SOCJOLOGICZNE ROZUMNIENIE POJĘCIA INSTYTUCJA
Pomoc społeczna - definiowana jako instytucja życia społecznego.
W kontekście socjologicznym instytucja:
- pewne zorganizowane typy działalności rozwijające się oddzielnie zaspokajanie życia społecznego grup i poszczególnych jednostek podlegającym kontroli społecznej i normom społecznym. Zaspokojenie potrzeb społecznych lub jednostek.
- sprowadza się do zorganizowanego
Dean Pierce - instytucja społeczna - jest to wzór działalności rozwinięty w danym społeczeństwie dla zaspokojenia pewnych lub wszystkich potrzeb w danej dziedzinie.
Funkcje instytucji społecznych:
Instytucje ekonomiczne - alokacja i dystrybucja środków
Instytucje polityczne - autoratywna alokacja publicznych celów społecznych oraz wartości
Instytucja rodziny - podstawowa opiekaosobista oraz wzajemna pomoc w układzie rodzice - dzieci oraz między komórkami rodzinnymi a społecznymi
Instytucje edukacyjne - socjalizacja i przygotowanie do produktywnego i uczestniczącego pełnienia roli obywatela
Instytucje religijne - promowanie znaczenia i zrozumienia ostatecznych spraw człowieka
Instytucja pomocy społecznej - zapewnienie pomocy w utrzymaniu lub uzyskaniu własnego funkcjonowania społecznego
INSTYTUCJA POMOCY SPOŁECZNEJ A ZABEZPIECZENIE SPOŁECZNE I POLITYKA SPOŁECZNA - RELACJE POJĘCIOWE I FUNKCJONALNE
Polityka społeczna dzieli się na dwie rzeczywistości: działalność praktyczną i działalność naukową.
Współcześni działacze przyjmują że polityka społeczna weszła do użytku na przełomie XVIII/XIX w - Charles Fourier
Ten termin upowszechnił się w Niemczech - sozialpolityk w końcu XIX w.
Otton von Bismarck zapoczątkował w Europie ubezpieczenia chorobowe, renty, emerytury, skracanie czasu pracy w krajach europejskich głównie w przemyśle.
Współczesne definicje polityki społecznej:
Antoni Rajkiewich: sfera działania państwa oraz innych ciał publicznych i sił społecznych która zajmuje się kształtowaniem warunków życia ludności oraz stosunków międzyludzkich (zwłaszcza w środowisku zamieszkania i pracy)
Adam Kurzynowski: działalność państwa, samorządów i organizacji pozarządowych zmierzająca do kształtowania ogólnych warunków pracy i bytu ludności, prorozwojowych struktur społecznych oraz stosunków społecznych opartych na równości i sprawiedliwości społecznej, sprzyjających zaspokojeniu potrzeb społecznych na dostępnym poziomie.
Klasyfikacje podmiotów polityki społecznej:
ze względu na cechy:
centralne: sejm, senat, urząd prezydenta, rząd i jego agendy (ministerstwa, centralne urzędy), organizacje pozarządowe o zasięgu ogólnokrajowym
regionalne: urzędy wojewódzkie oraz samorządy i organizacje pozarządowe
lokalne: urzędy gminne oraz inne instytucje działające na obszarze gminy w tym organizacje pozarządowe.
Ze względu na funkcje:
Ustalające prawo: sejm, senat, prezydent, rada ministrów, ministrowie
Realizujące cele polityki społecznej na szczeblach: centralnym, regionalnym i lokalnym: ministerstwa oraz wszystkie inne instytucje np. urzędy wojewódzkie, powiatowe, gminne, samorządy terytorialne, urzędy pracy, kasy chorych, szpitale, szkoły i uniwersytety.
Pozarządowe: fundacje, związki zawodowe, stowarzyszenia w tym kościelne, grupy wzajemnego wsparcia,
Zakłady pracy (publiczne i prywatne) które zatrudniając pracowników i zapewniając im dochody, przyczyniają się do kształtowania ich warunków bytu i ich rodzin. Realizują niektóre cele polityki społecznej np. przez dokształcanie swoich pracowników, funduszy socjalnych itp.
Polityka społeczna jako nauka opiera się głównie na statystyce.
Zabezpieczenie społeczne - całokształt środków i działania instytucji publicznych za pomocą których społeczeństwo stara się zabezpieczyć swoich obywateli przed niezawinionym przez nich niedostatku, przed gro…źbą niemożności zaspokojenia podstawowych, społecznie uznanych za ważne potrzeby.
Elementy systemów zabezpieczenia społecznego:
Różne rodzaje ubezpieczenia społecznego
Świadczenia o charakterze zaopatrzeniowym
Świadczenia opiekuńcze
Ochrona zdrowie, rehabilitacja osób niepełnosprawnych
Niektóre rodzaje ubezpieczeń osobowych i majątkowych ludności
Inne rodzaje świadczeń socjalnych
Cel zabezpieczeń społecznych: dążenie do zagwarantowania bezpieczeństwa socjalnego, czyli wolności od zagrożeń, których głównym skutkiem jest brak lub niedostatek środków utrzymania, czyli zarówno niedostateczny poziom środków pieniężnych lub rzeczowych, będących do dyspozycji danej jednostki czy rodziny, jak brak odpowiedniej opieki gdy stan zdrowia lub sytuacje, w jakiej znalazła się dana osoba wymagają udzielenia jej pomocy w takiej formie.
