NORMALIZACJA
NORMALIZACJA- to działalność mająca na celu uzyskanie optymalnego stopnia uporządkowania w określonej dziecinie poprzez ustalenie postanowień przeznaczonych do powszechnego wielokrotnego stosowania, dotyczących istniejących lub możliwych do zaistnienia problemów technicznych.
Korzyści wynikające z normalizacji: Poprawa przydatności wyrobów, procesów i usług do celów, którym mają służyć ; Zapobieganie powstawania barier w handlu ; Ułatwienie współpracy technicznej
Aprobata techniczna- pozytywna ocena techniczna przydatności wyrobu budowlanego do zamierzonego stosowania, uzależniona od tzw. wymagań podstawowych przez obiekty budowlane, w których wyrób budowlany jest stosowany.
W budownictwie wymagań podstawowych (np. dotyczących bezpieczeństwa, walorów użytkowych itp.) nie określa się dla konkretnych produktów, ale do obiektów budowlanych.
NORMA- to przyjęty na zasadzie konsensu i zatwierdzony przez upoważnioną jednostkę organizacyjną dokument ustalający do powszechnego i wielokrotnego używania zasady, wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych rodzajów działalności lub ich wyników i zmierzający do uzyskania optymalnego stopnia uporządkowania w określonej dziedzinie. Normy powinny zawierać aktualne osiągnięcia nauki, techniki i praktyki oraz powinny mieć na celu uzyskanie optymalnych korzyści społecznych. Powinny być aktualizowane.
Obecnie zbiór norm krajowych obejmuje:
normy PN identyczne z normami międzynarodowymi, np. PN-IEC 60364-5-523:2001
normy PN identyczne z normami europejskimi, np. PN-EN 60073:2000
normy PN, będące opracowaniami własnymi (krajowymi), np. PN-92/B-08106 (numeracja norm ustanowionych przed 1994 rokiem), Np.PN-B-93201:1997(numeracja norm ustanawianych od 1994 roku)
Niektóre typy norm wg PN - N - 02000 : 1994
norma podstawowa - obejmująca szeroki zakres zagadnień lub zawierająca ogólne postanowienia dotyczące jednej, określonej dziedziny; może być normą do bezpośredniego stosowania lub może służyć jako podstawa do opracowania innych norm;
norma terminologiczna - dotycząca terminów, zawierająca zwykle także ich definicje oraz, w niektórych przypadkach, odpowiednie objaśnienia, ilustracje, przykłady itp.;
norma badań - dotycząca metod badań, w niektórych przypadkach uzupełniona innymi postanowieniami dotyczącymi badań, Np. dotyczącymi pobierania próbek, wykorzystania metod statystycznych, kolejności badań;
normy zharmonizowane - to normy dotyczące tego samego przedmiotu, zatwierdzone przez różne jednostki normalizujące, zapewniające zamienność wyrobów, procesów i usług lub wzajemne rozumienie wyników badań czy informacji podawanych zgodnie z tymi normami. Normy zharmonizowane mogą się różnić co do sposobu prezentacji lub nawet treści, Np. w objaśnieniach, wskazówkach dotyczących spełnienia wymagań normy, zaleceniach dotyczących rozwiązań alternatywnych i różnorodnych, ich postanowienia muszą być jednakże w pełni zgodne. Normy mogą być harmonizowane międzynarodowo, regionalnie, wielostronnie lub dwustronnie.
RODZAJE NORM: klasyfikacyjne - wprowadzają porządek do produkcji asortymentów materiałów i wyrobów ; znaczeniowe - ustalają poprawne słownictwo ; przedmiotowe - określają wymagania techniczne i ekonomiczne poszczególnych wyrobów ; czynnościowe - ustalają jednolite metody wykonywania badań i kontroli jakości produkcji
Od 1 stycznia 1994 roku obowiązuje Ustawa o normalizacji (z 3 kwietnia 1993 roku).
Stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne, z dwoma zastrzeżeniami:
ministrowie w sprawach należących do zakresu ich działania i po uzyskaniu opinii lub na wniosek Komitetu mogą, w drodze rozporządzenia, wprowadzić obowiązek stosowania Polskiej Normy, gdy dotyczy ona w szczególności: ochrony życia, zdrowia, mienia, bezpieczeństwa pracy i użytkowania, ochrony środowiska, wyrobów zamawianych przez organy państwowe, oraz
stosowanie Polskich Norm jest obowiązkowe, jeżeli normy te są powołane w ustawach.
Materiały budowlane powinny być poddawane wnikliwej kontroli, aby można je było bezpiecznie stosować w obiekcie budowlanym. W tym celu tworzy się system dopuszczania ich zarówno do powszechnego, jak i jednostkowego stosowania w budownictwie.
