5337


WSTRZĄS.

PRZYCZYNY I OBJAWY WSTRZĄSU.

Wstrząs (shock) jest pojęciem ogólnym oznaczającym nagłe załamanie sił i pogorszenie się stanu chorego niezależnie od przyczyny. Zmniejszenie przepływu krwi przez tkanki powoduje niedostateczne zaopatrzenie komórek w tlen i upośledzenie funkcji wielu narządów (multiple organ failure — MOF).

Spadek ciśnienia tętniczego jest najważniejszym objawem wstrząsu, nie jest jednak jego synonimem. Zdarzają się stany hipotensji bez wstrząsu i wstrząs przy wartościach ciśnienia uważanych za normę u osoby zaadaptowanej do nadciśnienia. W pierwszej fazie wstrząsu ciśnienie pozostaje w granicach normy. W tabeli 1 można zobaczyć, jak bardzo różne mogą być przyczyny wstrząsu.

Tabela 1.

Czynniki wstrząsorodne.

Wstrząs hipowolemiczny — utrata objętości:

a) zewnętrzna utrata płynu,

b) wewnętrzna utrata płynu,

Wstrząs kardiogenny:

a) choroba serca,

b) opory w krążeniu,

Wstrząs septyczny,

Wstrząs neuropatyczny,

Wstrząs anafilaktyczny,

Wstrząs endokrynologiczny,

Wstrząs z niedotlenienia,

Krwotok: rana, krwawiący wrzód, krwawiący żylak,

Żołądkowo - jelitowa: wymioty, biegunka

Nerkowa: cukrzyca, moczówka, nadmiar leków moczopędnych,

Skórna: oparzenia, wysięk, pocenie,

Uraz: zmiażdżenie, złamanie miednicy, krwawienie do opłucnej lub otrzewnej

Wodobrzusze: zapalenie otrzewnej lub trzustki,

Niedrożność jelit,

Zawał,

Zaburzenia miarowości,

Ciężka niewydolno zastoinowa

ostra niedomykalność zastawek, pęknięcie przegrody,

Zator tętnicy płucnej,

Tamponada serca,

Tętniak rozwarstwiający aorty,

Zakażenia,

Endotoksyny,

Przedawkowanie leków narkoza, zatrucia

uszkodzenia rdzenia kręgowego,

Uogólniony,

Choroba Addisona,

Przełom tarczycowy,

Hypoxia, anomia,

Niezależnie od przyczyny, wstrząs jest zawsze poważnym zagrożeniem życia i wymaga szybkiej pomocy.

Zapamiętaj.

Wstrząs:

Rozróżnia się wstrząs hipodynamiczny, który wynika z niedostatecznego dowozu tlenu z powodu ubytku krwi krążącej i płynów ustrojowych, i wstrząs hiperdynamiczny - powstający w następstwie zwiększonego zapotrzebowania komórek na tlen przy normowolemii, co często łączy się ze znacznym podwyższeniem temperatury ciała.

Przykładem może być przełom tarczycowy. Każdy wstrząs hiperdynamiczny przechodzi z czasem w fazę hipodynamiczną. Do określenia drugiej fazy ciężkiego wstrząsu używa się też terminu zapaść.

Zapamiętać.

Objawy wstrząsu:

WSTRZĄS HIPOWOLEMICZNY.

Wstrząs hipowolemiczny (hypoyolemic shock) — zwany też oligowolemicznym - jest spowodowany prawdziwym zmniejszeniem wypełnienia naczyń krwionośnych wskutek nagłego ubytku krwi całkowitej lub osocza z przestrzeni naczyniowej. Ciśnienie tętnicze utrzymuje się początkowo dzięki skurczowi naczyń obwodowych (centralizacja krążenia), zmniejsza się objętość łożyska naczyniowego i objętość przepływu. Gdy ten wyrównawczy mechanizm przestaje wystarczać, następuje spadek ciśnienia i nasila się niedotlenienie tkanek.

Brak działań leczniczych wiedzie do nieodwracalnego uszkodzenia ważnych dla życia ośrodków. Wstrząs staje się wstrząsem nieodwracalnym. Dlatego wczesne rozpoznanie i intensywne leczenie jest bardzo ważne.

