Geografia turystyczna - zagadnienia egzaminacyjne
Geografia turystyczna jako nauka - cel, przedmiot i zakres badań, miejsce w systemie nauk geograficznych i systemie nauk o turystyce.
Definicja:
dyscyplina geografii zajmująca się przyrodniczymi oraz antropogenicznymi uwarunkowaniami i następstwami ruchu turystycznego
zajmuje się analizą form i relacji przestrzennych zjawisk turystycznych, związanych z nimi procesów oddziałujących na przestrzeń
nauka zajmująca się badaniem systemu interakcyjnego „środowisko geograficzne → turystyka”
Cel (funkcje wobec innych dyscyplin badających turystykę):
inicjująca (zaczyna badania)
koordynacyjna
syntetyzująca
integracyjna
usługowa
Przedmiot badań:
przydatność przestrzeni dla potrzeb ruchu turystycznego
oddziaływanie zjawisk turystycznych na przestrzeń
procesy zachodzące w przestrzeni spowodowane występowaniem zjawisk turystycznych
Zakres badań:
ocena zasobów i walorów turystycznych
ocena potencjału rekreacyjnego
analiza przesłanek migracji turystycznej
określanie form i struktury ruchu turystycznego
precyzowanie możliwości rozwoju turystyki (scenariusze i koncepcje)
określanie wpływu turystyki na środowisko geograficzne
wydzielanie regionów turystycznych
Miejsce w systemie nauk geograficznych:
a) badania z nurtu geografii fizycznej → geografia rekreacyjna, turystyczna (prof. Bartkowski, Poznań)
b) badania realizowane z metodyką geografii społeczno - ekonomicznej → geografia turyzmu
a) + b) → geografia turyzmu /łączy elementy geografii fizycznej i społeczno - ekonomicznej/
Treść, zakres i relacje pojęć: czas wolny, turystyka, turyzm i rekreacja na gruncie geografii turystycznej.
Czas wolny - czas który pozostaje do dyspozycji po odjęciu czasu pracy, dojazdów z i do pracy, czasu snu oraz czasu niezbędnych czynności osobistych i domowych.
Rekreacja ( łac. rekreatio - odpoczynek) - odpoczynek → przerwa w pracy, odnowienie sił, jest skutkiem odpoczynku; funkcje: odprężenie, rozrywka, rozwój
- na gruncie geografii: geografia rekreacji jest społeczną nauka geograficzną traktująca o prawidłowościach formowania się , funkcjonowania i rozmieszczenia terytorialnych i akwatorialnych systemów organizacji działalności ludzkiej, odbywającej się w czasie wolnym od zajęć koniecznych i na terenach poza miejscem stałego zamieszkania.
Turystyka - to działania ludzi, którzy podróżują i przebywają dla wypoczynku, w interesach i w innych celach, przez nie więcej niż jeden rok bez przerwy, w miejscach znajdujących się poza ich zwykłym otoczeniem.
Turyzm - całokształt zagadnień teoretycznych, gospodarczych, geograficznych, statystycznych, prawnych, kulturowych i społecznych związanych z ruchem turystycznym.
Definicja i istota pojęć: walory turystyczne, potencjał rekreacyjny, atrakcja turystyczna.
