P. Administracyjne - [ ćw. u mgr M. Drab ] [e-mail]

Pojęcie administracji publicznej:

• w języku potocznym oznacza służbę, zarząd, kierownictwo, zarządzanie,

• w języku prawniczym jest przeciwstawiamy żądaniu w ogólnym lub węższym zakresie.

Administracja publiczna jako prawnie wyodrębniona organizacja tzn. zespół osób działający w celu realizacji zadań publicznych wymagających wspólnego działania.

Administracja publiczna jako prawnie wyodrębniona część działalności państwowej.

Administracja publiczna (kryterium podmiotowe) - oznacza działalność organów administracyjnych.

Administracja publiczna (kryterium przedmiotowe) - oznacza wyodrębnioną część działalności państwowej opartą na prawie mającą na celu realizację zadań publicznych, która pozostaje po wyeliminowaniu działalności prawodawczej i sądowej.

Administracja publiczna jako przyjęte przez państwo i realizowane przez jego organy oraz organy samorządu terytorialnego, zaspakajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli wynikłych ze współżycia ludzi w społeczeństwie.

Cechy administracji.

W ramach administracji jako organizacji działają organy administracji publicznej, nie zaś osoby fizyczne.

Organy administracji publicznej działają w ramach powierzonych przez prawo kompetencji i mają możliwość stosowania przymusu administracyjnego, jednakże tylko wówczas i w zakresie jakim jest to dopuszczone przez przepisy prawa.

Organy administracji rządowej działają w imieniu i na rachunek państwa, natomiast organy administracji samorządowej działają w imieniu własnym i na własny rachunek.

Prawo administracyjne:

• (w oparciu o kryterium podmiotowe) jako gałąź prawa, która reguluje działalność organów administracji publicznej.

• (w oparciu o kryterium podmiotowe) jest to gałąź prawa, która reguluje działalność organów administracji publicznej podejmowanej w celu realizacji przewidzianych prawem zadań publicznych wypełnianych w swoistych prawnych formach.

Wyróżniamy trzy kategorie prawa administracyjnego:

• normy ustrojowe

• normy materialne

• normy proceduralne (formalne, procesowe)

ustrojowe - regulują wszystkie elementy administracji jako organizacji tzn. tworzenia i obsadzania organów administracji publicznej i ich urzędów. Ponadto dotyczą budowy wewnętrznej administracji i wzajemnych relacji pomiędzy strukturami tej administracji.

materialne - są to normy ustanawiające wzajemne uprawnienia i obowiązki organów administracji publicznej oraz podmiotów znajdujących się na zewnątrz administracji, zawarte w przepisach prawa administracyjnego powszechnie obowiązującego.

procesowe - regulują tok czynności podejmowanych przez organy administracji publicznej określone prawem ustrojowym w celu realizacji norm prawa materialnego.

Organ administracji publicznej - każdy organ któremu ustawa przyznaje kompetencje z zakresu prawa administracyjnego niezależnie od tego czy stanowi on element struktury państwa lub innego podmiotu np. jednostki samorządu terytorialnego.

Podział organów według utworzenia:

1. Organy administracji rządowej

2. Organy administracji samorządowej

Organy administracji rządowej - możemy podzielić na organy:

1. naczelne,

2. centralne,

3. terenowe, dzielą się na organy:

a) administracji ogólnej

b) administracji specjalnej, dzielą się na organy:

- administracji zespolonej

- administracji niezespolonej

Organy administracji samorządowej - dzielą się na organy:

1. samorządu terytorialnego

2. samorządu specjalnego, a te dzielą się organy:

1. samorządu zawodowego

2. samorządu gospodarczego

Podział według kryterium terytorialnego zasięgu działalności:

1. terenowe - to takie, które realizują swoje kompetencje na określonej części terytorium państwa polskiego (np. wojewoda),

2. centralne - to takie, które zasięgiem obejmują całe terytorium państwa polskiego (np. Szef Służby Cywilnej).

1. zawodowe - to taki organ, który jest obsadzany przez osoby, które z tytułu pełnienia pełnionej przez siebie funkcji pobierają wynagrodzenie za pracę w rozumieniu Kodeksu Pracy będący podstawą ich zatrudnienia.

2. społeczne - to taki organ, który jest obsadzany przez osoby, które traktują pełnioną przez siebie funkcję jedynie honorowo tzn. nie pobierają wynagrodzenia za pracę w rozumieniu Kodeksu Pracy. Mogą pobierać diety, bądź ekwiwalenty za utracony zarobek (np. Rada Gminy, Sejmik Województwa).

1. decydujące - organ który może rozstrzygać sprawy w drodze czynności prawnych np. przez wydanie aktu administracyjnego (np. wojewoda),

2. pomocnicze - organ który może tylko występować z inicjatywą czy też opisywać sprawy przedstawione im przez organy decydujące. Mogą również wykonywać czynności kontrolne (np. Kolegium doradcze - działające przy Wojewodzie).

