Filozofia

Termin filozofia pochodzi od greckich słów philein (kochać miłować), sophia (mądrość), co oznacza umiłowanie mądrości.

Filozof to ten, kto kocha być mądrym i uważa, że kocha coś dobrego. Filozof chce być posiadaczem mądrości, ale filozof jeszcze mądrym nie jest, bo filozofia jest dążeniem do bycia mądrym, więc celem ostatecznym jest bycie sophos, czyli bycie mędrcem. Filozof to ktoś, kto poszukuje mądrości, chce zostać mędrcem a filozofia jako umiłowanie mądrości ma go do tego doprowadzić i co więcej wydaje się, że tylko na drodze filozoficznej można zostać mędrcem.

W dialogu „Uczta” Platona, który jest dialogiem o miłości główny bohater Sokrates mówi o filozofie, że jest kimś między bogiem, który nie potrzebuje dążyć do mądrości, bo mądrością jest, nie potrzebują pragnąć bycia mądrym, bo mądrym jest a głupcem, który uważa, że nie potrzebuje mądrości, bo taki stan rzeczy mu wystarczy. Głupiec to nie ten, który nie wie, ale ten, który nie chce wiedzieć, uważa, że mądrość i wiedza nie jest mu do szczęścia potrzebna. Mądry to taki, który chce się uczyć, chce wiedzieć. Filozofia jest umiłowaniem pewnego dobra, które da nam szczęście. Bycie mądrym daje nam szczęście, gdyż bycie mądrym to używanie rozumu a używanie rozumu jest czymś najbardziej boskim w człowieku.

Filozofia (w języku filozofów)

Według Pitagorasa filozof to ten, który docieka istoty rzeczy, pyta, „dlaczego?” I co więcej szlachetność filozofa i filozofii przejawia się tym, iż nie czerpie on z tego żadnych korzyści, że jest to czysta teoria (nauka dla samej nauki, poznanie dla samego poznania), żadnego interesu nie ma w tym by poznać istotę rzeczy.

Filozofia jest dziedziną aktywności, którą można nazwać transcendentną

(z łac. transcendere, tzn. wykraczać, przekraczać), sytuuje się poza sferą nauk.

Dziedziny filozofii i ich charakterystyka

Zdziwienie - prowadzi do bezradności, bezradność prowadzi do pokory wobec tego, co jest, a pokora wynika ze zrozumienia, czym jest świat i czym jest człowiek w tym świecie, czyli zrozumienia naszego stanowiska w świecie. Filozof jest człowiekiem pokory wobec tego, co jest, bo ma świadomość, że to, co jest przewyższa jego kompetencje intelektualne. Człowiek, którego nic nie dziwi nie może być filozofem, jest wg Platona głupcem. Człowiek, który czuje swoją bezradność, ma poczucie braku i chce to poczucie braku zlikwidować może stać się mędrcem.

Wątpienie - poddawanie wątpliwości tych rzeczy, które dla innych są oczywiste, jasne proste i trywialne. Jeśli kto chce filozofować musi zacząć od wątpienia. Wątpienie musi być punktem wyjścia. Według Kartezjusza każdy z nas przychodząc na świat jest obarczony pewnymi przesądami, więc jeśli chcemy filozofować to musimy się z tego oczyścić, musimy uznać, że to wszystko nie jest prawdziwe.

Dziedziny filozofii

Metafizyka pochodzi od greckich słów meta (poza), fizys (przyroda) zajmuje się tym wszystkim, co wykracza poza przyrodę, co wykracza poza doświadczenie. Jest fundamentalną refleksja filozoficzną o tym, czego nie widać Chce być refleksją nad rzeczywistością. W metafizyce szukamy boskiego punktu, z którego można zobaczyć całość bytu, całość rzeczywistości.

Ontologia pochodzi od greckiego słowa on (istniejący) wg Arystotelesa jest to wiedza, która bada byt jako byt, czyli bada wszystko to, co istnieje, jest refleksją nad jakościowymi aspektami bytu. W ontologii występują zasady ontologiczne, które z jednej strony są opisem rzeczywistości a z drugiej umożliwiają jakąkolwiek wiedzę

• Zasady ontologiczne

Zasada tożsamości mówi o tym, że każdy byt jest tym, czym jest, czyli każda rzecz jest tym, czym jest. Możemy określić tożsamość każdej rzeczy.

Zasada niesprzeczności mówi o tym, że nieprawdą jest, że danej rzeczy może jednocześnie przysługiwać i nie przysługiwać dana cecha pod tym samym względem.

Zasada racji dostatecznej mówi o tym, że każda rzecz ma w sobie lub poza sobą rację swojego istnienia.

Epistemologia pochodzi od greckiego słowa episteme (poznanie) zajmuje się poznaniem i odpowiada na pytania

Co możemy poznać?, Jakie są granice naszego poznania?

Za pomocą, czego poznajemy?,

Co to znaczy bycie prawdziwym?,

Na czym polega istota prawdy?

Etyka opisowa zajmuje się opisem tych wszystkich norm, zasad, reguł, które w historii występowały w danym miejscu i danym czasie, jest taką historią moralności

Etyka normatywna jest teoretyczną refleksją nad moralnością

Metaetyka refleksja na meta poziomie odpowiada na pytania:

Jakie znaczenie mają terminy etyczne?

Jaki jest status sądów etycznych?

Jakimi metodami możemy uzasadnić sądy etyczne?

Estetyka pochodzi od greckiego słowa aisthesis (zjawiać się, przejawiać) zajmuje się badaniem piękna, badaniem dzieła sztuki, przeżyciami estetycznymi, wartościami.

Aksjologia pochodzi od greckiego słowa akcja (cenność) to inaczej teoria wartości. Wartościami aksjologii są: obiektywizm (wartości istnieją niezależnie od podmiotu), subiektywizm (podmiot generuje wartości), relacjonizm (wartość powstaje w relacji miedzy podmiotem a przedmiotem). Wartości należy poznać za pomocą rozumu, uczuć i emocji, intuicji.