Rodzaje ubezpieczenia społecznego: miesięczne składki; fundusze; w zależności od dochodów
Świadczenia o charakterze zaopatrzeniowym - uzupełniają system ubezpieczeń społecznych, przypisane przez prawo, przysługują wszystkim obywatelom tego kraju mogą być to osoby niepełnosprawne, rodziny wielodzietne. Np. Becikowe to świadczenie zaopatrzeniowe.
Świadczenia opiekuńcze - mają charakter uznaniowy, fakultatywny (pracownik socjalny ma zdecydować po zbadaniu warunków życiowych) np. fundusze publiczne pochodzące z podatków
Definicje klasyczne:
Walter Friedlander Pomoc społeczna (social welfare) - zorganizowany system świadczeń i instytucji społecznych mających za zadanie dopomóc jednostkom i grupom w osiągnięciu zadowalającego poziomu życia, stanu zdrowia, stosunków osobistych i społecznych, co pozwoli im w pełni rozwinąć możliwości oraz będzie sprzyjało pomyślności pozostających w harmonii z potrzebami ich rodzin i otoczenia.
John M. Romanyshyn Pomoc społeczna - jako zinstytucjonowana działalność obejmująca te wszystkie formy interwencji społecznej, których podstawowym i bezpośrednim celem jest wspieranie dobra (well-being) jednostki i społeczeństwa jako całości. Pomoc społeczna obejmuje urządzenia i procesy bezpośrednio nakierowane na rozwiązywanie i profilaktykę (prevention) problemów społecznych, rozwój zasobów ludzkich i poprawę w jakości życia. Obejmuje ona służby socjalne dla jednostek i rodzin a także starania na rzecz umacniania lub modyfikowania instytucji społecznych.
Max Siporin Pomoc społeczna - jest metainstytucją bowiem obejmuje szeroki wachlarz zawodów pomocowych i służb mających zaspokoić potrzeby społeczne ponad środki w sposób naturalny dostarczane przez rodziny i grupy wspólnotowe. Jest ona nastawiona na zapewnienie adekwatnych standardów życia i społecznego funkcjonowania wszystkim członkom społeczeństwa. Jest jednym z głównych instrumentów stabilizacji społecznej i zmiany społecznej dla utrzymania i doskonalenia ustroju społecznego i struktur instytucjonalnych dla dobra wszystkich ludzi w naszym społeczeństwie.
Cecha wspólna tych 3 definicji: instytucjonalność
Definicje teoretyczne:
John Ditsch Pomoc społeczna - to obowiązkowe świadczenia (provision) w zaspokojeniu potrzeb obywateli czy rezydentów. Świadczenia uzależnione są od poziomu zamożności i dostarczone w ramach pewnej ogólnej struktury i systemu działającego w skali kraju, podporządkowanego ustrojowi administracyjnemu danego państwa.
Cathal O`Donoghue Świadczenia pomocy społecznej - mają za cel jednostki czy rodziny znajdujące się poniżej pewnego poziomu dochodów, czy innych środków i posiadanie uprawnienia do tych świadczeń oparte jest na kontroli dochodów. Świadczenia te nie są uzależnione od płacenia składek, są finansowane z podatków i znajdują się w odwrotnej relacji do dochodów.
Definicja wg ustawy o pomocy społecznej:
Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.
KLUCZOWE POJĘCIATEORII POMOCY SPOŁECZNEJ: PROBLEM SPOŁECZNY, WYKLUCZENIE, SUBSYLIDARNOŚĆ
Problemy społeczne - zachowanie ludzkie i zjawiska społeczne które ze względu na swój charakter, skutki czyli intensywność odczuwania odczuwane są przez członków danej społeczności jako dolegliwości w życiu zbiorowym.
Zachowania ludzkie są dwojakie: nikt nie ma do nich wątpliwości np. czynność jedzenia; problemy społeczne mogą być uważane przez jednych ludzi a przez drugich nie.
Po epoce średniowiecza zaczęły się kształtować 3 koncepcje biedy: osoby nie zasługujące na wsparcie, ludzie są biedni dlatego że są nie poradni, ludzie są biedni dlatego że społeczeństwo jest uwarstwione na biednych i bogatych.
Wg drugiej koncepcji przyczyna tkwi w samych biedakach jako deficyt radzenia sobie na rynku pracy. Są biedni bo nie umieją sami zaspokoić swoich potrzeb, nie umieją zdobywać środków do życia..
Wg trzeciej koncepcji (Karol Marks) ukształtowały się w XIX w. świat jest nie sprawiedliwy biedni są ofiarami systemu społecznego, pomaganie im to domena pracowników socjalnych.
