UCZENIE SIĘ

Uczenie się- zakres informacji, których ktoś chce się nauczyć. Rzeczywiście jest to szeroki proces, w którym człowiek poznaje rzeczywistość. Ogólnie jest czymś dobrym.

Myślenie twórcze dotyczy nie tylko wybitnych ludzi

40% twórczych

-----------------------------------uczniowie w szkole

60% nietwórczych

90% twórczych

-----------------------------------dzieci przed pójściem do szkoły

10% nietwórczych

BARIERY UCZENIA SIĘ- MYŚLENIA TWÓRCZEGO:

1. antykreatywne przekonanie- „ja i tak nie jestem twórcą”

- może być wzmocnione przez procesy edukacyjne- zjawisko wygaszającej obecności mistrza- obecność naszym zdaniem osoby bardziej kompetentnej

- rozwiązaniem jest praca w małych zespołach, bez ingerencji nauczyciela

2. antykreatywne ideologie- jest to społeczne niskie ocenianie cech lub zadań prowadzących do twórczości

- niska ocena zabawy jako twórczości społecznej

Zabawa a praca- co jest bardziej wartościowe?

Kiedy wysoko cenimy pracę to nisko zabawę.

Pierwsza faza w myśleniu twórczym związana jest z zabawą.

- moment rozbawienia- sprawia, że myślimy i jesteśmy bardziej twórczy

- przełamywanie tabu zahamowań prowokuje do twórczego myślenia

- szkoła- brak śmiechu, nadmierna schludność

szkoła behawiorystyczna- instytucja poważna

fizyka- praca badawcza, zabawa

- elementy zabawy, ułatwiają wytwarzanie pomysłów, humor na zajęciach pomaga w uczeniu się, powaga w weryfikowaniu

3. emocjonalne koszty twórczości

Zajęcia twórcze to coś przyjemnego, ale prowadzi często do relatywnych uczuć: indywidualizm, co prowadzi do samotności, poczucie ryzyka

- minimalizowanie porażki: osłoda niepowodzenia, brak krytyki negatywnej, drobne korekty

- wsparcie akceptacją- podziw, zrozumienie, poparcie odwagi

4. konkurencyjne motywy

Dla akceptacji, przetrwania, pieniędzy, brak czasu, nietolerancja, te motywy, powodują, że nie podejmujemy myślenia twórczego

myślenie jest zastąpione stereotypami

5. nie dostrzeganie celów myślenia twórczego- „ślepota na problemy”

- niezdolność do zadawania pytań

- niezdolność problematyzowania- „ślepota na problemy”

- nie potrafimy dostrzec innych punktów widzenia, nie chce nam się szukać

- wprowadzenie nieprzewidywalności

- nie uczy nas się tego (dzieci pytają o wszystko, z czasem to zamiera)

- pyta tylko nauczyciel

- szukanie a nie rozwiązywanie pytań

- stawianie pytań- uczenie się filozofowania

6. lansowanie wiedzy jałowej

Pod względem twórczym to zawsze jakaś wiedza. Myślenie twórcze nie ma „pola do popisu”. Wiedza jałowa = wiedza statyczna, ma charakter oznajmujący („Jest tak”), nie przedstawia się przeciwstawnych teorii, kontrowersji

- wiedza bez perspektyw rozwojowych- nie pokazuje się błędów i tego czego jeszcze nie wiemy

- wyrażanie wiedzy mało kreatywnym i słownikowym językiem

- mała implikatywność- zbiór teorii bez możliwości praktycznego jej wykorzystania

7. dogmatyzm

Przywiązanie do głoszonych poglądów, autorytetów, głuchy na argumenty, trudności w zmianie poglądów, liczy się „mistrz”.

- brak myślenia twórczego, bo to złamałoby dotychczasowe przekonania

- myślenie twórcze, wyklucza dogmatyzm

- wąskie źródło osób modyfikujących

- sposób wyznawania (nie jak, ale co myślimy)

Zmiękczanie autorytetu, pokazywanie, że jest się tylko człowiekiem, zwiększa szansę walki z dogmatyzmem.

