platon poglady, Pedagogika, Filozofia


ĆWICZENIA 3 - PLATON

Filipowicz, Historia myśli polityczno - prawnej; Izdebski, Historia myśli polityczno - prawnej; Szacki, Historia myśli socjologicznej

PLATON (V/ IV n.e.)

państwo idealne: byt samowystarczalny, w którym obywatele w pełni utożsamiają się ze sprawiedliwym państwem (jego prawami), które podzielone jest na wzór duszy i na wzór duszy dąży do dobra

państwo realne: pozostające w kontaktach z innymi państwami (konieczna służba wojskowa), obywatele niekoniecznie zadowoleni z panujących sprawiedliwych porządków określanych przez prawa (konieczny nadzór nad obywatelami, sądy, wychowywanie obywateli), którego budowa i cele przypominać ma duszę (stratyfikacja)

POGLĄDY OGÓLNE:

POGLĄDY FILOZOFICZNO - SPOŁECZNE:

USTROJE, KRYTYKA DEMOKRACJI

PAŃSTWO IDEALNE („Państwo”)

niewielkie (umożliwia to kontrolę nad nim, rozmiar ustalany na bazie idealnych liczb),

niezmienne i powszechne/ uniwersalne (podobieństwo do idei - niezależne od warunków geograficznych i innych; postulat ten był również wynikiem doświadczeń ateńskich - przemiany prowadziły do degradacji i degeneracji),

funkcjonujące niczym organizm (jedność elementów w ramach całości, części zależą od całości - całość umożliwia jednostkom funkcjonowanie, zapewnia samowystarczalność),

mające strukturę przypominającą duszę (3 stany - przynależność zależy od wrodzonej duszy; ludzie nie są równi!),

harmonijne (współgranie części w ramach całości), niezależne (samowystarczalne - autarkia; oddzielone od innych państw i wpływów),

dążące do idealnego/ transcendentnego celu - idei dobra, czyli celu moralnego, powszechnego i stałego (z jednej strony - zgodne z ideałem; z drugiej - umożliwiające sprawiedliwe życie i dążenie do idei dobra),

rządzone przez ludzi mądrych (filozofów znających prawdę, dążących do idei dobra i postępujących sprawiedliwie)

-> państwo jako idealny organizm

ludzie mądrzy to rządcy (mądrość), stanowiący prawa i będący najwyższą warstwą;

ludzie impulsywni to strażnicy (męstwo), chroniący praw;

ludzie zmysłowi to rzemieślnicy (pracownicy/ chłopi) (umiar), zapewniający środki do życia reszcie ludzi;

-> przynależność do stanów nie jest dziedziczna, lecz ustalana w trakcie edukacji, funkcjonują 3 stany (niewolnicy nie byli uwzględniani jako ludzie, lecz jako narzędzia), odpowiadające naturze ludzi

(brak wojowników - teoretycznie państwo ma być bytem samowystarczalnym i powinno istnieć w izolacji, w praktyce otoczone jest innymi państwami, wtedy musi atakować (w celu zdobywania niewolników) lub bronić się (w przypadku ataku z zewnątrz) -> ale atakuje warstwa nadzorcza, a bronią wszyscy obywatele

brak artystów - sztuka jest rodzajem polityki, może wpływać na obywateli i zaburzać ład w państwie, dlatego trzeba ją zwalczać - wyrzucać muzyków i poetów poza polis; ponadto zmiany w sztuce wpływają na zmianę polityki, a porządki w państwie powinny być wieczne i niezmienne, dlatego wszelkie nowości trzeba zwalczać)

po urodzeniu - wspólne wychowywanie

17 rok życia - mniej zdolni na rzemieślników, reszta - dalej kształcona (ćwiczenia fizyczne, muzyka - rozwój odwagi i siły)

20 lat - mniej zdolni na strażników, reszta - dalej kształcona (edukacja fizyczna i od 30 roku życia, filozofia)

35 lat - stanowiska publiczne

50 lat - refleksja, kształcenie innych, właściwa władza (nieograniczona - do dyspozycji wszelkie siły państwa, możliwość wpływania na jego kształt)

-> wychowanie kształci umiar, męstwo i mądrość (dostępna najlepszym), dzieli ludzi na klasy i zarazem unifmormizuje

PAŃSTWO „DRUGIE” PO IDEALNYM

CYNICY JAKO INNY MODEL UTOPII (Antystenes z Aten, Diogenes z Synopy - V/ IV p.n.e.)