Walory turystyczne - 1. elementy środowiska przyrodniczego oraz elementy pozaprzyrodnicze, które razem lub każdy z osobna są przedmiotem zainteresowania turysty; 2. to wszystkie osobliwości, dobra kultury, wartości istniejące na obszarze turystycznym, które stworzyła natura, ukształtowała historia i tworzy współczesność
a) przyrodnicze:
ukształtowane bez ingerencji człowieka: osobliwości fauny i flory; skałki i grupy skał; wąwozy, doliny i przełomy rzeczne; wodospady, źródła, wywierzyska; jaskinie i groty; głazy narzutowe i głazowiska; inne obiekty geologiczne
ukształtowane przez człowieka: parki zabytkowe (przydworskie, przypałacowe); muzea i zbiory przyrodnicze; ogrody botaniczne; ogrody zoologiczne; inne (punkty widokowe, parki narodowe i krajobrazowe, rezerwaty)
b) pozaprzyrodnicze:
muzea i rezerwaty archeologiczne
muzea etnograficzne, skanseny i ośrodki twórczości ludowej
zabytki architektury i budownictwa
muzea sztuki i zbiory artystyczne
muzea biograficzne
muzea specjalistyczne
obiekty historyczno - wojskowe
muzea i miejsca martyrologii
zabytki działalności gospodarczej i technicznej
współczesne imprezy kulturalne
miejsce kultu i ruchu pielgrzymkowego
c) wypoczynkowe
d) krajoznawcze
e) specjalistyczne
Potencjał rekreacyjny - zdolność środowiska do tworzenia warunków zapewniających człowiekowi odpoczynek i regenerację w aspekcie fizycznym i psychicznym
Zajęcie przyrodnicze:
a) samoregulacyjno - odpornościowy
b) zasobowo - użytkowy
produktywności biotycznej
wodny
surowcowy
atmosferyczny
transurbacyjny (zdolności do zabudowań)
rekreacyjno - balneologiczny / zdolność do zaspokajania potrzeb człowieka w zakresie wypoczynku, regeneracji psychofizycznej i zdrowia/
krajoznawczy / zdolność do tworzenia i udostępniania cennych z punktu widzenia krajoznawczego i przyrodoznawczego obiektów i obszarów/
c) percepcyjno - behawioralny
Atrakcja turystyczna - system obejmujący 3 elementy:
element centralny - osobliwość (cecha lub atrybut miejsca, które turysta chce odwiedzić), jądro atrakcji
element ludzki - turysta (osoba z potrzebami turystycznymi)
element informacji - znacznik (informacja o osobliwości) - generujący, tranzytowy, przyległy
Pojęcie regionu i regionalizacji turystycznej.
Region turystyczny - 1. obszar pełniący funkcję turystyczną na zasadzie pewnej jednorodności cech środowiska geograficznego i wewnętrznych powiązań usługowych; 2. to obszar charakteryzujący się walorami turystycznymi i odpowiednimi do nich walorami recepcyjnymi, do którego kieruje się ruch turystyczny
Regionalizacja - taki podział powierzchni Ziemi, przy którym wydzielane części zachowują terytorialną całość i wewnętrzną spójność wynikającą ze wspólnoty rozwoju, położenia geograficznego, jedności procesów i przestrzennego powiązania oddzielonych części składowych.
System taksometryczny jednostek regionalnych:
obszar (2)
prowincja (7)
podprowincja (19)
makroregion (57)
mezoregion (320)
mikroregion
Turystyka alternatywna - idea, główne założenia i formy; „miękkie” i „twarde” podróżowanie.
Turystyka alternatywna (zrównoważona) - ekologiczna, prosta, łagodna, agrarna, miękka, dyskretna, zielona, delikatna, wiejska, farmerska.
Założenia (cechy):
ścisła i z reguły wąska specjalizacja celów i potrzeb jej uczestników
położenie nacisku na wzbogacenie własnej wiedzy i osobowości
programowa ograniczoność ingerencji w odwiedzane układy
Formy:
turystyka ekologiczna
turystyka kulturowo - poznawcza
ekoturystyka
„twarde podróżowanie” „miękkie podróżowanie”
/turystyka masowa/ /turystyka alternatywna/
mało czasu dużo czasu
szybkie środki lokomocji odpowiednie środki lokomocji
sztywny program spontaniczne decyzje
z przewodnikiem sam sobie przewodnikiem
osobliwości przeżycia
wygodnie i pasywnie męcząco i aktywnie
brak przygotowania uprzednie przygotowanie
nieznajomość języków nauka języków
poczucie wyższości radość z nauki
zakupy kupno prezentów
Turystyka ekologiczna - istota, rodzaje, perspektywy rozwoju w Polsce.
Turystyka masowa → turystyka nieagresywna wobec środowiska → turystyka przyjazna wobec środowiska → turystyka ekologiczna
2002 - International Lear of Ecotourism
Turystyka ekologiczna (ekoturystyka) - podróż do obszarów przyrodniczo cennych w celach poznawczych, inspirujących i samo realizacyjnych, nie naruszająca integralności i bogactwa oraz bioróżnorodności odwiedzanych krajobrazów.
