RAMOWY ROZKŁAD ĆWICZEŃ I ZALICZEŃ Z FIZJOLOGII

DLA STUDENTÓW II ROKU WYDZIAŁU LEKARSKIEGO (IV semestr)

SEMESTR LETNI roku akademickiego 2015/2016

l.p.	Rodzaj zajęć	Temat	Termin
1	Ćwiczenie	Fizjologia mięśnia sercowego.	18-24.II.2016
2	Ćwiczenie	Elektrofizjologia mięśnia serca. EKG.	25.II-02.III.2016
3	Ćwiczenie	Układ naczyniowy.	03-09.III.2016
4	Ćwiczenie	Regulacja czynności układu sercowo-naczyniowego.	10-16.III.2016
5	Zaliczenie	Układ sercowo-naczyniowy.	17-23.III.2016
6	Ćwiczenie	Fizjologia układu oddechowego. Spirometria.	31.III.-06.IV.2016
7	Ćwiczenie	Układ pokarmowy cz.1	07-13.IV.2016
8	Ćwiczenie	Układ pokarmowy cz. 2	14-20.IV.2016
9	Zaliczenie	Fizjologia układu oddechowego i pokarmowego.	21-27.IV.2016
10	Ćwiczenie	Fizjologia układu moczowego.	28.IV-05.V.2016
11	Ćwiczenie	Równowaga kwasowo-zasadowa i wodno-elektrolitowa.	06-12.V.2016
12	Zaliczenie	Homeostaza. Fizjologia nerki.	13-19.V.2016
13	Ćwiczenie	Fizjologia wysiłku fizycznego.	20-27.V.2016
14	Ćwiczenie	Fizjologia starzenia.	30.V.-03.VI.2016
15	Zaliczenie + zaliczanie zaległości	Fizjologia wysiłku fizycznego. Fizjologia starzenia.	06-10.VI.2016

Zagadnienia do ćwiczeń i zaliczeń dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego.

Ćwiczenie: Fizjologia mięśnia sercowego.

18.II. - 24.II. 2016 r.

Obowiązujące wiadomości teoretyczne:

Bioelektryczne właściwości mięśnia sercowego i komórek układu bodźco-przewodzącego. Automatyzm serca i czynność poszczególnych części układu bodźco-przewodzącego. Szerzenie się pobudzenia w mięśniu sercowym. Sprzężenie elektromechaniczne w sercu.

Pobudliwość serca na tle krzywej potencjału czynnościowego. Mechanizm zabezpieczający serce przed skurczami tężcowymi.

Cykl sercowy - podział na podokresy, wartości ciśnień w przedsionkach i komorach w kolejnych fazach cyklu sercowego. Czynność zastawek. Tony serca.

Cechy skurczu mięśnia sercowego. Objętości wyrzutowa i pojemności minutowa serca. Wewnętrzna i zewnętrzna regulacja czynności serca.

Cześć praktyczna:

Filmy dydaktyczne na temat czynności serca

1. Zapisywanie mechanogramu żaby „in situ”.

2. Badanie układu bodźco-przewodzącego serca żaby - przewiązki Stanniusa

3. Wpływ sztucznych bodźców na czynność serca żaby - skurcz dodatkowy i pauza kompensacyjna.

4. Wpływ adrenaliny i acetylocholiny na czynność izolowanego serca żaby.

5. Wpływ drażnienia nerwu błędnego na czynność serca żaby.

6. Wpływ zmian temperatury na czynność serca żaby.

7. Obserwowanie pracy serca i przepływu krwi człowieka metodą ultrasonograficzną i dopplerowsko-ultrasonograficzną.

E-fizjologia

1. Przygotowanie żaby do doświadczeń na sercu.

2. Zapisywanie skurczów izolowanego serca żaby.

3. Badanie przewodnictwa w sercu żaby. Wykonanie przewiązek Stanniusa.

4. Zapisywanie skurczów dodatkowych serca żaby i przerwy wyrównawczej.

5. Przygotowanie do doświadczenia Franka-Starlinga na sercu żaby (wpływ obciążenia wstępnego i następczego na pracę serca u żaby).

6. Doświadczenie Franka-Starlinga na sercu żaby.

7. Metody pomiaru pojemności minutowej serca u człowieka (metoda Ficka).

8. Wpływ adrenaliny i acetylocholiny na czynność serca żaby.

9. Wpływ drażnienia nerwu błędnego na czynność serca żaby.

10. Wpływ jonów potasu i wapnia na czynność serca żaby.

11. Wpływ temperatury na czynność serca u żaby

Badanie fizykalne serca u człowieka

1. Lokalizowanie uderzenia koniuszkowego.

2. Osłuchiwanie tonów serca.

Zagadnienia do ćwiczeń i zaliczeń dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego.

Ćwiczenie: Elektrofizjologia mięśnia serca. EKG.

25.II. - 02.III. 2016 r.