1. jednoosobowe

2. kolegialne

Kompetencje i zakres działania organów administracji publicznej

Kompetencje - to zbiór uprawnień organu administracji publicznej dotyczących określonego zakresu spraw w których organ ten ma prawo, a z reguły jednocześnie obowiązek działania. Zamiennie używa się terminów właściwość organu administracji publicznej.

Pojęcie kompetencji obejmuje wskazanie zakresu spraw jakimi organ ma się zajmować, a także określenie działań jako organ ma prawo podejmować.

Zakres działania organu administracji publicznej obejmuje wyliczenie spraw jakimi organ się zajmuje. Zakres działania organu jest określony w przepisach ustrojowych ustanawiających dany organ administracji publicznej.

Przepisy które określają zakres działania administracji publicznej nie stanowią jednakże wystarczającej podstawy do podjęcia działania władczego przez organ, gdyż potrzebny jest przepis kompetencyjny, który wskazuje w jakiej formie organ może działać w powierzonej mu sprawie.

Przepisy kompetencyjne zawarte są w ustawach zaliczanych do materialnego prawa administracyjnego.

Ustawodawca wprowadza obowiązek przestrzegania przez organy administracji rządowej swojej właściwości.

Jeżeli organ przekroczy zakres działania organu administracyjnego, wówczas podjęte przez niego działanie dotknięte jest wadą nieważności.

Zasada niedopuszczalności przenoszenia kompetencji pomiędzy organami administracji. Od tej zasady przewiduje się kilka wyjątków. Otóż działanie organu w zakresie kompetencji innego organu musi mieć zawsze doraźną podstawę ustawową i może przybierać postać:

1. przeniesienia kompetencji - oznacza, że kompetencje do załatwienia pewnego rodzaju spraw bądź też jednostkowej sprawy zostały przeniesione na inny organ. Wiąże się z tym utrata kompetencji przez organ, który był do tej pory właściwy. Przeniesienie kompetencji może przybrać postać:

• delegacji - występuje, gdy organ wyższego stopnia przekazuje organowi podległemu część swoich kompetencji,

• dewolucja - organ wyższego stopnia przejmuje kompetencje organu niższego stopnia.

1. działania z upoważnienia organu - polega na tym, że organ czy też jednostka której powierzono wykonywanie kompetencji innego organu nie przejmuje tych kompetencji, lecz wykonuje je w imieniu i na rachunek organu do którego one należą.

Pracownicy administracji publicznej

Status prawny pracowników administracji publicznej określają:

• ustawa z dn. 16 września 1982 r. „o pracownikach urzędów państwowych”.

• Ustawa z dn. 18 grudnia 1998 r. „o służbie cywilnej”.

• Ustawa z dn. 22 marca 1990 r. „o pracownikach samorządowych”.

• Ustawa z dn. 26 czerwca 1974 r. „kodeks pracy”.

• Akty wykonawcze do w/w ustaw

• Postanowienia statutów i regulaminów poszczególnych organów.

Do pracowników administracji publicznej zaliczamy trzy kategorie:

1. pracownicy urzędów państwowych

2. członkowie korpusu służby cywilnej

3. pracownicy samorządowi

Pracownicy urzędów państwowych - ich pozycje prawną określa ustawa z 16 września 1982 r. Pracowników administracji publicznej można podzielić na:

1. urzędnicy państwowi mianowani

2. urzędnicy państwowi niemianowani

3. pracownicy nie będący urzędnikami

Urzędnikiem mianowanym - może zostać osoba, która musi być pełnoletnia, musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych, pełnię praw publicznych, polskie obywatelstwo, nieskazitelny charakter, odpowiednie wykształcenie, ukończyć aplikację administracyjną, dobry stan zdrowia.

W tym samym urzędzie państwowym nie mogą być zatrudnieni: małżonkowie, osoby pokrewne do II-go stopnia, bądź powinowactwo do I-go stopnia, jeżeli pomiędzy tymi osobami powstałby stosunek podległości służbowej.

Pracownicy urzędów państwowych zatrudniani są w: Kancelarii Prezydenta RP, Sejmu, Senatu; w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, w biurze KRRiT, RIO, Sądzie Najwyższym i innych.

Z urzędnikami państwowymi zostaje nawiązany stosunek pracy na podstawie umowy o pracę:

1. na czas określony

2. na czas nieokreślony

3. na podstawie mianowania, od dnia 27 stycznia 1995 r. z pracownikami urzędów państwowych nie nawiązuje się już stosunku pracy na podstawie mianowania. Natomiast nawiązanie stosunku pracy następuje na podstawie umowy o pracę, chyba że przepisy odrębne tak stanowią to na podstawie powołania.

Przed podjęciem pracy urzędnik państwowy ma obowiązek złożenia ślubowania, oświadczenie o stanie majątkowym oraz musi odbyć aplikację administracyjną.