8. konserwatyzm

Tradycyjność poglądów (ludzie nie zmieniają poglądów, bo taka jest tradycja)

- tradycja to świętość

- brak modernizmu

9. egocentryzm- obawa przed małością naszego dzieła

- strach przed tym, że to co zaczynamy tworzyć nas skompromituje (to nie dzieło wypadnie źle, tylko „ja”)

- wzmacnianie ego- oddzielenie siebie od dzieła

- brak etykiet

- brak negacji ucznia, ewentualnie dzieła

10. niecierpliwość poznawcza

mechanizm, w którym chcemy jak najszybciej uzyskać ostateczną odpowiedź.

Problemy: zbieżne- konwergencyjne, z jednym poprawnym rozwiązaniem

rozbieżne- dywergencyjne, wiele poprawnych rozwiązań

- oczekiwanie, że problem będzie zbieżny

- dominacja problemów zbieżnych

- dominacja pseudo problemów

Rozwiązanie- wprowadzenie problemów dywergencyjnych

„co by było gdyby”- tworzenie kontr historii, historii alternatywnych

- różne drogi dojścia do problemu: wspieranie samego procesu twórczego; dawać zadania bez rozwiązania.

11. Nie tolerowanie mglistych celów (zmniejszają one ślepotę na problemy)

- cele te sprawiają, że stajemy się twórczy

- osoby twórcze, nie lubią ładu (wprowadzają swój własny ład)- zbytnie uporządkowanie, nie sprzyja twórczości

- mglisty cel- wiemy, że chcemy coś osiągnąć, ale nie wiemy dokładnie co i jak to zrobić

- nauczyć ludzi tolerancji mglistych celów

- ludzie, którzy źle znoszą sytuacje mgliste, wolą wiedzieć na czym stoją

12. Konformizm- myślenie konformistyczne.

- nonkonformizm- odpryski twórczości, przeciwieństwo konformizmu

- sztywność zachowań

- uleganie wzorcom myślenia

- pranie mózgu

- szkoła dziś eksponuje kolektywne myślenie (tak samo myślą, dochodzą do tego samego rezultatu)

- nonkonformizm na opak- zawsze przeciw, nieważne o co chodzi, z potrzeby chronienia naszego „ego”.

13. Rywalizacja.

- osłabia generowanie problemów twórczych

- może sprzyjać twórczości, jeżeli ludzie są specjalistami od czegoś, mają wiarę w to co robią

- im młodszy, słabszy uczeń, tym mniej pomysłów, czuje się zagrożony

- chęć zwycięstwa w rywalizacji przysłania cel zadania

- każdego należałoby nagrodzić

14. Warunkowanie sprawcze

- stosowanie wzmocnień pozytywnych (też uniknięcie kary) i negatywnych (nie otrzymanie nagrody) [nagroda i kara]

Manipulowanie ludźmi przez to wzmocnienia- nie muszą dotyczyć ostatecznego dzieła

- wygaszanie i wzmacnianie zachowań

- nauka wyluzowania, chwytanie żartu, koniec ze sztywnością

- zachowanie sprzyjające twórczości

15. Tabu

2 obszary:

a) najmniej twórczych pomysłów na tematy tabu (świętość)

b) nie branie pod uwagę działań, których stosować nie należy (tabu)

- czasami jest tabu i przez to nie wykorzystujemy dobrych pomysłów

- przełamywanie tabu

- im młodsze dzieci, tym więcej obszarów tabu

- należy stwarzać sytuacje, w których można pewne reguły naruszać

ZJAWISKO INNERCJI MENTALNEJ ( inercja - bezwładność )

- zastosowanie do myślenia o szkole

- powtarzanie jakiegoś sposobu rozwiązywania czegoś, bo sprawdził się w innych podobnych przypadkach

- seria tych samych ćwiczeń

- w życiu nie mamy zbyt często do czynienia z jednego rodzaju zadaniem (każdy dzień jest inny)

Temat: Filozofia- jej wpływ na życie społeczne

- wpływa na sposób postrzegania świata, prowadzenia badań ( wynaleziono kategorie „dzieciństwa”)

- pewne myśli, przenikają do codzienności (teoria podświadomości Freuda)

Racjonalizm- poznanie świata przebiega drogą rozumową

- poznanie zmysłowe jest nieistotne- Platon

- Heraklit- krytykował poznanie zmysłowe, stworzenie pojęcia logos- rozumu, regulującego poznanie świata, rozum pozwala orzec co jest prawdziwe

- „myślę, więc jestem”- Kartezjusz

racjonalizm światopoglądowy- zgodne z poznaniem jest to co nie jest związane z irracjonalnością (wiara, przeczucie), istotne jest to co pojmowane przez rozum.