Obowiązujące wiadomości teoretyczne:

1. Rodzaje odprowadzeń EKG.

2. Zasady zapisu krzywej EKG.

3. Elementy elektrokardiogramu.

Geneza i charakterystyka poszczególnych załamków, odcinków i odstępów.

4. Cechy charakterystyczne krzywej EKG w 12-tu odprowadzeniach:

• w odprowadzeniach dwubiegunowych kończynowych.

• w odprowadzeniach jednobiegunowych kończynowych.

• w odprowadzeniach jednobiegunowych przedsercowych.

5. Krzywa EKG a potencjały czynnościowe mięśni przedsionków i komór.

6. Krzywa EKG a czynność układu bodźcotwórczo-przewodzącego serca.

7. Krzywa EKG a czynność mechaniczna serca.

8. Tony serca na tle krzywej EKG.

9. Wpływ autonomicznego układu nerwowego oraz stężenia jonów potasu i wapnia na krzywą EKG.

Cześć praktyczna:

Zapis EKG i analiza krzywej elektrokardiograficznej

1. Określanie rytmu prowadzącego na podstawie EKG

2. Określenie częstości rytmu serca i miarowości.

2. Ocena prawidłowości czasów trwania i wartości napięć poszczególnych elementów EKG.

3. Ocena prawidłowości położenia odcinków EKG względem punktu J.

4. Określanie osi elektrycznej serca na podstawie EKG

(normogram, sinistrogram, dekstrogram).

5. Określanie położenia serca w klatce piersiowej na podstawie EKG

6. Zapis EKG w czasie bezdechu.

7. Zapis EKG po wysiłku fizycznym.

8. Wartość diagnostyczna badania EKG

Zagadnienia do ćwiczeń i zaliczeń dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego.

Ćwiczenie: Układ naczyniowy.

03.III. - 09.III. 2016 r .

Obowiązujące wiadomości teoretyczne:

1. Podział czynnościowy układu naczyniowego

• przystosowanie budowy i właściwości tętnic do transportu krwi

• naczynia oporowe, właściwości i znaczenie

• przystosowanie budowy i właściwości naczyń włosowatych do wymiany pomiędzy krwią a płynem śródtkankowym

• żyły jako naczynie pojemnościowe: ich właściwości i znaczenie

• zespolenia tętniczo-żylne

2. Zasady przepływu krwi w krążeniu małym i dużym

• ciśnienie napędowe

• opór przepływu

• natężenie przepływu

• przepływ laminarny i burzliwy

• prawa fizyczne mające zastosowanie w hemodynamice

3. Szybkość przepływu krwi

4. Zjawisko tętna

• mechanizm powstawania tętna w tętnicach i jego cechy

• fizjologiczne i kliniczne znaczenie tętna

• tętno żylne

Część praktyczna:

1. Badanie tętna tętniczego i określenie jego cech.

2. Badanie tętna żylnego i określenie jego cech.

3. Pomiar spoczynkowego ciśnienia tętniczego krwi.

• metoda palpacyjna

• metoda osłuchowa

• obliczanie średniego ciśnienia tętniczego i ciśnienia tętna

4. Wpływ pozycji ciała na ciśnienie tętnicze i tętno.

5. Wpływ zmian ciśnienia w klatce piersiowej podczas oddychania na ciśnienie tętnicze i tętno.

6. Doświadczenie Harveya wykazujące obecność zastawek żylnych.

7. Oglądanie mikrokrążenia w języku żaby (film dydaktyczny).

Zagadnienia do ćwiczeń i zaliczeń dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego.

Ćwiczenie: Regulacja czynności układu sercowo-naczyniowego.

10.III. - 16.III. 2016 r

Obowiązujące wiadomości teoretyczne:

I. Regulacja całkowitego przepływu krwi

1. Regulacja nerwowa

• ośrodki naczyniowo-sercowe - organizacja czynnościowa

• nerwy naczynioruchowe

• odruchy z baro-, chemo- i wolumen-receptorów: znaczenie i przebieg łuków odruchowych

• odruchy z chemoreceptorów CUN

2. Hormonalna regulacja przepływu: mechanizm działania i znaczenie hormonów:

• rdzenia nadnerczy

• kory nadnerczy

• angiotensyny i układu RAA

• wazopresyny

• przedsionkowego peptydu natriuretycznego (ANP)

II. Regulacja miejscowego przepływu krwi

1. Autoregulacja przepływu

2. Miejscowe czynniki naczyniozwężające i naczyniorozszerzające

3. Rola śródbłonka naczyniowego.

4. Mechanizmy angiogenezy

5. Specyfika regulacji przepływu w niektórych narządach

• krążenie wieńcowe

• krążenie mózgowe

• krążenie w mięśniach szkieletowych

• krążenie skórne

Część praktyczna:

1. Badanie wpływu nagłej zmiany pozycji ciała na ciśnienie i tętno (próby ortostatyczne).

2. Badanie wpływu wysiłku statystycznego i dynamicznego na tętno i RR.

3. Reakcje krążeniowe w próbie oziębieniowej.

4. Badanie wpływu hiperwentylacji i bezdechu na tętno i RR.

5. Próba Valsalvy.

6. Badanie miejscowych zmian przepływu w skórze:

• dermatografizm biały i czerwony

• przekrwienie reaktywne

• reakcje skórne na histaminę

• wpływ obniżonej temperatury na krążenie skórne

Zagadnienia do ćwiczeń i zaliczeń dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego.