Rodzaje (nurty):
poznawcza (np. zoologiczna, hydrobiologiczna, botaniczna, krajobrazowa, geologiczna)
kontemplacyjna
samo realizacyjna (kondycyjna, przeżyciowa)
Perspektywy rozwoju ekoturystyki w Polsce:
względnie duże zróżnicowanie fauny i flory (gatunki niżowe, górskie, subatlantyckie, subkontynentalne)
występowanie dobrze zachowanych, unikatowych w skali Europy ekosystemów bagiennych, leśnych, kserotermicznych i nadrzecznych
zachowanie większych kompleksów leśnych w stanie naturalnym lub zbliżonym do naturalnego
istnienie obszarów prymitywnego rolnictwa, na których zachowały się - gdzie indziej wyniszczone - ciekawe zbiorowiska łąkowe i polne.
Agroturystyka - istota, główne czynniki lokalizacyjne.
Agroturystyka - forma wypoczynku odbywającego się na terenach wiejskich o charakterze rolniczym, oparta o bazę noclegową i aktywności rekreacyjne związane z gospodarstwem rolnym lub równoważnym i jego otoczeniem (przyrodniczym, produkcyjnym, usługowym)
Formy:
agroturystyka uczestnicząca
agroturystyka letniskowa
Główne czynniki lokalizacyjne:
czyste środowisko przyrodnicze
niski poziom urbanizacji
ograniczona ilość produkcji rolnej i leśnej
sprzyjająca struktura agrarna
harmonijny krajobraz kulturowy
niewysokie dochody ludności
wolne zasoby mieszkaniowe
Główne koncepcje badawcze geografii turystycznej (koncepcja Terytorialnego Systemu Rekreacyjnego, teoria cyklu ewolucji obszaru turystycznego Butlera, model percepcji przestrzeni turystycznej Miosecca).
a) Koncepcja terytorialnych systemów rekreacyjnych - TSR ( lata 70, W.S. Prieobrażenski, J.A. Wiednienin): według Kowalczyka; nawiązuje do teorii kompleksów terytorialno - produkcyjnych; główna zaleta: wprowadzenie myślenia systemowego do geografii turyzmu;
Na przestrzenną organizację turystyki i wypoczynku składają się następujące podsystemy:
- uczestnicy wypoczynku ( sposoby spędzania czasu wolnego)
- walory przyrodnicze i kulturowe ( stopień ich atrakcyjności oraz zdolność środowiska do przyjęcia odwiedzających - chłonność i pojemność rekreacyjna)
- infrastruktura techniczna ( właściwa obsługa dla wypoczywających , ale również dla zatrudnionych w turystyce, stałych mieszkańców; chodzi głównie o sieć transportową)
- zatrudnieni w obsłudze ruchu turystycznego ( kwalifikacje osób zatrudnionych)
- instytucja zarządzająca danym systemem (istotna rola dla właściwego funkcjonowania terytorialnego systemu rekreacji)
b) Cykl ewolucji obszaru turystycznego Butlera wskazuje, że po okresie powolnego, a następnie dynamicznego rozwoju, przychodzi stagnacja popytu na danym obszarze. Wówczas dalsze losy obszaru uzależnione są od czynników odmładzających, dających nowe impulsy dla dalszego działania, a w przypadku ich braku występuje upadek obszaru turystycznego.
Fazy:
I eksploracja - polega na pojawieniu się na danym obszarze nieznacznej liczby turystów indywidualnych, których przyciągają głównie walory przyrodnicze lub kulturowe. Oddziaływanie na życie mieszkańców i lokalną gospodarkę jest niewielkie.
II wprowadzanie- występuje, gdy turyści odwiedzają dany obszar coraz częściej, a część mieszkańców zaczyna czerpać dochody z usług noclegowych, gastronomicznych, itp.
