Uczenie się myślenia metaforami
-jest to metoda rozwijania myślenia twórczego
-jej twórcą jest W.J. Gordon (dzieło p.t. „Synektyka”)
-podczas ćwiczeń uczniowie bawią się analogiami
-wykorzystywanie analogii do zmierzenia się z problemem i sformułowania nowych pomysłów
-intencją modelu jest zaprowadzić nas do świata w jakiejś mierze nielogicznego
-metoda ta zespala grupę, dodaje śmiałość uczniom na co dzień nieśmiałym
-nadaje się do stosowania na lekcjach wszystkich przedmiotów
-nadaje się dla uczniów w każdym wieku, choć w przypadku najmłodszych ćwiczenia lepiej ograniczyć do treningu wyobraźni
-praca powinna przebiegać w granicach zakreślonych wcześniejszymi doświadczeniami uczniów
-proces dydaktyczny należy wzbogacać konkretnymi materiałami
-ważne jest by zachowywać korzystne dla uczniów tempo
-należy zadbać żeby uczniowie dokładnie rozumieli zasady ćwiczeń
-synektykę łatwo łączyć z innymi modelami
-Gordon oparł synektykę na 4 założeniach:
twórczość przydaje się w czynnościach codziennych
w procesie twórczym nie kryje się żadna tajemnica
twórcza wynalazczość ma podobny charakter na każdym polu i na takich samych procesach umysłowych się opiera
myślenie twórcze przebiega podobnie u jednostki i w grupie
BADANIA:
-Gordon prowadził badania nt. tej metody. Pierwsze prace Gordona nad metodyką synektyki skupiły się na organizowaniu `grup twórczych' w przemyśle. Były to zespoły ludzi szkolonych do wspólnej pracy w charakterze `brygad' rozwiązujących problemy lub opracowujących nowe produkty. Gordon przystosował synektykę do użytku szkolnego.
-Judith i Donald Sanders: - w ich pracach odnajdujemy ogromną rozmaitość przykładów zastosowania ćwiczeń w budowaniu metafor w celu pobudzenia myślenia twórczego.
-Newby i Ertner - w ciekawie zaplanowanej serii eksperymentów nauczali studentów posługiwania się analogiami w celu opanowania skomplikowanych pojęć z zakresu fizjologii. Rezultaty: analogie podnoszą natychmiastowe i długoterminowe wyniki uczenia się, a uczenie się materiału programowego czynią przyjemniejszym.
-badania Glynna (1994r.) - nad nauczaniem treści przyrodniczych pokazały, że analogie wykorzystane w tekście korzystnie wpłynęły na natychmiastowe i trwałe zapamiętanie materiału
EFEKTY:
dydaktyczne:
-spójność i produktywność grupy
-instrumenty myślenia metaforycznego
-zdolności rozwiązywania problemów
wychowawcze
-wyższa samoocena
-śmiałość intelektualna
-zapanowanie nad programem nauczania
FAZY MODELU:
-istotą modelu jest: produkowanie i wykorzystywanie metafor, wskutek czego proces myślenia twórczego staje się świadomy. Dzięki metaforom ustalony zostaje związek podobieństwa. Obiekty i idee porównywane są z innymi obiektami i ideami w taki sposób, że jedne użyte zostają w miejsce drugich. Taka zamiana miejsc wymaga myślenia twórczego, łączenia znanego z obcym lub wyprowadzania nowych pomysłów z koncepcji znanych sobie.
Opis istniejących warunków. (uczniowie piszą np. wiersz, opowiadanie nt. wybranej przez nauczyciela rzeczy, a następnie opisują daną rzecz, postać w znanych sobie terminach)
Bezpośrednie analogie - zwykłe porównanie dwóch obiektów lub pojęć. Rola analogii bezpośredniej sprowadza się po prostu do przełożenia cech danej sytuacji problemowej lub zagadnienia na inną sytuację, bo pozwoli to odkryć nowe punkty widzenia na nie.
(porównanie danej postaci, rzeczy do czegoś nieożywionego np. sprzęt AGD)
Analogie osobiste - chodzi w nich o zaangażowaną empatię - zintensyfikowanie wczucia się w cudzą skórę i cudze położenie; wymaga, by odrzucić siebie, oblec inne kształty, przenieść się gdzie indziej
(etap wczuwania)
Bezpośrednie analogie
(porównanie danej postaci, rzeczy do świata ożywionego - roślin)
Analogie osobiste
(etap wczuwania)
Oksymorony - złożony z dwóch słów opis obiektu, z tym że jedno słowo musi pozostawać w sprzeczności z drugim; pozwala spojrzeć na daną sprawę z najszerszej perspektywy
(tworzone na podstawie pozytywnych i negatywnych uczuć, które pojawią się w fazie analogii osobistych)
Bezpośrednie analogie
(porównanie danej postaci, rzeczy do świata ożywionego - zwierząt w nawiązaniu do oksymoronu)
Powrót do głównego zadania
(uczniowie piszą od nowa swoje opowiadanie, wiersz)