OKRES HISTORYCZNY PLATONA I CYNIKÓW

Koniec „Złotego Wieku” Aten:

Platon:

Cynicy:

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

DUSZA

PORÓWNANIE

CNOTA

STAN SPOŁECZNY

ROLA W PAŃSTWIE

rozumna (właściwa tylko człowiekowi)

woźnica

mądrość

rządcy (filozofowie)

stanowienie praw

impulsywna (zwierzęca)

koń dobry

męstwo, odwaga

strażnicy

utrzymywanie ładu

wegetatywna (roślinna)

koń zły, narowisty

umiarkowanie, sprawność

żywiciele (kupcy, rzemieślnicy)

zapewnianie dóbr materialnych koniecznych do życia

oznacza ład i harmonię duszy, wynik postępowania cnotliwego

sprawiedliwość

oznacza ład i harmonię, wynik współdziałania stanów

ANALIZA TEKSTU PLATONA („PRAWA”), PYTANIA DO TEKSTU

  1. Jakie są kroki, które należy uczynić, gdy buduje się państwo? (trzeba dążyć do realizacji idei państwa):

  1. oczyszczanie państwa

(boleśnie - usuwanie niesprawiedliwości/ przestępców poprzez skazanie ich na śmierć lub wygnanie; łagodniej: usuwanie biednych/ potencjalnych rewolucjonistów poza granice państwa, aby tam zakładali kolonie)

  1. przygotowanie praw dla obywateli i odpowiedni podział państwa

  2. obsadzanie urzędników i stanowienie praw

  1. Jakie znaczenie ma „oczyszczanie” państwa?

Obywatele nie powinni żywić do siebie wrogich uczuć, w tym celu nie mogą być zbyt zróżnicowani materialnie (trzeba unikać bogacenia się), nie mogą żywić do siebie urazy (trzeba pilnować sprawiedliwości - przestrzegania prawa)

  1. Jaki powinien być obszar państwa, ilu powinno mieć ono obywateli i dlaczego?

Obszar - taki, aby zaspokoić skromne potrzeby mieszkańców (a nie większy - nie ma służyć akumulowaniu dóbr!), każdy obywatel powinien mieć jedną działkę (jeśli obywateli 5040, to 5040 działek)

Mieszkańcy - tyle, aby się móc bronić przed napaścią lub pomagać zaatakowanym sąsiadom: 5040

  1. Dlaczego Platon twierdzi, iż w idealnym państwie powinno być 5040 obywateli?

Platon miał sentyment do Pitagorejczyków i dużą rolę przywiązywał do liczb.

5040 jest dobrą liczbą, gdyż można dzielić ją na wiele sposobów, a to ułatwia następnie realizowanie zadań wojskowych, zawieranie umów i układów, rozkładanie podatków, przeprowadzanie przydziałów różnych dostaw

  1. Jaką rolę odgrywa w państwie religia, jej kultywowanie i miejsca kultów?

Wierzenia i kulty są czynnikiem spajającym ludzi - ludzie gromadzą się w miejscach poświęconych bogom, a przy okazji załatwiają wiele spraw, zawierają serdeczne stosunki, zbliżają się do siebie i poznają się nawzajem, ma to bardzo duży wpływ na sprawne funkcjonowanie państwa (brak wiedzy o innych sprawia, iż są oni niedoceniani lub przeceniani)

  1. Jakie są wg Platona cechy państwa idealnego (najlepsze państwo, najlepszy ustrój, najlepsze prawa)?

  1. Jakie mają być ustawy dotyczące państwa i obywateli, które zbliżą państwo rzeczywiste do państwa idealnego?

  1. Czy Platon jest za rządami jednego człowieka, czy wielu ludzi?

Platon jest za rządami wielu ludzi, najlepszych z danego państwa. Trzeba znać ich pochodzenie, przeszłość, muszą być ludźmi praworządnymi (stosującymi panujące prawa). Tak samo ludzie wybierający rządy muszą być praworządni, wychowani w danym państwie i dążący do jego zachowania.