Antropologia pochodzi od greckiego słowa antropos (człowiek) zajmuje się człowiekiem jako bytem specyficznie ludzkim.

Filozofia polityczna zajmuje się kwestią państwa, relacją miedzy państwem a jednostką, fundamentalnymi wartościami politycznymi (sprawiedliwością dystrybutywną-społeczną, sprawiedliwością wymienną), relacją między wolnością a równością, analizą własności.

Metodologia nauk przedmiotem jej jest nauka jako rozum i jej rozwój, bada, jakie są kryteria teorii naukowej.

Logika jest nauka formalną i zajmuje się poprawnością rozumową, abstrahuje od znaczenia terminów.

Natura bytu u pierwszych filozofów

Pierwsze pytanie, jakie stawiali filozofowie dotyczyły struktury świata, czyli jaki jest byt, jakie jest wszystko to, co jest.

Wg Talesa podstawą życia jest woda. Wszystko, co żyje jest mokre a coś, co nie żyje jest suche. Woda jest zasadą rzeczywistości.

Anaksymander wprowadza do języka filozoficznego termin arche (przyczyna, zasada) i zadaje pytanie:, co było tym, co dało początek temu, co istnieje? I będzie to rozumiał jako zasadę, czyli jako cos, co cały czas w tym bycie uczestniczy. Anaksymenes twierdzi, że zasadą bytu jest powietrze. Argumentuje, iż powietrze jest czymś, co daje życie.

Heraklit twierdzi, że zasadą bytu jest ogień, z którego wszystko powstaje i który przemienia się na wszystko. Zmienność jest zasadą rzeczywistości, prawem opisującym przemiany a tymi przemianami rządzi logos (rozum). Jest to siła sprawcza, dzięki której jedne rzeczy przechodzą w drugie.

Parmenides twierdzi, że prawdziwy byt nie może być zmienny, musi być jeden niezmienny. Formułuje prawo „byt jest a niebytu nie ma”. Byt jest wieczny nie ma początku ani końca, jest ciągły nie ma żadnej przerwy w bycie. Uważał, że prawdziwy byt jest materialny i ma kształt kuli.

Pitagoras i pitagorejczycy uważali, że zasadą rzeczywistością jest liczba

Demokryt uważał, że zasadą rzeczywistości jest atom, czyli najmniejsza niepodzielna cząstka materialna.

Arete (cnota)

Wg Homera cnota przejawia się w sprycie

Wg Heziota posiadanie cnoty to bycie sprawiedliwym, przestrzeganie prawa

Wg Pindara i Teognisa nie można nauczyć się bycia dobrym człowiekiem, bo dobrym człowiekiem trzeba się urodzić. Cnota jest zarezerwowana dla arystokracji.

Wg Soloma dobry człowiek to arete politykę (dobry polityk), czyli dobry obywatel. Ci, co biorą udział w życiu politycznym to polites, czyli dobrzy obywatele a ci, co zajmują się swoimi sprawami i nie interesują się życiem politycznym to idiotes.

Sofiści

Sofiści twierdzą, że można się nauczyć być dobrym człowiekiem poprzez techne (sprawność, umiejętność) umiejętność tą, techne jest retoryka, czyli umiejętność przekonania do swoich racji.

Protagoras mówi, że Zeus obdarzył wszystkich ludzi jednakowo poczuciem sprawiedliwości i poczuciem wstydu. Jeśli coś jest w mocy człowieka to można się tego nauczyć. Można, więc nauczyć bycia dobrym obywatelem gdyż jest w mocy człowieka bycie sprawiedliwym i bycie wstydliwym. A jeśli coś jest w naszej mocy to możemy być za to karani. Aby być dobrym i harmonijnym człowiekiem potrzebne są dwie rzeczy:

Gimnastyka, by mieć harmonijne ciało

Muzyka, by mieć harmonie duszy

Człowiek jest miarą wszechrzeczy tzn., że, nie ma czegoś takiego jak obiektywne dobro czy zło. Człowiek decyduje o tym, co jest dobre a co złe a mędrzec potrafi rozeznać, co jest korzystne dla państwa a co korzystne nie jest.

Gorgiasz mówi, iż nie ma żadnej prawdy w filozofii. Nigdy nie dojdziemy do żadnej prawdy, że można tylko nauczyć się prawnego posługiwania się słowem.

Prowikos ukazuje, ze życie pozbawione przyjemności zmysłowych będzie życiem pożytecznym.

Hipiasz mówi, że istnieje zasadnicza różnica pomiędzy fyzei (prawo naturalne) a nomoi (prawo tworzone przez człowieka). Wszyscy natury jesteśmy równi. Prawo stanowione jest karykaturą prawa naturalnego. Prawo natury przemocą ustanawia pewne relacje między ludźmi.

Antyfont rozumie naturę w sensie biologicznym i zgodność z taką natrą jest czymś pierwotnym w stosunku do zgodności z prawem. Kiedy prawo powściąga naszą naturę czyni źle, bo prawo powinno być zgodne z naszą naturą.

Kalitles mówi, że sprawiedliwość wymyślili sobie słabsi by powściągać tych silniejszych.

Zarzuty stawiane Sofistom

uczą za pieniądze, sprzedają swoją wiedzę

nie posiadają teorii „uciekają w mroki niebytu”

przyjmują, iż nie ma prawdy w etyce

sankcjonują demokratyczny ustrój w Atenach

Obrona Sofistów

jako pierwsi kładą nacisk na człowieka

podział na prawo naturalne i prawo stanowione

uczyli paideja (wychowanie) kultury

Metody EtykaSokratesa:

elenktyka (gr. elenhos) - sztuka prowadzenia rozmów polegająca na zadawaniu pytań, dzięki którym można było dojść do istoty danego pojęcia, definicji danego słowa a te słowa to przede wszystkim cnoty.

maieutyka (gr.majeuzus- położnictwo) - sztuka umiejętnego wydobycia wiedzy na świat. Chodzi tu o wiedzę abstrakcyjną, którą człowiek posiada i należy ją tylko umiejętnie wydobyć

protreptyka czyli zachęta do bycia mądrym, poszukiwania prawdy, stawiania pytań i analizowania rzeczywistości. Zachęta odnosi się tylko do tych, którzy chcą być mądrzy.