SYSTEM DOPUSZCZANIA MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH:
Certyfikacji na Znak Bezpieczeństwa obowiązkowo podlegają wyroby wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z 9 listopada 1999 r. w sprawie wykazu wyrobów wyprodukowanych w Polsce, a także importowanych do Polski po raz pierwszy, mogących stwarzać zagrożenie albo służących ochronie lub ratowaniu życia. Wyroby poddane takiej certyfikacji otrzymują Znak Bezpieczeństwa
Certyfikacja zgodności z Polską Normą (PN) lub aprobatą techniczną (AT) potwierdza, że wyrób spełnia wymagania określone w normach lub aprobacie. Polskie Normy zawierają specyfikacje techniczne określające wymagania dla wyrobów budowlanych.
Aprobata techniczna jest pozytywną oceną techniczną towaru stwierdzającą jego przydatność do stosowania w budownictwie. Udziela się jej na wniosek producenta lub grupy producentów wytwarzających taki sam produkt, jeśli nie ustanowiono dla niego Polskiej Normy lub określone w niej właściwości użytkowe znacząco odbiegają od właściwości wyrobu.
W systemie europejskim obrót i stosowanie wyrobów budowlanych określają zasady przejęte z dyrektywy 89/106/EWG - Wyroby budowlane. Wdrożenie zasad dyrektywy do polskiego prawa oznacza między innymi to, że do powszechnego stosowania w budownictwie wchodzą wyroby oznaczone znakiem CE. Od 1 maja 2004 r. znak bezpieczeństwa ''B'' przestaje być oznaczeniem obowiązkowym, nie jest też już oznaczeniem dopuszczającym wyrób do wejścia na rynek.
Warunki wydania deklaracji zgodności:
Producent powinien ustalić zakładowy program badań produktu, kryteria akceptowania lub odrzucania badanej jego partii oraz systematycznie kontrolować proces produkcyjny.
Wystawiając deklarację, producent potwierdza przeprowadzenie procedur badawczych, zgodność towaru z dokumentem odniesienia i bierze za to odpowiedzialność.
Deklaracja powinna być wydawana dla każdej partii wyrobu określonej w programie badań. Przechowuje się ją przez pięć lat i udostępnia na żądanie odbiorców oraz organów kontrolnych.
Certyfikacja obowiązkowa- Obowiązkowi certyfikacji podlegają wyroby wyprodukowane w Polsce oraz wyroby importowane do Polski po raz pierwszy, mogące stwarzać zagrożenie oraz służące ochronie lub ratowaniu życia, zdrowia i środowiska.
Certyfikacja dobrowolna- Producent wyrobu, który nie podlega obowiązkowej certyfikacji ma możliwość dobrowolnego certyfikowania go na znak bezpieczeństwa. Działanie takie zmierza do uczynienia go bardziej atrakcyjnym na rynku poprzez udokumentowanie bezpieczeństwa jego stosowania.
ISO- Międzynarodowa organizacja Normalizacyjna. IEC- Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna CEN-Europejski Komitet normalizacyjny. PKN- Polski Komitet Normalizacyjny.
WŁAŚCIWOŚCI MATERIAŁÓW
KLASYFIKACJA MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH:
Pochodzenie i stosowanie: Naturalne: kamień, drewno; Przetwarzane: ceramika, spoiwa, szkło, lepiszcza; Syntetyczne: tworzywa sztuczne; Odpadowe: żużle, popioły
Charakter pracy w obiekcie budowlanym: Konstrukcyjne: beton stal drewno; Niekonstrukcyjne
Funkcja w budowli: Ścienne: ceramika, beton, gips; Stropowe: żelbet, ceramika, drewno; Izolacyjne: termoizolacja, dekarskie, hydroizolacja; Instalacyjne: wykończeniowe itp.
Postać występowania: Całkowicie gotowe do użytku: cegła, papa; Wymagające przetworzenia: spoiwa, kruszywa
Właściwości materiału budowlanego- reakcja materiału na działające na niego różnego rodzaju obciążenia (wpływy) - fizyczne, chemiczne biologiczne mechaniczne, czyli zachowanie się materiału w warunkach różnych oddziaływań użytkowych (Np. temperatura, obciążenia mechaniczne, opady atmosferyczne itp.)
WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE:
Gęstość ; Gęstość pozorna ; Gęstość nasypowa - masa jednostki objętości materiałów sypkich (w stanie luźnym lub wstrząśnionym) ; Porowatość ; Szczelność ; Nasiąkliwość ; Wilgotność ; Higroskopijność - zdolność materiałów do wchłaniania wilgoci z otaczającego powietrza ; Szybkość wysychania - zdolność materiałów do wydzielania wody w określonych warunkach ; Kapilarność - zdolność podciągania wody przez kapilary ku górze ; Przesiąkliwość - podatność materiałów na przepuszczanie wody pod ciśnieniem ; Paro przepuszczalność - podatność materiałów na przepuszczanie pary wodnej pod ciśnieniem ; Mrozoodporność - odporność nasączonego materiału na wpływ niskich temperatur ; Przewodność cieplna - zdolność przewodzenia strumienia cieplnego do różnicy temperatur na powierzchniach materiałów ; Pojemność cieplna - zdolność kumulowania ciepła przez materiał przy jego ogrzewaniu ; Rozszerzalność cieplna - zmiana wymiarów pod wpływem zmiany temperatury ; Ogniotrwałość - jest to cecha mówiąca o zdolności zachowania kształtów pod długotrwałym działaniem wysokiej temperatury; ogniotrwałe - 1580˚C < ; trudnotopliwe - 1350 - 1580˚C ; łatwo topliwe - 1350˚C > ; Ognioodporność - brak niszczącego działania ognia w temperaturze 825˚C ; Palność: niepalne - szkło, azbest, ceramika, materiały kamienne ; trudnopalne - tlą się, zwęglają przy czynnym źródle ognia ; palne - rozpalają się płomieniem bez źródła ognia ; łatwopalne - zapalają się pod wpływem wysokiej temperatury, Rozróżniamy pięć klas odporności ogniowej: IV - ciało nie rozpala się w temperaturze 825˚C prędzej niż po upływie 4 h, II - 2 h, I - 1 h, 0,5 - 0,5 h, h - poniżej 15 min ; radioaktywność - zdolność Materiałów do emitowania pierwiastków radioaktywnych do otoczenia
WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE:
Wytrzymałość-graniczna wartość naprężeń, przekroczenie której spowoduje zniszczenie materiału. Ocenia i ustala się je badaniami laboratoryjnymi na próbkach o określonych kształtach i wymiarach zgodnymi z normami. -Na ściskanie-siły starają zbliżyć do siebie cząsteczki materiału; -Na ścinanie- siy zewntętrzne, w płaszczyźnie przekroju próbki dążą do przesunięcia materiału względem siebie; -Na rozciąganie- siły starają się oddalić od siebie cząsteczki materiału; -na zginanie- taki stan naprężeń granicznych powstałych w skutek obciążeń, przy których próbka ulega złamaniu; -na rozłupywanie; -na skręcanie ; Moduł sprężystości-opór przeciwko odkształceniom stwiany orzez materiał obciążony siłom [E=sigma/epsilonduży]; Moduł Younga-wartość naprężenia wewn. powstałe przy powojeniu długości ciała bez zniszczenia[N/m^2] ; Sprężystość - zdolność materiałów do powracania do pierwotnej postaci po usunięciu działającej siły ; Plastyczność - zdolność do zachowania odkształceń trwałych po usunięciu siły ; Ciągliwość - podatność materiału na znaczne odkształcenia plastyczne pod wpływem sił rozciągających ; Pełzanie - nieprzerwany wzrost odkształceń plastycznych po zmniejszeniu siły ; Relaksacja -zanik lub spadek naprężeń przy stałym odkształceniu ; Twardość - jest to odporność materiału na odkształcenia trwałe pod wpływem sił skupionych ; Twardość można badać następującymi metodami: skalą Mosha, metoda Brinella, metodą Rockwella ; ścieralność - podatność materiału na zmniejszanie masy, grubości i wymiarów pod wpływem czynników ścierających ; odporność na uderzenia - zdolność materiału do wytrzymywania nagłych dynamicznych uderzeń. Miarą jest praca niezbędna do zniszczenia próbki ;
WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE:
Odporność na korozję ; Odporność na starzenie ; Trwałość
GĘSTOŚĆ - (masa właściwa) - masa jednostki objętości, dla substancji jednorodnych określana jako stosunek masy (m) do objętości (V) (stosunek masy suchego materiału do jego objętości „absolutnej”). P(ro) = m/v , gdzie m oznacza masę ciała (jako funkcję objętości), zaś V jego objętość. Jednostka gęstości to kilogram na metr sześcienny. jest cechą charakterystyczną substancji, a określona w warunkach standardowych stanowi jedną z najważniejszych cech substancji, służy do obliczania masy i ciężaru określonej objętości substancji. Gęstość większości substancji zmniejsza się wraz ze wzrostem temperatury (jednym z wyjątków jest woda w temperaturze poniżej 4°C) zjawisko to wynika z rozszerzalności cieplnej ciał. Podczas przemian fazowych gęstość zmienia się skokowo, podczas krzepnięcia zazwyczaj wzrasta (najbardziej znanymi wyjątkami są woda, żeliwo, ołów).
Gęstość pozorna - masa jednostki objętości, określana jako stosunek masy suchego materiału (m) do jego objętości łącznie z porami (V): Pp(ro) = m/v , gdzie m oznacza masę ciała (jako funkcję objętości), zaś V jego objętość z porami. Jednostki gęstości: kilogram na metr sześcienny. Przy oznaczaniu gęstości pozornej ciał o nieregularnych kształtach wykorzystuje się tzw. Wagę hydrostatyczną do oznaczania ich objętości.
