Architektura krajobrazu-1.młoda specjalizacja w ramach dyscypliny naukowej architektura i urbanistyka. Powstała w XIX. Zajmuje się tworzeniem teoretycznych i praktycznych podstawowych metod kształtowania krajobrazu.
2. Działalność projektowania. w zakresie urządzania i pielę. zabytkowych i współczesnych ogrodów parków i in. terenów zieleni znana jest również jako sztuka ogrodowa lub architektura ogrodowa.
krajobraz-jest to całość fizjonomii określonego obszaru będącego rezultatem procesów geologicznych(ruchy góro.)działalność morza, wiatrów ,lodowców ,sukcesji roślinnej ,działalności człowieka. Wynika z charakteru czyli formy ukształtowania ter.(rzeźba terenu)i rodzaj pokrycia.
Naturalne elementy krajobrazu to podłoże z glebą, rzeźba terenu ,woda ,powietrze(klimat) ,flora, fauna. W zależności od stopnia ingerencji człowieka w krajobraz rozróżnia się:
1. Krajobraz pierwotny powstał w wyniku czynników przyrodniczych np. krajobraz puszczański ,masywy górskie. W Polsce występują w postaci szczątkowej i są to: parki narodowe rezerwaty przyrody występują najczęściej obok krajobrazu kulturowego.
p.biebrzański, słowiański, karkonowski.
2. Krajobraz kulturowy z przewagą elementów antropologicznych(działalność człow.)nad elementami przyrodniczymi. Powst. jako zastąpienie naturalnych fitocenoz poprzez uprawy rolne i leśne. jeśli sposób użytkowania jest dostosowany do charakteru środowiska przyrodniczego i geogr. jest to krajobraz harmonijny. W przypadku pojawienia się niekorzystnych postępujących zmian(degradacji)powstaje krajobraz sztuczny: kra. miejski ,przemysłowy, itp. Po degradacji powstaje kra. zdewastowany(zdegradowany) wymagający rekultywacji.
3. Krajobraz miejski-obejmuje teren zainwestowania miejskiego. Występujące w postaci kraj. zabytkowych i współczesnych .Odznacza się zabudową wysoką zwartą bez większych enklaw uprawowych. W systemie zabudowy miejskiej wplecione są urządzone tereny zieleni np. ogrody parki i inne odmiany tworzące wspólnie systemy zieleni miejskiej-tereny wypoczynku i rekreacji
4. Krajobraz zurbanizowany-wyst.w strefach podmiejskich i przejściowych wchodzących w skład aglomeracji miejskiej-obrzeża miasta. Mogą w nich wyst .historyczne kompozycje ogrodowe.
5. Miasto-skupisko ludności odróżniające się od innych gł. nierolniczą funkcją znaczną wysokością zabudowy oraz jej intensywnością. Pojęcie to jest jednak elastyczne i doprecyzować je można indywidualnie poprzez określenie dominującej funkcji np. .miasto portowe-Gdańsk,m.handlowe-Poznan,rzemieślnicze,przemysłowe-Łódz,Toruń,górnicze-Katowice,ośrodki administracyjne -Warszawa, miasto studenckie -Słubice.
6. Wnętrze krajobrazowe-to całe fizjonomiczne otoczenie miejsca z którego dany krajobraz jest oglądany. Jest to przestrzeń którą wyróżniają 4 gł. elementy: płaszczyzna pozioma(podłoże),ściany, bryły wolno stojące we wnętrzu, sklepienie. Wnętrze krajobrazowe stanowią fragmenty większej kompozycji składającej się z sekwencji wnętrz. Sytuowane w kraj .miejskim są zw. wnętrzami miejskimi .Jest to wnętrze krajobrazowe w mieście stanowiące integralną część kompozycji urbanistycznej. W niektórych wnętrzach zakładane są kompozycje ogrodowe: o. śródblokowe, osiedlowe, klasztorne, szpitalne, szkolne i inne tereny zieleni np. skwery zieleńce przedogródki. We wnętrzu tym pojawiają się pojedyncze lub zwielokrotnione okazy roślinności takich jak: solitery grupy drzew i krzewów aleje miejskie.
7. Wnętrze ogrodowe-charakterystyczna w sensie kompozycyjnym w zasadzie autonomiczna część ogrodu pełniona określoną funkcję ma ściśle zdefiniowany kształt kompozycyjny mniej lub bardziej czytelnymi ścianami ogrodowymi towarzyszącymi formalnie i umownie oddzielnie od dalszych części ogrodu. Stanowi rodzaj podstawowego modułu -jednostkę elementarną konstruującą całe założenie. Pojęcie wnętrza jest współcześnie instrumentem projektowania ogrodów.