Zaliczenie: Układ sercowo-naczyniowy.

17.III. - 23.III. 2016r.

Właściwości elektryczne mięśnia sercowego

1. Potencjał spoczynkowy - wielkość, geneza.

2. Potencjał czynnościowy - wielkość, geneza poszczególnych faz, czas trwania.

3. Pobudliwość mięśnia sercowego na tle potencjału czynnościowego, okresy refrakcji.

4. Wpływ układu nerwowego, hormonów oraz stężenia jonów wapnia
   i potasu we krwi na potencjał spoczynkowy i czynnościowy kardiomiocytów.

Czynność układu bodźco-przewodzącego serca

1. Właściwości i czynność węzła zatokowo-przedsionkowego.

2. Właściwości i czynność poszczególnych stref łącza przedsionkowo-komorowego.

3. Pęczek Hisa.

4. Właściwości i rola włókien Purkinjego.

5. Szybkość, kierunek i czas przewodzenia impulsów w poszczególnych częściach serca.

6. Regulacja czynności układu bodźco-przewodzącego - wpływ układu autonomicznego, hormonów oraz stężenia jonów wapnia i potasu we krwi.

Właściwości kurczliwe mięśnia sercowego

1. Układy kurczliwe miocytów serca. Sprzężenie elektromechaniczne.

2. Właściwości skurczu mięśnia sercowego. Prawo ”wszystko albo nic”.

3. Regulacja wewnątrzsercowa czynności serca (heterometryczna i homeometryczna).

4. Wpływ objętości krwi w sercu oraz ciśnienia tętniczego krwi na siłę skurczu i objętość wyrzutową serca (obciążenie wstępne i następcze).

5. Wpływ układu autonomicznego, hormonów oraz stężenia jonów wapnia
   i potasu we krwi na kurczliwość oraz pracę serca.

Cykl hemodynamiczny serca

1. Czynność przedsionków - czas trwania, skurczu i rozkurczu, zmiany ciśnienia w cyklu serca, znaczenie skurczu przedsionków.

2. Objętość późnorozkurczowa komór; czynniki determinujące.

3. Skurcz izowolumetryczny i izotoniczny komór. Czas trwania, zmiany ciśnienia.

4. Objętość wyrzutowa i późnoskurczowa komór, frakcja wyrzutowa komór.

5. Pojemność minutowa serca - wielkość, zakres zmian, regulacja, wskaźnik sercowy.

6. Rozkurcz izowolumetryczny i izotoniczny komór - czas trwania, zmiany ciśnienia.

7. Dynamika zastawek serca na tle cyklu sercowego. Tony serca.

8. Pauza w cyklu sercowym i jej znaczenie.

Fizjologiczne podstawy zapisu i interpretacji krzywej EKG

1. Geneza załamków, odcinków i odstępów krzywej EKG.

2. Charakterystyka poszczególnych elementów krzywej EKG; prawidłowy czas trwania i wartości napięcia.

3. Cechy charakterystyczne dla krzywej EKG w odprowadzeniach dwubiegunowych kończynowych oraz jednobiegunowych kończynowych i przedsercowych.

4. Określanie rytmu prowadzącego na podstawie EKG.

5. Określanie częstości akcji serca i miarowości na podstawie EKG.

6. Określanie osi elektrycznej serca na podstawie EKG (normogram, sinistrogram, dekstrogram).

7. Określanie położenia serca w klatce piersiowej na podstawie EKG (położenie pośrednie, poziome, pionowe, sinistrogyria, dekstrogyria).

8. Krzywa EKG a potencjały czynnościowe mięśni przedsionków i komór.

9. Krzywa EKG a czynność układu bodąco-przewodzącego.

10. Krzywa EKG a czynność mechaniczna serca. Tony serca na tle krzywej EKG.

11. Wpływ układu nerwowego oraz stężenia jonów wapnia i potasu na krzywą EKG.

Ogólne zasady przepływu krwi

1. Krążenie duże i małe: organizacja i funkcje, ciśnienia napędowe.

2. Zasady przepływu krwi przez naczynia:

• właściwości ścian naczyń krwionośnych

• prawa fizyczne mające zastosowanie w hemodynamice

• wielkość przepływu i opór przepływu, jednostki oporu

• zasad ciągłości przepływu krwi

• szybkość przepływu

• przepływ laminarny i burzliwy

3. Czynności poszczególnych odcinków łożyska naczyniowego w krążeniu dużym:

• budowa, właściwości i rola naczyń tętniczych

• budowa, właściwości i rola kapilar; wędrówka płynu przez ścianę włośniczek

(mechanizm dyfuzji, filtracji i resorbcji).