Aplikacja administracyjna trwa 12 miesięcy i ma na celu praktycznego i teoretycznego przygotowania i kończy się ocena kwalifikacyjną. Aplikant który otrzymał negatywna ocenę kwalifikacyjną może zostać w urzędzie zostać zatrudniony w charakterze pracownika nie będącego urzędnikiem państwowym (po kolejnym roku podlega kolejnej ocenie kwalifikacyjnej).

Ustawodawca różnicuje status prawny urzędnika mianowanego i niemianowanego. Przejawia się to przy trybie zatrudnienia i rozwiązania stosunku pracy oraz przy zmianie treści stosunku pracy i rozstrzygania sporów z tych stosunków.

Szczególną cechą urzędnika państwowego mianowanego jest stałość służby, która polega na tym, że:

• bez zgody tego urzędnika nie można rozwiązać z nim stosunku pracy, poza przypadkami wymienionymi w ustawie,

• w wyniku 3-miesięcznego wypowiedzenia umowy o pracę (likwidacja urzędu lub reorganizacja urzędu),kiedy urzędnik otrzyma ponowną negatywna ocenę kwalifikacyjną,

• bez wypowiedzenia: gdy zostaje on wydalony z pracy w urzędzie,

• gdy jest nie obecny z powodu choroby dłużej niż 1 rok.

Kolejną cechą wyznaczającą status urzędników państwowych jest ich dyspozycyjność - oznaczającą się możliwością zmiany rodzaju miejsca i czasu pracy.

Stopień dyspozycyjności urzędnika mianowanego jest wyższy niż urzędnika niemianowanego. Urzędnika mianowanego można przenieść na okres do 6 miesięcy w ciągu 2 lat do pracy w innym urzędzie w tej samej lub innej miejscowości przy czym należy zachować zgodność z posiadającymi przez urzędnika kwalifikacjami i otrzymuje on wynagrodzenie takie jak przed przeniesieniem.

W razie reorganizacji urzędu urzędnika mianowanego można przenieść na inne stanowisko, gdy dalsze jego zatrudnienie na dotychczasowym stanowisku jest niemożliwe. Urzędnikowi przysługuje wynagrodzenie dotychczas otrzymywane.

Urzędnika mianowanego można przenieść na inne stanowisko, jeżeli wymagają tego potrzeby urzędu i otrzymuje on wtedy wynagrodzenie nie niższe niż od dotychczasowego.

Urzędnikowi mianowanemu i niemianowanemu można zlecić wykonanie innej pracy aniżeli ta która jest określona w akcie mianowania bądź też umowy o pracę na okres do 3 miesięcy w danym roku kalendarzowym, wówczas urzędnik otrzymuje wynagrodzenie dotychczas otrzymywane.

Zawieszenie urzędnika w wykonywaniu obowiązków służbowych - wyróżnia się dwie kategorie:

1. obligatoryjne - dotyczy urzędnika mianowanego i niemianowanego i ma miejsce w przypadku tymczasowego aresztowania urzędnika do czasu wygaśnięcia jego stosunku chyba, że wcześniej rozwiązano z urzędnikiem stosunek pracy bez wypowiedzenia z jego winy, bądź też upłynął już okres wypowiedzenia przed tymczasowym aresztowaniem tego urzędnika. Urzędnik otrzymuje wynagrodzenie za pracę w wysokości połowy. W przypadku, gdy zapadł wyrok uniewinniający tego urzędnika, bądź umorzono postępowanie karne to urzędnikowi przysługuje zwrot pozostałej części wynagrodzenia.

2. fakultatywne - dotyczy tylko urzędnika mianowanego. Ma miejsce w sytuacji aresztowania i wszczęcia postępowania dyscyplinarnego. Dokonuje tego dyrektor urzędu i może ono trwać do 3 miesięcy.

Obowiązki pracowników urzędów państwowych

Ustawodawca nakłada szereg obowiązków na urzędników którzy mają obowiązek dbania o ochronę interesów RP oraz obowiązek wykonywania poleceń wydawanych przez przełożonych.

Jeżeli w mniemaniu urzędnika mianowanego i niemianowanego polecenie wydane przez jego przełożonego jest niezgodne z prawem, interesem społecznym albo wypełnia znamiona pomyłki, wówczas powinien poinformować przełożonego, który wydał polecenie.

Przełożony, autor polecenia, może uchylić polecenie albo pisemnie potwierdzić obowiązek wykonania.

Jeżeli przełożony potwierdzi pisemnie, urzędnik musi wykonać polecenie, a o jego wykonaniu informuje dyrektora urzędu, a gdy był to dyrektor urzędu - powiadamia organ nadrzędny nad urzędem. Urzędnik nie ponosi odpowiedzialności za skutki realizacji polecenia, odpowiedzialność tą ponosi przełożony, który wydał polecenie.