8. Ogród-jest to miejsce uprawy roślin w tym drzew krzewów bylin roślin jednorocznych z zastosowaniem odpowiednich zasad kompozycji przestrzeni dotyczących dyspozycji przestrzeni całości ogrodu i jego elementów. Ogród przybiera cechy kompozycyjne charakterystyczne dla danej epoki a także dla typu funkcjonalnego i treściowego.
9. Park-to kompozycja odmiany ogrodowej.
Założenie ogrodowe odnosi się do historycznych zespołów obiektów mieszkalnych i kompozycyjnych ogrodów.
RODZAJE DOKUMENTACJI PROJEKTOWEJ
ETAP I
projekt KONCEPCYJNY
*przedstawia ostateczne rozmieszczenie i rozmiary wszystkich wnętrz-części składowych ogrodu takich jak: elementy wodne, trawniki, pow. krzew, ścieżek, małej architektury etc. wraz z uwzględnieniem zmiany ukształtowania terenu.
*projekt ten wykonuje się w oparciu o wytyczne inwestora i pracę w terenie, technika wykonania projektu dowolna (ale czytelna)
*inne niezbędne rysunki projektu koncepcyjnego to : widoki wnętrz, przekroje.
*odp. na pyt.: Co inwestor ma zamiar zrobić w ogrodzie?
ETAP II
projekt TECHNICZNY
*Ilustruje lokalizację, kształt, wymiary, sposób budowy gł. elementów, niezbędnych w ogrodzie ścieżek, murów oporowych, altany, ławki.
*Jest to praca studyjna projektanta
*projekt powstaje na podstawie projektu koncepcyjnego, technika wykonania ściśle określona wg Polskiej Normy.
*odp. na pyt.: Jak mam fizycznie wykonać zaprojektowane elementy? Jak je zbudować?
ETAP III
KOSZTORYS (kosztorysowanie)
*kosztorys wykonania ogrodu, wykonuje się na podstawie Katalogów Nakładów Rzeczowych
*natomiast kosztorys pielęgnacji ogrodu na podstawie Katalogu Nakładów Pracy.
*odp. na pyt: Za ile?
ETAPY POWSTAWANIA DOKUMENTACJI PROJEKTU KONCEPCYJNEGO:
Wizja lokalna ma na celu:
1). Określenie oczekiwań inwestora (co inwestor ma zamiar zrobić w ogrodzie)
2). Inwentaryzacja terenu (rośliny istniejącego zagospodarowania terenu) ewentualnie wykonanie dokumentacji fotograficznej.
* analiza przyrodnicza: ocena istniejącej zieleni na działce, wytyczne.
* domiary, pomiary (do każdego domiaru potrzebujemy minimum 3 pomiarów)
* dokonuje się na podstawie podkładów geodezyjnych (1:500)
3). Rozpoznanie otoczenia
*sąsiedztwo dla projektowanego ogrodu i oznaczenie jego funkcji
*pozyskanie mapy do celów projektowych, projektu domu znajdującego się na działce.
*czytanie mapy-oznaczenia infrastruktury technicznej znajdującej się na działce i przeznaczenie terenu.
* na podstawie pkt 1 i 2 opracować Schemat Funkcjonalno Przestrzenny.
*na podstawie SFP opracowuje się projekt koncepcyjny, ostatecznie nadając kształty i rozmieszczając wnętrza ogrodowe
*na podstawie projektu koncepcyjnego opracowuje się projekt techniczny- przepis na wykonanie poszczególnych elementów
RYSUNKI PROJEKTU WYKONUJE SIĘ ZGODNIE Z PN
1) Polska Norma PN-B-01027 lipiec 2002r.- oznaczenia graficzne stosowane w projektach zagospodarowania działki lub terenu
2) Polska Norma PN-EN ISO 11091 luty 2001r.- projekty zagospodarowania terenu.
3) A także zgodnie z ustawą Prawo Budowlane (Dz.U.2004r. Nr 6, poz. 41, z późn.zm)
*domki podlegające zgłoszeniu 10m2
*umieszczenie wiaty śmietnikowej 2m od granicy z sąsiadem
*oczka do 30m2 podlegają zgłoszeniu, a powyżej należy zrobić projekt.
*ogrodzenie i ścieżki podlegają zgłoszeniu.
4) Ustawa o ochronie przyrody (Dz.U.2004 Nr 92, poz.880 z późn.zm)
*kompetencje do wycinki drzew poszczególnych organów
*określa co jest potrzebne do wycinki drzew
*3 organy które wydają pozwolenie na wycinkę drzew.