Szczelność (s) - zawartość substancji materiału w jednostce jego objętości, czyli część jednostki materiału, którą zajmuje zwarta masa. Obliczamy ją z ilorazu gęstości pozornej <objętościowej> w stosunku do gęstości. Całość wyrażamy w procentach: S = Pp/P ; S>=1.
Porowatość (p) - procentowa zawartość wolnych przestrzeni znajdujących się w jednostce objętości materiału zwartego, czyli część jednostki materiału, którą zajmuje powietrze zawarte w porach materiału. Całość wyrażamy w procentach: p = (1-S)%.
Wilgotność (W) - procentowa zawartość wody, która znajduje się w materiale w danych warunkach w jakich znajduje się materiał (zmienia się wraz z warunkami). Jednostka - procenty: W = (Mw - M)/M * 100% , gdzie Mw- masa materiału w stanie naturalnym (wilgotnym) w g; M- masa materiału suchego w g.
Nasiąkliwość (N) - maksymalna procentowa zawartość wody, jaką może wchłonąć materiał. N oblicza się jako stosunek masy wody wchłoniętej przez materiał do jego masy w stanie suchym (nasiąkliwość wagowa - masowa Nw) lub objętości wchłoniętej wody do objętości materiału (nasiąkliwość objętościowa No). Jednostka - procenty: Nw = (Mn - M)/M *100% ; No = (Mn - M)/M *100% ; No = Nw * Pp , gdzie Mn - masa materiału w stanie naturalnym (wilgotnym) w g; M - masa materiału suchego w g;
Trwałość materiału - jest to zdolność do zachowania zadowalających właściwości technicznych i estetycznych, bezpieczeństwa eksploatacji w określonych warunkach użytkowania i przewidzianym czasie użytkowania bez konieczności dodatkowych zabezpieczeń.
Wszystkie oddziaływania fizyczne, mechaniczne, biologiczne i chemiczne prowadzące do destrukcji materiałów budowlanych nazywamy korozją materiałów budowlanych.
KRUSZYWO I KAMIEŃ
PODZIAŁ SKAŁ: Magmowe: Głębinowe (Granity, Sjenity, Dioryty, Gabro); Wylewne(Andezyt, Bazalt, Porfir, Diabaz); Osadowe: Okruchowe(okruchowce i zlepieńce, piaski, żwiry, piaskowce); Organiczne(Wapienie, margle, dolomity, diabaz) ; Chemiczne(azbest, gips, trawertyny); Przeobrażone (metamorficzne) (marmury, kwarcyty, gnejsy, łupki)
Właściwości: Gęstość pozorna 1,3 ÷ 3,0 g/cm3; Nasiąkliwości wagowa 0,0 ÷ 30%; Wytrzymałość na ściskanie 15 ÷ 250 MPa; Ścieralność 0,25 ÷ 1,0 cm.
Zastosowanie: Mury i sklepienia, Fundamenty, Licowanie elewacji, Wykładziny podłogowe, Detale architektoniczne, Nawierzchnia drogowa (granit, porfir, bazalt), Filary, Przyczółki mostowe, Mury podpór mostowych
RODZAJE MURÓW: Mur cyklopowy- Wykonuje się z dużych kamieni łamanych lub polnych, które mają przyciosaną powierzchnię. Układa się je nieregularnie, jednak należy je tak dobierać, by szczelnie wypełniały lico muru i przylegały do siebie największymi powierzchniami. Mur dziki- Buduje się z nie obrobionych kamieni polnych lub łamanych różnej wielkości. Są one układane nieregularnie, przestrzenie między większymi elementami wypełniają mniejsze. W poprzek muru układa się kamienie dłuższe, które stabilizują jego konstrukcję. Mur rzędowy- Buduje się go tak jak ceglany, z kamieni łupanych lub ciosanych o kształcie regularnych prostopadłościanów. Kamienie ułożone w jednym rzędzie powinny mieć jednakową wysokość, ale wysokość kolejnych warstw może być zróżnicowana. Mur warstwowy- Robi się go z ułożonych poziomo kamieni łupanych o dużych i płaskich powierzchniach. W narożnikach i w pewnych odstępach w ścianie muru umieszcza się duże kamienie, które wyznaczają wysokość warstw.
