AKADEMIA GÓRNICZO - HUTNICZA

im. Stanisława Staszica w Krakowie

WYDZIAŁ GÓRNICTA I GEOINŻYNIERII

Temat: Ceny ropy naftowej,kryzysy, rola wydarzeń politycznych.

Wykonał:

Prof.dr hab.inż Grzegorz Zyzański

GIG IV rok

TPEZ

Wstęp:

Ropa naftowa jest jednym z najważniejszych surowców wykorzystywanych obecnie przez człowieka. Jej znaczenie dla gospodarki,a co za tym idzie także dla sytuacji politycznej oraz społecznej na świecie jest ogromne. Światowa gospodarka uzależniona jest od cen ropy oraz jej dostępności.

1.Ceny ropy naftowej oraz charakterystyka okresów kryzysowych w latach 1960-2005r.

Na kształtowanie się cen ropy naftowej ogromny wpływ mają wstrząsy występujace w światowej polityce, a zwłaszcza konflikty zbrojne, które w minionym trzydziestoleciu wywołały dwa kryzysy naftowe a co za tym idzie znaczne wahania ceny ropy na rynkach światowych, która częściej drożała niż taniała.

Źródło:www.bp.com

W dekadzie 1950-1960 średnie ceny ropy naftowej oscylowały wokół 10 USD(w cenach roku 1995) za baryłkę (bbl).Tak niskie ceny umożliwiły bezprecedensowy rozwój ekonomiczny świata ,trwający w niezakłócony sposób do początku lat 70-tych, nie przynosiły natomiast uczciwych dochodów krajom, na terenie których ropa była wydobywana. Pragnąc poprawić swą sytuację w tym zakresie, 5 czołowych krajów naftowych (Arabia Saudyjska, Irak, Iran, Kuwejt i Wenezuela) w dniu 14 września 1960 roku w Bagdadzie powołało do życia Organizację Krajów Eksportujących Ropę Naftową-(OPEC). Celem Organizacji, bardzo silnej i wpływowej, szczególnie w okresie lat 70-tych i obecnie ,jest „koordynacja i ujednolicenie polityki naftowej Krajów Członkowskich, w celu zapewnienia krajom wydobywającym ropę uczciwych i stabilnych cen jej sprzedaży, krajom-konsumentom efektywnych, ekonomicznych i regularnych dostaw ropy, a firmom naftowym uczciwego zysku z zaangażowanego kapitału”.

Pierwszy kryzys naftowy 1973-1974;

W roku 1973 nominalna cena ropy nie przekraczała 3 USD (10 USD w cenach roku 1995).W październiku 1973 wybuchła wojna izraelsko-arabska, która stała się w dużej mierze wojną o ropę, jak również zapalnikiem największego kryzysu naftowego w historii świata.Rządy kilku krajów OPEC, chcąc wspomóc kraje arabskie uczestniczące w wojnie , drastycznie ograniczyły wydobycie ropy i nałożyły embargo na jej dostawy do krajów uznanych za blisko współpracujące i sympatyzujące z Izraelem ( przede wszystkim do USA, Danii i Holandii).Spadek podaży ropy na rynkach światowych i towarzysząca mu panika pociągnęły za sobą na przełomie lat 1973-74 niemal 4-krotny wzrost jej cen, do ponad 35 USD(95)/bbl. Sytuacja ta sparaliżowała gospodarki wysoko uprzemysłowionych krajów uzależnionych od ropy. Kraje te wówczas słabo były przygotowane do takiej sytuacji, nie posiadały tak dużych jak później zapasów ropy.

Było to największy kryzys w historii, natomiast OPEC zanotował największy zysk.

Polska w znacznym stopniu chroniona była w latach 70-tych przed bezpośrednim i szybkim wzrostem cen ropy na skutek reguł gospodarczych obowiązujących w ramach Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej(tzw.formuła bukareszteńska,tj.5-letniej ceny kroczącej ropy importowanej z dawnego ZSRR).

Drugi kryzys naftowy 1979-1980;

