Antropologia współczesności

W1 2.10.2008

Czym jest?

• Podejmuje problematykę kultury własnej

• Bierze pod uwagę „tu i teraz”

• Zbiór tematów i zagadnień o współczesnoći

• Bada problemy, które są istotnie we współczesności

• Jest to perspektywa ludzi, uczestników współczesności

• Bada miejsce tradycji we współczesności

• Obserwuje zmianę społeczną

• Media

• Wartości (Fromm „Mieć i być”)

• Relacja młodzież kultura

• Socjologia/antropologia codzienności zawiera się w AW, ale AW nie powinna się do niej ograniczać

Co kształtuje XXI wiek

• Terroryzm

• Rozwój nauki (poszło to w innym kierunku niż przewidywał Berne)

• Inżynieria genetyczna, manipulacja człowiekiem

• Deficyt humanizmu

• Mat-fiz, biologia dominują w nauce

• Spadek wartości intelektualnej nauk humanistycznych

• Rozwój techniki w kierunku micro. Chcemy, aby wszystko było jak najmniejsze. Wygoda i ułatwienie są priorytetami.

• Samodoskonalenie i rozwój SIEBIE a nie świata, człowiek ma być doskonały a nie rozwijać świat

• Informacja jest towarem, - ale czy to jest rozumność???

• Szybkość, tempo - warunkują życie człowieka

• Ekumenizm, poszukiwanie porozumień między religiami, ale jednocześnie fundamentalizm

• Bogacenie się, ale też pogłębianie nierówności

• Relatywizm wartości

• Kosmopolityzacja życia, ale też wzrost walk etnicznych

• Koniec epoki białej cywilizacji?

• Globalizacja - to nie jest ujednolicenie, uniwersalizacja

Np. serial puszczany w różnych kulturach jest inaczej odbierany, ludzie zawsze „wyciągają coś dla siebie”. Zatem nie da się całościowo zglobaliozować treści.

W2 9.10.2008

GLOBALIZACJA

• Co to jest globalizacja? Diagnoza stanu? Rejestr tolerancji?

W zasadzie oba. Zapis stanu i problemów.

• Globalizacja nie jest zjawiskiem nowym! Ekspansja jednych kultur na drugie miała miejsce wiele razy na przestrzeni wieków. Odbywała się poprzez przemoc i wojnę lub wzory pewnej kultury dobrowolnie były przyjmowane przez inna, poprzez swą atrakcyjność. Ale żaden z dotychczasowych procesów globalizacyjnych nie ogarnął całego świata.

• Różnicowanie i syntetyzowanie kultury.

• Czy procesy globalizacyjne są spontaniczne czy świadome? - trzeba by się nad tym zastanowić

• W czym przejawia się dzisiejszy proces?

• Kryzys USA, który odbija się na innych państwach

• Nowicka: determinizm komunikacyjny leży u podstaw globalizacji

Podstawą jest informacja, przekaz elektroniczny, globalizacja jest wynikiem rewolucji informatycznej

• Sieć wzajemnych zależności, będącymi ponad podziałami państwowymi, politycznymi: międzynarodowe korporacje, organizacje (greenpeace) próba uporządkowanie świata…. Ale też międzynarodowa przestępczość, terroryzm

• Każdy człowiek uwikłany jest w różnego rodzaju zależności

• Koncepcja czasoprzestrzeni, przeświadczenie, ze świat jest całością

Dotyczy to różnych sfer życia: ekonomicznej, kulturalnej, moralnej, politycznej, bezpieczeństwa

• Bauman pokazuje konsekwencje globalizacji

• TEZA: proces globalizacji to tak naprawdę proces amerykanizacji

• Rozwój jest pojęciem wieloznacznym, należy przyjąć jakieś kryteria ku temu.