OPIS SKAŁ: AMFIBOLIT jest skałą metamorficzną o kolorze ciemno-szaro-zielonym. Jest produktem przeobrażenia skał magmowych. ZASTOSOWANIE Głównie jako kruszywo do budowy dróg. W architekturze ogrodowej do budowy ogrodów skalnych i wodnych. BAZALT należy do skał magmowych wylewnych. Łatwo odróżnić go od innych skał dzięki ciemnej, prawie czarnej barwie, zbitej budowie oraz ciężarze większym od innych skał. Bazalty posiadają duża odporność na wietrzenie chemiczne i fizyczne, wytrzymałość na ściskanie i ścieralność, nie ulegają rozkładowi. ZASTOSOWANIE kruszywo o zróżnicowanej frakcji, kostka brukowa, płyty i płytki. DIABAZ Jest produktem zastygania magmy bazaltowej, która z głębi ziemi wydostała się do góry i tu skrystalizowała. Diabaz ma ciemną barwę odznaczającą się zielonym odcieniem i ma nieco grubsze ziarna niż bazalt. ZASTOSOWANIE Głównie jako materiał do budowy dróg. Nie wyrabia się z niego kostki. Do budowy ogrodów skalnych, efektowny jako duże głazy. GNEJSY są jedną z grup skał metamorficznych. Powstały w wyniku przeobrażenia skał magmowych nasyconych i przesyconych krzemionką oraz skał osadowych ilastych i szarogłazów. ZASTOSOWANIE Stosowane są jako materiał do budowy dróg oraz umacniania wałów przeciwpowodziowych. Tarasy, ścieżki. Z płyt można zbudować kaskady wodne i naturalne schody w ogrodzie skalnym. GRANIT Jest skałą magmową głębinową. Granit może występować w różnych barwach a faktura jego może być różnorodna w zależności od wielkości ziaren. ZASTOSOWANIE Jako materiał do budowy dróg w formie tłucznia i kostki. Z granitu wyrabia się różnorodną galanterię kamienną, która ma zastosowanie w architekturze ogrodowej. KWARC występuje w skałach magmowych, metamorficznych i osadowych w formie małych kryształów, ale tworzy też jednorodne złoża. Barwa kwarcu szara lub kremowa w mniejszym stopniu występują inne barwy. ZASTOSOWANIE Do produkcji porcelany i szkła. Do wyrobu stali krzemowej, krzemowego żeliwa, przyrządów optycznych i laboratoryjnych naczyń kwarcowych. MARMURY to skały pierwotnie osadowe (wapienie i dolomity), które w ciągu długich dziejów ziemi wskutek wysokich temperatur i ciśnienia uległy metamorfozie i spękaniom. W marmurach można znaleźć takie same skamieniałości jak w wapieniach. Marmur charakteryzuje się jasną barwą z kolorowymi przerostami, występuje marmur także w kolorze czerwonym. ZASTOSOWANIE Płyty z marmuru używa się w budownictwie do wykańczania wnętrz oraz rzadko na elewacje zewnętrzne. PIASKOWCE to skały osadowe powstałe w środowisku wodnym, posiadające naturalne uwarstwienie. Główny składnik piaskowców - kwarc, ale jako domieszka, bywają także inne minerały jak np. mika, skaleń. Właściwości fizyczne piaskowców oraz barwa jest zależna od rodzaju lepiszcza. ZASTOSOWANIE Szerokie zastosowanie w budownictwie, dzięki łatwej obróbce można uzyskać różnego rodzaju płyty i bloczki. W architekturze ogrodowej. WAPIENIE są skałami osadowymi, zawdzięczają swoje pochodzenie organizmom żywym, zwierzętom i roślinom żyjącym w środowisku wodnym, głównie morskim. Barwa wapieni jest głównie biała lub szara, rzadziej występuje natomiast czerwona i czarna. ZASTOSOWANIE Na dużą skalę w przemyśle cementowym. Z wapieni wyrabia się kredę, nawozy dla rolnictwa. Twarde wapienie mają zastosowanie jako podkład do budowy dróg. W architekturze ogrodowej.
KRUSZYWO - materiał sypki pochodzenia organicznego lub mineralnego, stosowany głównie do produkcji zapraw budowlanych i betonów oraz do budowy dróg.
FRAKCJA - wszystkie ziarna przesiewanego materiału, które mają wymiary pośrednie między wielkością oczek sit o dwóch kolejnych numerach.
UZIARNIENIE KRUSZYWA - określa procentową zawartość ziaren poszczególnych frakcji. Wielkości liczbowe zawartości poszczególnych frakcji uzyskuje się przez podział kruszywa w normowym zestawie sit o oczkach kwadratowych: 63; 31,5; 16; 8; 4; 2; 1; 0,5; 0,25; 0,125; 0,063 [mm].
Gęstość nasypowa kruszywa - masa kruszywa nasypanego przypadająca na jednostkę objętości. Liczy się ją w stanie luźnym i zagęszczonym. Za wynik przyjmuje się średnią arytmetyczną 3 próbek.