*drzewo do 5lat można samemu wyciąć
*jeżeli teren jest wpisany do rejestru zabytków zezwolenie na wycinkę wydaje konserwator zabytków
*drzewa rosnące na terenach wpisanych do rejestru zabytków wymagają bezwzględnego zezwolenia (stare zabytkowe parki, cmentarze, parki i ogrody, aleje, teren miasta wpisany do rejestru zabytków)
OPIS DO PROJEKTU WYKONUJE SIĘ ZGODNIE Z :
Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz.U.2003 Nr 120,poz.1133)
Forma (styl) ogrodu-, jeżeli nie była podyktowana funkcja dzieła (np. tereny sportowe, ogrody dla osób niepełnosprawnych), miała być czystym, najlepiej abstrakcyjnym wytworem umysłu artysty, stąd wydawało się, że forma, kształt dzieła, są rzeczami trudnymi do uchwycenia
Stylizacja ogrodu-Z tego kształtu można jednak wyodrębnić założenie kompozycyjne czyli to co wiąże poszczególne elementy dzieła w jedną harmonijną całość. NAGROMADZENIE PEWNYCH CHARAKTERYSTYCZNYCH CECH
KOMPOZYCJA-to ład przestrzenny w dziele. Zasada komponowania ogrodu jest jedna-w dzieło wpisujemy ład przestrzenny.
CZĘŚCI OGRODU:
1-Architektura
2-Ogród
3-Park
4-Krajobraz
ARCHITEKTURA- budynek mieszkalny, gospodarczy, garaże, domki narzędziowe, elementy DEFA: tarasy, schody, rampy, altany, pawilony, kopce, rzeźby, balustrady. DEFA-wymagają zgłoszenia a architektura-pozwolenia na budowę.
OGRÓD-to przestrzeń mieszcząca ozdobne uprawy całego założenia: trawniki, rabaty, pergole, woda.
PARK- ogólnie urządzona wysoka zieleń: swobodne sady, gaj, zagajniki, chłodniki, motyw wodny. Tą częścią dla ogrodu są wys. drzewa.
KRAJOBRAZ- powiązany z terenem poprzez połączenie komunikacyjne i widokowe.
Kompozycja każdego ogrodu jest rozdzielona pomiędzy trzy stopnie wtajemniczenia -formowania wnętrz stylowych.
PIERWSZY STOPIEŃ WTAJEMNICZENIA KOMPOZYCJI WNĘTRZA
!!! Ustawienie wszystkich elementów budujących wnętrze jest właściwie tym przez co następuje odbiór czyli percepcja ogrodu.
Każde wnętrze ogrodu czy parku podobnie jak w architekturze stanowi przestrzeń ograniczoną
zbudowana z parteru, więc z elementów znajdujących się przed wszystkim tym co znajduje się poniżej linii horyzontu patrzącego- kwietniki, zwierciadła wody, ramy żywopłotu czy balustrad, trawniki niskie płożące
ścian, a więc wszystkim co zamyka i wydziela się tą przestrzeń z otoczenia zatem szpalerami, ścianami budowli czy stokami tarasów.
sklepienie- zamknięcie przestrzeni od góry np. niebo, roślinność, dach w altanie.
ELEMENTY BUDUJĄCE ŚCIANY:
a) roślinne- aleje, szpalery, żywopłoty, pnącza
b) elementy architektury- trejaże, skarpy, płoty, ściany, mury oporowe, siatki
Wnętrze może być wyposażone w bryły wolno stojące- rośliny (drzewa, krzewy) oraz artefakty (rzeźby, elem. archit. ogrodowej)
Wobec jednoznaczności parteru i sklepienia o strukturze wnętrza będzie stanowić głównie forma ścian.
WNĘTRZE KONKRETNE
przewaga zwartych nieprzeniknionych dla oka ścian- w rodzaju wysokich żywopłotów murów czy galerii- stwarza wnętrze tzw. konkretne
Przenikliwość ścian przy wyraźnie czytelnych ich ramach tworzy wnętrza mieszczące się kategoriach wrażenia niż konkretu.
Dlatego istniejące wnętrza ale nie konkretne są w tym przypadku WNĘTRZAMI OBIEKTYWNYMI tak jak: wnętrze ograniczone kolumnadami czy pniami drzew w alejach.
WNĘTRZE SUBIEKTYWNE
tworzone przez ściany subiektywne (często nawet ledwie zaznaczonych) odbierane są przez nas w formie wrażenia: czasami trudno ocenić czy widoczny element jest ścianą czy bryłą ustawioną w ogromnym wnętrzu.
dopiero odmienność charakterystycznych dwóch sąsiadujących przestrzenie zwykle wyjaśnia iż jest to ledwie zauważalna ściana wnętrza
Układ wnętrza w założeniu geometrycznym zależy od jej osi która jest jednocześnie osią komunikacyjną, zatem wyróżniamy:
* Wnętrze długie- to takie w którym uwaga koncentruje się na dużej osi jak w alei czy salonie ogrodowym niezależnie od tego czy w planie będzie to wydłużony prostokąt , wielobok.........
* Wnętrze centralne- w którym nie ma wyraźnej różnicy między osią podłużną a poprzeczną czyli może istnieć wiele zbieżnych i równoważnych osi jak ma to miejsce przy planie kwadratu, wieloboku czy koła.