- Sokrates- docierał do jednostki i próbował czegoś ją nauczyć- „gra w słowa”- nauczyciel wie i prowadzi ucznia ku odpowiedzi- pogadanka, uczeń posiada wiedzę, ale nie zdaje sobie z tego sprawy

* uczeń ma przyjąć jego myślenie, gra w „zgaduj co nauczyciel ma namyśli”, uczniowie zdają sobie z tego sprawę, nauczyciel może podpowiadać znaczenia, o które mu chodzi

Odejście od założenia, że człowiek ma wiedzę w sobie, przekształcenie z powodu tego, że Sokrates- prawda była jedna, nauczyciel (Sokrates) wie lepiej.

* wiąże się z edukacją nietradycyjną

Za pomocą tych strategii tworzy swoją rzeczywistość

Sokrates - myślenie o rzeczy oczywistej, przechodzenie na wyższe poziomy, ale to nie musi być przy tym ekspert.

- eleaci (Zenon z Elei)

Paradoks żółwia- Achilles nigdy nie dogoni żółwia

Paradoks strzały- lecąca strzała, nie porusza się (doświadczenie zmysłowe jest mylące)

- Grzegorz z Nysy

Poznanie religijne spójne poznaniem racjonalnym

powstanie świata (metafora- 7 dni)

Nikt nie uprawia racjonalizmu w czystej postaci, nikt nie wierzy, że można opierać się tylko na aksjomatach, pomijając poznanie empiryczne

Thomas Kuhn (nie racjonalista)- nauka rządzi się paradygmatami, badania, które poza nie wybiegają, nie bierze się pod uwagę, dopiero zmiana paradygmatu prowadzi do zmiany badań branych pod uwagę

Empiryzm

- podstawowym źródłem poznania są zmysły

- Arystoteles- racjonalista, ale obserwacje zmysłowe pozwalają stworzyć pewne idee, pojęcia

- empiryzm skrajny- „Czy istnieje, jeśli nikt mnie nie widzi”

- John Locke- empirysta, ale i genetyczny (geneza), dziecko rodzi się jako „tabula rasa”, świat musi tą tablicę wypełnić, metafora „pustego naczynia”.

System określa jak uczeń rozumie świat. Ustala się co uczeń powinien wiedzieć.

- August Comte, stworzył podstawy nauki, model uprawiania nauki jest z model nauk przyrodniczych.

Scjentyzm- nauka jako najwyższa forma w uczeniu się

- nauka zawiera poprawny obraz świata- nacisk na treści naukowe jako jedyne poprawne, jeden model nauczania

- wszystko to co przygotowano w placówkach miało model scjentystyczny

Scjentyzm był oparty na naukach przyrodniczych- funkcjonowanie jednostki- zaczęto prowadzić badania eksperymentalne na zwierzętach, a wyniki przenosili na człowieka (behawioryzm).

Uczenie się: było możliwe zbadanie metodą scjentyczną.

- badano zachowania uczniów, sterowano nimi

- uważano, że jest uniwersalny mechanizm przyswajania treści- wszyscy przyswajają tak samo.

W nurcie empiryzmu Lenin stworzył własną teorię- klasyczny scjentyzm.

Myślenie abstrakcyjne

Żywe postrzeganie praktyka- konsekwencja praktyki produkcyjnej

Człowiek na podstawie faktów, przetwarza je i wdraża w praktyce- charakter aplikacyjny.

Sposób uczenia się:

- uczniowie gromadzą fakty wspólne dla wszystkich

- uogólniają fakty tak samo- myślenie nie kolektywne

- ćwiczenie- praktyka

Jednostka sama nie nadaje znaczeń rzeczywistości, tylko biernie postrzega je i przyjmuje

Ta epistemologia Lenina jest ogólnie przyjęta w szkole. Ktoś kompetentny- nauczyciel coś tłumaczy, my to przyjmujemy, interpretujemy tak jak on nam karze i następnie działamy w praktyce.

Pragmatyzm/ W. James XIX w.