KLASYFIKACJA KRUSZYW- WYPEŁNIACZE: I Organiczne(trociny,strużki,wełna drzewna,trzciny) ; II Mineralne a) Łamane-zwykłe, granulowane(piasek łamany, grys,mieszanka kruszywa łamanego); b) Naturalne(piaski,żwiry,otoczaki,mieszanka) c) Sztuczne - ze spieków pęczniejących, z odpadów przemysłowych
RODZAJE FRAKCJI: Frakcja 0÷2 mm piasek płukany Zastosowanie: do produkcji betonów konstrukcyjnych, tynków, posadzek, kostki brukowej, dachówek, płytek chodnikowych, piaskowania konstrukcji stalowych itd. Reaktywność alkaliczna 0. Wielofrakcyjne kruszywo frakcja 2÷8 mm, klasa "30"Zastosowanie: do produkcji budowlanych i drogowych betonów konstrukcyjnych, do produkcji wielkośrednicowych rur betonowych, wysokowytrzymałościowych konstrukcyjnych elementów strunobetonowych itp. Reaktywość alkaliczna: 0. Wielofrakcyjne kruszywo frakcja 8÷16 mm Zastosowanie: do produkcji wys. klasy betonów konstrukcyjnych budowlanych i drogowych. Reaktywność alkaiczna: 0. Wielofrakcyjne kruszywo frakcja 16÷32 mm Zastosowanie: do produkcji specjalnych, gruboziarnistych betonów, jako materiał¸ na filtry w oczyszczalniach, do budowy filtracyjnych warstw opaskowych odwadniających itp. Wielofrakcyjne kruszywo frakcja 32÷63 mm Zastosowanie: do warstw filtracyjnych, odwadniających, opasek wokół obiektów budowlanych i drogowych, jako kamień dekoracyjny w projektach ogrodowych
WŁAŚCIWOŚCI DECYDUJĄCE O JAKOŚCI: Skład petrograficzny; Uziarnienie: frakcja, grupa frakcji, nadziarno, podziarno, wymiar kruszywa; Gęstość pozorna, nasypowa, właściwa; Kształt ziarna - zawartość ziaren nieforemnych, (wskaźnik płaskości oraz wskaźnik kształtu); Zawartość pyłów mineralnych; Porowatość; jamistość; szczelność; Nasiąkliwość; Mrozoodporność kruszywa grubego; Ścieralność; Wytrzymałość na miażdżenie (wskaźnik rozkruszenia); Obecność zanieczyszczeń organicznych; Radioaktywność naturalna; Zawartość związków siarki, chlorków itp.
CERAMIKA
Ceramika to wyroby, które zostały uformowane z gliny naturalnej lub ich mieszaniny (tzw. mas ceramicznych), a następnie wysuszone i wypalone w temperaturze powyżej 800 oC, w wyniku czego uzyskały wymagane właściwości mechaniczne, fizyczne oraz chemiczne.
Masa ceramiczna: -Surowce plastyczne(gliny, iły, kaolin, łupki pylaste); -Surowce nieelastyczne schudzające (piaski kwarcowe, łupki kwarcytowe, gruz ceglany mielony, topniki).
Surowce plastyczne- po zarobieniu z wodą można je formować, pod obciążeniem odkształcają się oraz zachowują nadany im kształt. W wyniku wypalania tracą nieodwracalnie zdolność do odkształceń.
Surowce nieplastyczne- ograniczają skurcz glin tłustych, a tym samym zmniejszają ryzyko uszkodzenia wyrobów w czasie suszenia i wypalania. Topniki stosuje się w celu obniżenia temperatury spiekania mas i topienia szkliwa.
ETAPY PRODUKCJI: Wydobycie gliny i przygotowanie masy ceramicznej; formowanie wyrobów; suszenie; wypalanie w piecach kręgowych (faza podgrzewania, wypalania, spiekania, studzenia)
KLASYFIKACJA CERAMIKI:
Ze wzgl. Na strukturę(właściwości): *wyroby o czerepie porowatym, chłonące wodę, o nasiąkliwości do 22%, zwane ceramiką czerwoną. Zaliczają się wyroby: ceglarskie, szkliwione, ogniotrwałe. *Wyroby o strukturze spieczonej, o nasiąkliwości od 6 do 12%. Zalicza się: cegły kominowe, klinkier drogowy, płytki klinkierowe, kształtki kamionkowe kanalizacyjne. *Wyroby z ceramiki półszlachetnej, są to wyroby: fajansowe(płytki ścienne), wyroby sanitarne.
Ze wzg. Na rodzaje tworzywa użytego do produkcji: *ceramika budowlana czerwona, *ceramika ogniotrwała, *klinkier, *kamionka, *gres porcelanowy (kamionka porcelanowa), *Fajans, *porcelit.
