bezdźwięczna, miękka, ustna
dźwięczna, miękka, nosowa

10. Na losy wielu bohaterów literackich ma wpływ przeszłość i ich udział w wydarzeniach historycznych. Uzupełnij tabelę:

Tytuł utworu, autor	Bohater	Wydarzenia lub procesy historyczne
Kamienie na szaniec Aleksander Kamiński
Krzyżacy Henryk Sienkiewicz
Latarnik Henryk Sienkiewicz
Syzyfowe prace Stefan Żeromski
Pan Tadeusz Adam Mickiewicz

TEKST III

6 I 1954, środa

Dziwna jest sprawa z tymi Herodami. Gdy przesadzą w swej nienawiści, stają się apostołami sprawy, którą zwalczają. Herod pierwszy uwierzył w „Króla Żydowskiego”. Zrobił mu potężną propagandę w całej Jerozolimie. […] Niewiara ma swój sens: nie tylko w tym, że ujawnia słabsze mózgi o nędznej pojemności, niezdolne ogarnąć Boga, ale przede wszystkim w tym, że jest zachętą do wysiłku myślowego, do szukania Prawdy, do wnikliwości, niepokoju.

18 III 1954, czwartek

Otrzymałem dziś część książek, podanych na liście z 4 III br., oraz sutannę, o którą nie prosiłem. Święty Józef, ku czci którego dziś ukończyliśmy nowennę, wsparł nas swoją dobrocią.

17 IV 1954, Wielka Sobota

Po porannej Mszy świętej zapanował u nas stan świąteczny. Przygotowywaliśmy się wczoraj, spędzając większość czasu w kaplicy. Dziś o godzinie 18.00 przyszedł komendant i przyniósł dwie wielkie paczki nadesłane z Miodowej oraz list od Ojca. List nosi datę 3 IV 1954 r. i jest w 3 miejscach powycinany i posklejany. Zapytałem pana komendanta, co to ma znaczyć. Odpowiedział: „Wycięte nie jest dozwolone wiedzieć”. Wygląda to, jak gdyby ktoś żywcem wyciął z człowieka to, co najcenniejsze, co najbardziej upragnione. Resztki listu brzmią:

„Synu mój Ukochany![Wycięte]. Myślami zawsze jesteśmy z Tobą, a modlitwy nasze płyną ustawicznie do stóp Pana za Ciebie i o Ciebie. […]”

(Ksiądz Prymas Stefan Wyszyński Zapiski więzienne)

11. Zapiski więzienne Księdza Prymasa Stefana Wyszyńskiego nie obejmują:

opisu wydarzeń codziennych
korespondencji z rodziną
rozważań duchowo - modlitewnych
rozważań na temat własnej twórczości literackiej

12. Na podstawie tekstu oraz swojej wiedzy wpisz „X” do właściwej kolumny.

Lp.	Stwierdzenie	Prawda	Fałsz
1.	Dziennik jest rodzajem literackim.
2.	Występuje narracja pierwszoosobowa.
3.	Szereg zapisów dotyczących rozmaitych, aktualnych problemów i tematów związanych ściśle z bieżącą sytuacją autora.
4.	Opowiadanie o zdarzeniach z pewnego dystansu czasowego.
5.	Wyrażanie przekonań i przyjmowanie wobec wydarzeń postawy będącej wynikiem głębszych przemyśleń.
6.	Spontaniczna reakcja na wydarzenia. Zapisywanie na gorąco rodzących się myśli i uczuć.
7.	Regułą jest chronologiczne prezentowanie wydarzeń.
8.	Zróżnicowanie zapisów pod względem formy wypowiedzi.

13. Po porannej Mszy świętej zapanował u nas stan świąteczny.

Poprawny szereg dotyczący rozbioru logicznego zdania zawiera podpunkt:

podmiot, okolicznik, przydawka, orzeczenie, dopełnienie, okolicznik, przydawka
przydawka, okolicznik, przydawka, orzeczenie, dopełnienie, podmiot, przydawka
przydawka, podmiot, przydawka, orzeczenie, okolicznik, dopełnienie, przydawka
przydawka, podmiot, przydawka, orzeczenie, okolicznik, dopełnienie, przydawka

14. Znak interpunkcyjny […] oznacza:

przerwanie toku mówienia
wprowadzenie wyrazu nieoczekiwanego przez czytelnika
informację o przypisie
opuszczenie fragmentu cytowanego tekstu

15. Odwołując się do wiedzy o gatunkach filmowych, podaj po jednym argumencie uzasadniającym prawdziwość poniższych stwierdzeń:

Film Andrzeja Wajdy Pan Tadeusz to film historyczny.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Film Pawła Komorowskiego Syzyfowe prace to film fabularny.