III rozwój - występuje w momencie, gdy na danym obszarze turystyka ( np. zdrowotna) staje się jednym z głównych źródeł dochodów, a liczba turystów zrównuje się z liczbą stałych mieszkańców
IV konsolidacja - oznacza pełny rozwój funkcji turystycznej na danym obszarze. Charakteryzuje się zwolnieniem tempa wzrostu ilości turystów, a turystyka staje się dominującym działem lokalnej gospodarki. Następuje oddzielenie w przestrzeni miejskiej funkcji turystyczno- leczniczej ( sanatoriów, hoteli, restauracji, itp.) od funkcji społecznej ( gospodarstw domowych, itp.)
V stagnacja - odznacza się zdecydowanym zahamowaniem dynamiki wzrostu odwiedzających, a następnie spadkiem liczby turystów. Infrastruktura turystyczna zaczyna źle funkcjonować, co prowadzi do wystąpienia trudności ekonomicznych, problemów społecznych i ekologicznych.
VI upadek / odrodzenie, czyli powtórzenia cyklu - charakteryzujący się spadkiem liczby turystów, zamykaniem nierentownych hoteli, sanatoriów lub przekształcaniem ich w inne podmioty ( domu opieki społecznej, szpitale, itp.)
c) Model percepcji przestrzeni turystycznej Miosseca - zakłada, że zachowania turystyczno-wypoczynkowe są odbiciem wcześniejszych wyobrażeń przestrzennych
- ruch turystyczny jest generowany przez miasto, którego mieszkańcy chcą zaspokoić potrzeby turystyczne, stopniowo zagospodarowują otaczającą miasto przestrzeń
- zachowania turystów są silnie związane z procesami percepcyjnymi i wyobrażeniami przestrzennymi
- stopień poznania przestrzeni wokoło miejskiej zależy od wielu czynników np.: dostępność komunikacyjna
- zwiększanie odległości od centrum - poziom "oswojenia" przestrzeni zmniejsza się
- opracowany przez niego schemat przestrzenny ma postać koncentryczno - radialną
Z innego źródła:
Model ten twierdzi, że ruch turystyczny jest generowany przez miasto którego mieszkańcy chcą zaspokoić potrzeby turystyczne, stopniowo zagospodarowują otaczającą je przestrzeń. Strefy turystyczno - wypoczynkowe wokół ośrodka będącego punktem centralnym układu (miasta) są różnie wykorzystane w zależności od różnego stopnia „oswojenia” przestrzeni przez potencjalnych i faktycznych uczestników ruchu turystyczno - wypoczynkowego. Stopień poznania przestrzeni jest uzależniony od wielu czynników np. cech środowiska przyrodniczego, dostępności komunikacyjnej.
Schemat przestrzenny ma postać koncentryczno - radialną.
Uwzględnia on w swojej koncepcji nie tylko podaż turystyczną ale również popyt.
S. Liszewski na podstawie charakteru działalności turystycznej oraz stopnia kształtowanej przez nią przestrzeni geograficznej i społecznej wyróżnił 5 jej typów:
przestrzeń eksploracji turystycznej - mała skala ruchu turystycznego
penetracji turystycznej - zwiększona liczba turystów ale na krótko, np. parki narodowe
asymilacji turystycznej - obszary wiejskie o rozwiniętej funkcji agroturystycznej
kolonizacji turystycznej - zagospodarowanie trwałe przez obiekty turystyczne, np. miejscowości nadmorskie - miejsca stałego zamieszkania
urbanizacji turystycznej
Z Internetu:
Model koncentryczno-radialny występuje przede wszystkim w większych ośrodkach miejskich, przy czym im ośrodek (aglomeracja miejska) jest większy, tym większy jest stopień złożoności. W najbardziej złożonej postaci modelu koncentryczno-radialnego na peryferiach miasta pojawiają się obszary dużej koncentracji usług gastronomicznych, np. przy centrach handlowych.
Proces percepcji przestrzeni (otoczenia podmiotu) obejmuje identyfikację (rozpoznanie, klasyfikację) obiektów, ich strukturyzację (określenie wzajemnych relacji), wartościowanie (postrzeganie wartości użytkowych) i odczuwanie, czyli percepcję przypisywanych znaczeń (Lisowski 2003).
Pojęcie środowiska geograficznego i jego struktura.
