MIKROEKONOMIA - ćwiczenia

Literatura:

• Rekowski - Wprowadzenie do Mikroekonomii

• Dębniewski, Pałach - Mikroekonomia wybrane problemy do wykładów i ćwiczeń

• Beck, Fischer - Ekonomia - tom I

Makroekonomia - zajmuje się gospodarką w skali makro

Potrzeba - stan odczuwania braku czegoś

Przyczyny ( źródła ) potrzeb:

• organizm człowieka

• środowisko przyrodnicze

• środowisko społeczne

• duchowe właściwości człowieka

• życie gospodarcze ( produkcja, podział, wymiana, konsumpcja )

Podział - udział poszczególnych obywateli w całej masie dóbr i usług

Wymiana - akty kupna-sprzedaży

Konsumpcja - zużywanie dóbr

Cechy potrzeb:

• obiektywne

• nieograniczone pod względem rozwoju

• ograniczone w swej pojemności w danym czasie

• substytucyjne

• komplementarne

• zmieniają się w przestrzeni pod wpływem uwarunkowań społecznych

• stale się odradzają

Środki zaspokajania potrzeb:

• dobra wolne ( naturalne )

• dobra gospodarcze ( są wynikiem działalności )
  - środki pracy ( budynki, urządzenia )
  - przedmioty pracy ( materiały itp. )

Problem rzadkości

Zapotrzebowanie = ilość dóbr które ludzie chcieli by posiadać w ciągu roku

Zdolność = ilość dóbr które ludzie są zdolni wytworzyć w ciągu roku

Koszt alternatywny - koszt utraconych korzyści ( utraconych możliwości, odmiennego wykorzystania zasobów )

Granica mocy produkcyjnej

Krańcowa stopa transformacji - jest to ilość jednostek jednego dobra z których należy zrezygnować aby zwiększyć produkcje drugiego dobra o jednostkę

Intensywna droga wzrostu gospodarczego - zwiększenie produkcji w wyniku zastosowania nowych ( lepszych ) technologii przy użyciu tej samej ilości zasobów

Elastyczna droga wzrostu gospodarczego - zwiększenie zasobów przy wykorzystaniu tej samej technologii

Możliwości	Poziomki	Truskawki
A	0	50
B	5	48
C	10	40
D	15	30
E	20	17
F	25	0

Koszt alternatywny wytworzenia kolejnych jednostek poziomek i truskawek

Poziomki	Truskawki
4	5
6	5
13	5
17	5

Analiza marginalna:

• koszty marginalne ( KM )

• korzyści marginalne ( ZM )

Zasady optymalizacji:

ZM > KM - rozwój działalności

ZM < KM - ograniczenie działalności

ZM = KM - optymalny poziom działalności

Zasada malejących korzyści materialnych - wraz ze wzrostem działalności gospodarczej rosną nasze korzyści całkowite a maleją korzyści marginalne

Zasada rosnących korzyści marginalnych - wraz ze wzrostem konsumpcji jednego dobra musimy rezygnować z coraz większej ilości drugiego dobra ( przy założeniu ograniczenia ilości dochodów )

Zad.1

Poniższy rysunek przedstawia krzywą możliwości produkcyjnych pewnego kraju
w dziedzinie produkcji telewizorów i magnetowidów:

1. określ każdą z poniższych kombinacji jako efektywną, nieefektywną i nieosiągalną

1. 60 telewizorów i 200 magnetowidów

2. 80 telewizorów i 300 magnetowidów

3. 35 telewizorów i 300 magnetowidów

4. 40 telewizorów i 350 magnetowidów

5. 20 telewizorów i 420 magnetowidów
   

2. załóżmy że produkuje się 350 magnetowidów i 30 telewizorów ale chce wytworzyć dodatkowo 20 telewizorów z jakiej liczby magnetowidów musi zrezygnować ?
   

3. z jakiej liczby magnetowidów trzeba zrezygnować by zwiększyć produkcje telewizorów o następne 20 st. Tj. do 70 szt. ?
   

Ad a1 - efektywna

Ad a2 - nieosiągalna

Ad a3 - nieefektywna

Ad a4 - nieosiągalna

Ad a5 - nieosiągalna

Zad. 2

W tabeli znajdują się różne koszty dóbr konsumpcyjnych i produkcyjnych które mogą być wytworzone w przedsiębiorstwie przy pełnym wykorzystaniu wyników produkcji

Dobra konsumpcyjne	Dobra produkcyjne	Koszt alternatywny
				Dobra produkcyjne	Dobra konsumpcyjne
8	0
7	4	1	4
5	9	2	5
3	14	2	5
1	18	2	4
0	20	1	2

1. narysuj granicę możliwości produkcyjnej

2. oblicz koszt alternatywny produkcji kolejnych jednostek dóbr konsumpcyjnych oraz koszt alternatywny produkcji kolejnych dóbr produkcyjnych

3. jeżeli po pewnym czasie będzie się wytwarzać 7 jednostek dóbr konsumpcyjnych i 70 jednostek dóbr produkcyjnych to o czym to świadczy

Ad a

WPROWADZENIE DO GOSPODARKI RYNKOWEJ

Gospodarka naturalna - gdy producent wytwarza tylko na własny użytek.

Barter- wymiana towar za towar.

Wymiana pośrednia - przy użyciu pieniądza.

Rynek - forma nawiązywania kontaktów między kupującymi o sprzedającymi w celu ustalenia warunków transakcji, sposobu, miejsca, czasu oraz ilości ekwiwalentu towaru.

Cena- pieniężny ekwiwalent jednostki towaru.