Przyczynami wstrząsu oligowolemicznego mogą być:

Szybka utrata 20 % objętości krwi powoduje łagodny wstrząs wyrównany, utrata 35% prowadzi do poważnego wstrząsu. Szybki spadek objętości krwi o 45% jest przyczyną bardzo ciężkiego wstrząsu, a przy utracie 50 % dochodzi często do śmierci. Szczególnie groźna jest bardzo szybka utrata objętości nie pozwalająca na zadziałanie mechanizmów wyrównawczych. Objętość krwi stanowi ok. 7% masy ciała u mężczyzny 70 kg — jest to 5 1.

Podatność na wstrząs zwiększają następujące czynniki:

Objawy:

W okresie wstrząsu wyrównanego nie ma spadku ciśnienia tętniczego dzięki kompensacyjnemu obkurczeniu naczyń. Mimo to stwierdza się już wtedy bladość, ochłodzenie i zwilgotnienie skóry. Występuje tachykardia, chory ma pragnienie i czuje się osłabiony. Występuje hipotensja ortostatyczna - gdy chory leży, czuje się dość dobrze i ma prawidłowe ciśnienie. Mdleje, gdy stanie, a nawet w pozycji siedzącej. W tym okresie rozpoczęcie znieczulenia mogłoby doprowadzić do zapaści.

Gdy niedobór objętości narasta, powstaje wstrząs utrwalony, w którym spadek ciśnienia tętniczego jest znaczny niezależnie od pozycji ciała. Niektórzy rozpoznają wstrząs utrwalony, gdy ciśnienie spada poniżej 80 mm Hg, są jednak duże różnice w indywidualnej tolerancji. W utrwalonym wstrząsie chory skarży się na duszność, ziewa, jest senny i może wpaść w śpiączkę. Stan pogarsza się dalej, ciśnienie i tętno stają się nieoznaczalne. Jeśli nie rozpocznie się działań przeciwwstrząsowych, następuje śmierć.

Opracowano różne wskaźniki oceny głębokości wstrząsu. Najprostszy jest wskaźnik wstrząsowy Allgowera.

Tętno/min

0x08 graphic
Wskaźnik wstrząsowy = ciśnienie tętnicze skurczowe (w mm Hg)

Dla osoby zdrowej wskaźnik wynosi ok. 0,5 = 60:120.

Wartości bliskie 1 - 100:100 świadczą o zagrożeniu, a wartości ponad 1 odpowiadają utrwalonemu wstrząsowi 120:80 - 1,5.

Zapamiętaj.

Okres wstrząsu:

Zapobieganie:

Zagrożenie powstania wstrząsu istnieje po urazach oraz przy każdym zabiegu leczniczym, a także diagnostycznym. Umiejętność przewidywania zagrożeń i odpowiednie kształtowanie działań jest istotą sztuki medycznej. Trzeba usilnie dbać o ograniczenie ubytku krwi w czasie operacji. Jeśli chory wymiotuje albo traci płyn do światła jelita, np.: w niedrożności, to nie można dopuścić do powstania deficytu, lecz trzeba uzupełniać ubytki płynu równocześnie z ich powstawaniem. Współczesna medycyna ma rozwinięte możliwości uzupełnienia wszelkich breków.

Jeśli na miejscu wypadku chory jest w stanie, z którego może rozwinąć się wstrząs, należy podjąć wszystkie działania wyliczone poniżej w leczeniu wstrząsu.

Jednym z czynników wstrząsorodnych i pogłębiających wszystkie postaci wstrząsu jest wychłodzenie. Ranny człowiek leżący na miejscu wypadku jest często pozbawiony ubrania lub osłony i ziębnie w czasie czekania na pomoc. Udzielanie pomocy nie powinno być połączone z rozbieraniem chorego. Transportowanego na noszach należy okryć kocami i szybko przenieść do ogrzanych pomieszczeń. Zdarza się także w szpitalu, że chorzy nieprzytomni lub zamroczeni pozostają zbyt długo obnażeni w czasie i po zabiegach leczniczych lub diagnostycznych. Do nadmiernego ochłodzenia dochodzi też na salach operacyjnych, gdzie chorzy tracą ciepło przez szeroko otwartą klatkę piersiową lub jamę brzuszną oraz otrzymują chłodne przetoczenia.