Celem Sokratesa było kształtowanie duszy, kształtowanie człowieka wewnętrznego.

Platon (427-347 p.n.e.) nazywa swoją filozofię „drugim żeglowaniem” tzn. wtedy, kiedy nie ma wiatru i trzeba wziąć wiosła w swoje ręce.

Metafora jaskini

„pierwsze żeglowanie” oznacza świat fizyczny, materialny

„drugie żeglowanie” oznacza świat niematerialny, świat, którego nie widać.

Dialog „Państwo” zawiera metaforę jaskini, w którym Platon tworzy pewna dystynkcję pomiędzy dwoma światami.

Za światem jaskini stoi świat zmysłów.

Za światem słońca stoi świat idei, w którym istnieją idee wieczne, niezmienne, zawsze takie same.

Relacja między światem idei a światem zmysłów polega na tym, iż rzeczy uczestniczą w ideach. Rolą filozofów jest wyjście z jaskini, pójście w kierunku słońca i powrót do jaskini, by wyciągnąć z niej ludzi. Należy stopniowo przyzwyczajać się do tego, że świat idei jest prawdziwy, a świat zmysłów jest fałszywy.

W dialogu „Państwo” Platon mówi, żeby zrozumieć jak wygląda prawdziwa rzeczywistość musimy narysować pewną linię i podzielić na dwa nierówne odcinki. Granica pomiędzy większym i mniejszym odcinkiem jest granicą tego, co widzialne i niewidzialne. Rzeczy widzialne dzielimy na rzeczy i odbicia (cienie), natomiast rzeczy niewidzialne dzielimy na przedmioty matematyczne i idee. To jest struktura, która od najmniejszej ilości bytu sięga rzeczy, które mają najwięcej w sobie bytu i od rzeczy, które są najmniej jasne do rzeczy, które są najbardziej jasne. W odbiciach jest najmniej bytu, one są najsłabsze bytowo, w rzeczach jest bytu trochę więcej. Część niewidzialna jest większa od części widzialnej tzn., że większa jasność jest w odcinku niewidzialnym. Mamy większą i pewniejszą wiedzę o świecie niewidzialnym. Im bardziej wznosimy się w górę, tym mamy większą pewność. Poznanie idei jest kluczem do zrozumienia rzeczywistości. Filozof to ten, który potrafi wytłumaczyć jedność w wielości i wielość w jedności.

Czyli to, dlaczego rzeczywistość jest różnorodna, dlaczego jest wiele rzeczy i dlaczego one są. Ponad ideami muszą być dwie zasady zasada jednocząca i zasada różnicująca rzeczywistość. Jest to szczyt abstrakcyjnego myślenia, przez człowieka. Cała rzeczywistość jest wielością, ale cała rzeczywistość może być do jedności sprowadzona.

Struktura rzeczywistości wg Platona

Jedno Diada

ograniczone

nieograniczone

idee

niewidzialne (myślowe)

przedmioty

matematyczne

rzeczy

widzialne

odbicia

(cienie)

Podział duszy wg Platona

Dusza ludzka przebywała przed urodzeniem w świecie idei i przychodząc na świat posiada wiedzę, którą zdobyła w świecie idei. Anamneza- przypominanie

Dusza

część rozumna część impulsywna część pożądliwa

mądrość (sofia) męstwo (andreis) opanowanie (sofrosyne)

Platon dzieli przyjemności na czyste i mieszane.

Przyjemności mieszane to te, które powstają w wyniku zaspokojenia jakiegoś dotkliwego braku, rodzi się wtedy, gdy zostaje zaspokojony jakiś brak.

Przyjemności czyste to takie, które nie powstają w wyniku zaspokojenia jakiegoś braku.

Część rozumna musi panować nad częścią impulsywną i pożądliwą, dlatego, że w części rozumniej mamy do czynienia z największą ilością przyjemności czystej.

Część impulsywna czasem współpracuje z częścią rozumną a czasem z częścią pożądliwą. Tylko przy zdrowych emocjach, zdrowych uczuciach część impulsywna współpracuje z częścią rozumną. Jeśli brakuje nam zdrowych emocji to część impulsywna jest na usługach części pożądliwej. Jeśli część rozumna panuje nad częścią impulsywną i pożądliwą wtedy dusza jest harmonijna i sprawiedliwa.

Platońska koncepcja sprawiedliwości

Sprawiedliwość to ład duszy. Sprawiedliwość wobec innych zaszczepia w duszy ład duszy. Sprawiedliwe postępowanie wobec innych przyczynia się do ładu duszy. Jedyną motywacją do sprawiedliwego postępowania jest strach przed karą. Niesprawiedliwe postępowanie wobec innych powoduje nieład duszy, a nieład duszy to nieszczęśliwe życie. Żeby człowiek mógł taka sprawiedliwą duszę mieć, to musi żyć w sprawiedliwym państwie. Platon stara się pokazać, że jest możliwe skonstruowanie takiego państwa, które będzie najlepszym państwem dla człowieka, żeby ten człowiek mógł łatwo posiąść łatwo sprawiedliwą duszę.

Sprawiedliwe państwo to takie, które podzielimy na: mądrość męstwo i opanowanie

Jeśli te trzy części będą w harmonii to państwo będzie sprawiedliwe.

Państwo idealne to takie gdzie dzieci od najmłodszych lat kształcone są na żołnierzy, potem następuje selekcja i w wieku 20 lat najlepsi zostają przeznaczeni na władców i do 30 roku życia uczą się matematyki, astronomii, geometrii. Pomiędzy 30 a 35 rokiem życia uczą się dialektyki, czyli tej zdolności, która dotyczy idei. Pomiędzy 35 a 50 rokiem życia władcy mają rządzić a po 50 roku życia mają oddać się filozofii.

Pod koniec życia Platon odchodzi od idealistycznej koncepcji państwa. Tzn., ze nie da się stworzyć takiego państwa, które realizowałoby postulat sprawiedliwości.