• budowa, właściwości i rola żył; czynniki warunkujące powrót żylny

• właściwości i czynność zespoleń tętniczo-żylnych

4. Procentowy rozkład pojemności minutowej serca na poszczególne odcinki naczyniowe i narządy w spoczynku i podczas wysiłku.

5. Wartości ciśnień w kolejnych odcinkach układu krążenia; wpływ przyciągania ziemskiego.

6. Ciśnienie tętnicze - czynniki warunkujące, fale ciśnieniowe, metody pomiaru

7. Tętno tętnicze- mechanizm powstawania, krzywa tętna, długość fali tętna, szybkość rozprzestrzeniania się tętna.

8. Zjawisko „tętna żylnego” - mechanizm powstawania, znaczenie.

9. Krążenie limfy.

10. Czynność układu chłonnego.

Regulacja całkowitego przepływu krwi - regulacja układowa

1. Nerwowa regulacja przepływu krwi:

• ośrodki naczyniowo-sercowe

• nerwy naczynioruchowe

2. Odruchy krążeniowe:

• presyjne i depresyjne

• z baroreceptorów tętniczych

• z receptorów objętościowych

• z chemoreceptorów tętniczych

• z chemoreceptorów CUN (reakcja ischemiczna mózgu)

3. Hormonalna regulacja przepływu:

• znaczenie hormonów rdzenia nadnerczy

• rola wazopresyny

• funkcje angiotensyny i układu RAA

• znaczenie przedsionkowego peptydu natriuretycznego (ANP)

Regulacja miejscowego przepływu krwi

1. Autoregulacja przepływu: (mechanizm metaboliczny i miogenny)

2. Miejscowe czynniki naczyniozwężające i naczyniorozszerzające.

3. Rola śródbłonka naczyniowego w regulacji czynności naczyń krwionośnych.

4. Mechanizm angiogenezy.

5. Specyfika regulacji przepływu w niektórych narządach:

• krążenie wieńcowe

• krążenie mózgowe

• krążenie skórne

• krążenie w mięśniach szkieletowych

Zagadnienia do ćwiczeń i zaliczeń dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego.

Ćwiczenie: Fizjologia układu oddechowego. Spirometria.

31.III. - 06.IV. 2016 r.

Obowiązujące wiadomości teoretyczne:

Drogi oddechowe: rola strefy przewodzącej, przejściowej i oddechowej.

Jama opłucnowa i jej rola w procesie oddychania.

Mechanika oddychania. Fazy cyklu oddechowego. Mechanizm wdechu i wydechu w czasie oddychania spokojnego i nasilonego. Siły retrakcji płuc.

Czynnik powierzchniowy (powstawanie, rola). Podatność płuc.

Regulacja szerokości światła dróg oddechowych. Opór w drogach oddechowych.

Wentylacja minutowa całkowita i pęcherzykowa.

Krążenie płucne: odżywcze i czynnościowe. Różnice między krążeniem dużym i płucnym. Czynniki wpływające na przepływ krwi w płucach. Funkcje krążenia płucnego

Wymiana gazowa w płucach - czynniki warunkujące: wentylacja, perfuzja, dyfuzja przez barierę pęcherzykowo- włośniczkową. Miejscowe różnice w wentylacji i perfuzji.

Przestrzeń martwa pęcherzykowa. Przeciek płucny anatomiczny i czynnościowy.

Nerwowa i chemiczna regulacja oddychania.

Cześć praktyczna:

1. Badanie fizykalne

• obserwacja ruchów klatki piersiowej w czasie spokojnego i wzmożonego oddychania.

• wyczuwanie drżenia głosowego przy wymawianiu dźwięcznych sylab.

• opukiwanie klatki piersiowej - różnicowanie wypuku jawnego i stłumionego.

• osłuchiwanie szmerów oddechowych.

• mierzenie zmian obwodu klatki piersiowej w ustawieniu wydechowym spoczynkowym i wdechowym maksymalnym.

2. Spirometria.

1. Ocena wentylacji płuc aparatem Spirodoc - analiza testu spirometrycznego:

• wykonanego prawidłowo

• po symulowanej restrykcji

• po symulowanej obturacji

2. Pomiar szczytowego przepływu wydechowego pikflometrem.

III. Próby czynnościowe układu oddechowego.

• test hiperwentylacyjny Friedmanna.

• test dowolnego zatrzymania oddechu

• próba Flacka.

IV. Wpływ zmian temperatury na ruch rzęsek nabłonka migawkowego (prezentacja filmowa).

Zagadnienia do ćwiczeń i zaliczeń dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego.

Ćwiczenie: Fizjologia układu pokarmowego cz. 1.

07.IV. - 13.IV. 2016 r.