Ze wzgl. Na zastosowanie: *wyroby do wznoszenia ścian (cegły, pustaki ścienne, do ścian działowych), *wyroby do przewodów kominowych (pustaki), *wyroby do wznoszenia kominów (cegły kominówki), *pustaki stropowe (np. Akermana, Ceram), *kształtki do elementów ceramiczno-żelbetowych (stopki belek, elem. nadproży), *kształtki do belek stalowych, * kształtki do skrzynek na rolety, *kształtki uniwersalne, *wyroby do wykonywania pokryć dachowych (dachówki, gąsiory), *sączki drenarskie, *kształtki do wykonywania odwodnień liniowych, *płyty trawnikowe, * płytki okładzinowe i wykładzinowe (fajansowe, kamionkowe, klinkierowe, gresowe), *elementy do wykonywania parapetów zewnętrznych i zwieńczeń murów, *kafle, *elementy do wykonywania wykładzin ogniotrwałych, *wyroby do wykonywania urządzeń kanalizacyjnych (kamionka kanalizacyjna), *wyroby sanitarne, tzw. biała ceramika (umywalki, miski ustępowe, bidety, pisuary).
Ze wzgl. Na wilgotność: *masy lejne o wilgotności powyżej 30%, z których produkowana jest ceramika sanitarna - metodą odlewania w formach gipsowych; *masy plastyczne o wilgotności 18-30%, z których produkowane są cegły, pustaki niektóre dachówki - metodą ciągnienia - metodą pasmową w prasach ślimakowych; *masy sypkie - o wilgotności 2-12%, z których produkowane są płytki oraz wyroby ogniotrwałe - metodą prasowania.
WŁAŚCIWOŚCI WYROBÓW CERAMICZNYCH: *twardość, *kruchość, *duża odporność cieplna, *ogniotrwałość, *duża odporność na korozję, *duża wytrzymałość mechaniczna, *duży moduł Younga, *mała wytrzymałość na zginanie, *praktycznie nie ma odkształcenia plastycznego.
SKŁADNIKI WYROBÓW CERAMICZNYCH: *Podstawowym składnikiem wyrobów ceramicznych jest kaolinit(70-80% objętości)-Al2O3·2SiO2·2H2O, główny składnik glin, iłów, łupków. *materiały schudzające(drobnoziarniste; 20-30% objętośći): surowce krzemionkowe - mielony kwarc, piasek, popioły lotne. Ich funkcją jest zmniejszenie kurczliwości w czasie suszenia i wypalania; *materiały poryzujące(opcjonalne - ok. 15-50% sumy objętości mat. plastycznych i schudzających) - trociny, miał węglowy, kulki styropianowe; modyfikują właściwości termoizolacyjne;* materiały topnikowe(np. ceramika spieczona; kilka % objętości sumy mat. plastycznych i schudzających) - skalenie, kredy, związki sodu(niskotopliwe) - ułatwiają proces wypalania - zmniejszają wymaganą temperaturę - poprzez zagęszczenie masy
Wady i uszkodzenia wyrobów ceramicznych: *Powstałe przy doborze składników: margle, sole, mechaniczne, duże kamyki, niedostateczny przerób gliny-pękanie; *wady formowania; *wady w procesie suszenia: niedostateczne, zbyt długie, zbyt szybkie chłodzenie, transport i składowanie - pękanie.
TYPY CERAMIKI: Glina porowata, Kamionka, Porcelana, Glina raku, Glina rzeźbiarska, Glina lejna, Glina papierowa
CEGŁA- sztuczny mat bud najczęściej z gliny z dodatkiem innych surowców mineralnych, prostopadłościan, wytrzymałość i trwałość wskutek wypalenia w piecu, działania pary wodnej lub wysuszenia na słońcu. 25 cm x 12 cm x 6,5 cm.
PODZIAŁ CEGIEŁ BUDOWLANYCH:
GRUPY- Sposób wykonania powierzchni- Grupa Z - cegły zwykłe, do wykonania murów wymagających tynkowania; Grupa L - cegły licowe - cegły do wykonania licowej warstwy muru, nie wymagającej tylkowania.
RODZAJE - odporność na działanie mrozu- Rodzaj M - cegła odporna; Rodzaj N - cegła nieodporna.
TYPY- Sposób ukształtowania wnętrza (drążenia) - Typ B - bez otworów; Typ P- pełne; Typ D - drążone; Typ S- szczelinowe.
KLASY- Srednia minimalna wytrzymałość na ściskanie (uzależniona od wys. Cegły) - 3,5 ; 5 ; 7,5 ; 10 ; 15 ; 20 ; 25.
SORTYMENTY- Gęstość objętościowa- Sortymenty cegieł typu B i P: 1,0 ; 1,2 ; 1,4 ; 1,6 ; 1,8 ; 2,0; Sortymenty cegieł typu D i S: 0,6 ; 0,8 ; 1,0 ; 1,2 ; 1,4 ; 1,6.