Wg Herberta Gansa istnienie biednych jest potrzebne. Wyliczył 15 funkcji. Użyteczność biedy jest elementem powodzenia w życiu społecznym. Istnienie biedy zapewnia wykonanie brudnych prac np. utylizacja śmieci. Bieda ma znaczenie ekologiczne, ponieważ potrzeby ludzi biednych przedłużają ekonomiczną przydatność dóbr których bogaci ludzie już nie chcą. Rzeczy idą na śmietnik bądź są zabierane do różnych instytucji pomagających biednym czy do tanich sklepów np. sklepy z używaną odzieżą. Dzięki temu wydłużona jest przydatność spowolniony proces utylizacji. W biedzie są pieniądze które zarabiaja ludzie (pracujący i pomagający ludziom biednym).
Polityka społeczna ma przeciwdziałać problemom społecznym.
Bernard de Mandeville - ludzie (społeczeństwo) uzyskują korzyści od pijaństwa. Państwo pobiera podatek od alkoholu.
Bezrobocie - jest problemem społecznym. Bezrobocie to mechanizm gospodarki rynkowej staje się problemem kiedy rośnie, szara sfera gospodarcza ten problem łagodzi.
Wykluczenie społeczne - zastępowane pojęciem ekskluzji od amerykańskiego Social Exclusion. Geneza tego pojęcia wywodzi się z Francji - ludzie którzy nie maja ubezpieczenia społecznego.
Wykluczenie społeczne wg Doroty Lepianki:
stan ograniczający czerpanie korzyści z przynależności do grupy mimo formalnego w niej uczestnictwa
występowanie rozpadu więzi istotnych środowiskowo i zanikanie związków opartych na zasadach wspólnotowej solidarności i wzajemności
kondycja społeczna charakteryzuje się brakiem społecznej spójności
sytuacja jednostki polegająca na społecznej izolacji
stan dobrowolny
stan narzucony
skutek bezrobocia czy ubóstwa
przyczyna bezrobocia czy ubóstwa
Zasada subsydiarności - zyskała w języku polskim swój odpowiednik - zasada pomocniczości. Wywodzi się z koncepcji papieża Piusa XI encykliki pt: „Quadragesimo Anno” z 1931r. w niej przeciwstawia się ekspansji totalitarnych systemów.
Zasada subsydiarności - każdy szczebel władzy powinien realizować te zadania które nie mogą być skutecznie realizowane przez szczebel niższy lub same jednostki działającej dla ramach społeczeństwa. Jest podstawową cechą państw demokratycznych. Jest zawarta w polskiej konstytucji w preambule.
TEORIE GENEZY ZACHOWAŃ POMOCOWYCH W SPOŁECZNOŚCIACH LUDZKICH
Pomoc jest gatunkowa cechą człowieka. Ale występuje też w obrębie zachowań zwierzęcych. W toku ewolucji człowieka wykształcił zachowania pomocowe.
Teorie:
I teoria: Karol Darwin (1809-1882) stworzył teorie ewolucji biologicznej - darwinizm. 1858 r ogłosił w swoim dziele „O powstaniu gatunków”. Dowiódł że gatunki żyjące powstają z innych gatunków dzięki ewolucji, mówił również że giną osobniki gorzej przystosowane do wyzwań życia ponieważ trudno im o przetrwanie osobiste oraz ich gatunku. Osobniki silniejsze uzyskują szanse na przetrwanie i spłodzenie nowych osobników. Możliwości przeżycia danego gatunku są mniejsze niż ich rozrodczość tzn. część pokolenia umiera nim osiągnie dojrzałość płciową. W wyniku konkurencji przeżywają osobniki lepiej przystosowane (silniejsze). Silniejsze osobniki które przetrwały staja się kolejnym pokoleniem.
Darwinizm społeczny - życie społeczne opiera się na walce między jednostkami.
Ojcem darwinizmu społecznego był William Sumner żył na przełomie XIX i XX w. Prawa natury w społeczeństwie istnieją. Ludzie słabi są skazani na biedę, eliminację. Nie należy domagać się od państwa żeby osłaniało biedaków.
Konrad Lorenz prowadząc badania na zwierzętach doszedł do wniosku że w życiu gatunków istnieje mechanizm zwany agresją międzygatunkową. Wśród zwierząt występuje walka o terytorium. Odbywa się selekcja najlepiej przystosowanych samców w poszukiwaniu samicy.
Piotr Kropotkin - został poproszony o udział w wyprawie na Syberię. Zainteresował się plemionami syberyjskimi. Rozpoczął swoje obserwacje nad przeszłością gatunku ludzkiego. Jego pierwsze badania doprowadziły do przekonania że w takich plemionach istnieje wzajemna pomoc. Wyprowadził się z Rosji do Anglii i tam kontynuował swoje badania. Zaczął dochodzić do wniosków że to wzajemna pomoc powoduje rozwój społeczeństwa a nie walka o byt. Swoje badania podsumował w książce „Pomoc wzajemna jako czynnik rozwoju” jego książka opowiada o pomocy wzajemnej w gatunkach zwierząt.