Obowiązujące wiadomości teoretyczne:

I. Neurohormonalna regulacja pobierania pokarmów

1. Czynność ośrodków głodu i sytości.

2. Mechanizmy krótkoterminowej regulacji pobierania pokarmu.

3. Długotrwała regulacja pobierania pokarmu. Rola leptyny i insuliny.

4. Peptydy oreksygenne (grelina i oreksyna) oraz neuropeptydy warunkujące wzmożone łaknienie (NPY i AgRP).

5. Neuropeptydy anoreksygenne i ich działanie.

6. Współdziałanie czynników neurohormonalnych centralnych i obwodowych
   w regulacji przyjmowania pokarmu.

II. Ogólne zasady funkcjonowania układu pokarmowego.

1. Budowa ścian przewodu pokarmowego w kolejnych odcinkach.

2. Rodzaje i właściwości mięśni występujących w układzie pokarmowym.

3. Aktywność elektryczna i skurczowa poszczególnych odcinków przewodu pokarmowego oraz jej regulacja.

4. Rodzaje skurczów mięśni przewodu pokarmowego.

5. Unerwienie układu pokarmowego:

• jelitowy układ nerwowy - budowa i funkcje

• unerwienie zewnętrzne (współczulne i przywspółczulne) - rola w modulacji czynności motorycznych i wydzielniczych układu pokarmowego.

• rodzaje odruchów w przewodzie pokarmowym

6. Hormony żołądkowo-jelitowe - wydzielanie i funkcje.

7. Specyfika przepływu krwi w układzie pokarmowym. Układ wrotny i jego cechy.

III. Funkcje metaboliczne i niemetaboliczne wątroby.

Część praktyczna:

1. e-Fizjologia ćwiczenie: doświadczenie na szczurze:

• przygotowanie szczura do badania czynności skurczowej jelita cienkiego

• rejestracja skurczów spontanicznych mięśniówki jelita cienkiego szczura

• wpływ acetylocholiny i adrenaliny na skurcze jelita.

2. Oglądanie brzucha i badanie jamy brzusznej:

• lokalizacja wątroby

• osłuchiwanie perystaltyki jelit

3. Próby czynnościowe wątroby.

Zagadnienia do ćwiczeń i zaliczeń dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego.

Ćwiczenie: Fizjologia układu pokarmowego cz. 2.

14. IV. - 20.IV. 2016 r.

Obowiązujące wiadomości teoretyczne:

Fizjologia poszczególnych odcinków układu pokarmowego.

1. Procesy zachodzące w jamie ustnej. Mechanizm i rola żucia. Rodzaje gruczołów ślinowych. Mechanizm wydzielania, skład i rola śliny.

2. Fazy połykania.

3. Funkcje przełyku: motoryka, gruczoły. Czynność zwieracza dolnego przełyku, mechanizmy zapobiegające refluksowi żołądkowo-przełykowemu.

4. Żołądek: motoryka poszczególnych części, gruczoły wydzielnicze, skład, rola i fazy wydzielania soku żołądkowego. Bariera śluzówkowa żołądka.

5. Jelito cienkie - dwunastnica (funkcja, gruczoły dwunastnicze) i kolejne odcinki (motoryka, skład i rola soku jelitowego).

6. Regulacja wydzielania oraz rola soku trzustkowego w przewodzie pokarmowym. Związek między czynnością zewnątrzwydzielniczą i wewnątrzwydzielniczą trzustki.

7. Regulacja wydzielania oraz rola żółci.

8. Czynność pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych.

9. Jelito grube (motoryka, czynność wydzielnicza, wchłanianie, formowanie kału, mechanizm defekacji).

10. Trawienie i wchłanianie węglowodanów.

11. Trawienie i wchłanianie białek.

12. Trawienie i wchłanianie tłuszczów.

13. Wchłanianie wapnia i żelaza w przewodzie pokarmowym.

14. Wchłanianie witamin.

15. Wchłanianie wody i elektrolitów w przewodzie pokarmowym. Rola przewodu pokarmowego w regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej.

Część praktyczna:

1. Badanie endoskopowe przewodu pokarmowego (film)

2. Metody badania czynności układu pokarmowego

Zagadnienia do ćwiczeń i zaliczeń dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego.

Zaliczenie: Układ oddechowy i pokarmowy.

21.IV. - 27.IV. 2016 r.

Do zaliczenia układu pokarmowego obowiązują zagadnienia ćwiczeniowe.

Do zaliczenia układu oddechowego obowiązują następujące zagadnienia:

Mechanika oddychania

1. Mechanizm wdechu i wydechu.

2. Drogi oddechowe - podział czynnościowy i funkcje

3. Regulacja szerokości światła - czynniki nerwowe i humoralne.

4. Anatomiczna i fizjologiczna przestrzeń nieużyteczna

5. Ciśnienie śródpęcherzykowe i śródopłucnowe, czynniki zmieniające.

6. Siły retrakcji płuc.

7. Podatność płuc

8. Praca oddechowa.

9. Czynnik powierzchniowy (surfaktant), powstawanie, budowa chemiczna, rola.

Spirometria

Całkowita pojemność płuc i jej składowe.