J. Dewey- stworzył szkołę eksperymentalną- oparta na praktyce.

Uczenie się według pragmatyzmu:

- działanie miało kluczową rolę

- człowiek staje przed problemem w praktyce, szuka rozwiązania i rozwiązuje go- to co skuteczne, to prawdziwe.

- pragmatyzm w szkołach- nacisk na umiejętność badania świata uczeń nie tylko ma wiedzieć, ale przede wszystkim działać

U Lenina- mam teorie, wdrażam w praktykę

Pragmatyzm- poprzez praktykę zdobywamy teorię

Dewey- rozwiązanie problemu :

1. odczucie sytuacji problemowej

2. sformułowanie problemu

3. formułowanie hipotez- wybór najlepszej

4. weryfikacja hipotez

5. wnioski

Aby sformułować hipotezę, należy posiadać teorię. Pragmatyzm nie wierzył w nagie fakty empiryczne.

Człowiek szuka przyczyny- próbuje nadawać przyczyny rzeczywistości (powtarzalność czynności):

np. dziecko wyrzuca z łóżeczka klocek, mama mu go podaje, przez to dziecko tworzy swoją „teorie”, wie, że kiedy znowu wyrzuci klocek to sytuacja się powtórzy. Kiedy następnym razem mama nie wstanie, przeżywa dramat- załamanie teori, musi zatem wprowadzić dodatkowy element - np. płacz i teoria znowu działa- mama podnosi klocek.

Jeśli widzimy, że teoria nie działa, reorganizujemy ją!

Lenin

- uczeń- odbiorca inf. orientacja na wynik uczenia się

- nauczyciel zadaje pytanie, jeśli uczniowie nie znają odpowiedzi, próbuje im pomóc

np. jest góra: Lenin- jest kolejka, wjeżdża kolejką

Dewey- próbuje znaleźć inną drogę, wspina się itp.

Lenin- uczeń stara się powtarzać teorię nauczyciela

Dewey - uczeń stara się zreinterpretować i zmienić

Uczenie się

Lenin Dewey

- wynik - proces

- praktyka produkcyjna - praktyka badawcza

- rola teorii naukowej, wiedza publiczna- - wielość teorii (obok teorii nau-

koncentracja na tym co mówi nauczyciel kowej występuje potoczność),

i na tym co jest w podręczniku- wiedza do wiedza osobista- koncentracja na

zaaplikowania tym co myślą uczniowie- badanie

ucznia przez nauczyciela

- wynik- kiedy uczniowie, nie wiedzą,

nauczyciel wścieka się, że nie potrafią odtworzyć teorii, którą podawał na lekcji

- TEORIA WIDZA- obserwuje rzeczywi-- - TEORIA BADACZA- bada rze-

stość czywistość

- sytuacje standardowe -sytuacje nowe

-nadawanie rzeczywistości zna-

czeń

- uczenie transmisyjne „co autor miał na myśli?” - uczenie transakcyjne: „co uczeń

- jedna interpretacja świata jest jedyną ma namyśli”

słuszną- rozmowa czy dialog jest pozorny

- wiedza dość jednoznaczna, aby pojęcia - nurt liberalny, osobiste nadanie

nie były narzucone ryzykiem rozmycia znaczeń jest wyrażaniem „moich”

znaczeń praw

- odwołanie do znaczeń publicznych

Granica - opinia publiczna i własna

Np. dzieci uczą się o rodzinie książkowej a nie o własnej

Uczy się je jak się uczyć a nie jak konkretnie oni mają się uczyć

- paradoksy, sprzeczność, dużo

Zajęć warsztatowych, silne odwo-

łanie do znaczeń osobistych

- praca w grupach nic nie daje, bo jedna osoba - praca w małych grupach

pracuje a reszta nic nie robi- brak przygoto- np. czy Kopciuszek jest kobietą

wania do pracy w grupach sukcesu?

- uczniowie, szukając odp. szukają tego co wynik pracy grupowej jest inny

nauczyciel ma namyśli- to jest najważniejsze niż jakby każdy sam indywidualnie

- dąży się do kształtowania ludzi posłusznych, coś wymyślił

szanujących autorytety, akceptują za starą

strukturę społeczną i wypełniają swoje zadania,

nie łamią zastanych reguł, dzieci są kierowane

niesamodzielnie, działają odtwórczo, przeciętnie

ocenia i pyta nauczyciel, reguły są ustalone i

jasne

np. kiedy nauczyciel mówi do ucznia „głupstwa opowiadasz” jest to oczywiste

ale jakby zaistniała sytuacja odwrotna byłoby to już co najmniej dziwne.