Film Teresy Kotlarczyk Prymas. Trzy lata z tysiąca to dramat psychologiczny.

16. Jakie środki artystyczne można rozpoznać w zdaniach:

Była zaś taka niezmierna zwycięska siła w tych głosach i w tej pieśni, jakby naprawdę grzmoty poczęły się roztaczać po niebie. Zadrżały kopie w rękach rycerzy, zadrżały chorągwie, zadrżało powietrze, zakolebały się gałęzie w boru, a zbudzone echa leśne jęły odzywać się w głębinach i wołać, jakby powtarzać jeziorom i łęgom, i całej ziemi jak długa i szeroka:

Zyszczy nam, spuści nam

Kiryjelejzon!...

(Henryk Sienkiewicz Krzyżacy)

epitety i apostrofę
peryfrazę i animizację
porównania i personifikację
kontrast i metaforę

17. Wypisz z tekstu po jednym przykładzie czasownika w formie:

osobowej (3 osoba, lp., rodzaj nijaki)- ……………………………………..

bezokolicznika -……………………………….

imiesłowu przymiotnikowego -……………………………..

18. Wskaż szereg zawierający terminy związane z epiką:

akcja, wątek, epilog, prolog, zdarzenie
intryga, akcja, prolog , epilog, odsłona
prolog, intryga, akcja, epilog, wers
epilog, akt, intryga, akcja, scena

TEKST IV

Buchnął dźwięk, jakby cała janczarska kapela

Ozwała się dzwonkami, z zelami, z bębenki.

Brzmi Polonez Trzeciego Maja! - Skoczne dźwięki

Radością oddychają, radością słuch poją,

Dziewki chcą tańczyć, chłopcy w miejscu nie dostoją -

Lecz starców myśli z dźwiękiem w przeszłość się uniosły,

W owe lata szczęśliwe, gdy senat i posły

Po dniu Trzeciego Maja w ratuszowej sali

Zgodzonego z narodem króla fetowali;

Gdy przy tańcu śpiewano: Wiwat król kochany!

Wiwat Sejm, wiwat Naród, wiwat wszystkie Stany!

(Adam Mickiewicz Pan Tadeusz)

19. Z powyższego tekstu wynika, że uchwalenie Konstytucji 3 Maja było wydarzeniem:

tragicznym
mało znaczącym
radosnym
obojętnym

20. Epopeja Pan Tadeusz Adama Mickiewicza należy do:

epiki
liryki
dramatu
to gatunek synkretyczny

21. Z przytoczonego fragmentu Pana Tadeusza Adama Mickiewicza wypisz co najmniej cztery rzeczowniki, które mają związek z muzyką:

22. Z powyższego tekstu wynika, że muzyka:

przeznaczona jest wyłącznie do tańca
nie może istnieć bez śpiewu
może „opowiadać” historię
wzrusza, ale „nie opowiada” żadnych wydarzeń

TEKST V

- Jak co dzień, proponujemy

- i raz, i dwa, i trzy - otworzyć okno.

Kilka głębokich wdechów. I pierwsze ćwiczenie:

skłony do przodu. Proszę nie usztywniać

kręgosłupa. I raz, i dwa, i trzy.

Głęboko proszę. Taak. Do samej ziemi.

I jeszcze raz. Ta umiejętność

- i raz, i dwa, i trzy - może się przydać.

A teraz szybkie skłony w bok. Jakby uniki.

Jakbyśmy chcieli po prostu uniknąć

spoliczkowania. I raz, i dwa. W lewo.

W prawo. Taak, doskonale. Teraz proszę przysiad.

Przykucamy, sprężając się jakby do skoku.

Jakbyśmy chcieli skoczyć do gardła oprawcy.

I raz, i dwa, i trzy. Lecz oczywiście

nie skaczemy. Proszę pozostać w przysiadzie

i wstawać powoli. I na zakończenie

schylamy kilkakrotnie głowę: to wyrabia

giętkość karku. I raz, i dwa,

i trzy.

(Stanisław Barańczak N.N. uprawia gimnastykę poranną¹)

N.N. ¹ - bohater cyklu wierszy S. Barańczaka, żyje w rzeczywistości PRL-u; N.N. to określenie osoby anonimowej.