Sąd nad Sokratesem uświadamia Platonowi, że sprawiedliwe państwo nie istnieje.

Nie będzie sprawiedliwości dopóty dopóki królowie nie zaczną filozofować lub filozofowie nie zostaną królami.

Arystoteles (384-322 p.n.e.) krytykuje Platona głównie za jego teorię idei zarówno na poziomie metafizycznym jak i na poziomie etycznym. Podstawowe założenie Arystotelesa jest takie, iż żeby zrozumieć rzeczywistość nie trzeba uciekać do świata idei. Odrzuca istnienie idei jako elementu tłumaczącego rzeczywistość. Nie potrzeba mnożyć bytów ponad konieczną potrzebę po to, aby wytłumaczyć świat, w którym żyjemy. Świat wg Arystotelesa tłumaczy się sam. Nie potrzeba szukać metafizycznego porządku.

Trzy podstawowe zasady ontologiczne

Pierwsze zasady mają odnosić się do całości bytu

Bóg to ostateczne podłoże wszelkiego istnienia

Substancja to platońska idea, to coś podstawowe, pierwsze, pierwotne, nie może istnieć poza światem rzeczywistym. Nie ma tylko materialnego charakteru. Jest to coś, o czym wszystko inne jest orzekane a samo nie jest orzekane o niczym.

Przypadłości to cechy, które są orzekane o różnych rzeczach.

Substancją jest człowiek, tzn., że o człowieku są orzekane różne rzeczy (kobieta, mężczyzna...). Na człowieka składają się różne przypadłości (wysoki, niski..)

Substancje są podłożem, na które nakładamy różne przypadłości.

Substancje proste to tylko bóg - substancja myśląca samą siebie

Substancje złożone (zwierzęta, ludzie, rośliny) składają się z formy i materii.

Hilemorfizm to pogląd mówiący o tym, iż substancje, z którymi mamy do czynienia w rzeczywistości są złożone z formy i materii.

Materia buduje formę.

Forma jest istotą rzeczy, naturą rzeczy, definicją rzeczy.

Przyczyny zasady wg Arystotelesa

Zasady (przyczyny):

1. Przyczyny wewnętrzne

formalna odpowiada na pytanie, co jest istotą danej rzeczy

materialna odpowiada na pytanie, z czego ta rzecz jest zrobiona

2.Przyczyny zewnętrzne

sprawcza odpowiada na pytanie skąd się ta rzecz wzięła

cechowa odpowiada na pytanie do czego ta rzecz służy

Eudajmonia

1. Przyjemność

2. Działalność społeczna obywatelska

3. Teoretyczna konstelacja

musi być czymś specyficznym dla człowieka jako człowieka musi być wewnętrzną sprawą człowieka, nie może być uzależnione od czynników zewnętrznych

Teoretyczna kontemplacja jest najlepsza dla człowieka, bo:

Dostarcza czystej przyjemności

Jest niezależna od czynników zewnętrznych

Zbliża nas do boga a tym samym do szczęścia

Bóg jest rozumem, więc jeżeli będziemy używać rozumu to będziemy szczęśliwi na miarę boga.

Jak dla każdego z nas eudajmonia powinna wyglądać?:

żyć dobrze tzn. być moralnie dobrym człowiekiem (sprawiedliwym, mądrym, roztropnym,...)

mieć się dobrze tzn. posiadać te dobra zewnętrzne, które decydują o naszym rozwoju (dobre urodzenie, życie rodzinne, pieniądze,...)

w życiu, które osiągnęło pewną długość

Makarios człowiek błogosławiony to taki, który żyje dobrze i ma się dobrze w życiu, które osiągnęło pewną długość

Ktoś, kto żyje dobrze, ale nie ma się dobrze nie będzie nieszczęśliwym człowiekiem

Ktoś, kto nie żyje dobrze i nie ma się dobrze nie będzie szczęśliwym człowiekiem.

Eudajmonizm

Życie godne podziwu

Życie godne pozazdroszczenia

Rozwój ku doskonałości odbywa się przez działanie musimy działać, żeby się rozwijać. W działaniu nabywamy pewnej doskonałości charakteru.

Doskonałość charakteru przejawia się dwutorowo:

stała dyspozycja, czyli codzienne doskonalenie się w byciu dobrym człowiekiem

słaba wola - człowiek, który wie, co jest dobre, ale postępuje źle

silna wola - człowiek, który wie, co dobre, co złe i potrafi się powstrzymać przed złymi czynami, chociaż nie jest z tego do końca zadowolony

zły charakter - człowiek, który chce postępować źle, udaje mu się to robić i sprawia mu to przyjemność.

METODA ŚRODKA wg ARYSTOTELESA

Metoda środka polega na wyborze właściwego postępowania w danej sytuacji.

To co przyjemne

To, co pożyteczne

To, co piękne moralnie

Właściwy wybór między tym, co przyjemne, pożyteczne i moralnie piękne pozwala na szczęśliwe życie. Środek nie jest środkiem arytmetycznym jest to środek ze względu na nas samych, dlatego, że mamy różne potencje. Musimy wybrać tak jak by wybrał człowiek rozsądny.

Czwórmian leczniczy Epikura

1. .Bóstwo nie jest straszne

nie słuchać tego, co mówi większość na temat Boga, samemu za pomocą rozumu poszukiwać odpowiedzi na pytanie: kim jest Bóg?

2. śmierć nie jest straszna

jeśli posłużymy się rozumem, to musimy dojść do wniosku, że rzeczywistość jest materialna, a po śmierci materia zostaje rozproszona. Człowiek nie ma nieśmiertelnej duszy jest złożony z materii a w związku z tym po śmierci następuje rozkład jego materii. Jeśli rozkłada się materia to nie ma, co odczuwać bólu a jeśli nie ma bólu to śmierć nie jest straszna, nie ma się, czego bać. Z tego jest prosty wniosek, że mamy jedno życie i musimy docenić to życie, które posiadamy i, że nie ma bólu i cierpienia w tym życiu

3. rzeczy dobre są łatwe do zdobycia

Pragnienia rzeczy dobre

naturalne i konieczne (picie, jedzenie)

naturalne i niekonieczne (wystawy, uczty, seks)

nienaturalne i niekonieczne (stawianie sobie pomników za życia)

Aby żyć szczęśliwie należy poprzestać na zaspokajaniu pragnień naturalnych i koniecznych wtedy też ryzyko, że narazimy się na ból i cierpienie jest małe. W miarę jak przesuwamy się do zaspokajania pragnień naturalnych i niekoniecznych oraz nienaturalnych i niekoniecznych wzrasta prawdopodobieństwo bólu i cierpienia.