OBIEKTYWIZM

- prawda o człowieku znajduje się na zew, a nie w środku człowieka- prawda jest tylko jedna, która zawiera opis obiektywnej rzeczywistości.

Ewolucyjne myślenie: ci co są dziś są na pewno mądrzejsi od tych co byli kiedyś

- rzeczywistość jest zupełnie niezależna od poznania (jedni poznają lepiej, inni gorzej)

- wszystkie fakty i prawidłowości są odkryte

- istnieją sposoby formułowania, niewinne ideologicznie - są obiektywne a nie subiektywne, nie ma wpływu ideologii - nauka czysta ideologicznie

- nauka jest najwyższym ewolucyjnie sposobem poznania świata (wszystkie inne metody są niższe)

- rolą badacza jest podać obiektywne dowody, które obalą lub potwierdzą postawioną tezę

np. fizycy pierwsi mówili, że pojęcia nie opisują rzeczywistości, są pewnym jej modelem (jak my tę rzeczywistość postrzegamy)- tak jak człowiek chcący poznać mechanizm zegarka a nie może go odtworzyć, może wymyślić jakiś model przez obserwację, ale nigdy nie będzie pewny, że jest to pojęcie zgodne z rzeczywistością.

Gdy jest dwóch bliźniaków, jeden leci w kosmos z prędkością światła, a gdy wraca na ziemię jest starszy od brata (model naukowy- prędkość wpływa na czas, co wyklucza teorię Newtona).

Eskimosi znają 34 odmiany śniegu- co nie znaczy, że my ich nie mamy, po prostu oni mają z nim większy kontakt, lepiej potrafią go obserwować i dostrzegać.

W książce Holl opisuje człowieka dla którego przyszłość, przeszłość i teraźniejszość jest jedną płaszczyzną (my postrzegamy rzeczywistość tak jak byliśmy nauczeni- mamy te kategorie przyszłości i przeszłości).

Tak samo jak istnieje u nas teoria przyczynowości np. jak ktoś wrzuci piłeczkę do pokoju, to patrzymy kto rzucił, a kot np. pobiegnie za piłeczką.

Dzieci mają inną kategorię poznawczą np. mamy w dwóch kupkach monety, jedne są bardziej ściśnięte, a drugie mniej, dziecko pomyśli, że więcej jest tych monet, które zajmują większą objętość.

KONSTRUKTYWIZM (obszar psychologii poznawczej)

- to co jest na zew. kultury jest zasadniczo nie do poznania,

np. jeśli kultura nie wyposaży jakiegoś społeczeństwa w pojęcie czasu to nie będzie ono poznane. Nie poznajemy świata obiektywnie, ale przez pryzmat kultury, inna kultura, inne poznanie.

Czy starożytni Grecy poprawnie widzieli świat?- jest źle postawionym pytaniem. Oni mieli pewną kulturę, pewien model postrzegania rzeczywistości- nie jest to poprawne lub nie.

- to co uznajemy za fakty i prawidłowości jest społecznie konstruowane, pojęcia są społecznie ustalone.

- wiedza ma charakter ideologiczny; wiedza jest związana z wartościami i interesami społecznymi, które mają różną postać:

podejmujemy badania, dlatego, że uzyskujemy pieniądze na te badania- mamy w tym interes społeczny

np. badania dietetyczne- czy jest to badanie obiektywne, dla samej nauki, czy mają w tym jakiś interes?

Badania są czasem ze sobą sprzeczne, bo wynikają z różnego interesu społecznego:

np. pieczywo gruboziarniste- więcej błonnika, więc lepsze, pieczywo białe- mniej błonnika, ale bardziej przyswajalny, więc lepsze, dlatego niewiadomo, które jest lepsze.

np. organizatorzy konkursu miss piękności dla swoich interesów „przeprowadzili badania”, z których wynika że dzieci biorące udział w wyborach miss umieją lepiej określić swoją przyszłą karierę i wiedzą co będą robić w przyszłości lepiej niż inne dzieci

Są też negatywne oddziaływania

np. dzieci z niskorosłością dostawały hormony od dzieci martwych, u nich często występowały nowotwory mózgu. Instytut Pastera dla interesów, zataił te fakty bo to nie było dla niego korzystne.