23. Dokończ zdanie:

Sytuacja przedstawiona w wierszu S. Barańczaka to

w znaczeniu dosłownym …………………………………………………………….

w znaczeniu przenośnym ……………………………………………………………

24. Wypisz z wiersza fragment mówiący o uczuciu buntu podmiotu lirycznego wobec rzeczywistości:

…………………………………………………………………………………………………

25. Połącz podane związki frazeologiczne z ich przenośnym znaczeniem:

nie ulegać komuś, upokorzyć kogoś, kłaniać się nisko, narażać się dla kogoś

zginać grzbiet - ………………………………………………

mieć sztywny kark - ………………………………………….

zgiąć czyjś kark - …………………………………………….

TEKST VI

Człowiek głodny nie filozofuje, gotów jest zrobić wszystko, aby zdobyć dodatkową łyżkę strawy. Toteż fascynacja normą była nie tylko przywilejem ludzi wolnych, którzy ją ustalili, ale i najprostszym nakazem instynktu życia niewolników, którzy ją wypełniali. W brygadach pracujących zespołami po trzech lub czterech więźniów najgorliwszymi stróżami normy byli sami więźniowie, gdyż normy obliczało się również zespołowo, dzieląc je przez ilość pracujących. W ten sposób znikało poczucie solidarności więziennej, ustępując miejsca nieprzytomnej pogoni za procentami.

Niewykwalifikowany więzień, który znalazł się w zgranym zespole robotników, nie mógł liczyć na żadne względy; po krótkiej walce musiał ustąpić, przenosząc się do zespołu, w którym często jemu z kolei przypadało doglądać słabszych towarzyszy.

Było w tym wszystkim coś nieludzkiego, coś łamiącego bezlitośnie jedyną więź łączącą, zdawałoby się, więźniów w sposób naturalny - ich solidarność w obliczu prześladowców.

(Gustaw Herling - Grudziński Inny świat)

26. W realiach łagru (obóz sowiecki) nie ma miejsca dla:

karności
życzliwości
bezkompromisowości
posłuszeństwa

27. Wyjaśnij celowość użycia w tytule utworu Gustawa Herlinga - Grudzińskiego

słowa inny. Użyj zdania złożonego.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

28. Który akapit tekstu Gustawa Herlinga - Grudzińskiego jest ilustracją sformułowania z wiersza S. Barańczaka to wyrabia giętkość karku.

pierwszy
drugi
trzeci
żaden akapit

Nawiązując do wiedzy zdobytej dzięki tekstom Prymasa S. Wyszyńskiego, G. Herlinga - Grudzińskiego, G. Orwella, wybierz definicję totalitaryzmu:

system organizacji państwa charakteryzujący się ingerencją władz we wszystkie dziedziny życia oraz sprawowanie nad nimi całkowitej kontroli
ustrój polityczny, w którym władza należy do ludu
państwo, w którym władza zwierzchnia należy do jednej osoby i sprawowana jest dożywotnio
ustrój państwowy oparty na nieograniczonej władzy monarchy

30. Narysuj wykres zdania i zaznacz poprawną odpowiedź:

Człowiek głodny nie filozofuje, gotów jest zrobić wszystko, aby zdobyć dodatkową łyżkę strawy.

zdanie dwukrotnie złożone
zdanie złożone podrzędnie
zdanie wielokrotnie złożone
zdanie pojedyncze rozwinięte

31. Nazwij części mowy

Wyraz	Część mowy
głodny
nie
wszystko
aby

32. Dopisz wskazane formy rzeczowników:

totalitaryzm - Msc. lp. ………………………

demokracja - D. lp. …………………………

idea - D. lp. -………………………………..

Rzeczpospolita - N. lp. …………………….

33. Folwark zwierzęcy G. Orwella to powieść przedstawiającą komunizm i będąca ostrzeżeniem przed totalitaryzmem. Pisarz, przedstawiając bohaterów, wykorzystał:

metaforę
symbol
kontrast
alegorię

34. Z pozycji bohatera literackiego (uczestniczącego w wydarzeniach historycznych) napisz kartkę z pamiętnika, którą będzie można zakończyć słowami C. K. Norwida: Przeszłość - jest to dziś, tylko cokolwiek dalej.

Twoja praca nie może być krótsza niż 1/2 przewidzianej objętości.

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Brudnopis

.......................................................................................................................................................

Wojewódzki Konkurs Języka Polskiego 2007/2008