  1. Czy w każdym państwie możliwe są wybory tego typu, które postuluje Platon? Jaki jest warunek takich wyborów?

Nie, wybory postulowane przez Platona mogą odbyć się tylko w państwie, które już istnieje od takiego czasu, że ludzie są w nim wychowywani. Warunkiem jest tutaj odpowiednie wychowanie.

  1. Jak i jakie wybierać władze? (jakich urzędników i w jaki sposób)?

  1. Czy i jak ingerować zdaniem Platona w prywatne życie obywateli?

Należy ingerować w maksymalnie możliwym stopniu, nic nie ma pozostać bez kontroli:

PYTANIA DO ROZWAŻENIA

  1. Gdybyście mieli zbudować państwo (od zera lub przekształcić istniejące), to od czego byście zaczęli?

Platon w dziele „Państwo” opisuje, jak wygląda państwo idealne (ideał, forma, do której zbliżać mają się wszystkie państwa); natomiast w dziele „Prawa” opisuje, jak w rzeczywistym świecie budować od podstaw lub przebudowywać państwo tak, by było możliwie najbardziej zbliżone do ideału.

  1. Jakie waszym zdaniem powinno być idealne państwo?

  1. Czy jesteście idealistami?

  1. Czy Platon wiąże prawo stanowione z boskim?

Chyba tak. Wg Platona bogowie wpływają na los, zgodnie z którym obywatele losują działki, przyznawane im przez prawo. Zmiana stanu posiadania oznacza nie tylko złamanie prawa, ale i postąpienie wbrew woli bogów (traktuje bóstwa trochę jak „straszaka” na obywateli).

Zwraca też uwagę na fakt, iż z woli bogów (losu) ludzie, w zależności od ich natury, są lepiej lub gorzej nagradzani (w tym rozumieniu są traktowani „równo”), co powoduje różnice między nimi (w tym rozumieniu ludzie nie są „równi”). Państwo, aby zapobiec konfliktom między obywatelami, musi ingerować w równość „naturalną” (czyli nierówność z punktu widzenia woli bogów) i wprowadzać równość ziemską (np. materialną).

  1. Jaki jest wg Platona cel państwa, a więc w tym przypadku cel przyświecający prawodawcy, który tworzy prawa dla państwa mającego zbliżać się do ideału?

Celem państwa nie jest uczynić je największym i najbogatszym!

Państwo ma być szczęśliwe = sprawiedliwe, przez to jego obywatele mają być wszyscy szczęśliwi = sprawiedliwi.

Obywatele mają być zespoleni ze sobą przyjaźnią. Warunkiem tego jest brak zatargów i sporów między nimi, których przyczyną są zazwyczaj różnice majątkowe, bogactwo niektórych (wynika z hańbiącej pracy zarobkowej, posiadania złota i srebra, lichwiarstwa, skąpstwa)

  1. Czy człowiek bogaty może być zdaniem Platona szczęśliwy?

Ludzie bogaci nie mogą być szczęśliwi, gdyż nie są sprawiedliwi (nie można w sposób uczciwy zarabiać o tyle więcej niż inni, by stać się bogaczem; nie można dając na szlachetne cele zaoszczędzić tyle, by stać się bogaczem)

  1. Jak Platon definiuje szczęście?

Szczęście to wynik sprawiedliwego postępowania, sprawiedliwość to naczelna cnota duszy.

  1. Czy Platon jest moralny?

Zależy od uznania, ale proponowane przez niego donosicielstwo na zbyt zamożnych, w dodatku nagradzane materialnie, nie jest zgodne raczej ze współczesnym myśleniem, prawami i odczuciami moralnymi.

  1. Czy państwo idealne może istnieć w świecie rzeczywistym? Jeśli tak/ nie, to dlaczego?

Pytanie kontrowersyjne - wg niektórych Platon rzeczywiście uważał, iż takie państwo może istnieć, wtedy można jego plany określić jako „utopia”; natomiast wg innych Platon określa tylko ideę państwa idealnego jako wzór, do którego dążyć mają państwa realne.

  1. Czy państwo powinno mieć tak dużą kontrolę nad obywatelem, jak postuluje Platon? (np. kontrolowanie wyjazdów za granicę itp.) Czy ograniczanie wolności jednostki może dać jej szczęście?

Wg Platona szczęście daje sprawiedliwe postępowanie, które wcale nie jest postępowaniem wolnym.