Przyjemności

1. katastematyczne (bierne)

a) ataraksja (brak dolegliwości duchowych)

b) aponia (brak dolegliwości cielesnych)

2. kinetyczne (czynne)

a) radość cielesna

b) radość duchowa

Powinniśmy poprzestać na przyjemnościach katastematycznych, czyli na tym, że nic nam nie dolega od strony psychicznej, jeśli nic nam nie dolega od strony fizycznej. Powinniśmy docenić sytuację, w której nic nam nie dolega i nazywać ten stan przyjemnością. Epikur uważa, że szczęśliwe życie polega na tym, że nic nam nie dolega, że nie odczuwamy bólu.

4. Ból nie jest straszny

kiedy dopadnie cię cierpienie musimy sobie uświadomić, że nie ma takiego bólu, z którym nie moglibyśmy sobie poradzić

żaden ból jest nie do zniesienia, jeśli ból jest długi to lekki, jeśli silny to krótki, a jeśli śmiertelny to po śmierci bólu nie ma.

Za pomocą myśli uwolnić się od teraźniejszości, w której jest ból, przenosić się do chwil radosnych w przeszłości.

Stoicy popierają swoją koncepcje na źródłach:

1. życie zgodne z naturą

2. Logos jako rozum rządzący rzeczywistością

Cnota stoicka

Życie szczęśliwe polega na życiu zgodnym z rozumem a to oznacza życie zgodne z naturą. Prawdziwe szczęśliwe życie polega na tym, że odkrywamy prawa natury za pomocą rozumu i zgodnie z tymi prawami żyjemy.

Największym dobrem dla stoików jest cnota, czyli pewna mądrość. Żyjemy po to by być mądrymi, dobrymi, szlachetnymi ludźmi. Ta mądrość może się przejawiać jako mądrość, męstwo, opanowanie.

Najwyższym złem jest występek.

Adiafora to rzeczy neutralne

1. Duchowe (talent, pamięć inteligencję)

2. Cielesne (sprawność wzroku, słuchu)

3. Zewnętrzne (bogactwo, sława)

z każdą z nich możemy zrobić coś złego lub coś dobrego one same w sobie nie są ani dobre ani złe.

Czyny

1. bezwzględnie dobre to czyny mędrca stoickiego, kogoś, kto potrafi rozpoznać prawa natury i zgodnie z nimi postępować. Nie potrzebuje on żadnych praw, norm, reguł, konstytucji, przepisów prawnych, aby dobrze postępować.

2. względnie dobre mają charakter powinności, są wymuszone przez prawa stanowione

.Los to przyjmowanie ze stoickim spokojem tego, co prawa natury nam dają. Trzeba się tym prawom podporządkować.

Filona koncepcja logosu

Filon opiera się na starym testamencie i dla niego istnieją dwie kwestie związane z Bogiem, mianowicie:

1. istnienie Boga - możemy je wykryć

a) od dołu - obserwując naturę, rzeczywistość i z ładu natury, rzeczywistości i porządku świata wyciągnąć wniosek, że za tym musi stać siła wyższa (Bóg)

b) od góry - Bóg daje się poznać człowiekowi, daje poznać swoje istnienie, bo tak chce

2. natura Boga - nie można jej poznać, Bóg jest wieczny, niezłożony, niezmienny jest jeden. Mówi o sobie „JESTEM, KTÓRY JEST”

Wg Filona Bóg stworzył kobietę, bowiem nie jest dobrze by człowiek był jeden, sam, gdyż nie jest doskonały. Jedno może być tylko doskonałe, a doskonały jest Bóg.

Bóg jest stwórcą i stwarza wszystkie rzeczy.

1. Idee - jako myśli Boga, jako pewne modele rzeczy szczegółowych. Bóg w swoim umyśle ma plan, który będzie wcielał w życie.

2. Moce - za pomocą, których Bóg czuwa nad stworzoną rzeczywistością i nią kieruje

a) moc stwórcza - za pomocą, której tworzy rzeczywistość

b) moc królewska - za pomocą, której kieruje rzeczywistością

Bóg jest czymś niepoznawalnym, czymś poza rozumem, co wykracza poza rzeczywistość i nie kontaktuje się z rzeczywistością bezpośrednio. Elementem, który kontaktuje się z rzeczywistością jest logos. Nieskończony, niematerialny Bóg nie może kontaktować się z skończonym materialnym światem bezpośrednio. Logos spaja świat boski ze światem ludzkim, jest elementem pośrednim, „duchem pośrednikiem”

Bóg - logos ( moc stwórcza moc królewska) - świat

Orygenes (185/5 p.n.e.- 254 n.e.) wprowadza w miejsce logos Chrystusa. Jest to tylko krok od istotnej rzeczy charakterystycznej dla chrześcijaństwa. Chrystus pojawia się jednak nie jako zbawiciel, ale jako łącznik.

Bóg - Chrystus - świat

Panteizm emanacyjny Plotyna

To, co nie jest ograniczone jest doskonałe. Im bardziej oddalamy się od doskonałości dążymy do materii i oddalamy się od absolutu.

1. Jedno - absolut bóg filozofów

2. Hipostazy

• Duch - umysł

• Dusza -

• Materia

Dobro i zło wg św. Augustyna

Filozofia ma prowadzić do wiedzy a nie do poznania krok do mądrości

Bojaźń do Boga,Pobożność, Czystość

Miara (wzrost) Postać (proporcjonalność) Porządek (zdrowie) - poznajemy czy rzecz jest dobra, Gd brakuje tego to rzecz staje się zła i przestaje istnieć.