Rodzaje rynku:

1. Ze względu na rodzaj wymienialnych towarów

• rynek dóbr konsumpcyjnych

• rynek pracy

• rynek ziemi

• rynek pieniężny

• rynek kapitału finansowego ( akcje, obligacje )

• rynek tytułów prawnych

2. Ze względu na zakres przestrzenny transakcji

• rynek lokalny

• rynek regionalny

• rynek krajowy

• rynek międzynarodowy

• rynek światowy

3. Ze względu na stopień konkurencji

• Konkurencja doskonała

• duża liczba sprzedających i kupujących

• założenie jednorodności produkcji

• założenie pełnej mobilności czynników produkcji ( pełna swoboda wejścia i wyjścia z rynku)

• brak konkurencji cenowej i pozacenowej

• Konkurencja niedoskonała

• Konkurencja monopolistyczna

• wielu sprzedających i kupujących

• produkty jednorodne posiadające bliskie substytuty

• swoboda wejścia i wyjścia z rynku

• założenie doskonałej informacji o rynku

• konkurencja cenowa i pozacenowa

• Oligopol

• niewielka liczba sprzedających i wielu kupujących

• produkty jednorodne lub zróżnicowane

• ograniczony dostęp do rynku

• pełna informacja o rynku

• ograniczona skłonność do częstej zmiany cen

• Monopol

• jeden sprzedający i wielu kupujących

• produkty jednorodne lub zróżnicowane ( brak substytutów)

• bariery wejścia na rynek

Wielkość popytu - jest to ilość dobra, jaką nabywcy gotowi są kupić w określonym czasie przy danym poziomie cen.

Popyt - relacja między ceną danego dobra lub usługi, a ich ilością, którą konsumenci mogą i chcą nabyć po określonej cenie przy założeniu niezmienności pozostałych zjawisk rynkowych

PRAWO POPYTU RYNKOWEGO

Zmiana ceny powoduje przesunięcia po tej samej krzywej popytu.

Zasada ceteris paribus (łac. w tych samych nie zmiennych warunkach) tzn. jeżeli rozpatrujemy wpływ jednego z czynników wszystkie inne pozostają niezmienne.

• Czynniki pozacenowe wpływające na dochód: (determinanty popytu)

• Dochody konsumentów

• Ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych

• Przewidywania cen relatywnych ( przewidywania inflacyjne)

• Liczba ludności

• Gusty i preferencje

• Efekt naśladownictwa i demonstracji :

• Efekt Veblena - polega na tym, że nietypowy konsument kupuje tym więcej danego dobra im jest ono droższe

• Efekt snobizmu - polega na tym, że nietypowy konsument kupuje tyle mniej danego dobra im więcej kupują go inni

• Efekt owczego pędu - polega na tym, że nietypowy konsument kupuje tym więcej danego dobra im więcej kupują go inni.

Rozpatrując wypływ na popyt w/w czynników pamiętamy o zasadzie ceteris paribus.

Wielkość podaży - jest to ilość dóbr i usług jako producenci są skłoni zaoferować wdanym czasie przy danym poziomie ceny.

Podaż - to relacja między ceną a ilością dobra lub usługi, jaką producenci są skłoni zaoferować wdanym czasie przy niezmiennych innych czynnikach.

Prawo podaży - wraz ze wzrostem rośnie ilość oferowanych dóbr lub usług ceteris paribus,a wraz ze spadkiem zmniejsza się ilość oferowanych dóbr usług ceteris paribus.

Determinanty podaży

• Ceny czynników produkcji

• Technologia

• Podatki i subsydia

• Przewidywanie cen relatywnych

• 
  Liczba przedsiębiorstw i gałęzi

Cena równowagi rynkowej - to cena, której wielkość popytu jest równa wielkość podaży, nazywa się ją również ceną czyszczącą rynek, ponieważ oczyszcza rynek
z jakichkolwiek nadwyżek popytu lub podaży.

Mechanizm rynkowy - to decyzja producentów i konsumentów powodujące, że rynek wraca do równowagi.

Procesy dostosowawcze w różnym horyzoncie czasu.

1. Chwila

2. Krotki okres czasu(z miesiąca na miesiąc).

3. Długi okres czasu (kilka lat).

Cena minimalna i maksymalna.

Cena max. - wprowadzana przez rząd w celu ochrony konsumentów w sytuacji niedoboru produktu (spowodowanych klęską nieurodzaju). Cena max., której nie można przekroczyć (prawny zakaz).

Cena minimalna - wprowadzana przez rząd w celu ochrony producentów
(np. najbardziej deficytowe gałęzie gospodarki, rolnictwo.),Prawny zakaz sprzedawania poniżej tej ceny, co powoduje

Zadanie 1
Na wykresie krzywa popytu na pióra uległa przesunięciu z pozycji D do D1,które
z czynników spowodowały to;

1. spadek cen substytutu piór

2. spadek cen produktów komplementarnych

3. spadek cen surowców stosowanych do wyrobu piór

4. spadek dochodów konsumentów

5. wzrost dochodów konsumentów

6. obniżka podatku od wartość dodanej

7. reklama piór

Zadanie 2

równanie popytu i podaży
,

1. ustal punkt równowagi rynkowej

2. ustal sytuacje rynkową po wprowadzeniu ceny urzędowej =15

3. czy jest to cena mini. czy max .

Zadanie 3

Dane w tabeli dotyczą oferowania i zapotrzebowania opiekaczy do chleba

P	D	S
10	10	3
12	9	4
14	8	5
16	7	6
18	6	7
20	5	8

.

1. wykreśl krzywą popytu i podaży i wyznacz punk równowagi rynkowej

2. określ wielkość nadwyżki lub podaży dla ceny =12 i20

3. co stanie się z krzywą popytu na opiekacze, gdy cena chleba wzrośnie wyznacz nowy punkt równowagi

4. w jaki sposób na krzywą popytu wpłynie wynalezienie do opiekania preferowanego jako nowy i lepsza metoda robienia grzanek wyznacz nowy punkt równowagi obszaru cen

20.01.2000 - zaliczenie z Makro

Elastyczność - zależność wielkości popytu od ceny

P
12,5 10 7,5 5 2,5 0	0 20 40 60 80 100

Różne dobra - różnią się stopniem w jakim popyt reaguje na zmiany odpowiednich cen

Elastyczność popytu - pojęcie znajdujące zastosowanie do rozróżnienia tych przypadków

Elastyczność cenowa popytu - procentowa zmiana popytu pod wpływem procentowej zmiany ceny. Procentowa zmiana popytu w stosunku do procentowej zmiany ceny

Ep - współczynnik ( cenowy ) elastyczności popytu

Q₂ - wielkość popytu po zmianie

Q₁ - wielkość popytu przed zmianą

P₂ - cena po zmianie

P₁ - cena przed zmianą

- popyt jednostkowy

- popyt elastyczny

- popyt nieelastyczny

- popyt sztywny ( doskonale nieelastyczny )