Ustawodawca zakazuje urzędnikom państwowym podejmowania dodatkowego zatrudnienia bez zgody dyrektora urzędu. Ponadto ustanawia zakaz uczestniczenia w strajkach prowadzonych na terenie urzędu.

Urzędnik minowany podlega okresowym oceną kwalifikacyjnym. Ocen dokonuje dyrektor urzędu, bieżę on pod uwagę opinię przełożonego urzędnika, a także opinię dotyczącą organizacji związkowej.

Urzędnik, który nie zgadza się z tą oceną może odwołać się do organu nadrzędnego nad urzędem w terminie 7 dni. Ponowna ocena może być dokonana dopiero po upływie 3 miesięcy.

Ustawodawca przyznaje urzędnikom mianowanym świadczenia pieniężne z budżetu państwa na okres do 6 miesięcy w razie rozwiązania stosunku pracy z powodu likwidacji urzędu albo reorganizacją urzędu w okresie między rozwiązaniem stosunku pracy, a nawiązaniem nowego stosunku pracy albo podjęciem własnej działalności gospodarczej.

Odpowiedzialność urzędników państwowych

Urzędnicy (mianowani i niemianowani) z tytułu pełnienia funkcji ponoszą odpowiedzialność:

• dyscyplinarną

• porządkową

• karną

• cywilną

Ustawa „O pracownikach urzędów państwowych” z 1982r. określa jednie odpowiedzialność urzędników mianowanych.

Urzędnicy mianowani i nie będący pracownikami państwowymi ponoszą odpowiedzialność określoną w kk.

Podstawą odpowiedzialności urzędnika mianowanego jest naruszenie obowiązków pracowniczych, przy czym ustawodawca nie precyzuje nam charakteru tych naruszeń.

Ustawodawca stanowi, że przewinienie mniejszej wagi urzędnik mianowany ponosi odpowiedzialność porządkową i może zostać ukarany upomnieniem przez dyrektora urzędu. Urzędnik może się jednak odwołać do organu nadrzędnego w ciągu 3 dni od dnia zawiadomienia o ukaraniu. Odwołanie nie przysługuje, gdy upomnienia udzielił minister.

Za przewinienia większej wagi urzędnik minowany ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną. Ustawa określa zasady prowadzenia postępowania:

1. zasada zamkniętego katalogu kar dyscyplinarnych - oznacza, że wobec urzędnika może zostać orzeczona tylko i wyłącznie kara wskazana w ustawie. Nie można łączyć za sobą kar dyscyplinarnych. Ustawa wymienia:

• nagana

• nagana z ostrzeżeniem

• nagana z pozbawieniem możliwości awansowania do wyższej grupy wynagrodzenia lub na wyższe stanowisko przez okres do 2 lat,

• przeniesienie na inne stanowisko

• wydalenie z pracy.

2. zasada kontradyktoryjności - w postępowaniu dyscyplinarnym uczestniczą: obwiniony urzędnik mianowany, a także rzecznik dyscyplinarny-stanowiący zarzuty. Orzeczenie wydaje Komisja dyscyplinarna I-ej instancji, która orzeka w składzie 3 członków.

3. zasada niezawisłości składu orzekającego - w zakresie orzekania członkowie składu są niezawiśli tzn. podlegają jedynie ustawą, a nie są związani poleceniami wydanymi przez przełożonych.

4. zasada prawa do sadu równych - w skład komisji dyscyplinarnej wchodzą urzędnicy mianowani zatrudnieni w urzędzie przez co najmniej 5 lat.

5. zasada dwuinstancyjności - orzeczenia w sprawie dyscyplinarnej wydaje komisja I-ej instancji. Od orzeczenia stronie przysługuje odwołanie (środek odwoławczy) do komisji dyscyplinarnej II-ej instancji.

Odwołanie składa się w ciągu 14 dni id daty doręczenia stronie orzeczenia. Odwołanie to składa się za pośrednictwem komisji dyscyplinarnej I-ej instancji. Od orzeczenia komisji dyscyplinarnej II-ej instancji przysługuje odwołanie do sądu apelacyjnego - jest to Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych właściwy ze względu na miejsce zamieszkania obwinionego urzędnika minowanego.

6. zasad niezależności odpowiedzialności dyscyplinarnej od odpowiedzialności karnej - zgodnie z tą zasadą wymierzenie kary za czyn zabroniony w postępowaniu karnym nie przeszkadza w wszczęciu postępowania dyscyplinarnego. Wyjątek: postępowania dyscyplinarnego nie wszczyna się:

• po upływie 1 m-ca od dnia powzięcia przez dyrektora urzędu wiadomości o popełnieniu czynu przez urzędnika,

• po upływie 1 roku od dnia popełnienia czynu przez urzędnika.