Państwo ma na celu realizowanie sprawiedliwości, to cel nadrzędny wobec wszystkich jego obywateli. Aby go zrealizować, państwo musi mieć pełną kontrolę nad obywatelami i procesami zachodzącymi w państwie, zwłaszcza w przypadku obywateli, którzy nie wychowali się w swoim państwie i nie przyswajali od dziecka jego praw. Ponadto Platon wcale nie jest taki utopijny - zwraca uwagę na naturę ludzi, z których nie wszyscy zadowoleni będą ze sprawiedliwego porządku. Ale szczęście, które daje sprawiedliwe państwo, widać niekoniecznie tożsame jest z zadowoleniem!

  1. Co to jest „utopia”? Czy Platon przedstawił „utopię”?

(gr. ou topos - nie istniejące miejsce) - coś, co nie miało miejsca, termin użyty po raz pierwszy przez T. Morusa w książce utopia (1516) , zawierającej opis idealnego ustroju fantastycznej wyspy. Na wyspie tej nie ma własności (nawet przeczy osobistych) i obowiązuje egalitaryzm i konsumpcji i kolektywizm w produkcji. Praca jest powszechnym obowiązkiem, chociaż najcięższe i niewdzięczne prawe wykonują przestępcy (są jednak tacy w doskonałym społeczeństwie). Myśl utopijna ma swoją bogatą historię przed Morusem (np. opowieści o złotym wieku, „Państwo” Platona), a także jeszcze bogatszą historię po Morusie: T. Campanella „Państwo słońca”, F. Bacon „Nowa Atlantyda”, U. oświeceniowe, U. socjalistyczne, U. komunistyczne, a także U. dwudziestowieczne, zawarte w pismach H.G. Wellsa. Większość U. to eutopie (gr. eu. - dobry), czyli opisy dobrego miejsca. W XX wieku pojawiły się jednak U. złego miejsca, czyli antyutopie.

W „Państwie” przedstawia ideę państwa, w „Prawach” koncepcję wprowadzania idei w życie, łącznie z wszystkimi wynikającymi z tego ograniczeniami. Trudno tu mówić o utopii w pełnym słowa znaczeniu (państwo z „Państwa” istnieje, ale w świecie idei, a nie rzeczywistym)

ss. 7, 2008-03-18

PAŃSTWO - NADRZĘDNE WOBEC CZŁOWIEKA, KTÓRY NIE JEST SAMOWYSTARCZALNY

DUSZA - ISTOTA CZŁOWIEKA, SPRAWUJE FUNKCJE BIOLOGICZNE, POZNAWCZE, RELIGIJNE

sprawiedliwe państwo (harmonia, ład) -

3 stany (obejmują ludzi zgodnie z najbardziej rozwiniętą u nich częścią duszy), współdziałające w drodze do idealnego celu, postępujące zgodnie z ich cnotą

sprawiedliwość (harmonia, ład): łączy cnoty poszczególnych części duszy, towarzyszy życiu cnotliwemu

CZĘŚĆ ROZUMNA - mądrość

nadrzędna wobec pozostałych

RZĄDCY (filozofowie -stanowienie praw)

stan nadrzędny wobec reszty

CZĘŚĆ IMPULSYWNA

- męstwo

CZĘŚĆ ZMYSŁOWA

- umiarkowanie

STRAŻNICY (strzeżenie praw, pilnowanie porządku wewnątrz i poza)

ŻYWICIELE (kupcy, rzemieślnicy - dostarczanie dóbr materialnych koniecznych dla ciała)

IDEA DOBRA (najwyższa idea, doskonałość):

-> człowiek zbliża się do idei dobra poprzez życie w sprawiedliwym państwie (sam nie jest samowystarczalny, potrzebuje państwa)



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Ideal wychowania wg Platona, Studia, Pedagogika, Filozofia
Charakterystyka poglądów filozoficznych Platona, Pedagogika, Filozofia
Poglądy Platon, Studia, Przedmioty, Filozofia
Filozofia a poglądy ped, Studia, Pedagogika, Filozofia
Poglądy pedagogiczne Platona
Państwo Platona ideologia a jednostka., Pedagogika, Filozofia
Filozofia 2, WSPiA Pedagogika, Filozofia

więcej podobnych podstron