Kolejny poważny kryzys naftowy rozpoczął się w roku 1979.Od prawie 3 lat OPEC, prowadząc silnie skoordynowaną politykę, utrzymywał ceny ropy na stałym poziomie, a jego stratedzy doszli do wniosku, że są warunki do podjęcia próby dalszego wywindowania cen. Równocześnie silnie zaostrzyła się sytuacja polityczna świata, szczególnie w ważnych centrach wydobycia ropy na Bliskim Wschodzie, ponieważ wybuchła rewolucja islamska w Iranie. Sytuacja ta spowodowała dramatyczny spadek wydobycia i eksportu ropy. Ceny ropy wzrosły w sumie o ponad 100%. Licząc w cenach stałych roku 1995, ceny te osiągnęły na pewien okres pozom blisko 70 USD/bbl, przy czym po roku 1980 zaczęły wyraźnie i trwale spadać. Drugi kryzys naftowy, pomimo przejściowego wywindowania cen do niewyobrażalnego wcześniej poziomu, nie przyniósł krajom zachodnim tak wielkich kłopotów jak kryzys pierwszy. Powodem było w dużej mierze lepsze przygotowanie tych krajów (odpowiednie zapasy, rezerwy) po doświadczeniach pierwszego kryzysu. Inaczej niż po pierwszym kryzysie, kraje OPEC nie mogą uznać drugiego kryzysu za sukces w sensie wielkości wpływów do ich bilansów płatniczych. Wysokie ceny światowej ropy ograniczyły popyt oraz uczyniły jeszcze bardziej opłacalną eksploatację złóż położonych poza terenem OPEC, np.na szelfie Morza Północnego.

Ceny w drugiej połowie lat 80-tych;

W drugiej połowie lat 80-tych, wskutek słabej polityki OPEC i napływu na rynek światowy dużych ilości ropy wydobywanej przez inne kraje ,ceny światowej ropy utrzymywały się na względnie niskim poziomie około 20-25 USD(95)/bbl. Znaczny niepokój na rynku i wzrost cen, jak się później okazało przejściowy, miał miejsce w latach 1990-91, wskutek agresji Iraku na Kuwejt i wojny w Zatoce Perskiej.

Lata 1992-2001 to okres od wielkich nadziei do wielkich obaw;

Rozwój sytuacji na światowym rynku naftowym w latach 1992-2000 charakteryzował się niemal zupełnym brakiem dramatycznych wydarzeń, tak blisko związanych z rynkiem ropy w kilku poprzednich dziesięcioleciach. I rzeczywiście, w latach 1992-1997 światowe ceny ropy były stabilne i podlegały małym wahaniom w przedziale 15-20 USD/bbl, wyjątkowo przekraczając 20 USD pod koniec roku 1996. Rok1998 przyniósł raczej niespodziewany spadek cen do poziomu 12-13, a przy końcu roku okresowo nawet poniżej 10 USD/bbl. Spadek cen ropy do tak niskiego poziomu tłumaczono nadmiarem podaży, wysokim poziomem zapasów, ciepłą pogodą.

Sytuacja całkowicie odwróciła się w roku 1999, a jeszcze silniej w 2000. W latach tych miał miejsce bardzo wyraźny i bardzo długi trend wzrostowy cen ropy, który ponownie podniósł cenę do poziomu około 30, a chwilowo nawet 35-37 USD za baryłkę. Ceny takie nie były notowane na rynku światowym co najmniej od roku 1985. O wzroście zdecydowały działania OPEC, który po okresie względniej słabości i rozchwiania interesów, odzyskał jedność i w ramach swojej strategii podjął skuteczne skoordynowane działania polegające przede wszystkim na ustaleniu precyzyjnym realizowaniu postanowień o limitach wydobycia. Wskutek tego całkowite wydobycie ropy w krajach OPEC zmalało w roku 1999 o ponad 5%, co spowodowało, zgodnie z intencjami OPEC, szybkie pojawienie się gwałtownego trendu wzrostowego cen.

Lata 2001-2005 to ciągły wzrost cen;

2001 roku czynnikiem, który wpłynął na wzrost cen ropy było wstrzymanie przez Irak eksportu ropy naftowej sprzedawanej w ramach programu ONZ ,,ropa za żywność”. Krok ten był protestem przeciwko planowanym zmianom w obowiązujących sankcjach przeciwko Irakowi .W 2003 ropa drożeje o ponad 20% z powodu groźby wybuchu wojny w Iraku.

Rok 2004 to ropa coraz droższa, co ogromnie szkodzi wzrostowi gospodarczemu na świecie i coraz większe pojawiają się problemy producentów samochodów, ale przede wszystkim linii lotniczych. Cena dochodzi do 50 USD za baryłkę.

W 2005 roku mamy do czynienia z ciągłym wzrostem cen ropy, aktualnie na giełdzie w Nowym Jorku ceny za baryłkę dochodzią do 60 USD/bbl.

2.Ceny ropy naftowej w oparciu o krzywą Mariona Kinga Hubberta.

Hubbert, był geofizykiem amerykańskim, który sporządził model wydobycia ropy naftowej tzw.krzywą Hubberta.