Konsekwencją szczególnego statusu prawnego urzędnika mianowanego jest administracyjno-prawny tryb rozpatrywania sporów ze stosunku pracy z tym urzędnikiem.

Wypowiedzenie stosunku pracy lub rozwiązanie lub zmianę z urzędnikiem mianowanym stosunku pracy, zawieszenie go w wykonywaniu obowiązków pracowniczych, przeniesienie na inne stanowisko lub do innego urzędu wymaga wydania przez dyrektora urzędu decyzji administracyjnej. Urzędnik może jednakże odwołać się do organu nadrzędnego nad urzędem.

Odwołanie to nie przysługuje, gdy decyzję administracyjną wydał minister. Po rozpatrzeniu odwołania organ odwoławczy wydaje decyzję administracyjną, która jest decyzją odwoławczą, na którą przysługuje skarga do WSA. Wyjątek: nie można zgodnie z ustawą wnieść skargi na odmowę mianowania na określone stanowisko, chyba że obowiązek wynika z przepisów prawa.

Inne spory poza wyżej wymienionymi ze stosunku pracy z urzędnikami mianowanymi rozpoznaje Sąd Pracy.

Sąd Pracy rozpoznaje także spory ze stosunku pracy z urzędnikami niemianowanymi oraz pracownikami nie będącymi urzędnikami państwowymi.

Pozycja prawna korpusu służby cywilnej

Członków korpusu służby cywilnej określa ustawa z 18 grudnia 1998r. „O służbie cywilnej”.

Korpus służby cywilnej jest ustanowiony w celu zapewnienia zawodowego bezstronnego, rzetelnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa.

Do członków KSC należy zaliczyć:

1. pracowników S.C. zatrudnionych na podstawie umowy o pracę,

2. urzędników S.C. zatrudnionych na podstawie mianowania

Członkowie S.C. zatrudnieni są m.in. w:

• kancelarii Prezesa Rady Ministrów

• urzędach centralnych naczelnych organów administracji rządowej (np. GUS),

• urzędach przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów (Komitet Badań Naukowych, KIE),

• w urzędach wojewódzkich

• w urzędach terenowych organów administracji nie zespolonej (np. urzędy skarbowe, urzędy celne, urzędy morskie)

• w komendach i inspektoratach stanowiących aparat pomocniczy kierowników powiatowych

Kandydat na stanowisko KSC:

• musi mieć ukończone 18 lat,

• posiadać pełną zdolność do czynności prawnych,

• nie może być karany za przestępstwo popełnione z winy umyślnej,

• musi się cieszyć nieposzlakowaną opinią,

• posiadać kwalifikacje wymagane do pracy w S.C.,

• musi mieć polskie obywatelstwo.

Nabór kandydatów do S.C. prowadzi dyrektor urzędu. Z pracownikiem S.C. nawiązywany jest stosunek pracy na czas określony (po raz pierwszy!), ale nie dłuższy niż 3 lata.

Warunkiem nawiązania stosunku pracy jest odbycie służby przygotowawczej. Służba ta trwa 6 miesięcy i kończy się po upływie 18 miesięcy od podjęcia pracy w urzędzie.

Służba przygotowawcza kończy się oceną. Na podstawie oceny dyrektor urzędu nawiązuje z pracownikiem umowę o pracę ma czas nieokreślony albo nawiązać dotychczasowy stosunek pracy za dwutygodniowym wypowiedzeniem.

Służby przygotowawczej nie odbywają absolwenci krajowej szkoły administracji publicznej. Dyrektor urzędu może zwolnić pracownika z obowiązku odbycia służby przygotowawczej albo skrócić czas jej trwania:

1. gdy pracownik posiada już wiedzę do pełnienia służby

2. zna zasady organizacji i funkcjonowania urzędu

Pracownik S.C. może ubiegać się o mianowanie jeżeli spełnia wymóg:

• odbycia służby przygotowawczej, nie dotyczy ten wymóg absolwentów ksap zwolnionych z odbycia służby przygotowawczej

• gdy posiada co najmniej dwuletni staż w pracy w S.C., nie dotyczy absolwentów ksap, przed upływem tego terminu mogą złożyć do szefa służby cywilnej wniosek o mianowanie. Wniosek ten składany jest w terminie od 1 stycznia do 31 maja br.

• musi znać co najmniej jeden język obcy i posiadać tytuł mgr .

• musi być żołnierzem rezerwy albo nie podlegać powszechnemu obowiązkowi obrony.

Pracownicy ubiegający się o mianowanie biorą udział w postępowaniu kwalifikacyjnym prowadzonym przez Szefa S.C., który powołuje zespół sprawdzający złożony z co najmniej 5 osób. W postępowaniu kwalifikacyjnym nie uczestniczą absolwenci ksap.

Wynik postępowania kwalifikacyjnego jest wyrażony w punktach, przy czym Prezes Rady Ministrów określa min. ilość punktów w rozporządzeniu potrzebnych do uzyskania mianowania. Jeżeli pracownik uzyska minimalną ilość punktów, wówczas Szef S.C. dokonuje mianowania.