Statyczne parametry spirometryczne

Dynamiczne parametry testu spirometrycznego:

• natężona pojemność życiowa (FVC), natężona objetość wydechowa pierwszosekundowa (FEV₁), wskaźnik FEV₁/FVC (%) - odczytywane z krzywej „objetość-czas”

• szczytowy przepływ wydechowy (PEF), maksymalne przepływy wydechowe dla 75%, 50% i 25% natężonej pojemności życiowej (MEF_75%, MEF_50%, MEF_25%) - odczytywane z krzywej „przepływ - objętość”.

Wymiana gazów

1. Skład i ciśnienie parcjalne tlenu i dwutlenku węgla gazów w: atmosferze, powietrzu wydechowym, powietrzu pęcherzykowym, krwi tętniczej, krwi żylnej i tkankach.

2. Transport gazów oddechowych we krwi.

3. Czynniki warunkujące dyfuzję tlenu i dwutlenku węgla w płucach: błona dyfuzyjna, współczynnik rozpuszczalności gazów, pojemność dyfuzyjna, współczynnik dyfuzji.

4. Wentylacja minutowa, pęcherzykowa minutowa, wskaźnik wentylacji pęcherzykowej.

5. Zróżnicowanie stosunku wentylacji do przepływu krwi (V_A/Q) w rożnych częściach płuc.

6. Anatomiczna i pęcherzykowa przestrzeń martwa.

7. Anatomiczny i fizjologiczny przeciek płucny.

Regulacja oddychania

Nerwowa

• neurony kompleksu oddechowego pnia mózgu

• ośrodkowy generator wzorca oddechowego

• odruchy z receptorów dróg oddechowych i ich rola

• obronne odruchy oddechowe.

Chemiczna

• obszary chemowrażliwe mózgu, mechanizm działania CO₂

• chemoreceptory tętnicze - budowa, ukrwienie, zużycie tlenu, czynniki pobudzające, teoria metaboliczna chemorecepcji, różnice pomiędzy kłębkami aortalnymi i szyjnymi.

Rodzaje hipoksji.

Krążenie płucne

1. Cechy anatomiczne płucnego obszaru naczyniowego.

2. Krążenie płucne czynnościowe i odżywcze,

3. Różnice pomiędzy krążeniem obwodowym i płucnym.

4. Wielkość naczyniowego oporu płucnego.

5. Rola ciśnienia hydrostatycznego i onkotycznego w wędrówce wody przez ścianę naczyniową włośniczek. Fizjologiczne mechanizmy zapobiegające obrzękowi płuc.

6. Wpływ oddychania na ciśnienie i przepływ krwi w krążeniu płucnym i obwodowym (oddychanie normalne, nasilone, sztuczne).

7. Wpływ ruchów oddechowych na krążenie płucne (próba Valsalvy i M*llera).

8. Regulacja humoralna przepływu płucnego.

9. Nerwowa regulacja przepływu płucnego.

10. Funkcje krążenia płucnego poza wymianą gazów.

Zagadnienia do ćwiczeń i zaliczeń dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego.

Ćwiczenie: Fizjologia układu moczowego.

28.IV. - 05.V. 2016 r.

Obowiązujące wiadomości teoretyczne:

1. Przepływ nerkowy krwi i jego regulacja.

• rodzaje i właściwości naczyń

• wielkość i zróżnicowanie przepływu

• mechanizmy autoregulacji (regulacja wewnętrzna)

• wpływ układu nerwowego i hormonalnego

2. Nefron jednostką czynnościową - schemat czynności nefronu.

3. Filtracja osocza w kłębuszkach nerkowych.

• struktura i właściwości błony filtracyjnej

• wielkość filtracji kłębuszkowej (GFR) i jej determinaty

• skład przesączu kłębuszkowego (pramoczu)

• regulacja filtracji kłębuszkowej.

Przetwarzanie pramoczu i reabsorpcja w kanalikach nerkowych.

• mechanizmy reabsorpcji składników pramoczu w kanalikach nerkowych

• maksymalny transport kanalikowy dla rożnych składników pramoczu

• wydzielanie kanalikowe

• regulacja reabsorpcji i sekrecji kanalikowej

5. Pojecie klirensu nerkowego i fizjologiczne podstawy jego zastosowania klinicznego.

6. Wewnątrzwydzielnicza funkcja nerki.

7. Nerkowe mechanizmy utrzymania stałej osmolalności płynów ciała
   i stężenia sodu.

8. Nerkowe mechanizmy utrzymania stałej objętości krwi i płynów zewnątrzkomórkowych.

• mechanizmy wydalania nadmiaru wody (rozcieńczanie moczu)

• mechanizmy oszczędzania wody i wydalanie zbędnych substancji w moczu

zagęszczonym

9. Udział nerki w długoterminowej regulacji ciśnienia tętniczego (diureza, natriureza).

10. Nerkowe mechanizmy utrzymania stałego stężenia potasu.

11. Nerkowe mechanizmy utrzymania stałego stężenia wapnia i fosforu.

12. Nerkowe mechanizmy utrzymania stałego stężenia mocznika.

13. Nerkowe mechanizmy utrzymania stałego stężenia jonów wodorowych (pH).

14. Fizjologiczne podstawy działania diuretyków i ich zastosowania klinicznego.

Cześć praktyczna:

1. Skład i objętość moczu ostatecznego. Analiza moczu

2. Ocena czynności nerek - badania laboratoryjne, szacunkowy GFR (eGFR)

3. e-Fizjologia- doświadczenia na króliku:

• wpływ płynu hipertonicznego i hipotonicznego na wytwarzanie moczu u królika (zmiany osmolalności i ciężaru właściwego moczu)

• wpływ zatrzymania przepływu krwi w tętnicach nerkowych (kremowanie naczyń nerkowych) na ciśnienie tętnicze u królika.

Zagadnienia do ćwiczeń i zaliczeń dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego.

Ćwiczenie: Fizjologia równowagi elektrolitowej i kwasowo-zasadowej.

06.V. - 12.V. 2016 r.

Obowiązujące wiadomości teoretyczne:

1. Rozmieszczenie wody i elektrolitów

• przestrzenie wodne ustroju. Woda całkowita. Rozmieszczenie wody
  w przestrzeniach płynowych.

• stężenie jonów w płynach ustrojowych.

• stężenie osmotyczne i ciśnienie osmotyczne.

2. Transport wody i jonów przez błony biologiczne.

3. Bilans wodny i jego regulacja.

• wymiana wody między ustrojem i otoczeniem.

• regulacja przyjmowania i wydalania wody.

• regulacja osmolalności płynów ustrojowych (ADH, układ pragnienia).

4. Regulacja bilansu elektrolitów: sodu, potasu, wapnia i fosforanów, chloru

5. Mechanizmy regulacji objętości płynu zewnątrzkomórkowego
   i wewnątrzkomórkowego.

6. Rodzaje zaburzeń nawodnienia ustroju i zmian osmolalności płynów ustrojowych.

7. Mechanizmy współdziałające w utrzymywaniu stałego pH płynów ustrojowych.

8. Udział układu oddechowego w równowadze kwasowo-zasadowej.

Rola hiperwentylacji i hipowentylacji w regulacji gospodarki kwasowo-zasadowej.

9. Rola nerek w równowadze kwasowo-zasadowej.

10. Rola przewodu pokarmowego i wątroby w regulacji homeostazy kwasowo-zasadowej.

11. Rola układu kostnego w równowadze kwasowo-zasadowej i wodno-elektrolitowej.

12. Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej: podział, wpływ na ustrój, mechanizmy kompensacji.

Cześć praktyczna:

1. Podstawowe prawa rządzące równowagą wodno-elektrolitową i kwasowo-zasadową.

2. Równowaga Gibbsa-Donnana.

3. Obliczanie bilansu płynów.

4. Ocena wielkości przestrzeni wodnej pozakomórkowej i śródkomórkowej.

5. Badania dodatkowe przydatne w ocenie przestrzeni wodnej pozakomórkowej.

6. Wskaźniki oceny równowagi kwasowo-zasadowej.

7. Prawidłowa analiza zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej.

Zagadnienia do ćwiczeń i zaliczeń dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego.

Zaliczenie: Fizjologia nerki oraz gospodarka wodno-elektrolitowa i kwasowo-zasadowa.

13.V. - 19.V. 2016 r.

Do zaliczenia obowiązują zagadnienia ćwiczeniowe.

Zagadnienia do ćwiczeń i zaliczeń dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego.

Ćwiczenie: Fizjologia wysiłku fizycznego.

20.V. - 27.V. 2016 r.

Obowiązujące wiadomości teoretyczne:

1. Klasyfikacja wysiłków (rodzaj aktywności mięśniowej, intensywność, czas trwania).

2. Typy włókien mięśniowych i ich funkcjonalna charakterystyka.

3. Źródła energii dla mięśni w różnego rodzaju wysiłkach.

4. Wpływ wysiłku fizycznego na reakcje krążeniowo-oddechowe (pojemność minutowa serca i RR, przepływ krwi przez mięśnie i inne narządy, wentylacja płuc).

5. Wpływ wysiłku na:

• układ wewnętrznego wydzielania

• metabolizm i równowagę kwasowo-zasadową

• czynność nerek

• czynność przewodu pokarmowego

• krew, układ odpornościowy

6. Pojęcie wydolności fizycznej i tolerancji wysiłkowej.

7. Moc mechaniczna mięśni szkieletowych - czynniki warunkujące. Moc maksymalna (MPO) i siła mięśni.

8. Ocena wydolności fizycznej. Wskaźniki wydolności w wysiłkach długotrwałych.

• pobór tlenu w spoczynku i podczas wysiłku

• próg mleczanowy - definicja, metody wyznaczania

• maksymalny pobór tlenu - czynniki warunkujące

• pobór tlenu podczas wysiłku o stałej mocy

9. Iloraz oddechowy.

10. Koszt energetyczny wysiłku.

11. Podstawy treningu fizycznego. Wpływ treningu wytrzymałościowego, szybkościowego i siłowego na organizm. Zasady treningu zdrowotnego.