W uszkodzeniach kończyn dolnych i miednicy można zastosować spodnie uciskowe MAST (Medical Arti - Shock Trousers). Po napompowaniu zatrzymują one krwawienie i szynują złamania kończyn dolnych i miednicy. Przez ucisk na dolną połowę ciała powodują centralne przemieszczenie krwi do ilości 1l. Są jednak niedogodności związane z ich stosowaniem. Nałożenie ich choremu ze złamaniem miednicy lub uda nie jest proste i może wymagać współdziałania kilku osób. Ucisk spodni może utrudniać oddech - chory ze złamaniami żeber oddycha tylko brzusznym torem oddechowym. Przeciwwskazane są także w obrzęku płuc i w urazach głowy. Korzystanie z tych spodni jest uzasadnione tylko przed długim i trudnym transportem rannego.

Istnieją dwie tendencje w sposobie niesienia pomocy przez karetki pogotowia. Jedna reprezentowana przez teoretyczne podręczniki, wymaga starannego unieruchomienia złamań, nakładania spodni przeciwwstrząsowych, badania neurologicznego, mierzenia ciśnienia i EKG. Druga - od dawna realizowana przez pogotowie, a ostatnio reprezentowana także w naukowych artykułach to przełożenie chorego na nosze i jak najszybsze przewiezienie do szpitala. Optymalnym rozwiązaniem jest obszerna karetka, w której można przy dobrym dostępie do chorego wykonywać niektóre zabiegi i badania.

Leczenie:

Należy działać szybko. Wstrząs rozwija się w czasie i czas decyduje o powodzeniu leczenia. Najważniejsze jest uzupełnienie objętości wypełnienia naczyń. Jednocześnie trzeba:

Przetaczanie rozpoczynamy od płynu Ringera lub innego izotonicznego roztworu elektrolitów. Szybkie przetoczenie 1 - 2l roztworu Ringera zwiększa objętość krwi i w wielu przypadkach wystarcza do opanowania wstrząsu. Daje też czas na oznaczenie grupy krwi, próbę krzyżową diagnostyczną. Trzeba wybierać najłatwiejszy, zabierający najmniej czasu dostępu do żyły i dlatego należy zaczynać przetaczanie przez nakłucie żyły obwodowej. We wstrząsie żyły są często zapadnięte, wtedy wykonujemy wenesekcję. Jeśli zamierza się mierzyć ośrodkowe ciśnienie żylne. należy wprowadzić odpowiedni cewnik po przetoczeniu przez żyłę obwodową pierwszych litrów płynu. Po nakłuciu żyły pobieramy krew na odpowiednie badania.

Dekstran jest bardzo skutecznym środkiem uzupełniającym objętość krwi i usprawniającym mikrokrążenie. Jeśli ustalono już grupę krwi i wykonano próbę krzyżową, można rozpocząć przetaczanie krwi. Przed podaniem krew trzeba ogrzać do temperatury ciała. Jest to szczególnie ważne, gdy przetacza się jej dużą ilość. Jeśli zachodzi obawa przeciążenia krążenia, określa się ośrodkowe ciśnienie żylne za pomocą odgałęzienia podłączonego do zestawu do przetaczania. Przetaczanie osocza jest wskazane, gdy doszło do zagęszczenia krwi, jak np.: przy oparzeniu, zapaleniu otrzewnej lub niedrożności. Osocze jest zbierane od wielu dawców i dlatego stwarza największe zagrożenie przeniesienia wszczepiennego zapalenia wątroby. Wady tej nie ma albumina.

Tradycyjnie uważa się krew za najbardziej wartościowy materiał do przeciwwstrząsowego stosowania. Ukazało się jednak wiele doniesień o badaniach, z których wynika wysoka wartość przeciwwstrząsowa roztworów krystaloidów, takich jak płyn

Ringera lub fizjologiczny roztwór NaCl. Roztwory te są łatwo dostępne i nie mają wielu wad i działań niepożądanych związanych z krwią. Nigdy nie należy przetaczać krwi bez oznaczenia grupy krwi i próby krzyżowej. Aby przyspieszyć przetaczania, można je prowadzić przez kilka wkłutych igieł oraz pod ciśnieniem, stosując pompki wtłaczające powietrze ponad płyn w butli. Trzeba uważać, aby nie wtłoczyć powietrza do żył.

Niedostateczne ukrwienie tkanek w przebiegu ciężkiego wstrząsu prowadzi do beztlenowego metabolizmu komórkowego, wskutek czego narasta wytwarzanie kwasów organicznych i może rozwinąć się kwasica. Kwasica upośledza objętość minutową serca i perfuzję tkanek i może doprowadzić do migotania komór. W celu zmniejszenia kwasicy wskazane jest przetoczenie roztworu wodorowęglanu sodu. Przedtem za pomocą gazometru upewniamy się, czy jest kwasica i jak jest duża.