Rozwój, proces G. przestaje być pod kontrolą

• Wyraźne pogłębienie dysproporcji finansowych na świecie. 358 miliarderów świata zarabia tyle co 2/3 najuboższych z całego (!) świata (45 % ludności)

• Gospodarką świata zarządzają wielkie korporacje, które nie mają stałego miejsca, mają duzo pieniędzy, ale nie biorą żadnej odpowiedzialności za ludzi biednych, którzy nie są im potrzebni, nie maja obowiązku odpowiedzialności za innych (w przeciwieństwie do państwa). G. jest przejawem konkurencyjności poszczególnych firm. To pogłębia nierówności społeczne. Oparcie zycia społecznego obala ideę państwa opiekuńczego i dyskwalifikuje osoby, które tej pomocy potrzebują. Modelem jest człowiek sukcesu, któremu się powiodło.

• Czy model konsumenta to wolność czy zniewolenie?

Świat jest podzielony na tych co maja wybór i możliwości i tych którzy mają formalny wybór ale nie maja możliwości (np. odnośnie studiowania prywatnie)

• KATEGORIA TURYSTY (świadomie korzysta z tego co chce) I WŁÓCZĘGI (uczestniczy w ruchu, ale bez świadomego wyboru)

• Kryzys państw narodowych

• Problem związku między globalizacja a lokalnością glokalizacja

• Istnieje pewien opór, ruch antyglobalizacyjny, lecz czy ma on sens? Raczej nie, nie da się jej zatrzymać

• Dostrzeganie granic postępu: powrót naturalnych materiałów (bawełna), medycyny naturalnej, ROZWÓJ NIE ZAWSZE JEST POSTĘPEM, powrót do tradycji, korzeni

• Bauman „Szanse etyki z zglobalizowanym świecie”

• Nie zaczęła się globalizacja, która byłaby pod kontrolą zasad etyki, norm społecznych

• Podejmuje się mało prób zastanowienia się jak ten świat uczynić lepszym

• Co to jest szczęście życia? Czy ma ono prowadzić do konsumpcji?!

W3 16.10.2008

TRADYCJA

Jak współczesna kultura kształtuje człowieka? - renesans zainteresowania tym zagadnieniem

A z drugiej strony: zainteresowanie człowieka współczesnego swoją przeszłością.

Dwie perspektywy:

1. pozytywistyczny stosunek do faktów historycznych, muszą one być oparte na dokumentach, faktografii

2. świadomość/tradycja zbiorowa - nie zawsze jest odbiciem historii, jest to spojrzenie przez pryzmat jednostki, własnych doświadczeń. Takie spojrzenie często jest marginalizowane przez badaczy, choć ostatnio bardziej się liczy to spojrzenie.

Podział wg. Szackiego

1. mała tradycja

2. wielka tradycja

wzrasta zainteresowanie małą historia/tradycją, bardziej interesuje to, co bezpośrednio dotyczy jednostki, rodziny, miejsca urodzenia.

Przeszłość jest uzależniona od teraźniejszości a teraźniejszość jest uwarunkowana historycznie (i wszystko jasne!)

Tradycja:

• Przezywana

• Nieświadoma

Tradycjonalizm=bezrefleksyjne przywiązanie do przeszłości

Pamięć zbiorowa to wyobraźnia o przeszłości własnej gr, konstruowana przez czł zgodnie z psychologicznymi mechanizmami, pochodząca z różnych źródeł i selekcjonowana zgodnie z własnymi przekonaniami char dla danej kultury

Jest też źródłem wiedzy o współcz rzeczywistości

Funkcja jej:

• Tożsamościowa - określa tożs czł i gr

• Legitymizująca - państwo wykurz pamięć by ukszt pamięc zbiorową

3 typy pamięci:

1. Monumentalny - często utożs z pamięcią zbiorową; po '89 osłabienie jej

2. Historyczny - „bezinteresowna”, rejestruje bez odniesień do teraźn

3. Antykwaryczny - rejestracja faktów bez uwzgl ich znaczenia; wzrost po '89 (fragmentaryczna, elementy przeszł, z ciekawości, bez interpretacji)

tożsamość -> kszt przez świadomość przeszłości

->odp na pyt: kim jestem

przeszłośc wyznacznikiem tożs współcz człowieka

06 11 `08

TOŻSAMOŚĆ

• Jako „my”, w kt umieszczamy własne „ja”

• Sztompka- autodef własnego miejsca w przestrzeni moralnej

• Tożsamość: indywid czy zbiorowa?