Akt mianowania ma formę pisemną. Z dniem mianowania dotychczasowy stosunek pracy pracownika S.C. zostaje przekształcony na podstawie mianowania. Z tym wiąże się objęcie urzędnika mianowanego szczególną ochroną prawną. Zmiana stosunku pracy urzędnika mianowanego wymaga wydania przez Szefa S.C. decyzji administracyjnej. Decyzje Szefa S.C. są natomiast wykonalne. Urzędnik mianowany może jednak odwołać się od decyzji Szefa S.C. do Prezesa Rady Ministrów.

Stan nieczynny - zgodnie z ustawą Szef S.C. może przenieść urzędnika mianowanego S.C. w stan nieczynny, jeżeli wymaga tego interes urzędu. Stan ten trwa do jednego roku. Jeżeli po upływie tego czasu nie ustąpią przyczyny przeniesienia urzędnika w stan nieczynny można przedłużyć ten stan o 6 miesięcy.

Na wezwanie Szefa S.C. urzędnik musi stawić się do pracy, a jeśli odmówi, wówczas wygasa z nim stosunek pracy.

Ustawodawca wprowadza wobec urzędnika mianowanego kila zakazów:

• tworzenia i uczestniczenia w partiach politycznych,

• sprawowania funkcji w organizacjach związkowych,

• łączenia pracy w S.C. z mandatem radnego.

Odpowiedzialność członków KSC

Za naruszenie obowiązków ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną. W KSC występuje tylko jedna odpowiedzialność. Przy czym karę upomnienia włączono do katalogu kar dyscyplinarnych.

Upomnienia członka KSC może udzielić tylko dyrektor urzędu, przy czym urzędnikowi przysługuje możliwość złożenia sprzeciwu. Członkowi KSC przysługuje sprzeciw do dyrektora urzędu od dnia wymierzenia tego upomnienia. Wniesienie sprzeciwu skutkuje przekazaniem sprawy do rozpatrzenia rzecznikowi dyscyplinarnemu.

Ustawa „o SC” powiela zasady odpowiedzialności dyscyplinarnej, które zostały przewidziane w ustawie „o pracownikach urzędów państwowych” z tym, że wprowadzone niewielkie zmiany.

Ustawa „o SC” ustanawia odrębny katalog kar dyscyplinarnych stosowanych wobec pracowników S.C. zatrudnionych na podstawie umowy o pracę i pracowników mianowanych.

W sprawach dyscyplinarnych II-ej instancji orzeka Wyższa Komisja Dyscyplinarna. Od orzeczenia tej komisji przysługuje stronie oraz Szefowi S.C. odwołanie do Sądu Apelacyjnego (SPiUS).

Centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach S.C. jest Szef S.C. Powołuje go Prezes Rady Ministrów na kadencję 5-letnią spośród pracowników mianowanych S.C. Organem opiniodawczo - doradczym Prezesa Rady Ministrów jest Rada S.C. Liczy ona 16 członków powoływanych przez Prezesa Rady Ministrów.

Zwierzchnikiem KSC w Polsce jest Prezes Rady Ministrów.

Pracownicy samorządowi

Statut pracy reguluje ustawa z dnia 22 marca 1990 r. :o pracownikach samorządowych:. Do nich zalicza się pracowników zatrudnionych w:

• urzędach gminy

• starostwach

• urzędach marszałkowskich

Stosunek pracy z urzędnikami samorządowymi powstaje w zależności od stanowiska i ustanowień statutu jednostek samorządu terytorialnego, a także postanowień statutu jednostek samorządu terytorialnego w drodze:

• wyboru

• powołania

• umowy o pracę

• mianowania

Podstawą nawiązania stosunku pracy stanowi kryterium pozwalające na wyodrębnienie 4 grup pracowników samorządowych:

1. pracownicy samorządowi zatrudnieni na podstawie wyboru. Do nich należy zaliczyć : Marszałka Województwa, członkowie Zarządu Województwa, jeżeli statut województwa tak stanowi, starosta, a także pozostali członkowi Zarządu Powiatu, jeżeli statut powiatu tak stanowi, wójt, burmistrz, prezydent miasta, przewodniczący Zarządu oraz pozostali członkowie związku miedzy gminnego, jeżeli statut zgromadzenia gminnego tak stanowi, przewodniczący zarządu oraz pozostali członkowie Zarządu Powiatowego, jeżeli statut Związku Powiatowego tak stanowi.

2. pracownicy samorządowi zatrudnieni na podstawie mianowania. Pracownicy zatrudnieni na stanowiskach pracy określonych w postanowieniach poszczególnych statutów gmin oraz związku między gminnego.