II teoria: prawem natury jest pomoc wzajemna, to ona jest najważniejszym czynnikiem ewolucji gatunku.
Skąd się biorca zachowania pomocowe?
podejście ewolucyjne tzn. socjobiologiczne
tkwi w darwinowskiej teorii-> reguły naturalnych selekcji, ona jest selekcją ślepą, natura dba o przetrwanie genów.
Richard Dawkins - napisał że ludzie są futerałami przechowującymi swoje geny, dbającymi o ich rozprzestrzenianie.
Biologiczne czynniki zachowań pomocowych - trzy hipotezy:
zachowania te występują przede wszystkim wśród osobników spokrewnionych ze sobą: działania dla takiej grupy zwiększą szanse jej przeżycia i transmisji genów. Człowiek poświęcający życie dla swoich dzieci zwiększa szanse genetycznej transmisji cech sprzyjających następnie dalszemu pomaganiu innym bliskim.
Zachowania wobec obcych - nam podobnych. Pomagamy chętniej osobnikom które są naszymi potencjalnymi partnerami biologicznymi mogą przekazać nasze geny.
Pomoc jakimkolwiek osobnikom, bez względu na ich podobieństwo do nas. Tzw. Koncepcja wzajemnego altruizmu stwierdza że przebieg ewolucji człowieka faworyzował ludzi wyposażonych w geny wpływające dodatnio na zachowania altruistyczne, które na dłuższy dystans okazują się korzystne, bowiem działają dla dobra wszystkich.
Empatia - wrażliwość na sygnały cierpienia, wyczuwanie świadczy to o wrodzonym nastawieniu do pomocy innym.
podejście socjalizacyjne tzn. kulturowe
Podejście socjalizacyjne - odwołuje się do norm które stanowią podstawowe narzędzia socjalizacji oraz skutki (konsekwencje) socjalizacji.
W różnych społecznościach występują uniwersalne lub międzykulturowe normy:
zakaz stosunków kazirodczych
zasady interakcji wśród przyjaciół
zasada tworzenia stosunków hierarchicznych
zasada okazywania szacunku osobom z wyższych szczebli drabiny społecznej
Konsekwencje istnienia norm jest gotowość do pomagania innym zwłaszcza starszym. Zachowania pomocowe są rezultatem społecznego uczenia się. Zachowania prospołeczne przekazujemy z pokolenia na pokolenie.
Hariet Reingold - skupiła zainteresowania badawcze na małych dzieciach (społeczny rozwój dzieci w kontekście zachowań otoczenia). Z każdym miesiącem dziecku przybywa krąg zainteresowań z otoczenia dziecka. Wykazała że dzieci 1,5 roczne już objawiają zachowania pomocowe.
DONIOSŁE WYDARZENIA W HISTORII INSTYTUCJI POMOCY SPOŁECZNEJ
Początki państwa opiekuńczego w Europie
XIX w. - zmiany ideologii które wpajały zgrupowania, partie (wpływają na kierunki rozwoju społecznego)
- ukształtowały się filozofie które uwarunkowały się nowej socjalistycznej biedy
- socjalizm, marksizm, liberalizm - różny stosunek do podziału zysków.
Dla socjalistów Instytucja Pomocy Społecznej była przybytkiem. W XIX w jeszcze istnieje Instytucja Pomocy Społecznej ale przestaje być potrzebna, ponieważ nie będzie biedy.
Marksizm - pomoc społeczna zasługuje na potępienie, oszukuje klasę pracującą. Pomoc społeczna to jałmużna rzucona najbiedniejszym. Instytucja ta jest wroga.
Liberalizm - Instytucja Pomocy Społecznej jest konieczna, stanowi środek kontroli społecznej zapewniając stabilizację.
W XIX w pojawiło się polityczne zrozumienie. Rozwiązania w zakresie pomocy społecznej ani tradycyjne ani nowe formy nie zapewniają stabilizacji społecznej.
Koniec XIX w nowa recepta na stabilizację społeczną - państwo opiekuńcze (powstaje w Niemczech), obowiązkowe ubezpieczenia, zasiłki od chorób, wypadków, obowiązkowe emerytury zostały wprowadzone przez Ottona von Bismarcka. Rozwiązania niemieckie z czasem zostały zaadaptowane przez większość krajów europejskich. Rozwiązania: ubezpieczenia społeczne były ograniczone tylko do klasy robotniczej. W rozwiązaniach niemieckich opcja ubezpieczeniowa - pracownicy i pracodawcy odkładali obowiązkowo comiesięczne składni na fundusz pomocy społecznej (zasiłki, emerytury). To rozwiązanie funkcjonuje do dziś. Obowiązkowe ubezpieczenia.
Dwa obozy zwolenników:
model Bismarckowski (komplementarny oparty na technice ubezpieczeniowej). Kto ma najwięcej składek ten będzie miał większą emeryturę.
technika zaopatrzeniowa, polegająca na zabezpieczeniu społecznym finansowanym ze środków publicznych. Świadczenia powinny być udzielane bezwarunkowo.