• Czy może istnieć Ja bez My?

• Erickson- tożs jako świadome poczucie siebie

• Jaworska - tożs jest procesem, może się zmieniać

Koniec l 90tych: tożs jest tez poczuciem biorowości

Tożs:

1. Legitymizująca - popierana przez instyt społeczne

2. Oporu (chyba) - jako mniejszośc, margines)

3. Projektująca/normatywna - którą chcemy osiągnąć

Tożs europejska, kulturowa, etniczna itd… - odnośnie różnych zbiorowości odczuwamy poczucie związku

Cechy tożs czł w ponowoczesnym społ.?

w XXw. Dużo się mówło o tożs narodowej

PL- czy jesteśmy tak samo zw z narodem jak w odniesieniu do nas samych?

Def narodu?

1. podejście etniczne (pochodzenie+terytorium)

2. społ obywatelskie

2 koncepcje narodu:

Genealogiczna/geologiczna - naród tworzy się przez warstwowe gromadzenie się wartości w czasie

Gastrologiczna - naród jest tym, co zn.(hmmm tylko co to oznacza ten skrót…) się w danym społ

A. Kłosowska - badanie świadomości narodowej

Problem terytorium nie musi być decydujący o przynależn do narodu

Czy tożs europejska zastąpi tożs narodu?

Wielokulturowość

• Nowe środ zycia

• Czł przestaje być typowym przedstawicielem swojej gr

• Każda kult=transmisja pewnychwartości

Zderzenie kultur

• Dwubiegunowe

• Zmienia uczestnika w trakcie zderzenia

Edukacja:

• Międzykulturowa

• Wielokulturowa

Wykład 13.11.2008

Powszechne zjawisko - ucieczka w społeczność lokalną - oaza dla ludzi zmęczonych szybkim tempem życia

Cechy społeczności lokalnej:

- nie jest anonimowa

- brak prywatności

- bezpośrednia odpowiedzialność - „siły ludzkie” H. Radlińskiej (możliwość działania, dynamika zmiany rzeczywistości)

- samorządność, samorządy

Lata '70 diagnoza PRÓŻNI SPOŁECZNEJ między państwem a jednostką społeczną; brak działań spontanicznych społeczności (brak przyzwolenia oddolnego przez ludzi)

• Odbudowa stowarzyszeń jest warunkiem stworzenia społeczeństwa obywatelskiego

• Poszukiwanie tradycji regionu, tego, co odgryewa istotną rolę w społeczności ludzkiej

(red.) M. Mendel „Miejsce w pedagogice”

- znaczenie miejsca dla pedagogiki

- różne miejsca znaczące dla pedagogiki

Instytucje w społ. Lokalnym:

- rodzina

- szkoła

- problem elit: elity - kluczowa sprawa rozwoju małych miejscowości;

* ucieczka elit z małych miejscowości

* podniósł się poziom edukacji społecznej

Globalność wdziera się w kulturę społeczności; mass-media zmieniające styl życia, konieczny udział młodzieży w zmianie (dziś młodzież - czynnik modyfikujący lokalność dziś)

DOM - i przeobrażenia tego miejsca pod wpływem globalizacji

„Dom we współczesnej Polsce” - idee domu i jego role w Polsce

- dom w społ. Otoczeniu

- bezdomność

„Dom rodzinny postrzegany przez dzieci” (2006)

- dzieci w różny sposób dom przeżywają

- Internet zmienił dom; 2 perspektywy - bycia w domu i bycia w świecie

PODWÓRKO

• bezpieczna przestrzeń organizująca życie dzieci (zbliżone do domu)

• obecnie ulica miejscem integrującym

• ale ulica jest przechodnia

OSIEDLA ZABUDOWANE

• układ przestrzeni, który nie jest ulicą, nie jest też społecznością podwórka

• podwórko zastąpione przez wizualny plac zabaw? (gry sieciowe - przeniesienie warunków zabawy w świat wirtualny)

• ulica pozostaje otwartym polem wychowawczym; stwarza warunki patologizacji

MIASTO

• wytwór współczesnej cywilizacji, globalizacji

• dziś - koniec wielkich metropolii?