Krzywa Hubberta, sumuje wydobycie surowej ropy z kilku odwiertów i pokazuje, że od momentu wydobycia 50% złoża ropy, ilość wydobycia sukcesywnie spada do zera. Co to oznacza? Stały wzrost wydobycia ropy ma osiągnąć w pewnym momencie swoje apogeum tak mówi Hubbert, przy czym następować będzie stały spadek ilości ropy pojawiającej się na rynku światowym. Oczywiście wiązać się to będzie z ciągłymi wzrostami cen tego paliwa ,a w przypadku gdy nie spadnie na nią popyt (a nie zanosi się na to, ponieważ popyt wciąż wzrasta wraz z rozwojem populacji i zapotrzebowania ekonomicznego) nastąpi punkt zwrotny, czyli spadek produkcji ropy, który ma nastąpić około roku 2010.

To znaczy, iż po 2010 roku produkcja ropy będzie malała bo zasoby będą się wyczerpywać, natomiast popyt wciąż będzie wzrastał, wiec nie należy się związku z tym spodziewać spadku cen ropy wręcz przeciwnie cena będzie rosnąć.

Analiza dotychczasowych danych, nie jest optymistyczna, ponieważ zmiany wydobycia w stosunku do ilości ropy wcześniej odkrytej dla wszystkich największych złóż ropy naftowej z wyjątkiem Bliskiego Wschodu doprowadzają do wniosku, że nadszedł czas aby zająć się alternatywnymi źródłami energii.

Podsumowanie dotyczące cen ropy naftowej;

W najbliższej przyszłości należy spodziewać się wzrostu cen ropy naftowej na światowych rynkach.

Ceny ropy wystrzeliły od 11 dolarów za baryłkę w późnych latach 90-tych do 50 w 2004 i do około 60 w 2005. To skok o ponad 50% w ciągu 10 lat. Ktokolwiek kto ma znikomą wiedze na temat ropy świadomy jest , że cena ropy nie zależy w tak dużym stopniu od terroryzmu jak teraz OPEC z uporem maniaka usprawiedliwia wzrost cen.

Ktoś wypowiedział takie słowa:

,,Mój ojciec jeździł na wielbłądzie

Ja jeżdżę samochodem

Mój syn lata odrzutowcem

Jego syn będzie jeździł na wielbłądzie”

Koniec ery ropy niestety się zbliża.

3.Najnowsze wydarzenia w światowej polityce wpływające na ceny ropy naftowej:

• 4 czerwca 2001, Irak wstrzymał eksport ropy naftowej w ramach protestu przeciwko zmianom w obowiązujących sankcjach przeciwko Irakowi

• konsekwencja ataków terrorystycznych z 11. 09. 2001 roku

• 4 kwietnia 2002, ropa jako narzędzie szantażu skierowanego przeciwko Izraelowi

• 6 maja 2002, zapowiedź wznowienia eksport ropy naftowej przez Irak

• 13 grudnia 2002, obniżenie wydobycia przez OPEC

• 12 stycznia 2003, zmiana decyzji przez OPEC

• 7 marca 2003, zapowiedź ultimatum wobec Iraku

• 23 kwietnia 2003, uruchomienie irackich ropociągów,
  a tym samym powrót Iraku do grona światowych eksporterów

• 6 maja 2003, problemy z prawnym określeniem podstaw wznowienia irackiego eksportu

• Sierpień 2003, przerwa w dostawie energii elektrycznej we wschodniej części Stanów Zjednoczonych i Kanady

• 1 kwietnia 2004, zmniejszenie wydobycia ropy przez OPEC

• 11 maja 2004, zapowiedź Arabii Saudyjskiej o czynnym popieraniu zwiększenia wydobycia przez OPEC

• Wrzesień 2004, zablokowanie kont Jukosu

• Koniec roku 2004, spadek wydobycia przez USA, huragan Ivan, strajk w Nigerii

• Czerwiec - sierpień 2005, zamykanie amerykańskich rafinerii, śmierć króla Arabii Saudyjskiej, konfrontacja Iranu z Zachodem na temat programu atomowego, zagrożenia terrorystyczne

• Huragan Katrina

4.Co może mieć wpływ na ceny ropy w przyszłości?

• Zmniejszjące się zasoby

• Wzrost liczby samochodów

• Ograniczone rezerwy USA

• Chęć utrzymania wysokich cen przez lobby naftowe w Stanach

• Sytuacja polityczna OPEC

• Ocieplanie klimatu wywołujące anomalia pogodowe

Źródła informacji zawartych w referacie :

1. www.oilpeak.pl

2. Gazeta Wyborcza

3. Newsweek, nr 38/2005

4. Gazeta Wyborcza

5. www.bp.com

6. www.onet.biznes.pl

7. Puls Warszawy

8. www.bankier.pl

9. www.nbportal.pl

10. www.tyberia.pl

11.www.cire.pl

---