* Wnętrze poprzeczne- (jest odwrotnością długiego) a w którym oś krótsza (poprzeczna wnętrza) dominuje swym znaczeniem nad dłuższą
* Wnętrze labiryntowe- nie ma żadnych osi, krąży się po nim.
Każde wnętrze ma swoją strukturę i układ który je charakteryzuje.
Poznanie zasad rządzących ich użyciem to klucz do zrozumienia całej kompozycji a zatem obok wystroju architektonicznego także rozeznania kompozycji i jej stylu
DRUGI STOPIEŃ KOMPOZYCJI- SEKWENCJE
Z umiejętnością kształtowania wnętrza (jego proporcji, wystroju, tworzenia formy a także nastroju) następowała nieodmiennie druga podstawowa umiejętność kompozycji wiązania wnętrz w piękne a zarazem logiczne sekwencje.
Istotą zatem staje się ciąg obrazów wnetrz naniesionych na jedna bądź wiele osi (jak korale)
TRZECI STOPIEŃ- POWIĄZANIA Z OTACZAJĄCYM KRAJOBRAZEM KOMUNIKACYJNE ORAZ WIDOKOWE
Podstawą komponowania ogrodu przydomowego będzie jego funkcja tj. tworzenie wnętrz o określonej funkcji (schemat funkcjonalno-przestrzenny)
Komponując ogród projektant buduje wnętrza konkretne, obiektywne i subiektywne skomponowane ze sobą za pomocą: osi widokowych, komunikacji (czasami osi kompozycji)
KOMUNIKACJA- SCALENIE KOMPOZYCJI
Drogi ogrodowe dzieli się na podstawie rodzaju przewidywanego gruntu, rodzaju konstrukcji, użytych materiałów itp. W obrębie terenów zielni drogi dzieli się najczęściej na docelowe spacerowe.
Drogi docelowe- buduje się w celu uzyskania możliwie najkrótszego połączenia między dwoma różnymi punktami dlatego charakt. się przebiegiem linii prostej. Drogi docelowe powinny mieć nawierzchnie umożliwiające łatwe poruszanie się o każdej porze roku oraz szerokość dostosowana do przewidywanego ruchu.
Drogi spacerowe- prowadzi się tak aby uzyskać możliwie najlepsze warunki spaceru. Są one najczęściej stosowane do miejscowego ukształtowania terenu prowadzone wśród zwartych układów drzew nad brzegami zbiorników wodnych itp. Ich przebieg jest najczęściej krzywoliniowy a długość celowo zwiększona.
Nawierzchnie dróg spacerowych wykonuje się często z tańszych materiałów i stosunkowo prostymi spadami tak by mogły one służyć przede wszystkim w okresie letnim.
Z tego względu nawierzchnie takie są często niedostępne w okresie wiosennych lub jesiennych opadów
powinno się dążyć do tego żeby nawierzchnie dróg spacerowych ..............................
Oprócz omówionego podziału dróg na docelowe i spacerowe, drogi na terenach zieleni dzieli się na:
* piesze
* pieszo-jezdne
* jezdne
Konstrukcja dróg pieszych odznacza się stosunkowo najmniejszą wytrzymałością na obciążenia, ponieważ nie przewiduje się na ogół wjeżdżania na nie cięższych pojazdów. Na nawierzchniach takich dopuszczalne jest natomiast poruszanie się lekkich pojazdów (drogi wymagają zgłoszenia)
Nawierzchnie dróg pieszo-jezdnych buduje si8ę tak że nawierzchnia musi znieść obciążenia średnich ciężkości nie wykazując pęknięć lub odkształceń (drogi projektowane przez budowlańców, architektów)
Nawierzchnie dróg jezdnych są przystosowane do poruszania się po nich ciężkich pojazdów. Buduje się zwykle na niewielkich odcinkach jako dojazdy do różnych budynków gospodarczych i innych gdzie jest przewidywane dowożenie większych ilości ciężkich materiałów.
NAWIERZCHNIE dzieli się na:
1) gruntowe
2) twarde nie ulepszone
3) twarde ulepszone
GRUNTOWA- wykonuje się z miejscowego gruntu przez odpowiednie wyrównanie i nadanie odpowiednich spadków. Do gruntu używanych na takie nawierzchnie można dodać różnych spoiw poprawiających właściwości mechaniczne np. przepuszczalność, spoistość.
TWARDA NIE ULEPSZONA-(nawierzchnia powierzchniowo nie ulepszona) buduje się z kamieni naturalnych lub sztucznych o różnym stopniu rozdrobnienia przy czym kamieni nie łączy się za pomocą spoiw. Nawierzchnie takie wykonuje się najczęściej z kilku warstw kruszyw o różnym stopniu rozdrobnienia.