3. Pracownicy samorządowi zatrudnieni na podstawie powołania. Zastępca wójta, burmistrza, prezydenta miasta. Jest to także sekretarz gminy, powiatu, skarbnik gminy, powiatu i województwa.

4. Pracownicy samorządowi zatrudnieni na podstawie umowy o pracę.

Do tej grupy ustawodawca zalicza poszczególnych pracowników.

Pracownikiem samorządowym zgodnie z kryterium miejsca wykonywania pracy jest każdy kto pozostaje w stosunku pracy z jednostką samorządową.

W ustawie „ o pracownikach samorządowych” określono szereg wymogów, które musi spełniać kandydat:

• posiadanie polskiego obywatelstwa

• ukończone 18-cie lat

• posiadać pełną zdolność do czynności prawnych

• korzystać z pełni praw publicznych

• stan zdrowia musi jej pozwalać na prowadzenie tego stanowiska pracy

• odpowiednie kwalifikacje wymagane do pracy

• odpowiedni staż pracy

Ustawa odsyła w wielu kwestiach do postanowień ustawy „o pracownikach urzędów państwowych”, kp, ustaw ustrojowych.

Wyróżnia się trzy ustawy ustrojowe:

• z 8 marca 1990 r. „o samorządach gminnym”

• z 5 czerwca 1998 r. „o samorządzie powiatowym”

• z 5 czerwca 1998r. „o samorządzie województwa”

Pomimo, że art. 1 ustawy „o pracownikach samorządowych” stanowi, że postanowienia ustawy dotyczyć mają określenia statusu prawnego wszystkich pracowników samorządowych. W praktyce dotyczą jedynie statusu prawnego pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie mianowania.

Ustawodawca nakłada na pracowników samorządowych szereg obowiązków (pokrywają się z obowiązkami pracowników urzędów państwowych). Do takich obowiązków należy zaliczyć obowiązek dbałości o wykonywanie zadań publicznych jednostki samorządu terytorialnego lub związku miedzy gminnego z uwzględnieniem interesów obywateli, a także interesów państwa.

Ponadto obowiązek wykonywania poleceń wydanych przez przełożonego odsyła do ustawy „o pracownikach urzędów państwowych” .

Ustawodawca wprowadzą małą modyfikację w przypadku kiedy przełożony pracownika pisemnie obowiązek wykonania polecenia, pracownik samorządowy o realizacji tego polecenia powiadamia odpowiednio wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starostę, Marszałka województwa.

Odpowiedzialność pracownika samorządowego

Ustawa określa zasady odpowiedzialności pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie mianowania.

Podstawą odpowiedzialności pracowników zatrudnionych na podstawie mianowania jest naruszenie obowiązków pracowniczych (porządkowa i dyscyplinarna). Zasady wymierzania odpowiedzialności dyscyplinarnej są analogiczne do odpowiedzialności pracowników państwowych mianowanych.

Ustawodawca wprowadza niewielkie modyfikacje. W I-ej instancji orzeka Komisja Dyscyplinarna I-ej Instancji. Modyfikacja dotyczy składu tej komisji: do której składu wchodzą członkowie wybrani przez organ stanowiący i kontrolujący jednostki samorządu terytorialnego albo wybierani przez zgromadzenie związku między gminnego spośród pracowników samorządowych z wyjątkiem pracowników zatrudnionych na podstawie wyboru i umowy o pracę.

W II-ej instancji orzeka Komisja Dyscyplinarna II-ej Instancji. Składa się z członków wybranych spośród radnych organu stanowiącego i kontrolującego jednostki samorządu terytorialnego, której pracownikiem jest obwiniony pracownik samorządowy albo wybranych spośród członków związku między gminnego.

Członkowie komisji dyscyplinarnej powoływani są na czas kadencji organu stanowiącego i kontrolującego jednostki samorządu terytorialnego, który ich wybrał (na 4 lata).

Kontrola administracji publicznej

Kontrola i nadzór

Kontrola, a także nadzór dotyczą stosunków wewnątrz aparatu administracyjnego oraz stosunków między tym aparatem, a innymi podmiotami.

Używane są one dla oznaczenia działań zmierzających do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania administracji.

Kontrola - używa się do oznaczenia funkcji organu, którego zadaniem jest sprawdzenie działalności innych organów lub instytucji oraz ocenienie jej prawidłowości bez możliwości władczego władania na ich działalność poprzez wydawanie wiążących zaleceń.

Organ kontrolujący formułuje wyniki kontroli, przedstawia je wraz z wypływającymi w tych wyników wniosków organowi nadrzędnemu nad organem kontrolowanym przy czym organ kontrolujący nie odpowiada za pracę organu kontrolowanego, lecz tylko za prawidłowe dokonywanie czynności kontrolnych.