- popyt doskonale elastyczny

Elastyczność mieszana popytu - miara procentowej zmiany wielkości popytu
na dobro X w stosunku do procentowej zmiany ceny dobra Y

Substytucyjność - ( zawsze plus ) zastępowanie

Komplementarność - ( zawsze minus ) jedno zależne od drugiego

Zero - niezależne

Współczynnik elastyczności dochodowej popytu - miara procentowa zmiany wielkości popytu na dobro X w stosunku do procentowej zmiany dochodu konsumenta który przeznacza na zakup dobra X

- dobra podrzędne ( np. chleb )

- dobra luksusowe ( np. samolot )

- dobra podstawowe ( np. żywność )

- dobra naturalne ( np. odzież )

Założenia:

• cena dobra jest niezmienna przy rosnącym dochodzie konsumenta
  

Metody obliczania elastyczności:

• metoda punktowa

- miara łukowa

Determinanty elastyczności popytu:

1. osiągalnośc substytutów

2. im większa i bardziej dostępna liczba substytutów tym popyt jest bardziej elastyczny

3. ważność produktu dla konsumenta - im większe uzależnienie tym mniejszy stopień elastyczności popytu

4. udział wydatków na dane dobro w budżecie konsumenta - im większa część budżetu konsumenta jest poświęcana na dane dobro tym większa elastyczność

5. trwałość dóbr - trwałe dobra są zwykle bardziej elastyczne

6. wielkośc zmian cen - im wyższe ceny ( dobra luksusowe ) tym popyt bardziej elastyczny

7. czas - im dłuższy okres czasu tym popyt jest bardziej elastyczny

Podaż

Elastyczność cenowa podaży - miara procentowej zmiany wiekości podaży
dobra X w stosunku do procentowej zmiany ceny dobra X

- podaż doskonale elastyczna

- podaż elastyczna

- podaż jednostkowa

- podaż nieelastyczna

- podaż sztywna ( doskonale nieelastyczna )

Zadanie 1

Oblicz cenową elastycznośc popytu wiedząc, że wzrost ceny z 10 do 15 zł wywołał spadek popytu ze 100 do 50 sztuk

Zadanie 2

Kierownik produkcji w firmie A produkującej gumę do żucia planuje 20% wzrost cen. Jeżeli współczynnik elastyczności cenowej popytu wynosi 0,75 to ile musi on podnieść lub obniżyć produkcję aby dostosować się do zmian popytu ?

;
;
;

2000-12-08

2000-01-20 - Zaliczenie - 1 godzina ustnie, 2 godzina - pisemnie

Teoria wyboru konsumenta

Główne cele gospodarst domowych:

• zaspokajanie potrzeb swoich członków

• zdobywanie środków do ich zaspokojenia

Konsument jako podmiot gospodarujący charakteryzuje się:

• zdolnością do podejmowania decyzji

• dążnością do uzyskania maksymalnej satysfakcji ( tj. najwyższej użyteczności do dyskopzycji i ograniczonych środkach )

Dążność do uzyskania maksymalnej użyteczności:

• ekonomoczne
  1) funkcja konsumpcyjna - są nabywacami dóbr i usług
  2) funkcja dochodowa - dostarczają wyniki wytworzonych dóbr dla przedsiębiorstw i instytucji za co otrzymują dochody
  3) funkcja produkcyjna - gospodarstwa rolne, rzemieślnicze

Uzyteczność - suma zadowolenia jaką osiąga indywidualny konsument
z konsumowania lub posiadania dobra

Użyteczność całkowita - suma użyteczności konsumowanej ilości produktu

Użytecznośc marginalna - zadowolenie konsumenta ze zwiększenia
( zmniejszenia ) konsumpcji danego dobra o jednostkę

Zależność między użytecznością całkowitą a użytecznością marginalną:

• jeżli UC rośnie - UM maleje

• gdy UC jest równe maksimum - UM jest równe 0

• gdy UC maleje - UM przyjmuje wartości ujemne

System preferencji konsumenta:

1. 
   założenie kompletności preferencji
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   Konsument umie ocenić i wybrać co jest lepsze.
   Jeżeli A jest lepsze od C i B jest lepsze od C to A jest obojętne do B
   

2. założenie przechodniości preferencji
   Jeżeli A jest obojętne do B i A jest lepsze od C to B jest lepsze od C
   

3. założenie nienasyconości zadowolenia konsumenta
   Konsument woli więcej niż mniej ( wybiera maksymalną wartość )

krzywa obojętności - kombinacje konsumpcji z dóbr które są dla konsumenta obojętne ( każda z tych kombinacji przynosi taki sam poziom zadowolenia )

Cechy krzywej obojętności:

1. krzywyh obojętności może być nieskończenie wiele

2. każda wyższa krzywa oznacza wyższą użyteczność

3. krzywe mają negatywne nachylenie

4. wraz ze wzrostem konsumpcji dobra x musimy zrezygnować z pewnej ilości konsumpcji dobra y

5. są wypukłe w stosunku do punktu ( 0,0 )

Zwiększenie dobra x o kolejną jednostkę - knsument jest skłonny zrezygnować
z coraz mniejszych ilości dobta y na rzecz dobra x

Marginalna stopa substytucji ( MSS ) - miernik efektów substytucji

- określa z ilu jednostek dobra y należy zrezygnować by zwiększyć konsumpcję dobra x o jednostkę kiedy konsument pozostaje na tej samej krzywej zadowolenia z konsumpcji

Konsument nie może znaleść się na najwyższej krzywej gdyż gdyż natrafia
na ograniczenia:

• dochodwe

• ceny usług

Ograniczenia budżetu

I - stała konsumenta
P_x, P_y - ceny nominalne dóbr x i y
Q_x, Q_y - ilości dóbr x i y

Linia budżetowa - prosta pokazująca wszystkie kombinacje dwóch dóbr ( x i y ) które mogą być zakupione za cały dochód konsumenta

Cechy linii budżetowej:

• ma nachylenie negatywne
  

• oddziela kombinacje osiągalne od nieosiągalnych

• 
  
  linia budżetowa może zmieniać położenie
  Jeżeli rośnie cena zmienia się kąt nachylenia względem osi OX lub OY
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Wzrost ceny dobra x powoduje przesunięcie w lewo lub w prawo nie zmieniając punktu zaczepienia na osi OY.
  Spadek ceny dobra x powoduje przesunięcie linii budrzetowej w prawo
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Wartość dobra x jest stała.
  Dobro y dośnie - krzywa budrzetowa przesuwa się w górę
  Dobro y maleje - krzywa budżetowa przesuwa się w dół

Równowaga konsumenta ( optimum )

Punkt równowagi konsumenta

Równowaga konsumenta - punkt styczności linii budżetowej z najniższą możliwą
do osiągnięcia przy danym dochodzie korzywą obojętności. Punk ten oznacza sytuację w której konsument osiąga maksymalne zadowolneie z konsumpcji dwóch dóbr wydając na nie maksimum dochodów.

Popyt konsumenta a zmiany dochodu

W zależności od tego jak zmienia się popyt konsumenta na dane dobro w reakcji
na zmianę dochodu dobra dzielimy na:

• dobra normalne ( gdy dochód rośnie popyt także rośnie - przy założeniu niezmienności cen tych dóbr)

• dobra podrzędne ( gdy dochód rośnie popyt maleje - przy założeniu niezmienności cen tych dóbr)

Krzywa dochód - konsumpcja - punkt równowagi konsumenta przy różnych poziomach dochodu ( cena dóbr niezmienna )

Prawo Engla

Popyt konsumenta a zmiany cen dóbr

Założenia:

• dochód konsumenta jest stały

• cena dobra Y jest stała

• cena dobra X jest zmienna

Krzywa cena - konsumpcja - to geometryczny zbiór punktów równowagi konsumenta w sytacji gdy cena danego dobra zmienia się w sposób ciągły przy założeniu niezmienności dochodu, niezmienności cen innych dóbr i niezmienności preferencji konsumenta

Efekt substytucji i efekt dochodowy relacji zmiany cen

Efekt substytucji - wzrost ceny dobta X skłania konsumenta do do zastępowania
go dobrem Y. Konsument zawsze wybiera dobro relatywnie tańsze i zastępuje nim dobro relatywnie droższe. Efekt substytucji jest zawsze ujemny

Efekt dochodowy - spadek siły nabywczej dochodu odbija się na ilości dobra X i Y. Efekt dochodowy przyjmuje różne znaki w zależności od tego czy dobra są normalne, podrzędne, czy są dobrami Giffena

Dla dóbr normalnych efekt dochodowy jest zawsze dodatni

Dla dóbr podrzędnych zawsze ujemny

Dobra Giffena - dobra znacznej podrzędności np. żywność spożywana w znacznej ilości przez gospodarstwa domowe należące do naniższych grup dochodowych.
W zależności od obszaru jest to chleb, ziemniaki, makaron. Gospodarstwa te reagują nietypowo na zmiany cen wyżej wymienionych dóbr. Wzrost ich ceny powoduje wzrost wielkości popytu na te dobra ( paradoks Giffena )

Zadanie 1

Jacek wydaje cały swój dochód równy 200 zł na dyskotekę i hamburgery.

Ceny jednostkowe P_D=5 P_H=4

1. wyznacz linię budżetową

2. jak zmieni się położenie linii budżetowej jeśli cena dyskoteki wzrośnie do 10 zł

3. ustal położenie linii budżetowej jeśli ceny dóbr wyniosą P_D=10 zł P_H=10 zł

4. ustal linię budżetową Jacka jeśli jego dochód wzrośnie dwukrotnie a ceny pozostaną na początkowym poziomie

P_D=5

P_H=4

Dochód=200 zł

I=2000 zł

Ad d) I=400

Zadanie 2

W tabeli znajdują się różne kombinacje konsumpcji owoców I mięsa dające konsumentowi taką samą użyteczność.

1. narysuj krzywą obojętności dla zestawienia kombinacji dóbr

2. oblicz marginalną stopę substytucji mięsa względem owoców przy A do B,
   B do C itp.

Owoce	Mięso	Kombinacja
13	2	A
10	4	B
8	5	C
5	9	D
3	12	E

Ad a)




Ad b)

Marginalna stopa substytucji







Zadanie 3

Narysuj linię budżetową dla płyt i książek. Umieśc płyty na osi X a książki na osi Y.

Cena płyty wynosi 10 $

Cena książki wynosi 20 $

Budżet wynosi 90 $

Ustal nachylenie narysowanej wcześniej linii budżetowej










Zadanie 4

Rysunek przedstawia najkorzystniejszą krzywą obojętności przy danych dochodach pewnego konsumenta




1. ile konsument może nabyć maksymalnie jednostek A i B ?

2. Jeśli A = 5 zł za jednostkę to ile wynoszą dochody konsumenta ?

3. ile wynosi cena jednostkowa B ?

2001-02-18

Teoria wyboru producenta

Przedsiębiorstwo - jednostka gospodarcza wyodrębniona pod względem ekonomicznym i prawnym która wykorzystuj1ac czynniki produkcji produkuje
i sprzedaje dobra

Funkcje przedsiębiorstwa:

• podażowa ( produkcyjna )

• popytowa

• społeczna

Produkcja - przetwarzanie zasobów w celu wytworzenia produktów i usług

Technologia produkcji - sposób łączenia ze sobą różnych zasobów

Nakłady - wydatki producenta na czynniki produkcji potrzebne na zmniejszenie
lub zwiększenie produkcji ( wyrażone w jednostkach naturalnych )

Koszty produkcji - nakłady wyrażone w pieniądzu

Dochód - określone wyniki producenta

przychód - nakład	> 0		zysk z produkcji
przychód - nakład	< 0		Strata
przychód - nakład		= 0		Zysk zerowy

Zysk netto - zysk po odjęciu podatków

Zysk umożliwia:

• rozszerzanie i ulepszanie dotychczasowej produkcji

• źródło finoasowania innych przedsięwzięć produkcyjnych

• wpływa na moźliwości inwestycyjne firmy

• wywiera wpływ na wielkość zatrudnienia

• spełnia rolę motywującą

Inwestycje - zastępowanie zużytych maszyn nowymi

Wieloczynnikowa funkcja produkcji







Q_l - nakład pracy

Q_a - nakład ziemi

Q_k - nakład kapitału

Dwuczynnikowa ( wieloczynnikowa ) funkcja produkcji







Jednoczynnikowa funkcja produkcji







Czynnik stały produkcji - nakład nie zmienia się przy wzroście wielkości produkcji
( przy niewielkich zmianach rozmaru produkcji )

Czynniki zmienne - zmieniają się

Krótki okres czasu - czas w którym przedsiębiorstwo nie zmiena technologii produkcji ( są czynniki stałe i zmienne )

Długi okres czasu - następują zmiany technologii produkcji ( są tylko czynniki zmienne )

Założenia:

• funkcja produkcji w krótkim okresie czasu przy wykorzystaniu jednego czynnika stałego, jednego zmiennego przy danej technologii będziemy wykorzystywać różne proporcje czynników producji.

• produkujemy produkt jednorodny ( identyczny )

• czynnik stały - kapitał, czynnik zmienny - praca

Produkt całkowity ( TP ) - ilość dóbr lub usług wytwarzanych w danym przedsiębiorstwie. W danym czasie. Rośnie wraz z zaangażowaniem kolejnych jednostek czynnika pracy

Produkt przeciętny ( AP ) - produkt całkowity podzielony przez ilość pracowników
( określa ile wyperacował jeden pracownik )

Produkt marginalny ( PM ) - zmiana produktu całkowitego spowodowana zwiększeniem ( zmniejszeniem ) czynnika wytwórczego o jednostkę ( miara produktywości pracownika )







Krzywa produktu całkowitego i marginalnego




Prawo malejących przychodów

Zmany produktu całkowitego, przeciętnego i marginalnego operają się na prawie malejących przychodów ( prawo malejącego produktu marginalnego )




Prawo to mówi, że nie jest możliwe ciągłe dodawanie czynników zmiennych
do jednego lub więcej czynników stałych i osiąganie coraz większej produkcji.




Krzywa jednakowego produktu ( izokwanta ) - krzywa możliwości kombinacji dwóch czynników produkcji ( np. K i L ) które mogą być wykorzystane do wytworzenia tej samej wielkości produkcji

Marginalna stopa technicznej substytucji - z jakiej ilości czynnika produkcji trzeba zrezygnować aby zwiększyć ilość drugiego czynnika przy założeniu niezmienności rozmiarów produkcji aby wielkość produkcji nie uległa zmianie
( stosunek według którego zastąpić jeden czynnik produkcji drugim )







Prawo malejącej marginalnej stopy technicznej substytucji ( MSTR ) - w miarę zastępowania kapitału czynnikiem pracy pozostaje nam coraz mniejsza liczba jednostek kapitału. Oznacza to, że produkt marginalny pracy maleje.

Koszty całkowite producenta







w - płaca ( cena L ), r - cena jednostki kapitału ( cena K )




Izokoszta ( linia kosztu jednostkowego ) - obrazuje wszystkie możliwe kombinacje czynników produkcji przy danych ich cenach ( r i w ), przy założeniu pełnego wykorzystania środków finansowych producenta


- nachylenie krzywej

Optimum producenta:

• wskazuje na maksymalna produkcję przy danych środkach finansowych

• minimalne koszty przy danej produkcji

• reprezentowane jest przez punkt styczności najwyższej możliwej
  do osiągnięcia ( przy danych środkach finansowych ) izokwanty z izokosztą




Zad 1

Biorąc pod uwagę plan produkcji przedstaw produkt przeciętny i produkt marginalny. Podaj czy działa tutaj prawo malejących przychodów




Jednostki kapitału	Litry paliwa A	Hipotetyczny proukt B ( PC )	PP	PM
50	10	1	1/10	1/12
50	22	2	1/11	1/14
50	36	3	1/12	1/16
50	52	4	1/13

Zad 2

W tabeli zostały przedstawione wielkości trzech izokwant

Q1		Q2		Q3
K	L	K	L	K	L
1	21	1	28	1	36
2	15	2	21	2	L
3	10	3	15	3	28
4	6	4	10	4	21
5	3	5	6	5	15
6	1	6	3	6	10
		7	1	7	6
				8	3

Oblicz wartość marginalnych stóp technicznej substytucji dla poszczególnych izokwant




Za tydzień sprawdzan z przerobionego tematu

2001-03-16

Koszty produkcji w krótkim okresie czasu

Koszty prywatne - wszystkie koszty ponoszone przez przedsiębiorstwo

Koszty publiczne - koszty ponoszone przez całe społeczeństwo

Koszty ekonomiczne - wartość wszystkich zasobów użytych do produkcji

Koszty rachunkowe - wielkość kosztów wynikająca z pomnożenia ilości kupowanych czynników przez ich cenę wyrażoną w pieniądzu ( koszty te dzielą się na jawne
i niejawne )







Klasyfikacja kosztów produkcji:

1. ze względu na rodzaj
   - osobowe ( wynagrodzenia )
   - materiałowe ( surowce, energia, itp.)
   - materialne ( koszty materiałów + amortyzacja )
   - finansowe ( odsetki )
   

2. ze względu na kryterium powiązania z produktem:
   - bezpośrednie ( materiały )
   - pośrednie ( koszty administracji i organizacji )
   

3. ze względu na zależność od produkcji:
   - koszty stałe
   - koszty zmienne

Koszty w krótkim okresie czasu
TFC	Całkowite koszty stałe
TVC	Całkowte koszty zmienne
TC	Koszty całkowite
AC	Koszty przeciętne
AFC	Przeciętne koszty stałe
AVC	Przeciętne koszty zmienne
ATC	Przeciętne koszty całkowite
MC	Koszty marginalne

















ATC = AT - w niektórych podręcznikach




Optimum technologiczne ( techniczne optimum wielkości produkcji )




( może być na zaliczeniu )

Punkt Q w którym nastąpiło zrównoważenie MC i ATC jest dla przedsiębirostwa najkorzystniejszy ( w sensie technicznym ) - jest punktem optymalnym - optymalne wykorzystanie czynników stałych i zmiennych