- nauka nie posiada uprzywilejowanej pozycji wśród sztuki, religii, zdrowego rozsądku

Sztuka- nie kłamie, okazuje tylko pewną pozycję widzenia, której wcześniej nie widzieliśmy, nie dostrzegaliśmy, pewne sposoby patrzenia na rzeczywistość; malarz, nie patrzy gorzej na rzeczywistość niż naukowiec, patrzy inaczej.

Religia- ludzie wierzący, wierzą, że Bóg istnieje; naukowcy nie wierzą, w istnienie Boga, bo nie można tego empirycznie udowodnić.

Zdrowy rozsądek- poznanie potoczne jest wyżej niż naukowe.

Pojęcia:

- potoczne: są normalnie używane, np. „co to jest ptak?”

- naukowe: bardzo ścisła definicja, dzięki, której zaliczamy ją do pewnej klasy naukowej

Poznanie potoczne jest wyżej niż naukowe, ponieważ ludzie zajmujący się poznaniem naukowym używają często najpierw pojęć potocznych, a potem dopiero naukowych, takich bardziej wymyślonych (tak jak kura, która nie dla wszystkich jest ptakiem). Zdrowy rozsądek czasem podaje nam lepsze rozwiązania niż pojęcia naukowe,

np. synek przyszedł zły z przedszkola, bo kolega mu coś zrobił, mama odpowiada mu z psychologi humanistycznej (pojęcie empatii- naukowe): „pewnie było ci przykro?” a on się jeszcze bardziej rozpłakał- pojęcie naukowe nie pomogło, lepsze byłoby pojęcie potoczne.

Kompleks Edypa- syn pożąda swoją matkę.

Kompleks Elektry- córka pożąda swojego ojca.

Co powoduje, że pewne stwierdzenia uważane są za prawdę lub fałsz?

- inna epoka

- pozycja dorosłych (wysoka pozycja)

np. u Freuda, to że dziewczyna- kobieta opowiada o tym, że jako małe dziecko była molestowana przez ojca, świadczy o jej kompleksie Elektry i nie jest prawdą. A w naszych czasach jest postrzegane to zupełnie inaczej.

Nie ma obiektywnej rzeczywistości, w każdą prawdę wplątane są konkretne pojęcia.

TEORIE PSYCHOLOGICZNE:

BEHAWIORYZM

- model bodziec- reakcja

- warunkowanie:

1. klasyczne

2. instrumentalne

1.Watson i Pawłow

Opiera się na wykorzystaniu bodźca bezwarunkowego (pomimo tego, że się człowiek tego nie uczył, np. pies Pawłowa na widok jedzenia ślinił się). Z bodźcem bezwarunkowym kojarzono bodziec warunkowy i uczono na niego reakcji. Zapalano światło, dawano jedzenie, pies się ślinił, powtarzano tą czynność, potem gdy zapalano tylko światło pies się ślinił.

2. Skiner

Wykorzystywano instrument:

1. wzmocnienie pozytywne (nagrody, uniknięcie kary)

2. wzmocnienie negatywne (kara, nieuzyskanie nagrody)

Skinder badał: jeśli istota żywa, wykonuje zadania i nastąpiło wzmocnienie pozytywne to czynność zostaje nasilona, a jeśli wzmocnienie negatywne to czynność jest wygaszana.

Koncepcja nauczania programowanego: kroki nauczania były podzielone na małe porcje, najpierw jeden krok, kiedy uzyskał człowiek wzmocnienie pozytywne, przechodzono o krok dalej.

Funkcjonowanie człowieka polega na powtarzaniu zachowań, obserwowaniu.

Behawioryści nie zajmowali się umysłem (nawet jeśli on jest to w nim nic nie ma). Tylko zachowania.

Założenie dydaktyki behawiorystycznej:

- punktem wyjścia jest czynność nauczyciela (bodziec), wywołująca czynność ucznia (reakcja) (spójne z teorią Leninowską)

Dla nauczyciela behawiorystycznego ważny jest szczegółowy konspekt nauczania (bez znajomości ucznia), nie dopuszcza do powstania innych reakcji, niż te, które przewidziała w konspekcie.