Środowisko geograficzne - 1. otoczenie fizyczne i biotyczne w którym żyje społeczeństwo ludzkie (otaczająca człowieka przyroda); 2. skomplikowany, wielowymiarowy i wielocechowy system składający się z wzajemnie powiązanych i uwarunkowanych geokomponentów oraz tworzonych przez nie jednostek przestrzennych różnej rangi, zwanych geokompleksami.
Wymiar pionowy → geokomponenty
Wymiar poziomy → geokompleksy
Wymiar czasu
Geokomponenty - podział:
litogeniczne - budowa geologiczna; najbardziej stabilne i odporne
hydro - klimatogeniczne - wody, klimat
biogeniczne
II podział:
konserwatywne - budowa geologiczna, rzeźba, gleba
aktywne - przemieszczają się
dynamiczne
Geokompleksy:
relatywnie zamknięte wycinki przyrody stanowiące całość dzięki zachodzącym w nich procesom i współdziałaniu budujących je geokomponentów
konkretne fragmenty środowiska geograficznego zamknięte naturalnymi granicami
Geokompleksy to:
naturalne jednostki przestrzenne
jednostki fizycznogeograficzne
jednostki krajobrazowej
Środowisko geograficzne mozaiką jednostek przestrzennych różnej rangi i wielkości:
Sfery Ziemi:
atmosfera
hydrosfera
litosfera geosfera (epigeosfera)
pedosfera
biosfera
noosfera (antroposfera) - to co człowiek wprowadził do środowiska, sfera rozumu ludzkiego
Atrakcyjność i przydatność środowiska geograficznego dla potrzeb turystyki - definicje, treść i zakres pojęć.
W budowie, póki co tyle:
Atrakcyjność środowiska geograficznego dla potrzeb turystyki - suma atrakcji („siła przyciągania”).
Przydatność środowiska geograficznego dla potrzeb turystyki - forma turystyki (co?), lokalizacja (gdzie?); określenie zawierające w sobie lokalizacje konkretnych form turystyki w danym terenie, wiec wyznaczają je te cechy środowiska geograficznego, które umożliwiają realizacje konkretnych form turystyki. Należy określić formę turystyki i lokalizacje.
Mapa jako główne źródło informacji geograficzno-turystycznej; definicja i podział map, znaczenie map dla turystycznych badań środowiska geograficznego, kartografia turystyczna, istota GPS.
Kartografia - nauka o mapach, metodach ich sporządzania i wykorzystania.
Topografia - dział kartografii, zajmujący się pomiarami w terenie i sporządzaniem map topograficznych.
Definicja mapy - zmniejszony, matematycznie określony, umowny obraz powierzchni ziemi na płaszczyźnie, przedstawiający rozmieszczenie i stan różnych zjawisk przyrodniczych i społeczno-ekonomicznych naniesionych zgodnie z przeznaczeniem mapy.
Atrybuty mapy:
zmniejszenie → skala (podziałka mapy)
matematyczne określenie → odwzorowanie kartograficzne
umowność → znaki topograficzne
Mapa jako model kartograficzny rzeczywistości.
Podział map:
ogólnogeograficzne
przeglądowe
przeglądowo-topograficzne (1:100000 - 1000000)
topograficzne
tematyczne
przyrodniczo-geograficzne
socjalno-ekonomiczne
inżyniersko-gospodarcze
Mapy:
wielkoskalowe
średnioskalowe
małoskalowe
Treść mapy topograficznej:
ukształtowanie powierzchni (rzeźba terenu) → poziomice
pokrycie terenu (główne formy użytkowania, sieć osadnicza i komunikacyjna, sieć hydrograficzna itp.) → umowne znaki topograficzne
Zadania mapy turystycznej:
dawać dostateczną informację o terenie
dawać informację o urządzeniach turystycznych
podkreślać walory terenu
Cechy wyróżniające mapy turystycznej:
sposób generalizacji
charakter znaków
rodzaj pisma (krój czcionki, barwa itp.)