TWARDE ULEPSZONE- buduje się z łączonych różnymi spoiwami kamieni naturalnych lub sztucznych o różnym stopniu rozdrobnienia i obrobienia (np. kostka, płyty) a także z jednorodnych mas nie zawierających kruszyw kamiennych
Ze wzgl. plastyczno-dekoracyjnych buduje się często nawierzchnie KOMBINOWANE o charakterze mozaikowym (połączenie z tych 3 nawierzchni)
RODZAJE NAWIERZCHNI:
1) Elementy prefabrykowane
* płyty ażurowe
* kostki i płyty betonowe
* elastyczne- naw.sportowe
* masy(asfalt, żywica)
2). Naturalne
* gruntowe
* nie ulepszone- klinowane, żwirowe
* ulepszone- kamienne
* drewniane
ZASADY PROJEKTOWANIA W OGRODZIE
MATERIAŁ
może dyktować tempo poruszania się w ogrodzie optycznie lub dosłownie
niektóre z nich jak żwir, traw wióry drzewne i woda są stosunkowo wdzięczne i neutralne
z takich właśnie optycznie „nie konfliktowych” mat powstaje wspaniałe tło dla bardziej skomplikowanych układów.
Inne mat.- szczególnie prefabrykowane lub cegły, zawierają w swej formie linie równoległe . Układane w sposób przemyślny podniosą jakość kompozycji
inne wzory odznaczają się większą statyką.
Regularne symetryczne kształty jak kwadrat, koło, wieloboki nie wytwarzają wrażenia postępowania w jakimś kierunku, wnoszą natomiast efekt spoczynku.
Standardowe płyty kamienne ułożone w niewielkim ogrodzie jeszcze bardziej go zmniejszają: duża pow pokryta małymi elementami będzie wyglądała bałamutnie i niepokojąco lub nieciekawie.
Mały ogród małe elementy. Duży ogród duże elementy i wzory.
SCHODY
To konstrukcja terenowa służąca do komunikacji pieszej pomiędzy różnymi poziomami ogrodu. Składa się ze stopni układanych w biegi
Bieg to zestaw kolejno następujących po sobie stopni. Zalecane jest projektowanie schodów o dł 5-7 stopni w biegu nie dłuższe niż 12 (powyżej trzeba zaprojektować spocznie)
ROZPLANOWANIE I WYMIAROWANIE SCHODÓW:
Schody mogą biec równolegle do zbocza lub dochodzić do niego pod kątem prostym
Mogą być wcięte w zbocze lub stanowić konstrukcje wolno stojące
Usytuowanie schodów często zależy od rozmiarów wolnej pow. u góry i u dołu zbocza
WYBÓR MATERIAŁÓW NA SCHODY:
Należy dobrać indywidualnie, kierując się zasadami:
schody blisko domu do codziennego użytku powinny być w materiałach, kolorach i rozmiarach pasujących do otoczenia. Powinny być trwałe wygodne i bezpieczne
schody w bardziej oddalonych zakątkach mogą być z bardzie śmiałych materiałów
PROJEKTOWANIE SCHODÓW:
* dla wygody i bezpieczeństwa należy również wyraźnie zaznaczyć rytm poruszania się po nich zarówno przy schodzeniu jak i wchodzeniu. Można go określić zachowując stałą relację między wysokością podstopnicy a głębokością stopnia
* Zbyt wąskie schody narzucają mało komfortowe wrażenie pośpiechu i ponaglania, szerokie natomiast zachęcają do wolnej , odprężającej przechadzki po ogrodzie.
BEZPIECZEŃSTWO:
schody szczególnie dla osób starszych i dzieci stanowią pewne niebezpieczeństwo dlatego powinny być projektowane z poręczami i balustradami
materiał na stopnie nie może być śliski a wykonane schody powinny być nachylone w celu odprowadzenia wód opadowych. 0-2 stopni na nawierzchniach gładkich ok. 1% a na chropowatych 2%
35-45cm- głębokość stopnicy, 12-15cm wysokość podstopnicy.
oświetlenie schodów
POCHYLNIA (rampa)
To konstrukcja terenowa służąca do komunikacji kołowej pomiędzy różnymi poziomami grodu
nachylenie od 1:15 do 1:20 czyli 1cm wzniesienia na każdy 15cm długości (wózki inwalidzkie, dziecięce, taczki, kosiarki)
przy niewielkich nachyleniach terenu należy stosować pochylnie zamiast schodów(do 2-3 stopni)
materiał do budowy pochylnie nie powinien być śliski, czasem powinien mieć balustradę lub poręcz.
PODŁOGA WNĘTRZA:
Poziome elementy ogrodu:
elementy ogrodu to oprócz komunikacji (patia, drogi, tarasy) również nasadzenia roślin okrywowych.
okrycie pow. gruntu roślinami podobnie jak położenie dywanu w mieszkaniach wprowadza element przytulności oraz zapewnia nawierzchnię do gier i wypoczynku
można je stosować na terenie płaskim także na pochyłym
mogą stanowić tło dla rabat, kwiatów, tego typu nawierzchnie tracą swe indywidualne cechy na rzecz masowego efektu.