• Przestrzenna formuła wymiany, konsumpcji….

• Miasto traci część funkcji; nie jest wytwórcą towarów, ale staje się siedzibą informacji - wytwarza informacje

• miasto staje się przestrzenią ludyczną; ucieczka z metropolii do lokalnych środowisk

• metropolia - przestrzeń pomiędzy światem korporacji a slumsami

POGRANICZE

• miejsce zderzania się różnych kultur, cywilizacji

• laboratorium, gdzie można poznać mechanizmy dokonujących się zmian, zderzeń

• czy można być równocześnie przedstawicielem 2 kultur?

CENTRA HANDLOWE

• G. Makowski, świątynia konsumpcji

• miejsce charakterystyczne dla zglobalizowanego świata

20 11 `08

MEDIA I KOMUNIKACJA ZA POMOCA INFORMACJI

Przełomowy moment - wynalezienie TV

McLuhan: 3 okresy=3 typy komunikacji:

1. Kult oralna

2. Kult pisma i słowa

3. Kult srodków elektronicznych

Przekaz ustny-> słowo pisane-> druk-> techn. Elektroniczne

Przekaźnik jest równocześnie przekazem

Środki:

• Zimne

• Gorące

• TV jako najskuteczniejszy środek przekazu

• Kryzys książki? - bad w l. 50,60

• W l. 70 się uspokoiło

• Przekaz TV - tylko pozornie jednostronny

• Wchodzi w grę wiele czynników, jak selekcjonowanie treści

Reklama TV

• W PL natłok jej po `89r.

• Badania nad wpływem na dzieci

Pozytywna f pedagogiczna reklamy? Jako medialan encyklopedia wiedzy ogólnospoł; stwarz płaszczyznę wspólnych znaczeń

Koniec XX w - epoka Internetu

• Zmienia oblicze kultury

• W pewnym sensie zastapił TV

• Stworzył możliw połączenia czasu i przestrzeni

• Komputer - środkiem prywatnego przekazu (nie masowego)

• Interaktywność - nowośc w sposobie przekazu

• Internet przestaje być medium komunikacji a stwarza konkurencyjne środowisko, tworzy własne instytucje

• Świat współcz - światem multimediów; czł wybiera, z jakiego ukł tych mediów chce korzystać

• Technika - „przedłużeniem” czł w świecie intelektu

• Granica człowieczeństwa - granizami możliwości? Czy tożsamości?

Antropo komunikacji:

• Konc telegraficzna - kom jako przekaz info

• Konc orkiestralna - nie tylko info jako motor zycia, nie tylko poszukiwanie czegoś nowego, ale i odkrywanie tego, co jest

11 12 `08

INTERAKCJONIZM SYMBOLICZNY

Twórca tego nurtu - J.R. Mead (to facet, nie ta Mead)

Jest zw z koncepcja badań jakościowych

(znaniecki - metoda biograficzna)

Podstawą jest przekonanie, że jednostka jest AKTYWNA w stosunku do środow społecznego

Drugie podst zał: jedn postepuje wobec siebie tak, jakby patrzyła na siebie oczyma innych, przyjmuje role, gra przed widownią (Goffman)

Goffman

• Jedn narzuca swoją Def sytuacji

• Interakcja=spotkanie

• Występ - wszelka działaln uczestnika interakcji mająca na celu wywołanie wpływu na 2ga os

