Ekosystem elementy abiotyczne; Klimat, gleba, rzeźba terenu elementy biotyczne(biocenoza); Rośliny, zwierzęta |
Ekosystem stanowi największą jednostkę funkcjonalną biosfery. Przykłady ekosystemów: Staw, las, dżungla, Łąka moczary , rafa koralowa, pole uprawne, ocean wybrzeża morskie |
Znaczenie światła dla roślin: -Źródło energii dla procesów fotosyntezy -Biosynteza chlorofilu -Regulowanie wymianą gazową (poprzez otwieranie i zamykanie aparatów szparkowych -Regulowanie procesami oddychania komórkowego |
Regulowanie Warunków Świetlnych: Bierne: przecinka, przerywka, niszczenie chwastów, termin siewu, gęstość siewu, czynne: fitotrony, szklarnie i inspekty |
Znaczenie temperatury dla roślin: -Wpływ na intensywność procesów fizjologicznych (temperatura minimalna, maksymalna i optymalna) -Uszkodzenia roślin w okresie spoczynku zimowego (zimotrwałość, mrozoodporność - temperatura letalna TL50) -Termoindukcja (jarowizacja, wernalizacja) |
Klasyfikacja roślin ze względu na wymagania cieplne; Jednoroczne: jare, ozime Zimujące Wieloletnie: dwuletnie, wieloletnie Rośliny o dużych wymaganiach cieplnych; -Uprawiane w szklarniach, inspektach i tunelach foliowych -Wysiewane do rozsadnika -Dwuletnie korzeniowe wykopywane na okres zimy |
Znaczenie wody dla roślin; -Transpiracja (ok. 99,5% pobranej wody) -Substrat w procesie fotosyntezy -Rozpuszczalnik substancji pobieranych i produkowanych przez rośliny -Zjawisko turgoru -Rośliny wodne -Hydrogamia (wodopylność) -Hydrohoria (wodosiewność) |
Współczynnik transpiracji - stosunek wytranspirowanej wody do wytworzonej suchej masy |
Bilans wodny gleby; Przychody ; opady; kondensacja pary wodnej (rosa); spływy powierzchniowe Rozchody; produkcyjne: transpiracja roślin uprawnych Nieprodukcyjne: ewaporacja, transpiracja chwastów, spływy powierzchniowe, przesiąkanie do głębszych warstw |
Sposoby regulowania stosunków wodnych: BIERNE: dobór rodzaju użytków rolnych do poziomu wód gruntowych wybór terminu siewu głębokość siewu dobór roślin w płodozmianie sąsiedztwo lasów i torfowisk CZYNNE: melioracje (nawadnianie i odwadnianie) zabiegi uprawowe (spulchnianie i zagęszczanie gleby |
Znaczenie wiatru dla roślin: -Przyspieszenie transpiracji -Uszkadzanie roślin (np. wyleganie zbóż) -Rośliny anemofilne -Rośliny anemochoryczne -Erozja eoliczna -Utrudnianie wykonywania oprysków |
Materia organiczna gleby: Żywe organizmy (edafon), Substancja organiczna gleby: Szczątki organiczne, Substancje próchniczne: Substancje nieswoiste, Substancje swoiste |
Resztki roślinne i zwierzęce: Mineralizacja (75-80%): Gnicie, Butwienie. Humifikacja (20-25%): Produkty humifikacji (próchnica) |
Znaczenie próchnicy dla żyzności gleb: Wpływ na właściwości fizyczne gleby: -Tworzenie struktury agregatowej (poprawa stosunków powietrzno-wodnych) -Zwiększenie pojemności wodnej -Ciemne zabarwienie poprawia właściwości termiczne gleby Wpływ na właściwości fizykochemiczne i chemiczne gleby: -Zwiększenie pojemności sorpcyjnej (20-70% całkowitej pojemności sorpcyjnej gleby) -Udostępnianie N i P (po mineralizacji ) Wpływ na wzrost i rozwój roślin wyższych i mikroorganizmów -Źródło N i P oraz energii (dla mikroorganizmów) -Zawartość substancji wzrostowych (witaminy, auksyny, antybiotyki itp.) -Działanie fitosanitarne (namnażanie mikroorganizmów będących antagonistami dla patogenów) Wiązanie środków ochrony roślin (oraz zanieczyszczeń przemysłowych) -Adsorpcja -Przyspieszanie rozkładu przez mikroorganizmy |