rozplanowanie legendy
treść pozaramkowa i kartony
Rodzaje znaków na mapie turystycznej:
przedstawiające walory turystyczne
przedstawiające zagospodarowanie turystyczne
inne
Podział znaków:
powierzchniowe
liniowe
punktowe
opisowe
Cechy znaków na mapie turystycznej:
powinny nawiązywać formą do przedstawianych obiektów
powinny być proste i czytelne (łatwe w percepcji)
znaki z jednej grupy klasyfikacyjnej powinny mieć co najmniej jeden element wspólny
Podział map turystycznych:
specjalistyczne (tematyczne)
dla turystyki pieszej
dla turystyki rowerowej
dla turystyki samochodowej
dla turystyki wodnej i szlaków wodnych
dla turystyki górskiej i wysokogórskiej
itd.
ogólne
Treść turystyczna na planach miast:
ogólna informacja o planach, strukturze i charakterystyce miast
elementy pozwalające na dobrą orientację w mieście (pełna sieć ulic z nazwami i numerami domów, obiekty charakterystyczne)
informacje o komunikacji obsłudze komunikacyjnej (trasy komunikacji zbiorowej, dozwolone kierunki ruchu, parkingi)
obiekty godne zwiedzania
baza noclegowa
baza gastronomiczna
tereny i obiekty sportowo-rekreacyjne
inne rodzaje usług (placówki handlowe, banki, biura podróży i punkty turystyczne itp.)
G(lobal) P(ositioning) S(ystem)
Globalny System Pozycyjny (Lokalizacyjny) - system satelitarny przeznaczony do szybkiego i dokładnego wyznaczania współrzędnych, określających pozycję w globalnym systemie odniesienia (program GPS Navstar - Navigation Satelite Time and Ranging - Departament Obrony USA).
Segment kosmiczny składa się z 32 (stan na 28.12.2008r.) satelitów umieszczonych na orbitach kołowych o nachyleniu 55° (Block IIA, IIR, IIR-M) lub 63° (Block I) względem płaszczyzny równika na wysokości 20162 km. Obieg Ziemi przez satelitę trwa 11h 58min (pół doby księżycowej). Około 28 satelitów jest stale czynnych a pozostałe są testowane bądź wyłączone z przyczyn technicznych.
Historia:
od lat 80-tych dostępny dla autoryzowanych użytkowników wojskowych w wersji PPS z błędem wyznaczania pozycji poziomej < 10 m
dla użytkowników cywilnych - wersja SSP z tzw. ograniczonym dostępem S/A (Selected Availability) - błąd 500 m (100 m)
1 maja 2000 r. - dekretem prezydenta USA wyłączono błąd S/A - dokładność lepsza od 15 m (12 - 4 m); obecnie możliwość eliminacji tego błędu przez użytkowników dzięki systemowi różnicowemu DGPS (ang. Differantial GPS) - w miejscu o znanych współrzędnych znajduje się stacja referencyjna, obliczająca
Zasada działania systemu GPS:
użycie sztucznych satelitów jako punktów odniesienia do lokalizacji obiektów stałych i ruchomych na Ziemi i w powietrzu
wyznaczanie położenia, prędkości i czasu
wyznaczanie pozycji (odbiornika) w przestrzeni poprzez pomiar czasu jaki upłynął od momentu wysłania sygnałów z satelitów do momentu ich odbioru
sygnały emitowane na dwóch kanałach: L1-1575, 42 MHz i L2-1227, 60MHz
trzy rodzaje kodów C/A (ogólnie dostępny, nadawany tylko na kanale L1), P (tylko dla autoryzowanych użytkowników, na obu kanałach), Y (w sytuacjach szczególnych, przy włączonym systemie zapobiegania próbom zakłócania)
Zarządzanie system GPS:
własność rządu USA
ogólny nadzór - od 1996 r. IGEB (Interagency GPS Executive Board) - „rada nadzorcza” (ministerstwa, NASA, Sztab Generalny USA)
nadzór techniczny - Joint Programme Office
Struktura systemu GPS:
segment kosmiczny
segment naziemny (nadzoru)
segment użytkowników
Segment kosmiczny:
24 aktywne satelity i 3 satelity zapasowe (obecnie ok. 28)
na sześciu orbitach kołowych, po cztery na każdej; na wysokości 20162,61 km