W leczeniu wstrząsu stosuje się różne środki farmakologiczne, lecz zdania o każdym z nich są podzielone. Korzystnie działa dopamina i dobutamina. Powszechnie stosowany jest prednizon, który przynosi zwyżkę obniżonego ciśnienia tętniczego.

Ciężkiemu wstrząsowi często towarzyszy ostra niedomoga nerek, szczególnie, gdy przyczyną jest oparzenie lub rozległe zmiażdżenie. Jeśli - minio właściwego uzupełnienia płynów - ilość wydalanego w godzinie moczu jest zbyt mała, wskazane jest padanie furosemidu i mannitolu. Mannitol powoduje znaczne zwiększenie osmolalności osocza, a przez to zwiększenie objętości osocza, Prowadzi to do energicznej diurezy osmotycznej i zapobiega niedomodze nerek. Działanie mannitolu jest skuteczne, gdy powoduje wydzielanie 50 ml moczu na godzinę. Dawka mannitolu nie powinna przekraczać 50 g (250 ml 20% roztworu). Przed podaniem musi być uzupełniona objętość płynu.

Zapamiętaj

Wstrząs hipowolemiczny:

Ocena skuteczności działań przeciwwstrząsowych.

Wstrząs zmienia się szybko w czasie, ustępuje lub narasta. Aby ocenić przebieg zaburzeń patologicznych i skuteczność własnego postępowania, konieczna jest ścisła obserwacja.

Monitorujemy, co najmniej następujące parametry:

W każdym indywidualnym przypadku konieczne są też badania związane z chorobą zasadniczą będącą przyczyną wstrząsu.

O poprawie i skuteczności leczenia świadczy zwolnienie tętna i wzrost ciśnienia oraz zaróżowienie i suchość skóry. Jeśli poprawa nie następuje, należy podejrzewać, że istnieje jakieś nie rozpoznane dotychczas zaburzenie. Może to być utrzymująca się utrata krwi albo nie rozpoznany uraz klatki piersiowej, np.: tamponada serca, odma opłucnowa, stłuczenie płuca, pęknięcie trzewi brzusznych lub współistniejąca choroba, odchylenia elektrolitowe, posocznica albo uszkodzenie wskutek długotrwałej hipoksji.

WSTRZĄS SEPTYCZNY.

Wstrząs septyczny jest skutkiem toksemii wywołanej ciężkim zakażeniem Obok bezpośredniego działania toksyn, obniżenie przepływu krwi przez tkanki powoduje anoksję i uszkodzenie komórek. Zwłaszcza zakażenia bakteriami Gram - ujemne i beztlenowymi powodują rozwój wstrząsu.

Wstrząs septyczny jest przeważnie połączony z posocznicą. Tylko zakażenie beztlenowe powodują wstrząs samym działaniem toksyn.

Częstym punktem wyjścia jest zakażenie układu moczowego i narządów jamy brzusznej lub zapalenie płuc, szczególnie u chorych prowadzonych z zastosowaniem oddechu kontrolowanego.

Wstrząs septyczny występuje przede wszystkim u pacjentów, którzy wskutek zmniejszenia odporności stali się podatni na powstanie posocznicy. Są to chorzy z cukrzycą, marskością wątroby, rozsianymi chorobami nowotworowymi, po chemioterapii i leczeniu immunosupresyjnym. Podatni na wstrząs septyczny są chorzy leczeni chirurgicznie po dużych operacjach i operacjach połączonych z zakażeniem układu moczowego, dróg żółciowych i przewodu pokarmowego. Rozpowszechnienie cewników dożylnych, stosowanie kortykosteroidów i wydłużenie życia ludzi z przewlekłymi chorobami zwiększyło częstość występowania wstrząsu septycznego.

Objawy:

Charakterystyczną cechą wstrząsu septycznego jest hipermetabolizm. Podstawowym objawem jest wysoka gorączka. Pierwszy okres wstrząsu septycznego jest typowym przykładem wstrząsu hiperdynamicznego, określanym też jako wstrząs ciepły. Następuje znaczne podwyższenie przemiany materii i przyspieszenie krążenia krwi. Stanowi to duże obciążenie układu krążenia i oddychania.

Zwiększenie przepływu krwi nie łączy się z poprawą utlenowania tkanek, gdyż krew płynie przez otwarte połączenia tętniczo-żylne. Wcześnie następuje uszkodzenie nerek.