Podział pierwiastków wg wymagań roślin: Makroelementy - występują w dużych stężeniach i są pobierane przez rośliny w dużych ilościach (C, H, O, N, P, K, Ca, Mg, Na, S, Fe) Mikroelementy - występują w znikomych ilościach, pobierane przez rośliny w b. małych ilościach, ale są niezbędne w procesach fizjologicznych (Mn, Zn, Cu, B, Mo, Cl, Co, I, Pb) |
Sorpcja - zdolność gleby do zatrzymywania i pochłaniania różnych składników Kompleks sorpcyjny - silnie zdyspergowana koloidalna faza stała decydująca o właściwościach sorpcyjnych (minerały ilaste, próchnica) Pojemność sorpcyjna (T) - całkowita ilość kationów wymiennych, którą jest w stanie zabsorbować |
Cele uprawy roli: Regulowanie właściwości fizycznych gleby: - struktura gleby - porowatość i gęstość - zwięzłość - właściwości termiczne Regulowanie właściwości chemicznych i biologicznych gleby: - wpływ na zawartość składników pokarmowych - wpływ na zawartość próchnicy - wpływ na rozwój mikroorganizmów Zwalczanie roślinności konkurencyjnej. Wprowadzanie do gleby i wymieszanie z nią resztek pożniwnych i nawozów |
Wpływ uprawy roli na właściwości termiczne gleby Uprawki spulchniające (bronowanie, kultywatorowanie, orka itp.): - wiosna - przyspieszanie ogrzewania gleby - lato - ochrona głębszych warstw przed przegrzaniem - jesień - zapobieganie szybkiemu oziębianiu roli Uprawki ugniatające (wałowanie): - wiosna - ochrona przed oziębianiem wierzchniej warstwy (w czasie przymrozków) |
Gleba - naturalny wytwór wierzchniej warstwy skorupy ziemskiej powstały ze zwietrzeliny skalnej w wyniku oddziaływania zmiennych w czasie czynników glebotwórczych |
uprawka - każda czynność wykonana jakimkolwiek narzędziem uprawowym lub maszyną uprawową. zespół uprawek - szereg uprawek wykonywanych w określonej porze roku dla uzyskania zamierzonych celów całokształt uprawy roli pod daną roślinę - zespoły uprawek wykonywane w związku z określoną rośliną całokształt uprawy określonej rośliny - z uwzględnieniem innych zabiegów agrotechnicznych jak nawożenie, stosowanie środków ochrony roślin oraz defoliantów, desykantów czy retardantów uprawa roli w rotacji płodozmianu - jw. tylko z uwzględnieniem całego stosowanego płodozmianu |
Orka: głębokość orki: orka płytka, 6-12 cm, orka średnia, 16-22 cm, orka głęboka, 25-30 cm, orka bardzo głęboka 35-80 cm. |
Orki: Zasadnicze: podorywka, orka siewna, orka przedzimowa (ziębla). Uzupełniające: odwrotka, orka siewna, razówka. Specjalne: orka na UZ, orka na użytkach leśnych, orka agromelioracyjna. |
Uprawki zastępujące orkę: Uprawki wykonywane za pomocą: narzędzi: brona talerzowa, kultywator, pług talerzowy. Maszyn: glebogryzarka, pługofrezarka. |
Uprawa uproszczona: - stosowanie agregatów uprawowych - zastępowanie uprawek pielęgnacyjnych herbicydami -zastępowanie orek głębokich płytkimi Uprawa zminimalizowana: -eliminacja uprawek lub całych zespołów uprawek -zastępowanie głębokich zabiegów spulchniających płytkimi - spulchnianie wąskich pasów Uprawa zerowa: -brak zabiegów spulchniających -siew bezpośredni |