Zależności między kosztami w krótkim okresie czasu




Zależności:

1. MC zrównuje się z AVC i ATC w wartości minimalnej

2. Jeśli MC jest większe od AVC i ATC wtedy te maleją

3. Jeśli MC jest większe od AVC i ATC wtedy te rosną

4. MC i AFC są ze sobą powiązane

5. Dla jakiejkolwiek wielkości produkcji ATC jest sumą kosztów AFC i AVC

6. AFC zmniejsza się wraz ze wzrostem produkcji, AVC - początkowo maleje, potem rośnie dlatego zawsze kiedy spadek AFC jest większy od wzrostu AVC, ATC spada

7. AVC i ATC osiągają w pewnym punkcie minimum po czym rosną

8. Jeżeli wzrost AVC jest większy od spadku AFC wtedy ATC wzrasta. Z tego wynika, że AVC osiąga minimum prędziej niż ATC

Q	TFC	TVC	TC	AFC	AVC	ATC	MC
0	50	0	50	-	-	-
1	50	45	95	50,00	45,00	95,00	45,00
2	50	65	115	25,00	32,50	57,50	20,00
3	50	80	130	16,67	26,67	43,33	15,00
4	50	100	150	12,50	25,00	37,50	20,00
5	50	130	180	10,00	26,00	36,00	30,00
6	50	170	220	8,33	28,33	36,67	40,00
7	50	220	270	7,14	31,43	38,57	50,00
8	50	280	330	6,25	35,00	41,25	60,00
9	50	355	405	5,56	39,44	45,00	75,00
10	50	470	520	5,00	47,00	52,00	115,00

2001-03-16

Koszty produkcji w długim okresie czasu

Długi okres czasu nazywamy także horyzontem planowania, a to dlatego,
że producent musi wybrać najkorzystniejsze rozmiary przedsiębiorstwa biorąc pod uwagę koszty produkcji. Podejmując decyzje długookresowe producent wybiera taką metodę wytwarzania która wyznacza najniższy koszt produkcji dla każdej wielkości produkcji.




Krzywe kosztów w długim okresie czasu wyznaczamy na podstawie krzywych kosztów o krótkim okresie czasu




( UZUPEŁNIĆ BRAKUJĄCY MATERIAŁ )

Zad.1

W tabeli przedstawiono wielkość przeciętnych kosztów całkowitych dla trzech rozmiarów danego przedsiębiorstwa. Zakładamy, że są to jedyne możliwości wariantów wielkości tego przedsiębiorstwa ceretis-paribus

1. obliczyć długookresowe koszty przeciętne dla tego przedsiębiorstwa

2. określić od którego momentu działa prawo malejących przychodów
   

A		B		C		LATC
Q	ATC	Q	ATC	Q	ATC
10	8	10	16	10	54	8
20	7	20	14	20	45	7
30	6	30	10	30	36	6
40	5	40	7	40	28	5
50	4	50	5	50	21	4
60	8	60	4	60	15	4
70	11	70	5	70	12	5
80	13	80	6	80	9	6
90	20	90	8	90	7	7
100	26	100	11	100	10	10
110	33	110	17	110	12	12
120	41	120	26	120	15	15

LATC - wybieramy najniższe z możliwych ATC

Najniższe koszty przy poziomie produkcji wielkości 50 - 60 ( LATC = 4 = min )

( UZUPEŁNIĆ BRAKUJĄCY MATERIAŁ )

2001-03-17

Rynek czynników produkcji

Popyt na czynniki produkcji - jest czynnikiem pochodnym i wynika z wielu czynników:

• ile się produkuje

• jakie są koszty produkcji

• kształtowanie się przychodów ze sprzedaży

• koszty czynników produkcji

• rozmiar popytu
  

Cenowa elastyczność popytu

Zmiana popytu na te czynniki wywołane ich zmianą

• im większa substytucyjność między czynnikami C₁ a czynnikami C₂, C₃ .... tym większa elastyczność cenowa popytu na C₁
  ( spadek ceny czynnika C₁ powoduje silną tendencje do zastępowania nim innych czynników produkcji, wzrost ceny czynnika C₁ powoduje, że tendencja jest odmienna )

• im większa cenowa elastyczność popytu na produkt finalnym tym większa cenowa elastyczność popytu na służący do jego wytwarzania czynnik produkcji C₁
  ( popyt na wynik produkcji jest pochodny od popytu na produkt finalny )

• cenowa elastyczność popytu na czynnik produkcji zawsze jest większy
  w dłuższym niż w krótszym okresie

Rynek pracy - forma nawiązywania kontaktów między pracodawcami, a osobami które oferują swoje umiejętności w zamian za ekwiwalent pieniężny

Rynek pełni dwie funkcje:

1. dla osób występujących z podażą pracy stwarza możliwość otrzymania dochodów

2. dla osób zgłaszających popyt na pracę jest on źródłem tego podstawowego czynnika wytwórczego

Płaca nominalna - ilość pieniędzy jaką pracownik otrzymuje za przepracowany czas ( pensja wyrażona w pieniądzu )

Płaca realna - ilość produktów jaką można kupić za płacę nominalną

Podaż pracy ( podaż na zasób siły roboczej ) - określona liczba ludzi w wieku produkcyjnym, gotowa podjąć pracę za oferowaną płacę w określonym czasie na danym rynku

Indywidualna podaż pracy - liczba godzin pracy oferowana na rynku pracy przez pracownika

Czynniki wpływające na podaż:

• wysokość stawki płacy ( wysokość dochodu otrzymanego za przeproacowaną jednostkę czasu )

• koszt alternatywny czasu pracy pracownika ( intensywność potrzeb
  - krańcowa użyteczność pracy )

• ceny dóbr i usług konsumpcyjnych

Źródła ( czynniki ) podaży siły roboczej:

• czynniki demograficzne ( płeć, wiek, ruch naturalny, migracje )

• stan koniąktury gospodarczej ( recesja, ożywienie gospodarcze )

• wysokość i zmiany płac

• warunki ubezpieczenia społecznego ( np. zasiłki dla bezrobotnych )