ROŚLINY OKRYWOWE DZIELI SIĘ NA 2 gr:
1) Elastyczne- np. trawy po których można chodzić tak samo jak po chodniku
2) Dekoracyjne- zapewniają ład, wygląd, widok lub podkreślają jakieś jego cechy
Byliny: Ajuga reptans, Lisymachia nummularia
Krzewinka: Pachysandra terminalis, Vinca minor
Krzewy: Juniperus, Cotoneaster
W tej gr. roślin znajdują się również rośliny o f ochronnej np. ochrona skarp przed erozją.
Ściany wnętrza
Pionowe elementy ogrodu:
*ściany ogrodowego wnętrza można budować z wielu drobnych mat, indywidualnie do potrzeb inwestora, skali ogrodu i miejsca jego położenia i np. są to:
1) pionowe nasadzenia drzew
2) mury i płoty
3) bramy i otwory
4) konstrukcje dekoracyjne
*część z nich może stanowić trwałe bariery /np. ogrodzenie działki/ lub odrębne wnętrze ogrodu o określonej funkcji /np. liniowe nasadzenia drzew, aleje, altany, pergole itp./
Przy projektowaniu wnętrz trzeba pamiętać
im mniejsza i zamykana przestrzeń ogrodu tym bardziej dominujące elementy pionowe ogrodu
elementy pionowe zapewniają w ogrodzie intymność, prywatność i bezpieczeństwo
dziejąc durze wnętrze ogrodu na wnętrza mniejsze /indywidualne przestrzenie/ każde z nich traktowane jest jak pokój ogrodowy o określonej funkcji oraz strukturze /ściany/
można również dzieląc wnętrza przez wzniesienie, przejścia lub altany aby otworzyć subtelne odczucie zamknięcia a w tym samym czasie oferować `ramy'/okna widokowe/ przez które można oglądać pozostałe części ogrodu.
Nasadzenia pionowe
*drzewa
-jednogatunkowe i wielogatunkowe
-zimozielone lub o liściach sezonowych
*żywopłoty formowane i nienormowane
-jednogatunkowe i wielogatunkowe
-zimozielone lub o liściach sezonowych
*pnącza
-samoprzyczepne np. przy murach
-wymagające podpór np. pergoli, altany, czy trejaży itp.
Funkcje nasadzeń pionowych
-osłania przed wiatrem /chłód w ogrodzie dekoracyjnym wpływa na rośliny korzystnie/
-ekrany dźwiękochłonne, nasadzenia drzew przy domach
-wyznaczanie granic działki
-rozdzielanie wnętrz ogrodowych, elementy architektoniczne ogrodu
-ukrycie brzydkiego widoku
Mury
czyli konstrukcja pionowa murowana. Rozróżniamy 2 typy murów w ogrodzie:
*wolnostojące:
-ograniczony, generalnie nie przenosi żadnej innej siły jak własny ciężar. Muszą być projektowane jako elementy stabilne zwłaszcza gdy są narażone na działanie silnych wiatrów
*oporowe:
-ich funkcja jest podpieranie tarasów na zboczach
-układane są na sucho, murowane lub z elementów prefabrykowanych ale zawsze z drenażem
-drewniane ściany
*w ogrodzie można znaleźć jeszcze 3 typ muru: mury budynków
Płoty
jest to pionowa najczęściej ażurowa ściana. Wyróżniamy:
-drewniane
-sztachetowe
-palisady
-ogrodzenia plecione /bambusowe, wierzbowe/
-ogrodzenia z żerdzi
-parkany /pełne ogrodzenia z desek/
-metalowe
-ściany ogrodzeniowe
-kute lub z elementów prefabrykowanych
Bramy
-bramy pełnią funkcję komunikacyjną i dzielą się na:
-wjazdowe
-wejściowe
Ich wygląd i szerokość musi być zawsze dostosowana do funkcji jaka ma spełniać w danym ogrodzie
Otwory widokowe
-otwory w murach zapewniają wgląd w otoczenie ogrodu
-bardzo dekoracyjny element ogrodu
Konstrukcje dekoracyjne
-pergola- /po staropolsku chłodnica/ lekka i drewniana konstrukcja zapewniająca cień.
Zbudowana z elementów ażurowych najczęściej wsparta na słupach porośniętych pnączami. Założona najczęściej na palnie prostokąta. Miejsce biernego odpoczynku.
-bindaż -konstrukcja pergoli ale pełni funkcje komunikacyjną.
-girlanda i kolumnada- elementy dekoracyjne podkreślające ciąg komunikacji, wydzielanie wnętrza.