Cegły typu B (bez otworów)- nie posiadają żadnych otworów. Cegły typy P (cegły typu pełnego) - mogą mieć drążenia (otwory), których łączna powierzchnia przekroju nie jest większa Niż 10% powierzchni podstawy, a powierzchnia pojedynczego otworu nie jest większa niż 200 mm2. Cegły typu D (drążone) i S (szczelinowe) mają drążenia, których łączna powierzchnia przekroju poprzecznego nie powinna byś mniejsza niż 10% i nie większa niż 40% powierzchni podstawy. Dodatkowo w cegłach typu D, powierzchnia przekroju poprzecznego pojedynczego otworu drążeń nie powinna być większa niż 600 mm2. W cegłach typu S, szczelny nie powinny mieć szerokości większej niż 15 mm.
Klasy cegły pełnej budowlanej: 3,5 (min. wytrzymałość na ściskanie 4,3MPa); 5 (min. wytrzymałość na ściskanie 6,2MPa); 7,5 (min. wytrzymałość na ściskanie 9,3MPa); 10 (min. wytrzymałość na ściskanie 12,3MPa); 15 (min. wytrzymałość na ściskanie 18,5MPa); 20 (min. wytrzymałość na ściskanie 24,7MPa); 25 (min. wytrzymałość na ściskanie 30,9MPa); Nasiąkliwość: Dla klas 7,5; 10 oraz 15 - nasiąkliwość 6-22%; Dla klas 20 i 25 - nasiąkliwość 6-20%; Masa - przeciętnie około 3,5kg.
Klasy cegieł dziurawek: 3,5 (min. wytrzymałość na ściskanie 4,3MPa); 5 (min. wytrzymałość na ściskanie 6,2MPa); 7,5 (min. wytrzymałość na ściskanie 9,3MPa); Masa przeciętnie około 2,3 kg; Nasiąkliwość: od 6 do 22% dla klas 5 i 7,5; dla klas 3,5 nie określa się nasiąkliwości.
Cegły kratówki posiadają otwory drążone w kształcie rombu; łączna powierzchnia drążeń powinna wynosić minimum 30% powierzchni podstawy, a powierzchnia pojedynczego drążenia powinna wynosić minimum 300mm2.
ZAPRAWY
Zaczyny budowlane - mieszanka spoiwa mineralnego z wodą lub innym roztworem. Zaczyny wapienne, gipsowe, cementowe
Zaprawy budowlane - Mieszanka zaczynu budowlanego z drobnym kruszywem (ø do 4 mm) i ewentualnych dodatków i domieszek.
Podział zapraw budowlanych: WAPIENNE- długi okres twardnienia, dobra urabialność, nie są odporne na działanie wód gruntowych, wznoszenie murów o małym obciążeniu, zużycie w ciągu 8h, twardnienie w obecności CO2. CEMENTOWE - słaba urabialność, roboty murarskie, tynki wodoszczelne, podkłady podłogowe. CEMENTOWO-WAPIENNE- zużycie w ciągu 5h, roboty murarskie, tynki, okładziny. GIPSOWE- zużycie od 15 do 60 min, pęcznienie, powoduje korozję stali, nie odporna na działanie wody.
Zaprawy budowlane specjalne, modyfikowane: Elewacyjne; Do rekonstrukcji i napraw; Chemoodporne; Iniekcyje; Do tynków szlachetnych.
Przeznaczenie zapraw budowlanych: Łączenie elementów budowlanych, Wypełniania spoin (równomierne przenoszenie obciążeń), Ochrona elementów budynku przed wpływami zewnętrznymi (tynki); Produkcja wyrobów i elementów budowlanych.
Marki zapraw - zależy od stosunku mas/objętości spoiwa do kruszywa. Przybliżone proporcje składników do marek niższych zapraw są w normie Zaprawy budowlane Zwykłe PN-90/14501. Wyższe marki produkuje się w oparciu o zależność uwzględniająca markę zaprawy Rz i klasę cementu Rc: Rz=Rc*(1/n -0.05)+4;n=piasek/cement. Wytrzymałość na ściskanie: M 0,3, M 0,6, M1, M2, M4, M7, M12, M15, M20
Podział zapraw ze wzgl. na dziedzinę zastosowania: murarskie; tynkarskie; kwasodporne; ciepłchronne; żaroodporne,
Do wyrobu silikatów wykorzystuje się najprostsze surowce naturalne - piasek i wapno. Gdy oba te składniki zostaną połączone z wodą, powstaje masa, która po sezonowaniu jest formowana i poddawana działaniu sprężonej pary wodnej. Proces ten nosi nazwę autoklawizacji.
Zalety silikatów: paroprzepuszczalne; mocne, ich trwałość zwiększa się z upływem czasu; dobrze akumulują ciepło; zrobione z nich ściany mają świetną izolacyjność akustyczną; mają najniższą promieniotwórczość ze wszystkich materiałów budowlanych; nadają się do budowania systemem gospodarczym; zawartość wapna powoduje, że są odporne na pleśnie i grzyby domowe.
Wady silikatów: mają słabą izolacyjność termiczną; są ciężkie, a więc niewygodne do przenoszenia oraz murowania.