W dalszym przebiegu wstrząs hiperdynamiczny przechodzi w zimny wstrząs hipodynamiczny. Następuje oligowolemia wskutek zwiększenia przepuszczalności i uszkodzenia ścian naczyń. W okolicy, gdzie rozwija się zakażenie (otrzewna), duża ilość płynu przechodzi poza naczynia. Wskutek zagęszczenia krwi wzrasta hematokryt, w niektórych przypadkach aż do 60. Oznacza to znaczne zwiększenie oporów w krążeniu.

W metabolizmie tkankowym w miejsce przemiany tlenowej wzrasta udział przemiany beztlenowej, co prowadzi wcześnie do kwasicy mleczanowej. Zwiększa się przepuszczalność naczyń włosowatych, białka osocza przenikają do przestrzeni międzykomórkowej.

Wstrząs septyczny podejrzewamy wówczas, gdy u chorego z ogniskiem zakażenia występują następujące objawy nie wyjaśnione innymi przyczynami:

Powikłania:

Dla wstrząsu septycznego charakterystyczne są następujące powikłania:

Badania laboratoryjne:

Do czasu odtworzenia nawodnienia hematokryt jest wysoki. Leukocytoza wynosi 15 000 - 30 000. Liczba płytek jest zmniejszona, a czasy prób krzepnięcia są wydłużone. Zwiększa się stężenie mocznika i kreatyniny.

We wczesnych okresach wstrząsu stwierdza się zasadowicę, a w późniejszym stadium - kwasicę. W niektórych przypadkach udaje się wyhodować z krwi drobnoustroje, częściej jednak hodowle są ujemne, co nie wyklucza bakteremii ani rozpoznania wstrząsu septycznego.

Leczenie:

Leczenie chirurgiczne jest często leczeniem przyczynowym. Punktem wyjścia choroby może być ropień, ropowica, zgorzel jelita, wodonercze lub wiele innych zakażeń, w których wyleczenie zależy od wycięcia i drenażu. Operację należy wykonać jak najwcześniej, także u chorego w ciężkim stanie. Przed rozpoczęciem operacji wskazane jest przetoczenie kilku litrów płynu.

Wspomaganie oddychania polega na wzbogaceniu tlenem gazów oddechowych dzięki podawaniu tlenu do nosa, przez maskę lub rurkę dotchawiczą. Wskazane może być stosowanie respiratorów.

Przetaczanie płynów. W pierwszym okresie może być potrzebne przetoczenie ok. 10 l roztworów elektrolitów i glukozy pod kontrolą pomiaru ośrodkowego ciśnienia żylnego. Jeśli maleje pH krwi, podaje się niedużą ilość wodorowęglanów. Oliguria nie jest przeciwwskazaniem do podawania dużej ilości płynu.

Antybiotyki są obok leczenia chirurgicznego leczeniem przyczynowym. Wszystkie leki należy podawać dożylnie, ponieważ obniżenie perfuzji powoduje bardzo wolne wchłanianie z tkanki podskórnej lub mięśniowej. Przed rozpoczęciem leczenia antybiotykami pobiera się materiał (ropę, wysięk, krew) do badania bakteriologicznego. Wynik tego badania będzie znany po kilku dniach. Na razie trzeba rozpocząć leczenie antybiotykami o szerokim zakresie działania, Dobrym zestawieniem jest gentamycyna lub amikacyna z cefalosporyną. Skuteczna jest też piperacylina lub ciprofloksacyna. Antybiotyki trzeba dostosować do źródła zakażenia.

W zakażeniach tkanek miękkich towarzyszących zapaleniu kości należy kości należy podejrzewać obecność gronkowców, w zakażeniach brzusznych - bakterii Gram - ujemnych i beztlenowych, w oparzeniu - Pseudomonas. Jeśli podejrzewamy zakażenie beztlenowcami Bakteroides, skuteczna będzie klindamycyna, metronidazol i chloramfenikol. Leczenie aminoglikozydami trzeba ograniczyć w razie oligurii. Gdy nadejdzie antybiotykogram, dalsze leczenie prowadzimy według tych wyników, pamiętając o częstym wykonywaniu kolejnych badan bakteriologicznych.