-trejaż- drewniana kratka służąca do wydzielania wnętrza, osłaniania widoku
Trompel'oeil- elementy „oszukać oko”
-fałszywa perspektywa- uzyskana z trejażu naściennego lub przesadzonej perspektywy
-malarstwo iluzoryczne
-lustrzane elementy
Budowle ogrodowe
-altana, pawilon, kiosk itp./ ażurowy metalowy domek służący do odpoczynku, wolnostojący domek./
-grota -pomieszczenie w skarpie, kopcu itp.
-domki drewniane, narzędziowe, zabawowe, budowlane o pełnych ścianach
-szklarnie
ROŚLINY W OGRODZIE
roślina jest podstawową budowlą w ogrodzie
DRZEWA- wysoka roślina, wykształcony przewodnik (pędy zdrewniałe)
elementy pionowe ogrodu- pełnią różne funkcje m.in. osłona przed wiatrem, użytkowa-owoce, zabawowa-domek na drzewie.
efekt indywidualny-soliter
roślina długowieczna
!!! Zastosowanie kompozycyjne
*solitery- oddziały pojedynczym elementem
*nasadzenia grupowe np. parki, gaje, lasy
KRZEWY- średniej wys. roślina, nie wykształcająca jednego zdecydowanego przewodnika, lub średniej wys.roślina wykształcająca wiele przewodników (pędy zdrewniałe)
elementy pionowe i poziome- pełnią różne f. np. żywopłoty-wyznaczenie granicy działki, elementy do budowy, wnętrze formowane i nieformowane.
tworzą tło ogrodu, wnętrze ogrodowe
dekoracyjne z pokroju i kwitnienia, barw liści, pędów
efekt dekoracyjny, indywidualny lub masowy
roślina o średniej długości życia
!!! Zastosowanie kompozycyjne:
*obsadzenia najczęściej wzdłuż ogrodzeń, budowa wnętrz, budowa tła dla innych kompozycji ogrodowych.
*nasadzenia grupowe, oddziaływanie plamą, rzadko elementy soliterowe
ROŚLINY ZIELNE, CEBULOWE- nie wykształcające pędów zdrewniałych ani przewodnika
tworzą elementy poziome wnętrza ogrodowego
roślina krótkowieczna
duża i krótkotrwała dekoracyjność
!!! Zastosowanie kompozycyjne
*nasadzenia grupowe-oddziaływanie plamą najczęściej barwną- krótkotrwałe
*wymagają wielokrotnych zmian w ciągu roku kwietnika sezonowego
BYLINY- stosować najlepiej na rabatach krzewów
PNĄCZA- rośliny wymagające podpór
w zależności od zastosowania tworzą pionowe lub poziome powierzchnie ogrodów
duża dekoracyjność, faktura kwitnienia
aby przyciągnąć wzrok roślina musi mieć odpowiednie cechy np.rozmiar(wielkość uwypuklona przez pokrój lub kolor)
roślina może stanowić zakończenie osi widokowej lub kompozycji, jej forma powinna wyróżniać się z otoczenia
postument lub ozdoba u podstawy podkreśla funkcję ogrodu.
jeśli wybiera się drzewo(soliter) wprowadzający element wysoki i stanowiący punkt centralny małego ogrodu można podkreślić jego rolę izolującą je od otoczenia poprzez np. posadzenie go w otwartej przestrzeni trawnika.
PODSUMOWANIE
Trzy stadia rozwoju ogrodu:
1). Stadium formy młodocianej- wiek 0-25lat okres wzrostu roślin.
ogród charakteryzuje się w pełni rozwiniętą warstwa krzewów i szybko rosnących drzew. Rośliny dostosowują się do zmiennych warunków środowiska.
2). Stadium formy dojrzałej- wiek w pełni 25-75 lat ogród w pełni ukształtowanym układzie kompozycji o dużej sprawności użytkowej. Zmniejszone tempo wzrostu drzew- drzewa w pełni owocują, stopniowe zamieranie szybko rosnących drzew i krzewów
3). Stadium starości 75-100lat zakończenie cyklu, starzenie się i umieranie drzew części form roślinnych regeneruje formy wyjściowe.
CECHY DEKORACYJNE ROŚLIN
1). Pokrój
niektóre rośliny wyróżniają się pokrojem (indywidualnym zespołem cech wyglądu np. palmy o łukowo wygiętych liściach, kolumnowe iglaki, płaczące wierzby czy kolczaste juki.
wybór pokroju jest indywidualny i zależał będzie od charakteru wnętrza ogrodowego.
rośliny wyróżniające się można stosować tak by przyciągały uwagę , stanowiły punkt centralny, samotnię.
w grupach oddziaływanie masą
2). Kwiaty- oddziaływanie barwą (efekt masy kwiatów)
kwiaty w ogrodzie nie stanowią podstawy elementu kompozycji, układ ogrodu istniałby bez nich chodź słabiej przyciągałaby uwagę widza.
można też stworzyć imponujący efekt masowy dzięki zestawieniu roślin w układy regularne lub grupy nieregularne.
ogólnie można powiedzieć że rośliny w fazie kwitnienia są upiększeniem powierzchni lub pojedynczego elementu np. w pojemnikach.