- uczenie się i nauczanie wyraża się w wykonywaniu obserwowanych czynności (jeśli je wypowiedział tzn. że rozumie), np. jeśli uczeń wypowie twierdzenie Pitagorasa, tzn., że rozumie.

- człowiek w czasie uczenia się uczy się ściśle określonych schematów

np. jeśli uczymy psa „leżeć” za pomocą właśnie tego słowa, to wyrabia on sobie pewien schemat i nie zareaguje na inne słowo np. „połóż się”

- każda czynność powinna być kontrolowana i wzmacniana pozytywnie

np. dlatego właśnie nauczyciel stara się wygasić błędy bo boi się że się one utrwalą, ponieważ dzieci z reguły szybciej zapamiętują rzeczy brzydkie i złe niż dobre

czynność jest kontrolowana - najpierw nauczyciel pisze poprawną notatkę na tablicy a następnie dzieci ją przepisują.

- jeśli nauczyciel określi schemat postępowania to cele, które sobie postawił muszą zostać osiągnięte.

Efekt myślenia behawiorystycznego - model tradycyjny

1. wyjaśnienie „czegoś” przez kogoś kompetentnego ( np. nauczyciel)

2. zrozumienie

3. utrwalenie

4. osiągnięcie wiedzy

- nie zachęca się uczniów do robienia czegoś na zasadzie prób i błędów.

Psychologia poznawcza

- przestano redukować zachowanie człowieka do biernego odtwarzania rzeczywistości

- pamięć, percepcja

- zmiana roli ucznia

- struktura wielopoziomowa - informacje zapisane w inny sposób

np. w szkole liczy się dużo zadań na % które dzieci rozumieją, ale w dorosłym życiu nie potrafią tego użyć chociażby do obliczenia kredytu, ponieważ jest to użyte już w innym kontekście - należy uczyć dzieci odczytywania informacji zapisywanych w inny sposób

np. uczniowie nie potrafią dodawać ułamków dziesiętnych, ale jeśli nauczyciel podpowie im żeby przełożyli to na złotówki i grosze to od razu dzieci potrafią to zrobić

- wiedza świadoma i nieświadoma

wiedza nieświadoma - nie umiemy jej zdeklarować ( np. kiedy ktoś pyta nas „jak wpadłeś na ten pomysł?” albo „skąd to potrafisz?” to często nie umiemy odpowiedzieć na to pytanie)

wiedza świadoma - wiedza deklaratywna, którą uczy szkoła ( wszystko czego nauczyliśmy się przez lata szkolne umiemy zdeklarować, nie uczymy się natomiast wiedzy nieświadomej - zadawania pytań, kwestionowania tego co usłyszeliśmy)

- umysł ludzki nie przechowuje tylko wyników, ale też procedury (myślenie, rozumienie, porządkowanie) za pomocą których doszliśmy do tych wyników.

np. za pomocą wyników są zapisane tylko proste rzeczy jak budowa komórki, ale już funkcje komórki są zapisane też za pomocą procedur.

W szkole:

Brakuje: Jest:

- formułowania hipotez, pytań - ważny wynik

- tworzenia analogii, typologii - słuchamy, rozumiemy,

- antycypacji - co się stanie jeśli? utrwalamy, mamy wiedzę

- metod prób i błędów ( myślenie twórcze)

np. wchodząc na górę jeden uruchamia proces wchodzenia po górze na szczyt, a drugi stawia na wynik i wjeżdża kolejką na górę.

Kiedy uczniowie dostają temat „agresja w szkole” - szukają książki z których wystarczy coś przepisać, natomiast kiedy dostaną temat inaczej skonstruowany „agresja w szkole, przeanalizuj problem” - mają już sytuację problemową

- Poznanie:

Pseudoproblem - uczniowie czegoś nie wiedzą, ale wynika to z tego że się nie nauczyli, wystarczy natomiast zajrzeć do książki.

Problem - nie ma gotowej strategii rozwiązania, trzeba kombinować.

- Badanie i osobiste procedury zrozumienia - nie wszyscy odnajdują to samo rozwiązanie tego samego problemu.