Początki pomocy społecznej w Polsce
Zróżnicowane regulacje prawne pomocy społecznej po zaborach.
XIX w czas unowocześnienia się państwa.
Instytucje państwowe działały kontrolnie, odnosiły się do samego ubóstwa.
3 różne systemy pomocy. Najbardziej rozwinięty w zaborze austriackim, najmniej w państwie rosyjskim.
Regulacje prawne pomocy społecznej (opieka społeczna) zostały zaprzysiężone w Konstytucji z 1921r.
1921r został zgłoszony przez posła Wacława Blizińskiego wniosek o uchwalenie ustawy o pomocy społecznej. Ksiądz W. Bliziński został wybrany do sejmu w uznaniu jego przyziemnych zasług. W ciągu kilkunastu lat we wsi Listków stworzył gospodarkę, działał oświatowo dla dzieci, stworzył organizacje społeczne. W okresie międzywojennym działał na rzecz poprawy warunków ludzi z najuboższych części kraju. 17.X. 1944r zmarł. Jego doświadczenia zaciekawiły twórców opieki społecznej.
Ustawa o opiece społecznej - Definicja z zakresu przedmiotu i opieki
Zaspokojenie ze środków publicznych niezbędnych potrzeb życiowych tych osób które trwale lub chwilowo własnymi środkami materialnymi lub własną pracą uczynił tego nie mogą, jak również zapobieganie wytworzenia się stanu niżej określonego
opieka nad niemowlęciem, dziećmi i młodzieżą a zwłaszcza nad sierotami, półsierotami, dziećmi zaniedbanymi, opuszczonymi, przestępczymi oraz zagrożonymi (przeszłość z takiego otoczenia)
ochrona macierzyńska
opieka nad starcami, inwalidami, nieuleczalnie chorymi, kalekami, upośledzonymi umysłowo i w ogóle niezdatnymi do pracy
opieka nad bezdomnymi, ofiarami wojny
walka z żebraniem, włóczęgostwem i alkoholizmem
pomoc państwa dla prywatnych instytucji opiekuńczych oraz współdziałanie z tamtymi instytucjami
Środki opiekuńcze:
- dostarczanie niezbędnych środków żywności, bielizny, ubrania, obuwia, odpowiedniego pomieszczenia z oświetleniem i opałem
- pomoc w nabywaniu niezbędnych narzędzi do wykonywania pracy zawodowej, przywrócenie utraconej lub pracy lub podniesieniu zmniejszonej sprawności do pracy
- pomoc w dziedzinie higieniczno- sanitarnej i sprawianie pogrzebu
Definicja opieki społecznej w II Rzeczypospolitej wg Krzeczkowskiego
Powszechne uważa się że polityka społeczna za działalność dział publicznych zmniejszając do zaspokojenia elementarnych potrzeb zdrowotnych, moralnych i materialnych jednostek nie mogących samodzielnie egzystował oraz przeciwdziałał takie sytuacje nie powstawały obok opieki publicznej jest wciąż żywa i uczynna opieka filantropijna. Niektórzy autorowie uważają ją nawet za równoznaczne.
Wyniki świadczeń opieki społecznej:
potrzeba pomocy - opieka zaczyna się tam gdzie istnieją osoby nie mogące samodzielnie egzystować, gdzie istnieje potrzeba pomocy
obowiązkowość tej pomocy - pomoc ta jest tylko obowiązkiem działań publicznych gdyż na nich ciąży odpowiedzialność za ustrój społeczny i warunki rozwoju
pomoc w granicach konieczności - pomoc ta ma dokonywać w pełnych granicach konieczności które można określić bliżej ale które są rozumiane przeważnie jako ciasno zakreślone minimum egzystencji.
Ustawa z 1923r. przestała odpowiadać na sytuację w Polskim społeczeństwie.
29.XI.1990r. ustawa o pomocy społecznej zastąpiona na nowa w 2004r.
I Polska ustawa o pomocy społecznej z 1923r.
Rada Główna Opiekuńcza - zaistniała podczas I wojny światowej, instytucja charytatywna. Do1920r. na Litwie i w Estonii działają. Później oddała swoje funkcje państwu.
Od 1940r do 1945r. działała na ziemiach polskich udzielając rocznie Polakom pomocy. Formy pomocy: sierocińce, kursy zawodowe, jadalnie dla biednych. Środki Rady Głównej Opiekuńczej - korzystała z pomocy rządu USA, RP na uchodźctwie, ze zbiórek, stałych składek. Pomagał także szwajcarski Czerwony Krzyż.
Rada Pomocy Żydom - 4 XII 1940r. uruchomiono Pomoc Żydom umieszczonych w Gettcie kryptonim żegota, ostatnim żyjącym członkiem był Władysław Bartoszewski.
INSTYTUCJA POMOCY SPOŁECZNEJ WOBEC PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W SKALI MAKRO I MIKROSKALI
Oddziaływania muszą przybierać różne formy aby przeciwdziałać problemom społecznym.
Działania zapobiegające problemom społecznym to interwencja społeczna.