Cześć praktyczna:

1. Badanie zależności szybkości skracania się mięśnia dwugłowego ramienia lub mięśnia czworogłowego uda od wielkości przyłożonego obciążenia.

2. Badanie siły mięśniowej kończyn górnych za pomocą dynamometru ręcznego.

3. Omówienie testu Wingate - ocena mocy maksymalnej mięśni kończyn dolnych.

4. Pomiar tętna obwodowego i RR w spoczynku oraz po wysiłku fizycznym (statycznym i dynamicznym), odp. za pomocą pulsometru SIGMA PC 25.10 i sfigmomanometru.

5. Badanie wpływu wysiłku na parametry pracy serca - objętość wyrzutową i pojemność minutową.

6. Badanie saturacji w różnych rodzajach wysiłku fizycznego za pomocą pulsoksymetru.

7. Maksymalny pobór tlenu -metody oceny: bezpośrednie i pośrednie.

8. Testy wysiłkowe (próba Ruffiera, próba Harwardzka - step-test, test marszu 6-minutowego)

9. Metody oceny intensywności wysiłków fizycznych (obiektywne, subiektywne).

10. Próg mleczanowy i wyznaczanie metodą nieinwazyjną np. za pomocą pulsoksymetru na cyklometrze wg testu prof. Jerzego Żołądzia.

11. Obliczanie podstawowej przemiany materii (PPM) według wzoru Harrisa i Benedicta.

12. Pomiar wydatku energetycznego u badanych za pomocą czujnika TANITA AM-180E.

13. Testy sprawnościowe wg. Zuchory.

Zagadnienia do ćwiczeń i zaliczeń dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego.

Ćwiczenie: Fizjologia starzenia.

30.V. - 03.VI. 2016 r.

Obowiązujące wiadomości teoretyczne:

1. Podział wieku podeszłego na umowne okresy. Starzenie się fizjologiczne i patologiczne.

2. Bilans wodny, skład ciała i równowaga energetyczna organizmu w starszym wieku.

3. Patomechanizm starzenia się układu ruchu. Sarkopenia. Osteoporoza. Zespół słabości.

4. Wykładniki czynnościowego starzenia się serca i naczyń. Reakcje układu krążenia na wysiłek fizyczny.

5. Zmiany inwolucyjne zachodzące w układzie oddechowym. Parametry spirometryczne.

6. Procesy starzenia się narządów układu pokarmowego. Niedożywienie białkowo-energetyczne osób starszych- przyczyny, diagnostyka i powikłania.

7. Starzenie się czynnościowe i strukturalne nerek - przyczyny i objawy. Zaburzenia funkcji układu moczowo-płciowego u kobiet i mężczyzn.

8. Hematologiczne i reologiczne zmiany w procesie starzenia.

Układ odpornościowy u osób w starszym wieku. Zmiany w układzie hemostazy.

9. Zmiany endokrynologiczne i metaboliczne istotne dla procesu starzenia się.

Mechanizmy obniżenia tolerancji glukozy.

10. Ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy - starzenie się fizjologiczne, skutki zmian strukturalnych i biochemicznych. Zaburzenia czucia. Zmiany w narządzie wzroku, słuchu, smaku i węchu. Starzenie się ośrodków podwzgórza.

11. Zmiany starcze upośledzające funkcje układu kontroli postawy i równowagi ciała.

12. Wybrane aspekty fizjologii starzenia się skóry i jej przydatków.

Część praktyczna:

1. Ćwiczenia z zastosowaniem symulatora odczuć starczych.

2. Całościowa ocena geriatryczna (COG).

1. Ocena stanu czynnościowego.

• Skala oceny podstawowych i złożonych czynności życia codziennego (ADL, IADL)

2. Ocena stanu fizycznego

• Skala oceny równowagi i chodu (ocena ryzyka upadków) Tinetti (POMA).

• Ocena stanu odżywienia (MNA - Mini Nutritional Assessment).

• Skala niewydolności krążenia wg NYHA

• Próba ortostatyczna - analiza zmian RR i HR podczas pionizacji

• Ryzyko powstania odleżyn (skala Nortona)

• Ocena narządów zmysłów: widzenia (Test Snellena do bliży i do dali, Test Amslera), słuchu

3. Ocena stanu umysłowego.

• Krótka skala oceny stanu psychicznego (MMSE)

• Geriatryczna skala oceny depresji

4. Skale jakości życia.

Zagadnienia do ćwiczeń i zaliczenia dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego.

Zaliczenie: Fizjologia wysiłku fizycznego. Fizjologia starzenia. Zaliczanie zaległości.

06.VI. - 10.VI. 2016 r.

Do zaliczenia obowiązują zagadnienia ćwiczeniowe.

---