płaszczyzny orbit nachylone są pod kątem 55˚ do równika
co najmniej 5 satelitów „widocznych” z każdego punktu Ziemi powyżej kąta wzniesienia 5˚ z prawdopodobieństwem 0,9996; średnio 8 satelitów przez około 40% doby
jedynie nieliczne obszary nie mają widoczności w okresie nie dłuższym niż ok. 20 min/doba
w każdym z satelitów - zespół czterech atomowych wzorców częstotliwości, generujący lokalną skalę czasu z dokładnością do 3 nanosekund
Segment naziemny (nadzoru):
5 stacji nadzorujących: stacja centralna (HCS Master Control Station) w Colorado Springs (USA) → zarządzanie systemem, monitoring pracy wszystkich satelitów, korygowanie orbit; stacje monitorujące (Hawaje, Kwajalein - Archipelag Marschala, Diego Garcia, Wyspa Wniebowzięcia); w przyszłości także Cap Canaveral na Florydzie → sprawdzanie wysokości, prędkości i pozycji satelitów
instytucje wspomagające Centrum Kontroli Satelitów Sił Powietrznych USA (AFSCF - Air Force Satelite Control Facility), Obserwatorium Marynarki Wojennej USA (USNO - US Noval Observatory), NIMA
Segment użytkowników:
wojskowe i cywilne odbiorniki GPS
urządzenie, z którego korzysta użytkownik jest odbiornikiem sygnałów nadawanych z satelity i nie emituje żadnych sygnałów radiowych
liczba użytkowników jest nieograniczona
zapewniona wysoka odporność na celowo wprowadzane zakłócenia (ang. jamming) oraz odporność na celowe zniekształcenia informacji przez satelitę (ang. spoofing)
niski koszt odbiorników
Inne systemy:
GLONASS (GLObalnaja NAwigacjonnaja Sputnikowa Sistemia)
Galileo (w pełni operacyjny od 2010)
Funkcje nawigacyjne w odbiornikach do celów rekreacyjnych:
pomiar drogi przebytej do zadanego punktu lub drogi do punktu przeznaczenia
spodziewany czas przebycia
wczytanie punktów pośrednich - punkty trasowe (ang. way points), nadanie im nazw
kierunek do punktu trasy
kierunek powrotny (ang. backtrack) do miejsca wyjścia
rejestracja śladu
zboczenie z trasy między punktami trasowymi
pomiar prędkości ruchu
daty wschodu i zachodu słońca istotne przy planowaniu podróży tylko w dzień
Rzeźba terenu a turystyka; cechy istotne dla turystycznego użytkowania środowiska geograficznego.
wysokości bezwzględne (max. i min. m n.p.m.)
wysokości względne (deniwelacje; m)
spadki (nachylenie) terenu
konfiguracja grzbietów
długość stoków
orientacja (wystawa) stoków (ekspozycja stoków = nachylenie + orientacja)
typy morfometryczne rzeźby terenu (płaski, falisty, pagórkowaty, wzgórzowy)
typy genetyczne rzeźby terenu
Budowa geologiczna a turystyka; cechy istotne dla turystycznego użytkowania środowiska geograficznego.
litologia utworów przypowierzchniowych (co buduje grunt do około 1,5 m)
charakter gruntów (ich skomponowanie; stopień zagęszczenia dla gruntów sypkich, stopień plastyczności dla gruntów spoistych - iły, gliny)
nośność gruntów (
)
Gleby a turystyka; cechy istotne dla turystycznego użytkowania środowiska geograficznego.
rodzaje, gatunki i typy gleb
klasy bonitacyjne gleb (6)
kompleksy rolniczej przydatności gleb (np. 1 - kompleks bardzo dobry pszenno-buraczany)
gleby chronione (I-IV klasy bonitacyjne)
Wody a turystyka cechy istotne dla turystycznego użytkowania środowiska geograficznego.
jeziorność
typy genetyczne i biologiczne zbiorników wodnych
podstawowe cechy morfometryczne (kształt jeziora) i batymetryczne (dotyczy misy jeziornej) jezior
charakter brzegów (kamieniste, żwirowe itp.), stopień zarastania
zabudowa biologiczna brzegów
rodzaj dna (piaszczyste, muliste itd.)