Interwencje społeczne
Profilaktyka działania remedialne/ naprawcze/ terapeutyczne
Metody interwencji
Makrostrukturalne mikrostrukturalne
Działa na całe stosowana do
społeczeństwo, jednostek, rodzin,
rodziny wielodzietne społeczności lokalnej.
Leżą w domenie Praca socjalna
Polityki: społeczna (rozwiązywanie
Edukacyjna, karna problemów społ.)
Praktyka:
Opiekuńczo-
Wychowawcza,
Resocjalizacyjna,
Edukacyjna powinna
Być partnerem pracy
Socjalnej
Praca opiekuńczo - wychowawcza - praca z dziećmi powierzona pedagogom. Wywodzi się z doświadczeń sierocińców i innych placówek nad dziećmi porzuconymi.
Resocjalizacja - oddziaływania wychowawcze na osoby źle przystosowane do środowiska wychowawczego w celu przywrócenia ich do tego środowiska. Obejmuje osoby naruszające prawo i normy społeczne o charakterze destrukcyjnym.
Integracja praktyki pracy socjalnej i polityki społecznej
Klient i pracownik socjalny
Instytucje i organizacje0
Wpływ polityki na praktykę ------ |
|
Praktyka dostarcza informacji politycznych --- |
Obszary praktyki terenowej
(np. pomoc w zakresie zdrowia
psych, gospodarowanie
dochodów, mieszkania, pomoc
społeczna dla dzieci, działania
korekcyjne)
System służb społecznych (np.
Wszystkie obszary praktyki,
organizacje państwowe i prywatne, stowarzyszenia zawodowe,
akredytowanie agedy, fundatorzy, obywatelskie grupy interesu)
Instytucje pomocy społecznej,
Instytucje edukacji zdrowotnej
Społeczeństwo, kultura, ideologie,
struktury społeczne, instytucje
społeczne
Globalne: prawa człowieka,
społeczeństwo świata, współzależność
POMOC SPOŁECZNA W POLSCE
Pomoc społeczna jest regulowana ustawą z 12 marca 2004r.
Założenia:
Pomoc społeczna:
- winna służyć życiowemu usamodzielnieniu się osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem
- powinna umacniać rodziny
- być w możliwie najszerszym zakresie zapewniana społeczności lokalnej
Pomoc społeczną organizują organa administracji rządowej (wojewodowie, minister właściwy do zabezpieczenia społecznego) obecnie Minister Pracy i Polityki Społecznej.
Prawo do świadczeń przysługuje:
osobom posiadającym obywatelstwo polskie i mieszkającym na terenie kraju
cudzoziemcom którzy maja miejsce zamieszkania i przebywają na terytorium Polski
obywatelom państw członkowskich UE jeśli przebywają i mają miejsce zamieszkania w Polsce
osoba lub rodzina ubiegająca się o pomoc musi się zgłosić do Ośrodka Pomocy Społecznej właściwego do jego miejsca zamieszkania. Następuje przeprowadzenie przez pracownika socjalnego wywiadu środowiskowego.
477 zł na osobę samotnie gospodarującą
351zł na osobę w rodzinie
Jeśli ten próg zostanie nie przekroczony można się staroć o pomoc w formie zasiłku.
Pomoc społeczna polega w szczególności na:
przyznawaniu i wypłacaniu świadczeń
pracy socjalnej
prowadzeniu i rozwoju niezbędnej infrastruktury socjalnej
analizie i ocenie zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej
realizacji zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych
rozwijaniu nowych form pomocy społecznej i samopomocy w ramach zidentyfikowanych potrzeb
Główne cele pomocy społecznej:
wsparcie osób i rodzin w przezwyciężeniu trudnej sytuacji życiowej, doprowadzenie - w miarę możliwości - do ich życiowego usamodzielniania i umożliwienie im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka,
zapewnienie dochodu na poziomie interwencji socjalnej - dla osób nie posiadających dochodu lub o niskich dochodach, w wieku poprodukcyjnym i osobom niepełnosprawnym,
zapewnienie dochodu do wysokości poziomu interwencji socjalnej osobom i rodzinom o niskich dochodach, które wymagają okresowego wsparcia,
zapewnienie profesjonalnej pomocy rodzinom dotkniętym skutkami patologii społecznej, w tym przemocą w rodzinie,
integracja ze środowiskiem osób wykluczonych społecznie,
stworzenie sieci usług socjalnych adekwatnych do potrzeb w tym zakresie.
Ustawowe Zadania z zakresu opieki nad dzieckiem i rodziną:
organizowanie opieki w rodzinach zastępczych,
zapewnienie opieki i wychowania w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, w tym w placówkach opiekuńczo - wychowawczych wsparcia dziennego, a także tworzenie i wdrażanie programów pomocy dziecku i rodzinie,
pomoc w integracji ze środowiskiem osób mających trudności w przystosowaniu się do życia, młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo - wychowawcze typu rodzinnego i socjalizacyjnego w tym pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu chronionym, pomoc w uzyskaniu zatrudnienia,
szkolenia, specjalistyczne poradnictwo rodzinne i terapia rodzinna prowadzone przez powiatowe centra pomocy rodzinie i ośrodki adopcyjno-opiekuńcze.