• Teatralizacja zycia codziennego

• Występ jest nie tylko występem słownym

• Komunikacja dokonuje się za pomocą SYMBOLI, kt są odczytywane przez wszystkich uczestn interakcji

Wrażenie:

• Przekazywane

• Wywoływane

SYMBOLIZM

• Zjawisko indywidualizacji symboli w zyciu współcz czł

• Odejście od wspólnych symboli

• Symbol - jako atrybut człowieczeństwa

• Analiza zjawiska Solidarności pod kątem symboli

ZABAWA

Współcz kultura:

• Karnawalizacja

• Ludyczny charakter

Analiza mediów mediów pkt widzenia zabawy

Konc kultury - Huizinga

Zabawa źródłem kultury

Kultura do przetrwania:

a/ jest potrzebna - Malinowski

b/ jest niepotrzebna Huizinga

08 01 `09

SYTUACJA KULTURALNA POLAKÓW

2 perspektywy uczestn w kulturze:

1. analiza zjawisk

2. uczestn w kulturze

2 aspekty:

• warunki uczestn

• treść uczestn

proces komunikow się przekazywany w d kręgu kulturowym - tworzy wspólny język ,stwarza więc możliwość porozumiewania się

KONTAKTY KULTURALNE - każde zetknięcie jednostki z treściami kult (intencjonalne i nie, świadome i nie)

• Jednostką procesu uczestn w kulturze

Sposób recepcji treści kultur -> wymiar jakościowy

Nasilenie częstotliwości kont kult -> wymiar ilościowy

Skutki

Dot tego, co wiąże się z przekazywaniem kult i innych wpływów wykraczających poza zasięg kult w wąskim znaczeniu

PRZEŻYCIE KULTURALNE - wszystko, co zachodzi w psychice w wyniku kontaktu kult

POTRZEBY KULT - potrzeba kontaktu z treściami kultury

Dwa rozumienia:

1. jako autonomiczna wartość

2. aby kontakt ułatwił zaspokojenie potrzeb życiowych

powinno być i to i to rozumienie

brak potrz kult - nie jest stanem pozytywnym (jak w przypadku braku innych potrzeb)

wg niektórych autorów:

potrz:

• kulturowe

• kulturalne - jako ujęcie wartościujące

TYPY KOMUNIKACJI KULT:

Kłosowska: 3 układy

1. kom bezpośrednia

twarzą w twarz

czł-czł

czł-środowisko

• rodzina

• gr rówieśnicza

• gr sąsiedzka

2. instyt lokalne

placówki organizujące kontakt z kulturą

działają przez czł

kontakt z czł

3. środki masowego przekazu

kontakt pośredni nadawca-odbiorca

nie ma zwrotnego kontaku

Internet - zakłóceniem tego układu?

CZYNNIKI WARUNKUJĄCE UCZESTN W KULTURZE:

1. Cywilizacyjne

2. Społeczno-ekonom

3. Przestrzenne

4. Psycholog-rozwojowe

5. Edukacyjne

W różnym stopniu odnoszą się do różnych kategorii uczestników, ale żaden nie moe zostac pominięty

PO '89:

• Niejednolity okres

• Kult stała się droga, trzeba ja kupić

• Nacisk na przedsiębiorczośc, kult już nie najważniejsza

• Edu wartościa instrumentalną

• Wzrost aspiracji edu

• Osłabł kontekst wyścigu szczurów, nacisk na konsumpcje i posiadanie

• Dobra kultury przedmiotem konsumpcji

• Zjawisko snobizmu (to nie do końca negatywne zjawisko)

• Dominacja 3go ukł

• Zawęża się ukł 1 (powierzchowne kontakty)

• Odideologizowanie kultury (zwolniona z cenzury polit, ale brak polityki kult )

• Kryzys 2go ukł (zmniejszyła sięl instytucji)

• Mniejsze uczestn (ludzie podają przyczyny finansowe; zal od poziomu wykszt)

12 01 `09

UCZESTN KULTURALNE MŁODZIEŻY

10

---