termika wód
stany wód
gęstość sieci rzecznej (
)
wielkość przepływu cieków (objętość jaką w jednostce czasu dana rzeka niesie), szybkość płynięcia wody
spadek cieków, załamania cieków
charakterystyka koryta rzeki
stan sanitarno-higieniczny (są 4 klasy czystości wody)
głębokość zalegania wód podziemnych
Roślinność i użytkowanie terenu; cechy istotne dla turystycznego użytkowania środowiska geograficznego.
główne formy użytkowania terenu
dzisiejsza roślinność rzeczywista (główne zbiorowiska roślinne)
lasy
lesistość
typy siedliskowe lasu
skład gatunkowy, wiek i zwarcie drzewostanu
lasy chronione, ochronne (służą ochronie innych komponentów) i gospodarcze
potencjalna roślinność naturalna (która by rosła gdyby obszar nie znajdował się pod wpływem działalności człowieka, roślinność przystosowana do danego środowiska)
stopień antropogenicznego przekształcenia roślinności (symantropizacja)
gatunki charakterystyczne i popularne (pospolite)
gatunki rzadkie i chronione
Świat zwierzęcy a turystyka; cechy istotne dla turystycznego użytkowania środowiska geograficznego.
gatunki charakterystyczne i popularne
gatunki rzadkie, ginące i zagrożone (z Polskiej Czerwonej Księgi), unikatowe
siedliska zajmowane przez poszczególne gatunki i populacje (populacja - ogół osobników gatunku w danym miejscu)
Podstawowe źródła informacji o cechach komponentów środowiska geograficznego.
Rzeźba terenu:
mapy topograficzne 1:10000, 1:25000, 1:50000, 1:100000
mapa geomorfologiczna Polski 1:500000
szczegółowa mapa geomorfologiczna Polski 1:50000
Budowa geologiczna:
przeglądowa mapa geologiczna Polski 1:300000
przeglądowa mapa surowców mineralnych Polski 1:300000
przeglądowa mapa hydrogeologiczna Polski 1:300000
mapa geologiczna Polski 1:200000
mapa hydrogeologiczna Polski 1:200000
szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50000
szczegółowa mapa hydrogeologiczna Polski 1:50000
mapy geologiczno-inżynierskie
Gleby:
mapy glebowo-rolnicze 1:5000, 1:25000, 1:50000, 1:100000 (kompleksy rolniczej przydatności gleb; są mapy dla całego obszaru kontynentu jako dla jedynego komponentu)
mapy klasyfikacji gleb 1:5000, 1:25000 (klasy bonitacyjne gleb)
Wody:
podział hydrograficzny Polski 1:200000
atlas hydrograficzny Polski (1987)
mapa hydrograficzna Polski 1:50000 (m.in. działy wodne, wody powierzchniowe, wypływy wód podziemnych i poziom wód podziemnych, przepuszczalność gruntów, zjawiska i obiekty wodne, klasy czystości wód)
roczniki hydrologiczne wód powierzchniowych
katalog jezior polskich
atlas jezior polskich
plany batymetryczne jezior (mówi jaki jest rozkład głębokości jeziora za pomocą izobat)
Klimat:
roczniki meteorologiczne Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej
biuletyny synoptyczne
atlas klimatyczny Polski
Szata roślinna:
mapy potencjalnej roślinności naturalnej 1:300000
mapy rzeczywistej roślinności naturalnej
Stan środowiska:
mapa sozologiczna Polski 1:50000 (m.in. ochrona środowiska, podatność środowiska na degradację, degradacja i jej przeciwdziałanie, rekultywacja, nieużytki)
raporty o stanie środowiska w województwie w roku …. (Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska)
Dla wszystkich komponentów:
zdjęcia lotnicze
obrazy satelitarne (Landsat, SPOT, Ikonos) - teledetekcja - zdalne badanie środowiska z dużej odległości - zdjęcia lotnicze + obrazy satelitarne
Główne obszary i walory turystyczne Polski, Europy i świata.
+ podręcznik: Kowalczyk A., 2000: Geografia turyzmu, PWN, Warszawa.