Świadczeniami z pomocy społecznej są:
1) świadczenia pieniężne:
a) zasiłek stały,
b) zasiłek okresowy,
c) zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy,
d) zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie,
e) pomoc dla rodzin zastępczych,
f) pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki,
g) świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych
z nauką języka polskiego dla cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej
Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą,
h) wynagrodzenie należne opiekunowi z tytułu sprawowania opieki przyznane
przez sąd;
2) świadczenia niepieniężne:
a) praca socjalna,
b) bilet kredytowany,
c) składki na ubezpieczenie zdrowotne,
d) składki na ubezpieczenia społeczne,
e) pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie,
f) sprawienie pogrzebu,
g) poradnictwo specjalistyczne,
h) interwencja kryzysowa,
i) schronienie,
j) posiłek,
k) niezbędne ubranie,
l) usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia oraz
w rodzinnych domach pomocy,
m) specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania oraz w
ośrodkach wsparcia,
n) mieszkanie chronione,
o) pobyt i usługi w domu pomocy społecznej,
p) opieka i wychowanie w rodzinie zastępczej i w placówce opiekuńczo-wychowawczej,
q) pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym
w mieszkaniu chronionym, pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, pomoc na
zagospodarowanie - w formie rzeczowej dla osób usamodzielnianych,
r) szkolenia, poradnictwo rodzinne i terapia rodzinna prowadzone przez
ośrodki adopcyjno-opiekuńcze.
Świadczenia pieniężne:
zasiłek stały - jest to świadczenie obligatoryjne wypłacane z powodu wieku, niepełnosprawności. Jest uzupełnieniem dochodów osób które są niezdolne do pracy. Zasiłek ten jest nie mniejszy niż 30 zł i nie większy niż 477zł. Są finansowane z budżetu państwa.
Zasiłek okresowy - przeznaczony jest dla osób i rodzin bez dochodu lub niższym niż kryterium dochodowe (np. osoby bezrobotne z problemami zdrowotnymi). Kwota nie większa niż 418zł.
Zasiłek celowy - jednorazowa wypłata np. na zakup odzieży, żywności, leków. Pomoc jednorazowa np. koszta pogrzebu. Zasiłek może przyznawać gmina. Są instrumentem pomocy osobom i społecznościom na pokrycie wydatków z przyczyn losowych, klęski żywiołowej.
Pomoc społeczna przewiduje następujące świadczenia w zakresie opieki nad dzieckiem i rodziną:
pomoc pieniężną na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych,
jednorazowe świadczenie pieniężne na pokrycie wydatków związanych z potrzebami przyjmowanego do rodziny zastępczej dziecka,
jednorazowe lub okresowe świadczenie pieniężne przyznawane na skutek zdarzenia losowego mającego miejsce w rodzinie zastępczej,
pomoc pieniężną na usamodzielnienie osobom opuszczającym niektóre typy placówek opiekuńczo-wychowawczych, domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolno - wychowawcze, młodzieżowe ośrodki wychowawcze oraz rodziny zastępcze,
pomoc pieniężna na kontynuowanie nauki osobom opuszczającym niektóre typy placówek opiekuńczo-wychowawczych, domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolno - wychowawcze, młodzieżowe ośrodki wychowawcze oraz rodziny zastępcze,
pomoc na zagospodarowanie - w formie rzeczowej.
Poradnictwo i pomoc instytucjonalna leży w gestii pomocy społecznej pracowników socjalnych. Ośrodki mają oferować rodzinom, osobom pomoc w formie pracy socjalnej, poradnictwa (prawne, psychologiczne, pedagogiczne). Pracownik socjalny może pomóc w urzędowych sprawach, może umieścić klienta w Domu Pomocy Społecznej. Osobom samotnym której rodzina nie może pomóc Ośrodek Pomocy Społecznej przydziela pomoc w usługach opiekuńczych.
Pomoc społeczna sprawuje obowiązek wykonania pogrzebu.
Kryteria:
- dysfunkcje społeczne
- kryterium wysokości dochodu
Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu:
1) ubóstwa;
2) sieroctwa;
3) bezdomności;
4) bezrobocia;
5) niepełnosprawności;
6) długotrwałej lub ciężkiej choroby;
7) przemocy w rodzinie;
7a) potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi;
8) potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności;
9) bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa
domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych;
10) braku umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej całodobowe
placówki opiekuńczo-wychowawcze;
11) trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej
Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą;
12) trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego;
13) alkoholizmu lub narkomanii;
14) zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej;
15) klęski żywiołowej lub ekologicznej.