3). Liście
kontrastowa barwa liści, cały sezon wegetacja roślin np. odmiany Purpurea, Atropurpurea, Aurea, Aldobomarginata, Aureomarginata oraz wiele innych, leszczyna ma tylko w pierwszej fazie roślin.
4). Pędy
dekoracyjne, najczęściej zimą np. cornus alba, oddziaływanie kolorem lub kształtem corylus arellana torturea.
5). Owoce
dekoracyjne najcześciej jesienią i zimą np. Cotoneaster Berceris.
KOMPOZYCJA- ład, porządek przestrzenny.
ZASADY KOMPOZYCJI ROŚLIN W OGRODZIE.
1). Rośliny jako solitery lub pojedyncze punkty
pojedynczo w trawniku lub na rabacie sadzone do gruntu.
rośliny w pojemnikach.
pojemnik może być nie tylko dekoracyjnym elementem ale może stanowić ważny akcent w układzie ogrodu.
dzięki pojemnikom rośliny pozwalają się też uprawiać tam gdzie inaczej nie byłoby top możliwe np. całe ogrody spotyka się na dziedzińcach czy dachach.
wzniesione pojemniki mogą ułatwić uprawę roślin przez osoby starsze lub niepełnosprawne co stanowi źródło przyjemności dla nie wychodzących z domu.
2). Grupy i układy roślinne
a) tworzenie obrazów-(najczęściej są to elementy poziome i pionowe)
Dwie metody kompozycji:
Obrazy form( oraz kolorów)- łączenie różnych rodzajów roślin o ostrych zarysowanych formach w połączeniu z delikatnymi rozmytymi, np. pokrój
Obraz barw- łączenie podobnych rodzajów roślin o jednakowej fakturze.
* Elementy pionowe rabaty kierują wzrok ku górze
* Elementy poziome, sklośne, stanowią pole do obserwacji, stymulacja wzroku do dalszych okryć.
b) tworzenie parterów
poziome kompozycje oglądane z góry- kompoz.regularne-kwietniki z obwódkami
c) tworzenie kompozycji trójwymiarowych
jest połączeniem parterów z elementami pionowymi odpowiednio dostosowanymi do skali ogrodu. Elementami pionowymi mogą być strzyżone rośliny, mała architektura, kolumny , latarenki, kamienne wazy.
d) łączenie barw - koło barw
Rabaty dywanowe ( partery, kwietniki, etc.) to najczęściej założenia na dużą skalę. Podziwia się je z pewnej perspektywy, niekiedy z wysoka - z wyniesionych tarasów czy schodów. Przy ich projektowaniu podstawową kwestią jest umiejętne użycie koloru. Rośliny oglądamy w masie, dlatego żadna z cech pojedynczej rośliny nie jest tak ważna jak jej barwa,
W zależności od stylu obowiązującego w ogrodzie tworzy się kompozycie geometryczne bądź swobodne.
Natomiast pod względem kolorystycznym mogą one być monochromatyczne, analogiczne, kontrastowe bądź wielobarwne.
Poza tym mamy różne typy nasadzeń:
*Nasadzenia monochromatyczne: Używa się w nich różnych odcieni jednego koloru.
*Nasadzenia analogiczne: W takich kompozycjach używa się kolorów podobnych sąsiadujących ze sobą w kole barwnym, np. niebieski, fioletowy, różowy, żółty,
pomarańczowy, czerwony.
*Nasadzenia kontrastowe: Są to zestawy barw biegunowo odległe na kole barwnym, np. żółty i fioletów, niebieski i pomarańczowy.
*Nasadzenia wielobarwne: zwane też tęczowymi, to dywany skomponowane z barwnych plam zaczerpniętych z całego koło tęczy
100m2 w ogrodzie
rabata bylin- 6,25m2 x 100m- 625 roślin 5zł= 3,125
kwietnik- 44,35m2 x 100m- 4435 x 1,5=6653,34 + 1875= 8534
pnącza- 450zł
krzewy liściaste- 512zł
krzewy iglaste- 750zł
trawnik, rośliny okrywowe
*Funkia Fortunei- jeżeli jest sucho sadzimy gęściej, a jeżeli mokro możemy rozstawić do 50cm. 35x35 lub 40x40
* kwietnik-zmiany w roku np. bratek- 15x15
*rośliny okrywowe- bluszcz pospolity- 1m x 1m- 100szt
*krzewy liściaste- Spirea japonica 160 x 3,20
*krzewy iglaste- Jałowiec płożący 1m x 1m
*trawnik siew- ko0szt nasiona 2-2,5kg na 100m2