Zło polega na braku dobra. Bóg stworzył zło dla lepszej harmonii świata rzeczy pochodzą od boga natura -człowiek, przemijająca niedoskonała, miłość stworzenie człowieka.

Człowiek jest niedoskonały, tylko Bóg może uczynić człowieka doskonałym. Jezus jest doskonały, bo pochodzi od Boga.

Koncepcja łaski wg, św. Augustyna

Niezasłużony dar, który nie dany jest wszystkim. Proces dochodzenia do Boga za pomocą łaski człowiek nie może się podnieść z własnych sił. Łaska jest poza rozumem jest niezasłużonym darem, którzy nie wszyscy ja mają wg św. Augusta nakłonienie nas do czynienia dobra nie można się zbawić czyniąc dobre uczynki bez łaski. Predestynacja - przeznaczenie

Ontologiczny dowód na istnienie Boga

Definicja Boga wg św. Anzelma cos, co, ponad co nic większego nie może być pomyślane.Istnienie w rzeczywistości jest lepsze od istnienia tylko w intelekcie. Nawet niewierzący wie ze Bóg istnieje w rzeczywistości. Bóg musi istnieć a pozostałe rzeczy mogą istnieć, ale nie muszą.

Koncepcja bytu u św. Tomasza (istnienie istota)

Św. Tomasz obserwuje rzeczywistość i wyciąga wnioski. Jestem, który jestem - jestem taki, który nie może nie istnieć Bóg = istocie = istnienia anioł i człowiek = istocie, ale nie równa się istnieniu

Istota to forma i dusza oraz materia i ciało. Wg, św. Tomasza człowiek ma duszę jednostkową mówi św. Tomasz po śmierci człowiek jest przywiązany do duszy.

Prawdy wiary - rewelabilia możemy dojść za pomocą rozumu i objawień, że Bóg istnieje

Rewelata - prawdy zakryte, które zostały objawione rozum nie ma do nich dostępu prawda o trójcy św.

Rozum musi postawić sobie granice gdzie powinien sięgnąć.

Drogi i dowody na istnienie Boga u św. Tomasza

Droga z ruchu (możność czyn) cos, co jest poruszane nie może być poruszające

Droga z przyczyny sprawczej

Droga z tego, co możliwe i konieczne, jeżeli coś może nie istnieć to musi nie istnieć, czyli początek dał Bóg

Droga ze stopni doskonałości mówimy, że ktoś jest lepszy od kogoś

Droga z celowości świata, wszystkie rzeczy zmierzają do określonego celu ten cel innym bytom nadaje Bóg.

Pycha rozumu,przewrotność woli małe dobro przesłania nam wielkie dobro, słabość woli grzeszność człowieka, kiedy człowiek zanurzony jest w grzechu, Nieuporządkowanie naszych umiejętności do pragnień wszystko musi mieć swój porządek

Bóg nadaje cele istotom rozumnym, bo te mogą rozpoznać rzeczy i cele, ale mogą je nie realizować mają wolę. A osoby nie rozumne nie maja woli i muszą realizować cel.

W dotarciu do Boga przeszkadza pycha, przewrotność woli(małostkowość) grzeszność człowieka (wtedy trudno nawet małe dobro) nieuporządkowanie naszych namiętności kluczem do słabości jest miłość do Boga miłość udoskonala cnoty.

Metoda Kartezjusza

Metoda nowej filozofii

Nie przyjmować rzeczy, które nie zostały rozpoznane jako rzeczywiste,oczywiste.Mamy przyjmować realne jasne wyraźne.Całe zagadnienie, które mamy do rozważenia musimy podzielić ten problem na proste składniki.

Prowadzić myśli wg określonego porządku, więc zaczynać od tych najprostszych do najtrudniejszych

Po każdym kroku należy robić przeglądy i wyliczenia, aby uratować dana rzecz badanie i analiza

Moralność tymczasowa

Potrzebna jest wtedy, kiedy jeszcze nie ma wybudowanej nowej rzeczywistości nie tracić energii na walkę ze światem

1. Posłuszeństwo prawom obyczajom danego kraju nie wychylać się nie należy komplikować sobie życia, bo nie wiadomo, dokąd nowa filozofia nas doprowadzi.

2. nie zmieniać swoich decyzji konsekwentność raz powziętych postanowień i przekonań

3. Raczej zmieniać siebie niż świat ograniczać swoje pragnienia a nie zwalać na świat swoje niepowodzenia.

Metoda wątpienia sceptycyzm metodyczny

Da się zwątpić w pewne rzeczy po to, aby odrzucić te, które jawią mu się nie wyraźnie i nie jasno. Nie opłaca się każdego badania powątpiewywać trzeba badać fundamenty, bo jeżeli zburzymy fundamenty to odrzucimy wszystko to, co na nich jest zbudowane.Na zmysłach nie możemy oprzeć filozofii, bo one nas oszukują i zwodzą. Nazywa Boga złośliwym demonem, bo Wszechmocny może nas zwodzić. Twierdzi, że jedyną rzeczą, która jest to wątpienie.

Myślę, więc jestem

Nawet gdybym wątpił w wątpienie to wątpienie dalej zostaje. Akt myślenia się broni. Każdy z nas wie, że myśli Może nie wiedzieć, o czym myśli, ale myśli. Musi być podmiot aktów myślenia człowiek jest to związek takiego aktu myślenia wątpienia To, co myśli to substancja myśląca- dusza a ciało to substancja rozciągła jesteśmy przede wszystkim substancją myślącą, do istoty myślącej należy pojmowanie a nie wyobrażenie najpierw myślimy o tym, że mamy wyciągnąć dłoń a dopiero ja wyciągamy.