Metody zapobiegania nadmiernemu zagęszczaniu gleby: -zmniejszenie ilości przejazdów -zmniejszenie nacisków jednostkowych kół -wykonywanie zabiegów uprawowych przy małej wilgotności gleby. -zmniejszenie ilości śladów kół na powierzchni pola przez stosowanie ścieżek technologicznych. -zwiększanie zawartości materii organicznej w glebie |
Metody zwalczania perzu: -wyciągnie rozłogów -metoda Wiliama -zmęczenie rozłogów -walka chemiczna |
Podział chwastów: -chwasty segetalne; utrzymują się mimo ich zwalczania -chwasty ruderalne; występują na terenach nie tylko rolniczych -chwasty łąk i pastwisk |
Szkodliwość chwastów: -zużycie wody i składników pokarmowych -zacienienie -pasożyty i półpasożyty -wpływ na wartość plonów -rozpowszechnianie chorób i szkodników -utrudnianie prac polowych |
Metody walki z chwastami: -wypalanie chwastów -używanie oczyszczonego materiału siewnego -niedopuszczanie do owocowania chwastów na polach i nieużytkach -zapobieganie zanieczyszczeniu nawozów organicznych nasionami chwastów -właściwe zmianowanie -utrzymanie roślin uprawnych w dobrym stanie -orka -uprawki spulchniające -uprawki pielęgnacyjne -chemiczna walka -biologiczna walka |
Podział typologiczny: Grądy: połęgowe, popławe, właściwe, zubożałe, podmokłe. Bagienne: łąki murszowe, bielawy właściwe, bielawy podtopione, bielawy zalewne, Łęgi: zastoiskowe, rozlewiskowe, właściwe. |
Metody renowacji użytków zielonych: Metoda nawożenia: Kryteria wyboru: -w runi znajduje się min. 20% gatunków wartościowych, -brak chwastów dodatnio reagujących na nawożenie, -średnia zwartość darni i gęstość runi, -wyrównana powierzchnia Stosowane zabiegi: -Intensywne nawożenie podstawowe NPK oraz Ca, Mg i Na. Nawożenie N w wysokości 180-240 kg N/ha. -Intensywne użytkowanie (na łąkach 3 pokosy, a na pastwiskach 5-6 wypasów). |
Metoda selektywnego niszczenia chwastów Kryteria wyboru: -udział chwastów w runi do 50%, -udział traw wysokich min. 10%, -brak lub niewielki udział roślin motylkowatych, -wyrównana powierzchnia i średnia zwartość darni. Stosowane zabiegi: -Opryski herbicydami (lub punktowo) -Dodatkowe nawożenie w ilości 50-60 kg N/ha, 40-60 kg K2O/ha i 50-60 kg P2O5/ha |
Metoda podsiewu Kryteria wyboru: -brak w runi wartościowych gatunków roślin, -udział gatunków niepożądanych (chwastów) ponad 50%, -udział śmiałka darniowego lub sitów nie większy jak 20%, -dość wyrównana powierzchnia, -bardzo rozluźniona lub uszkodzona darń, Stosowane zabiegi: -1 lub 2 krotne koszenie starej runi w celu osłabienia jej konkurencyjności -Bronowanie (na krzyż) lub herbicydy totalne -Wysiew mieszanki odpowiednio dobranej do warunków siedliskowych i użytkowania. Najodpowiedniejszymi gatunkami są: -na łąkach - kostrzewa łąkowa, tymotka łąkowa, życica trwała, koniczyna łąkowa -na pastwiskach - życica trwała i koniczyna biała -Nawożenie w ilości 30 kg N/ha i 40 kg K2O/ha |
Metoda pełnej uprawy: Kryteria wyboru: -nierówna powierzchnia -ruń skępiona, nierówna, -udział chwastów w runi powyżej 50%, -udział w runi śmiałka darniowego lub sitów powyżej 20%, -udział innych chwastów, których kryterium oprysku herbicydami nie dotyczy -Wypadanie roślin po odwodnieniu Stosowane zabiegi: -Orka jesienią (głęboka) wykonana pługiem łąkowym z odkładnicą śrubową -Uprawki przedsiewne (talerzowanie, nawożenie PK, bronowanie, wałowanie) -Wysiew nasion, bronowanie, wałowanie -Koszenia pielęgnacyjne i wysiew nawozów N (30 kg N/ha) |