• system kształcenia, poradnictwa zawodowego, przekwalifikowania zawodowego

• prywatyzacja majątku państwowego

• system tworzenia i finansowania nowych miejsc pracy

• czas pracy i świadczenia z tytułu skróconego czasu pracy

• przesłanki pozaekonomiczne ( np. aspiracje zawodowe, czynniki kulturowe
  i rodzinne )

• stan i dostęność infrastruktury socjalno-bytowej ( np. żłobki, stołówki pracownicze )

• zapotrzebowanie na zatrudnienie sezonowe i elastyczność czasu pracy

Krzywa indywidualnej podaży pracy

Krzywa podaży pracy




Dla odpowiednich stawek płac - krzywa ma nachylenie pozytywne, a dla wysokich negatywne

Pojęcie wysokości płac jest pojęciem subiektywnym
















Krzywa podaży dla rynku






Przesunięcia i pozostałe czynniki poza pracą

Popyt na pracę - zgłaszają producenci. Jest to zapotrzebowanie na określoną ilość ludzi w wieku produkcyjnym, przy danej cenie ( stawce płac ) i w określonym czasie.

Czynniki wpływające na popyt:

• Wysokość stawki płac

• Zmiana cen produktów wytwarzanych przez pracowników

• Zmiany w produkcie krańcowym pracowników ( krańcowa produkcyjność pracy MVPL )

• Liczba i rodzaj pracodawców

• Poziom techniki i technologii

• Stopień wykorzystania zdolności wytwórczych i sposób zarządzania
  u pracodawców ( jak zdolność rośnie to popyt maleje )

• Stopa substytucji siły roboczej przez rzeczowe czynniki produkcji
  ( jak stopa rośnie to popyt rośnie )

• Inwestycje pracodawców

• Przewidywane zyski pracodawców

• Stopa opodatkowania dochodów pracodawców

• Stopa oprocentowania kredytów inwestycyjnych

• Związki zawodowe

• Regulacje prawne

Zmiany w produkcie krańcowym pracowników ( doskonała konkurencja )

L Liczba pracowników	TP Suma wytworzonych produktów	∆ TP	P Cena jednostkowa wyrobu	MVPL (∆TP x P ) Krańcowa produkcyjność pracy
1	10	10	1000	10000
2	24	12	1000	10000
3	36	12	1000	12000
4	42	6	1000	12000
5	46	4	1000	6000

W = 6000

Przy założeniu doskonałej konkurencji formułuje się zasadę, że przedsiębiorstwo maksymalizujące zysk będzie zatrudniać pracowników do momentu w którym krańcowa produkcyjność pracy zrówna się z płacą.

Jeżeli przeciętna płaca za godzinę wynosi 6000 wówczas przedsiębiorcy opłaca się zatrudnienie tylko do 4 pracowników. Zatrudnienie 5 pracownika powoduje, że koszt jego zatrudnienia jest większy od efektu jego pracy.

Rynkowa krzywa popytu na pracę




Równowaga na rynku pracy






















Rynek zasobów naturalnych i kapitałowych













D₃ - towar nie satysfakcjonuje kupujących. Oferowany czynnik produkcji nie zadawala osób zgłaszających popyt na ten czynnik nawet przy stawce równej 0 nie znajdą się chętni by nająć dany czynnik produkcji ( np. pustynny obszar dla celów rolniczych )

Renta ekonomiczna - różnica pomędzy tym co rzeczywiście zarabia czynnik wytwórczy zastosowany w dany sopsób i tym co mógłby zarobić w innym najlepszym zastosowaniu.




Otrzymanie renty ekonomicznej może wynikać na przykład z:

• niepowtarzalnych właściwości czynnika

• popytu na tego typu czynniki produkcji

Dochody transferowe - minimalne wynagrodzenie które powstrzymuje przed zmianami zastosowania czynnika produkcji

Renty ekonomiczne




Renty gruntowe







Czynnik produkcji mający jedno zastosowanie ma sztywną krzywą podaży - koszt alternatywny odmiennego wykorzystania tych zasobów jest równy 0. Dlatego przychody z użycia uznajemy za czystą rentę ekonomiczną ( czysty zysk ).

Popyt na ziemię jest ściśle związany z jej produktywnością krańcową ( MP_A ) oraz ceną produktu finalnego otrzymywanego z ziemi ( P ).

Przedsiębiorstwo będzie zwiększało zaangażowanie czynnika wytwórczego ( ziemi ) aż do momentu gdy jego cena dzierżawy zrówna się z wartością produktu krańcowego ziemi ( MVP_A = cena dzierżawy ziemi ).

Jeśli znamy cenę ziemi musimy określić ile hektarów wydzierżawić.

Popyt na ziemię jest związany z:

• produktywnością krańcową

• ceną produktu finalnego otrzymanego z ziemi

Rynek kapitału

Kapitał ( dobra kapitałowe - inwestycje ) czyli przedmioty materialne niezbędne
w procesie produkcyjnym:

• budynki

• maszyny

• surowece

• materiały półfabrykaty

• środki pieniężne ( papiery wartościowe )

Woększość dóbr kapitałowych wykorzystywanych do produkcji jest własnością przedsiębiorstwa, niektóre są jednak wynajmowane, lub dzierżwione.

Obsługa za usługi kapitału - cena kapitału - procent

Procent - płatność za odłożoną konsumpcję wyrażona w formie odsetek
od pożyczonej kwoty

Rynkowa ( nominalna ) stopa procentowa - całkowita płatność której można oczekiwać z tytułu udzielonej pożyczki

Realna stopa procentowa - nominalna stopa wyrażona w procentach - stopa inflacji

Krzywa podaży kapitału pożyczkowego




Popyt na kapitał pożyczkowy




Kapitał poddany jest zasadzie malejących przychodów ( kolejne jednostki pożyczonego kapitału powodują coraz mniejsze przyrosty produkcji całkowitej firmy )

Przedsiębiorstwo zaciąga kredyty do czasu gdy stopa procentowa zrówna się
z wysokością przychodów z inwestycji

Wartość marginalna produktu kapitału













Firma produkująca produkt X zatrudnia 5 pracowników. Na podstawie danych z tabeli oblicz marginalny produkt pracy oraz wartość MP pracy

L	Q	P	TP	MPL ΔP/ΔL	MVPL ΔTP x P
0	0	10	0	1500	15000
1	150	10	1500	1500	9000
2	240	10	2400	1500	8000
3	320	10	3200	1500	7000
4	390	10	3900	1500	6000
5	450	10	4500	1500

Na następnych zajęciach zaliczenie ( wszystko od ostatniego sprawdzianu )

Konsumpcja każdego kolejnego pączka przynosi coraz mniejsze zadowolenie

ZASOBY

LUDZKIE

(ludzie ze swoimi umiejętnościami )

MATERIALNE

(dobra naturalne )

KAPITAŁOWE

(kapitał rzeczowy
i finansowy)

Wraz ze wzrostem ceny produktu zmniejsza się (ceteris paribus) wielość popytu na ten produkt, natomiast wraz ze spadkiem ceny wielkość popytu wzrasta.