Pojmowanie jest to ujmowanie za pomocą pojęć Pojmowanie nie równa się wyobrażeniu, dlatego pojmujemy zapomoga rozumu a nie wyobrażenia za pomocą zmysłów

Natywizm i jego krytyka u Lockea

Locke krytykuje idee wrodzone ciało nasze i wiedza pochodzi od doświadczenia nie jest tak ze wszyscy posiadają idee wrodzone, dzieci i osoby upośledzone nie posiadają moralności. Ludzie posiadają pewne dyspozycje do posiadania idei, bo człowiek to niezapisana tablica cała nasza wiedza pochodzi od doświadczenia

Ze zmysłu - zewnętrznie

Z refleksji (wewnętrznie), kiedy myślę wątpię

Istnieją dwie idee niezależne od naszej woli

• Proste pochodzą z wrażeń Np. dźwięk i ja go słyszę wiem ze myślę

Idea pragnienia -czegoś chcę

Idee ból i przyjemność odczuwam fizycznie i umysłowo

• Złożone pojęcie przestrzeni kilka zmysłów reaguje Np. ciastko zapach i smak

Idea ruchu, idea stosunku, idea substancji.

Cechy pierwotne obiektywne kształt, i wtórne zależne od nas barwa smak zapach.

Krytyka substancji

Locke

Odrzuca koncepcję istnienia substancji materialnej nie ma podłoża dla rzeczy wszystko, co jest to wiązka wrażeń.

Berkeley

Istnieć tzn. być postrzeganym przez Boga. Dla Berkeleya nie ma ogólnych bytów ogólnych rzeczy są tylko te, które widzimy odrzuca pojecie pojmowania uznaje tylko wyobrażenie

Rasel

Krytykuje Berkeleya, jeśli cos postrzegamy to znaczy ze cos istnieje a tego wyczerpuje np. brat może być tez mężem księgowym.

Esse percipi czyli byt = obserwacja koncepcja barkleya immaterializm

Stąd Berkeley uznał, że sama idea bytu obiektywnego jest błędna, bo nie można stwierdzić istnienia czegokolwiek w sposób obiektywny. Stworzył, więc on pojęcie "bytu obserwowanego", a ściślej mówiąc uznał, że coś istnieje dla nas wtedy i tylko wtedy, kiedy to możemy obserwować, natomiast, gdy nie obserwujemy nie możemy mieć pewności, czy to coś nadal istnieje. Jednym słowem być oznacza poddawać się procesowi obserwowania, czyli: byt = obserwacja

Kontynuując ten tok rozumowania dochodzimy do wniosku, że jedyną rzeczą, którą jesteśmy w stanie stale obserwować - a zatem jedyną rzeczą, która dla nas zawsze istnieje - jesteśmy my sami. Odpowiedzią Berkeleya było:, dlatego, że ktoś przez stałą obserwację stale "podtrzymuje" istnienie racjonalnie skonstruowanego świata materialnego. Oczywiście ten "ktoś" musi to robić stale i jednocześnie mieć zdolność "widzenia wszystkiego na raz" - a zatem jest to nie, kto inny, tylko Bóg. W ten sposób Berkeley "uratował" Boga w swoim systemie, a nawet nadał nowy, nieznany dotąd (w zachodniej filozofii) sens temu pojęciu.

W systemie Berkeleya ostał się, więc tylko umysł oraz Bóg, zaś świat materialny został pozbawiony substancjalności - a to wszystko zostało racjonalnie wyprowadzone z analizy bodźców zewnętrznych, dochodzących do umysłu. To właśnie powoduje, że system, Berkeleya nazywa się idealizmem empirycznym

Podział sadów wg Kanta

Sądy analityczne to takie, które wynikają wyłącznie z "sądzonego" obiektu. Nie wnosi nic do tego, co było

Sądy syntetyczne to takie, które mówią coś o relacjach dwóch lub więcej niezależnych obiektów. Poszerzają nasza wiedze

Sądy a posterori to takie, które można dowieść empirycznie, lub, które da się wypowiedzieć na podstawie dedukcji logicznej. Nie ma konieczności nie ma powszechności ( - analityczne +syntetyczne)

Sądy a priori to takie, które "się zakłada", czyli przyjmuje bez dowodu. Dwie cech powszechność i konieczność ( + analityczne +syntetyczne)

Proces poznania

• Wrażenia- zmysły

• Wyobrażenia (czas przestrzeń) forma zmysłowej naoczności )

• Intelekt ( pojęcia, kategorie)

Zaczyna od wrażeń dociera za pomocą zmysłów to, co mamy w głowie to wyobrażenia. Musi być cos takiego, co organizuje wyobrażenia to czas i przestrzeń, a jeżeli posługujemy się językiem to tak naprawdę posługujemy się pojęciami.

Intelekt - jednoczy wyobrażenia

Idee regulatywne wedle Kanta

Rozum łączy całość naszego poznania sprowadza wszystko do jednej prostej zasady jest władzą, która narzuca naszemu poznaniu jedność za pomocą idei regulatywnych

Idea duszy dobrze jest przyjąć, że dusza istnieje

Idea wszechświata ( doświadczenie zewnętrzne) umysł jest za słaby ab rozstrzygnąć czy świat ma początek czy nie

Idea Boga ( gwarancja doświadczenia wewnętrznego i zewnętrznego) wzornik, który daje sens całości poznania

Etyka autonomiczna

Człowiek sam będzie siebie determinował do normalnego postępowania.

Etyka praktyczna ( jest domeną rozumu praktycznego)

Metafizyka (strach przed karą ani nagroda nie zmuszą nas do moralnego postepowania)

Strefa czystej moralności - prawo moralne

Autonomia woli - prawodawczy charakter człowieka kierujemy się tylko rozumem

Imperatywy hipotetyczne i kategoryczny u Kanta

Hipotetyczny - techniczny (obojętne, co jest celem) oraz - rady mądrości ( są rzeczy, do których dążą mądrzy ludzie

Kategoryczny (imperatyw moralny) nie ma formy, jeśli to cos zmusza nas postępuj tak jakbyś chciał postępować powszechnym prawem. Traktuj człowieka jako cel a nie jako środek do celu.

Postępowanie obowiązkowe - interes własny , skłonności

Ze względu na obowiązek.