POMOC SPOŁECZNA - PERSPEKTYWA EUROPEJSKA
Koncepcja państwa opiekuńczego a konsekwencje wokół polityki społecznej
Skrajne doktryny polityczne:
doktryna państwa minimalnego może być wyznawana w państwach wielkich np. USA, sprowadza państwo do zadań zabezpieczenia naturalnych praw człowieka: prawo do życia, wolności, własności. W USA każdy obywatel może posiadać broń aby chronić swoje prawa. Jako wartości ważne społecznie stoją indywidualizm(zaradność człowieka, intencjonalność swobodzie jednostki) i dobroczynność (jest naturalna cechą ludzką).
doktryna państwa opiekuńczego - opiera się na założeniu że jednostki nie maja zasadniczej kontroli, nie są odpowiedzialne za swoje niepowodzenia. Państwo powinno spełniać swoją funkcję nie z powodu miłosierdzia.
Państwo państwo
Minimalne <--------- opiekuńcze
USA kraje skandynawskie
Systemy systemy
Rezydualne Instytucjonalne
Antony Gidens - większość krajów uprzemysłowionych to państwa opiekuńcze.
Modele świadczeń pomocy społecznej:
powszechny - prawo do pomocy ma każdy kto je potrzebuje. Celem pomocy społecznej jest zaspokojenie podstawowych potrzeb obywateli. Inaczej instytucjonalny model pomocy społecznej. Środki do pomocy społecznej powinny być dostępne dla każdego na równi.
warunkowy - warunkowość odnosi się do procedury weryfikacji. Podstawą weryfikacji są dochody. Inaczej system rezydualny.
Państwo opiekuńcze jest siatką bezpieczeństwa.
Państwo minimalne - wysokie podatki prowadzą do marnotrawności. Im wyższe podatki tym państwo narażone na niepotrzebne wydatki.
Polityka społeczna
Polityka - odnosi się do zestawu celów idei do tego co można osiągnąć w danej dziedzinie.
Społeczna - jest polityką rządu (cel: zaspokojenie potrzeb społecznych)
Skład: polityka zdrowotna, edukacyjna, karna, ubezpieczeń.
Apartheid - w Republice Południowej Afryce - dyskryminacja czarnej ludności na korzyść białych, którzy osiedlili się na terenie Afryki.
Polityka społeczna w UE: przeciw wykluczeniu, za subsydiarnością
Wykluczenie społeczne - sytuacja w której jednostki zostają pozbawione możliwości pełnego uczestniczenia w społeczeństwie. Nie jest utożsamiane z pojęciem ubóstwa.
Wykluczenie ekonomiczne - może się objawiać z wykluczenia produkcji i konsumpcji. Nie musi się wiązać z biedą.
Wykluczenie polityczne - tworzy błędne koło. Ludzie którzy mieliby powody na zgłoszenie postulatów politycznych są wykluczeni. W pewnym momencie kumuluje się rozczarowanie - ludzie wychodzą na ulice.
Subsydiarność - współcześnie polityczne i prawne określenie to zasada pomocniczości. Wywodzi się z koncepcji ogłoszonej przez papieża Piusa XI encykliki pt: „Quadragesimo Anno” z 1931r. - przeciwstawiał się ideom totalitarnym. Trzonem myśli papieża jest zadnie: „każda akcja społeczna ze swego celu ma charakter pomocniczy…”. Człowiek jest indywidualnością i sam musi sobie radzić. Gdy jednak nie radzi sobie może liczyć na pomoc (akcje społeczną).
1957r. ustanowienie Europejskiego Funduszu Społecznego - zwiększanie mobilności pracowników.
Obszary unijnej polityki społecznej:
obszar praw pracowniczych, bezpieczeństwa i higieny pracy (rozwiązania dotyczące praw, zwolnień biurowych, uregulowano czas pracy - nie może przekraczać 40h tygodniowo, każdemu pracownikowi przysługuje 4 tygodniowy urlop (rocznie)
swoboda przepływu pracowników i zabezpieczenia społecznego
walka z bezrobociem
polityka równości i zwalczania dyskryminacji (równe traktowanie wszystkich obywateli)
przeciwdziałanie wykluczenia społecznego
Subsydiarność, pomocniczość - zasada zgodnie z którą władze krajowe lub instytucje międzynarodowe udzielają wsparcia beneficjentom. Zgodnie z ta zasada wsparcie udzielane jest kiedy cele zamierzonego działania nie mogą zostać w sposób wystarczający być zrealizowane przez podmiot otrzymujący wsparcie, mogą zaś z racji zakresu lub skutków zamierzonego działania zostać lepiej zrealizowane dzięki pomocy instytucji udzielającej wsparcia. W kontekście europejskim, subsydiarność oznacza że wspólnota działa w tych przypadkach gdzie cel może być osiągnięty lepiej na poziomie europejskim niż na poziomie kraju członkowskiego.
POMOC SPOŁECZNA - W STRONĘ WELFARE MIX
Środki na pomoc społeczną biorą się z trzech dziedzin:
PN
|
Rynek | państwo
-----------------|------------------------
Z | w
|
|
Społeczeństwo
Obywatelskie
Pd
Modele państwa opiekuńczego:
- model anglosaski (wielka Brytania, Irlandia)
- model śródziemnomorski
- model nordycki (Islandia, Finlandia, Szwecja, Dania, Norwegia, Holandia)