Popyt jest odwrotnie proporcjonalny do ceny

P

Q

A

Ep→∞

Ep=1

Ep=0

B

C

D

E

Q

P

P

Q

Ep=0

Ep→∞

P

Q

Popyt jest doskonale elastyczny dla dóbr które posiadają wiele substytutów

Podaż jest wprost proporcjonalna do ceny

P

Popyt jest sztywny dla dóbr od których konsument jest uzależniony ( i które nie posiadają bliskich substytutów )

Q

S

S

S

E_S=1 - proste przecinają punkt ( 0, 0 )

E_S > 0 - prosta przecina oś OY

E_S > 0 - prosta przecina oś OX

UC

Q

P

Q

10

20

30

40

1

2

3

4

5

6

6

5

4

3

2

1

40

30

20

10

Q

UM

I Prawo Gossena

Zadowolenie z pierwszej konsumowanej jednostki jest znacznie większe niż z kolejnej, drugiej jednostki.

Przyrosty zadowolenia z konsumpcji liczone jako UM zmniejszają się wraz ze wzrostem konsumowanego dobra

Q₁

Q₂

Q₃

C

B

DP₁

DP₂

DP₃

W miarę wzrostu dochodów maleje w ogólnych wydatkach udział artykułów żywnościowych

A

Q%

ΔDP

6

5

4

3

2

1

4

3

2

1

x

y

A

B

C

U 100

U 300

U 200

6

5

4

3

2

1

4

3

2

1

x

y

Prawo malejącej maksymalnej stopy substytucji

Zwiększając konsumpcję dobra x o jednostkę konsument skłonny jest rezygnować z coraz mniejszych ilości dobra y

na rzecz konsumpcji dobra x o jednostkę

x

I

P_x

I

P_y

6

5

4

3

2

1

4

3

2

1

x

y

y

6

5

4

3

2

1

4

3

2

1

x

y

A

B

C

D

y₁

y₂

y₃

E

x

y

E

krzywa
dochód - konsumpcja

y

E₁

x

x

y

E₂

E₃

E₃

E₂

E₁

x

y

Krzywa Engla

Q_H

Q_D

Krzywa

cena-konsumpcja

Q

Dobra podstawowe

80

40

Dobra wyższego rzędu

DP

Q

DP

25

50

100

20

x

y

C

B

A

D

K

P

2

2

4

6

8

10

12

14

4

6

8

10

12

14

6

S' ( spadek podaży )

10

S'' ( wzrost podaży )

S

E

D

C

B

A

14

12

10

8

6

4

14

12

10

8

6

4

2

2

Q_M

Q_ow

Sapple

4

2

10

1

2

( Ilość ) Q

P

( cena ) P

x

y

C

1

2

4

2

4

5

6

8

D

S

E

P₂

P₁

Q_C

E

S

D

D₁

S

Q_e

Q_e

P

Q

P_e

P_e

Q

P

S

P_e

Q_e

E

P

Q

E

S

Q

Q

Q_e

Cena max

Cena min

Etap I

A

B

C

II

III

Zwiększając nakład czynnika zmiennego np. ( L ) przy założeniu że pozostałe czynniki są stałe osiągamy taki punkt, po przekroczeniu którego każda dodatkowa jednostka czynnika zmiennego daje coraz mniejsze przyrosty produkcji.

Produkcyjność kolejnego czynnika zmniejsza się a produkt marginalny ( PM ) maleje

E

D

C

B

A

14

12

10

8

6

4

14

12

10

8

6

4

2

2

L

K

TC

w

r

TC

r

TC

w

TC

Zysk = TR - TC

TFC

Q

20

A

Q

AFC

Q

TVC

B

C

C

20

Q

Q

TVC

20

Q

TC = TFC + TVC

ATC

A

Q

MC

produkcja

koszty

B

D

F

C

E

Q

KC ( TC )

KC ( TVC )

KC

P

= ATC

= MC

ΔKC

ΔP

AC

MC

AVC

AFC

A

B

Q₁

Q₂

Q

C

C₁

TC

ATC

Nie opłaca się zwiększać produkcji, bo wzrastają koszty

TC

LTC

TC₁

TC₂

TC₃

TC₄

Q

Płaca

tys/godz.

Czas pracy

( godz. )

7

5

3

8

10

12

24

E₁

E₂

E₃

4

S_C

3

S_B

1

S_A

S_M

S_M=S_A + S_B + S_C

spadek podaży

pracy

wzrost podaży

pracy

zmiana stawki płac

zmiana stawki płac

W

L

D_L

W₁

W

L

S_L

W

W₁

D_L

W₂

Cena

Ilość

podaż

( doskonale sztywna )

podaż

Ilość

Cena

0

A

P

Właściciel czynnika produkcji posiada inne ( alternatywne ) możliwości wykorzystania tych czynników

S

Ilość

Cena

D₁

D₂

D₃

P₁

P₂

E₁

E₂

Równowaga na rynku czynników

Renta ekonomiczna = Aktualne dochody - Dochody transferowe

P

P

Ilość

Ilość

RENTA

RENTA

WM

P₁

0

0

A

B

S

S

Q₁

P

RENTA

Ilość

P₁

P₂

D₁

D₂

D₃

A

B

S

Q

Stopa %

0

R₁

R₂

Q₁

Q₂

Q₂

Q₁

R₂

R₁

0

R

Q

Krańcowa stopa przychodu z inflacji

---