Leki. Jeśli ciśnienie tętnicze jest niskie, wskazane może być stosowanie małych dawek dopaminy (2 - 5 μg/kg mc.). Większe dawki pogarszają przepływ nerkowy. Korzystne jest też stosowanie izoproterenolu. Wszystkie leki trzeba podawać dożylnie. Zdania na temat wartości podawania kortykosteroidów we wstrząsie septycznym są podzielone. Kortykosteroidy sprzyjają opanowaniu wstrząsu i podniesieniu ciśnienia, lecz zmniejszają odporność na zakażenie. Dlatego w okresie ciepłym lepiej jest wstrzymać podawanie kortykosteroidów, natomiast podać, gdy wstrząs się pogłębia i przechodzi w fazę hipodynamiczną. Trzeba też podawać leki zapobiegające powstaniu wrzodu stresowego żołądka.

Zapamiętaj.

Wstrząs septyczny:

WSTRZĄS KARDIOGENNY.

Wstrząs kardiogenny jest ostrą niewydolnością krążenia spowodowaną nagłym spadkiem objętości minutowej. Może być spowodowany między innymi masywnym zatorem płucnym, zawałem serca, tamponadą serca i innymi jego chorobami. Rozpoznanie wstrząsu kardiogennego jest istotne, gdyż przeciwwskazane jest wtedy intensywne nawadnianie - w odróżnieniu od typowego w chirurgii wstrząsu oligowolemicznego.

Wysokie ośrodkowe ciśnienie żylne wskazuje na niewydolność prawostronną. Wskazane jest wtedy leczenie naparstnicą. Wstrząs kardiogenny może być powikłaniem choroby chirurgicznej lub urazu.

We wstrząsie kardiogennym ośrodkowe ciśnienie żylne jest wysokie, żyły szyjne są wypełnione, szerokie.

WSTRZĄS ANAFILAKTYCZNY.

Wstrząs anafilaktyczny może wystąpić w ciągu niewielu sekund lub minut po pozajelitowym podaniu zwierzęcych surowic lub pewnych środków farmakologicznych, włącznie z antybiotykami. Reakcje te występują też, choć znacznie rzadziej, po środkach i produktach spożywczych przyjętych doustnie. Mimo że często nie udaje się w wywiadach wykryć poprzedniego zetknięcia z obcą substancją, anafilaksja niewątpliwie stanowi nadwrażliwość wywołaną poprzednim wstrzyknięciem lub spożyciem tej substancji.

Objawy:

Najważniejsze objawy wstrząsu anafilaktycznego to:

W ciężkich przypadkach następuje spadek ciśnienia, rozszerzenie źrenic, nietrzymanie moczu, drgawki, utrata przytomności i zgon.

Zapobieganie:

Zapobieganie polega na wykonywaniu prób uczuleniowych na surowicę zwierzęcą lub inne leki, które mogą wywołać odczyn anafilaktyczny. Surowicę przeciwtężcową wstrzykujemy metodą Besredki, podając najpierw 1/5 dawki, czyli 0,4 ml, a po godzinie resztę - 1,6 ml. Po podaniu surowicy należy utrzymywać kontakt z chorym, co najmniej przez godzinę.

Leczenie:

Najważniejszym zadaniem jest podtrzymanie oddychania dzięki utrzymaniu drożności dróg oddechowych i natlenieniu. Jeśli oddech ustał, konieczne jest sztuczne oddychanie najlepiej metodą usta - usta. Wdmuchiwane pod ciśnieniem powietrze udrażnia drogi oddechowe zamknięte obrzękiem. Po uzyskaniu natlenienia metodą usta - usta, o czym świadczy zaróżowienie skóry, można starać się włączyć oddychanie dostępnymi aparatami przez rurkę tchawiczką.

We wstrząsie anafilaktycznym lekiem z wyboru jest adrenalina podana dożylnie 0,2 mg, rozcieńczona w fizjologicznym roztworze soli lub glukozy. Można też podać adrenalinę domięśniowo - 1 mg, choć wtedy działanie jest powolne. Dawki adrenaliny trzeba powtarzać w razie potrzeby co 5 - 10 minut. Drugim lekiem jest prednizon. Podajemy dożylnie 100 mg, a potem powtarzamy zależnie od stanu chorego. Korzystne jest też dożylne pdanie aminofiliny.

Zapamiętaj.

Wstrząs anafilaktyczny:

Zapamiętaj.

Rodzaje wstrząsu:

9


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
5337
5337
M 5337 Dress with figured neckline
L 5337 Dress with figured neckline
5337
5337
5337
5337

więcej podobnych podstron