- Negocjacje społeczne:

a) negocjacje z nauczycielem

nauczyciel daje uczniom, podzielonym na grupy do uporządkowania różne produkty spożywcze. Jedni dzielą je na zdrowe i nie zdrowe, inni na smaczne i niedobre itp. Na końcu następuje negocjacja z nauczycielem, który następnie podaje jeszcze inne podziały które się nie pojawiły (psychologia poznawcza) Kiedy nauczyciel od razu podaje uczniom prawidłowy podział, o który mu chodziło - uczniowie nie myślą twórczo i przyjmują dany schemat (szkoła behawiorystyczna)

b) prace w małych zespołach

kiedy uczniowie dostają zadanie rozwiązywalne według ściśle określonego schematu, nie ma żadnego konfliktu poznawczego, nie potrzeba negocjacji np. charakterystyka Lorda Jima. Problem musi być inaczej skonstruowany, aby potrzebne były negocjacje, a praca grupy osiągnęła lepsze wyniki niż praca każdego z osobna np. porównaj Lorda Jima i Lwa Rywina.

Podczas negocjacji - pracy w grupie - powstaje wynik lepszej jakości

Polskim uczniom brakuje systemów w które nie zostali wyposażeni - uczniowie nie są przygotowani do zadawania pytań i stawiania hipotez - mając jakieś zadanie najlepiej spisaliby odpowiedzi z książki, nie potrafią sami myśleć.

- Postęp - zmiana myślenia ucznia

Kiedy uczniowie używają innych procedur poznawczych ich umysł zmienia się, uczniowie muszą zmieniać swoje myślenie o pewnych sytuacjach

np. nie - uczniowie znają dobrze sytuację polityczna w kraju

tak - uczniowie znacznie lepiej opanowali już sytuację polityczną kraju

DYDAKTYKA KONSTRUKTYWISTYCZNA

- nauczyciel zastanawia się jak ucznia zaskoczyć, jaki stworzyć konflikt poznawczy aby ucznia zainteresować

Konflikt poznawczy nie powinien być „zadaniem na 6”, które dzieci robią na koniec swojej pracy, lecz powinien być punktem wyjścia.

- wiedza osobista - uczniowie mają osobiste strategie myślenia ( podobieństwo do wiedzy nieświadomej) ( w behawioryzmie - wiedza publiczna - podobieństwo do wiedzy świadomej)

np. uczeń najpierw wymyśla rozwiązanie sam, a dopiero potem negocjuje to z nauczycielem, a nie tak jak jest to na wykładach, że uczeń najpierw poznaje treść, a potem uruchamia myślenie - wtedy treść ta uruchamiania zostaje tylko w określonych kontekstach, które zostały omówione na wykładzie

dla wsparcia uczenia ważna jest aktywizacja, przedwiedza uczenia.

np. małe dziecko kiedy biegnie nie słucha mamy ostrzegającej je przed upadkiem, a kiedy upadnie zdobywa doświadczenie.

Dopuszcza się błędy, bo jeśli uczniowie znają błędne doświadczenia to obok nich zaczynają funkcjonować też poprawne myślenia.

Relacja Nauczyciel-Uczeń

Behawioryzm Konstruktywizm

- uczeń odgaduje co myśli nauczyciel - nauczyciel odkrywa co myśli uczeń

- nauczyciel chce żeby uczeń - nauczyciel chce

myślał poprawnie aby uczeń uruchamiał myślenie w nowej sytuacji

( przez nowe sytuacje dziecko wchodzi na wyższy poziom poznania.

np. dziecko kiedy liczy jabłuszka i wie ile ich jest, a potem włoży je do koszyczka to liczy je jeszcze raz bo myśli że może coś się zmieniło, dopiero później poprzez doświadczenie wie że jest tego tyle samo - wchodzi w ten sposób na wyższy poziom)

- nauczyciel kontroluje ucznia podczas lekcji - nauczyciel kontroluje tylko to aby uczniowie coś robili, ale nie wnika w ich umysły - mogą robić nawet błędnie

- nauczyciela niepokoi odmienność wśród uczniów - nauczyciel jest zaciekawiony odmiennością wśród uczniów

- nauczyciel określa czego uczyć - dzieci uczą się

i jaki efekt osiągnąć na różnych poziomach, dlatego różne są efekty ich pracy

Kontakty między uczniami mogą być pionowe ( jeden lepszy ode drugiego), ale przede wszystkim kontakty te są poziome ( każdy myśli inaczej, w inny sposób)

2

---