Postulaty praktycznego rozumu

Wolność

Nieśmiertelność

Bóg

Chociaż nie wiemy czy to istnieje to żyjemy tak jakby to istniało, cnota powinna łączyć się ze szczęściem mamy takie przekonanie chociaż te rzeczy nie zawsze się łączą wielkość i pokorność człowieka polega na tym z sam może w sobie stanowić prawo moralne . nie jest subiektywne prawo samo z siebie.

Fenomenologia Husserl

Nowa filozofia miała być podstawa wszystkich nauk chciał zrobić to samo co Kartezjusz zacząć wszystko od nowa był przeciwnikiem scjentyzmu czyli badaniu rzeczy..

Poznanie ejdetyczne

Istota rzeczy odróżnienie aktów od treści aktów istota danej rzeczy może być dana w różnego rodzaju aktach .W treści aktu kryje się istota rzeczy

Redukcja fenomenologiczna

Wgląd w istotę rzeczy jednorazowy i totalny. Fenomenolog od razu dowiaduje się o treści danej rzeczy dociera do istoty rzeczy świadomość fenomenologa jest różna od świadomości pozytywisty, który zbiera i analizuje je

Filozofia analityczna przedstawiciele

Wyrastała z przekonania, że sporo problemów filozoficznych brała się z niepoprawnego posługiwania się językiem. Analizowali, więc język i on był punktem wyjścia. Jeśli będziemy się jasno posługiwać językiem pozbędziemy się filozoficznego bólu głowy,funkcja wyjaśniająca klasyfikująca funkcja systematyzująca funkcja projektująca analizują język wyjaśniają pojęcia

Przedstawiciele:

J.B.Moore, B Russell, G Ryle, L Wittgenstein, J Austin.

Cechy filozofii analitycznej JOLA

Hasła _ analiza ( odrzucenie syntezy umysł ludzki jest za słaby, aby tworzyć syntezy wszechogarniających analizowano, zatem mniejsze rzeczy język

Mowa - język wiara w pojecie bujające w powietrzu po przeciwstawiające się pojęciom samym w sobie dobry good Gut.

Analitycy mówią, że aby przejść do pojęcia trzeba przejść przez słowa

Nie można filozofować nie używając języka.

Logika - nie wierzymy przeciwstawia wszelkim metodom racjonalnym musi istnieć żelazna logika

Przedmiot - odrzucają subiektywizm i bełkot

Cechy liberalizmu

Indywidualizm

Uniwersalizm - przekonanie ze istnieje uniwersalna natura człowieka pewne motywy pragnienie mechanizmy

Egalitaryzm- równość wobec prawa

Melioryzm - polepszanie, instytucje maja tendencje do doskonalenia się.

Sensy wolności - B konstant - Esej o wolności starożytnych i nowożytnych

Wolność starożytnych - ·pozytywna

Wolność nowożytna - ochronna

Sytuacja pierwotna i zasady sprawiedliwości w koncepcji Rawlsa

Teoria sprawiedliwości konfrontacja pojęć

Dobro nie równa sie słuszności. Koncepcja sprawiedliwości dobrze urządzone społeczeństwo.

I warunek Racjonalność

II warunek Brak zainteresowania sobą życzliwi egoiści

III warunek wybierają za zasłona niewiedzy ignorancji niesiemy, jacy będziemy

1. Zasada wolności - każdy ma równy podział do wolności dający się pogodzić z wolnością innych

2. Zasada dyferencji - nierówności w społeczeństwie powinny być tak ułożone, aby były z korzyścią dla najuboższych zabezpiecza przed rozwarstwieniem społeczeństwa na funkcje jednoczące homogeniczne.

Dwa sposoby argumentacji na sprawiedliwość

1. Równość szans ( czy państwo ma prawo wymagac od osoby, która ma więcej by dzieliła się z ta, co ma mniej)

2. Zasada maksimum, - jeśli nie wiemy, co wybrać to mamy wybrać to, które przynosi mniejsze zło

Libertariańska krytyka, Rawlsa przez Nozicka

1. Zasada samo posiadania ( autowlasności0 polega na tym ze każdy z nas jest właścicielem siebie samego, ale także tego, co dzięki sobie i swoim talentom wytworzył

2. Imperatyw kategoryczny - postępuj zawsze tak, aby człowiek traktował cię jako cela nie środek do celu

Usprawnieniowa koncepcja sprawiedliwości i państwo minimalne R Nozicka

1. Zasada pierwotnego sprawiedliwego zawłaszczenia, - jeśli cos jest niczyje to mam prawo to zawłaszczyć

2. Zasada sprawiedliwego transferu, -jeśli ktoś w sprawiedliwy sposób coś zawłaszczy i chce i chce to komuś przekazać to państwo nie może zakazać tego transferu ( darowizna)

3. Zasada sprawiedliwego zadośćuczynienia, - jeśli doszło do niesprawiedliwego zadość uczynienia ( rabunku) to mamy prawo do zadość uczynienia.

Państwo minimalne

Wojsko- policja sądy są to instytucje usprawiedliwione, więc na te cele mogą być przeznaczone podatki. Wszystkie inne instytucje szpitale szkoły maja być prywatne.

Zarzut równi pochyłej

Jak pomagać najuboższym, w jakim stopniu gdzie kończy się sprawiedliwość społeczna?

Cechy libertaliaryzmu

Aksjomat nieagresji zasada nie agresji nikt nie ma prawa używać siły ani grozić taką siłą komuś, kto takiej siły nie używa

Zasada autowłasności

Zasada pierwotnego zawłaszczenia

Koncepcja praw negatywnych można je podzielić na negatywne ( wolności własności i życia) są nie czułe na klęski żywiołowe i pozytywne, które wymuszają na mnie jakieś działanie a na innych obowiązek Np. na urlop macierzyński ktoś inny pracuje.

23

SOFIŚCI

SOFIŚCI STARSI

(Protagoras, Gorgiasz, Prodikos)

SOFIŚCI MŁODSI

ZWOLENNICY PRAWA NATURY

(Hipiasz, Antyfon)

ZWOLENNICY PRAWA SILNIEJSZEGO

(Hipiasz,Trasymiak, Kalites)

---