Stosunek kontroli występuje np. między NIK-iem a wojewodą;

NIK sprawuje zgodnie z ustawą z dnia 23 grudnia 1994 r. „o NIK” kontrolę działalności wojewody w oparciu o cztery kryteria:

• legalności

• rzetelności

• gospodarności

• celowości

Nadzór - pojęcie to jest używane dla określenia sytuacji w której organ nadzorujący jest wyposażony w środki oddziaływania na postępowanie organu kontrolowanego.

Uprawnienia nadzoru obejmują:

1. uprawnienia kontrolne

2. możliwość wiążącego wpływania na działalność organu kontrolowanego.

Stosunek nadzoru występuje m.in. pomiędzy Prezesem Rady Ministrów, a wojewodą, gdyż zgodnie z ustawą z dnia 4 czerwca 1998r. „o administracji rządowej w województwie” Prezes s Rady Ministrów sprawuje nadzór nad działalnością wojewody w oparciu o kryteria:

• legalności

• zgodności działań z polityką Rady Ministrów

• rzetelności

• gospodarności

Organ nadzorujący może władczo wpływać na organ nadzorowany np. przez wydawanie poleceń wykonania określonej czynności. Władczo oddziaływać może tylko w przypadkach wymienionych przez prawo i przy zastosowaniu środków określonych przez prawo.

Środki oddziaływania (nadzoru) można podzielić na:

• merytorycznego oddziaływania

• personalnego oddziaływania

Do środków oddziaływania merytorycznego należy zaliczyć: uchylenie rozstrzygnięcia organu nadzorowanego np. wstrzymanie wykonania przez wojewodę uchwały Rady Gminy, Rady Powiatu, Sejmiku Województwa, której przedmiotem są zadania w zakresie administracji rządowej należące do właściwości wojewody i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia.

Środki oddziaływania personalnego np. zawieszenie przez Prezesa Rady Ministrów Rady Gminy w przypadkach nie rokującego nadziei na szybką poprawę i przedłużającego się braku skuteczności w wykonaniu zadań publicznych.

Kontrola administracji publicznej - należy przez to rozumieć czynności obejmujące obserwowanie i analizowanie działań podmiotu kontrolowanego, porównywanie rzeczywistości z zamierzonymi działaniami, występowanie przeciw zjawiskom niekorzystnym i sygnalizowanie właściwym organom dokonujących sprostowań bez możliwości jednakże władczego decydowania o zmianie kierunku działania organu kontrolowanego.

Podmiot kontrolowany nie może uchylić się od przeprowadzenia kontroli, dlatego też mówi o władczym charakterze kontroli. Uprawnienie konkretnego organu do przeprowadzania kontroli wynikają z:

1. z przepisów ustrojowych, zakresu działania organów

2. ze stosunku strukturalnej podległości podmiotów.

Organ kontrolujący ogranicza się tylko do obserwowania określonych działań organu kontrolowanego, ponadto analizuje charakter tych działań i przedstawia wyniki organowi nadrzędnemu nad organem kontrolowanym.

Władczo wkroczyć w działalność organu kontrolowanego jedynie może organ nadzorujący.

Wyróżnia się cztery formy kontroli:

1. Inspekcja - to kontrola wykonywana w drodze bezpośredniej obserwacji działań podmiotu kontrolowanego.

2. Lustracja - jest to kontrola skierowana na określony przedmiot, na jego rzeczywisty stan oraz jego cechy w porównaniu z odpowiednimi wzorcami wyrażającymi stan pożądany.

3. Rewizja - jest to kontrola o charakterze formalnym i polega na sprawdzeniu stanu faktycznego środków majątkowych podmiotu kontrolowanego, sprawdzenie ich zgodności z dokumentacją, a także na ocenie prawidłowości dysponowania tymi środkami majątkowymi.

4. Wizytacja - jest to kontrola mająca na celu bezpośredni wgląd w działanie podmiotu kontrolowanego.

Biorąc pod uwagę określone kryteria takie jak:

• treść kontroli,

• usytuowanie organu kontrolowanego wobec organu kontrolującego

można wyróżnić rozmaite rodzaje kontroli.

Do podstawowych kryteriów pozwalających na wyróżnienie rodzajów kontroli:

1. Zakres kontroli:

• zupełna (nieograniczona) - obejmuje całość działania organu kontrolowanego: sposób wykonywania zadań, przestrzeganie przepisów prawa, dyscypliny budżetowej.

• ograniczona - jest to pewien wycinek zadań organu kontrolowanego np. tylko sposób realizacji zadań.

2. Etapy kontroli - przedmiotem przyjętego kryterium udziału jest to na jakim etapie znajduje się działalność organu kontrolowanego, gdy jest podejmowane w stosunku do niej działalność kontrolowana.

Wstępna - dokonywana jest w odniesieniu do działalności zaplanowanej przez organ kontrolowany. Kontroli tej można poddać np.: projekt wykonania drogi publicznej. Organ kontrolowany ma obowiązek przedłożenia organowi kontrolującemu projekt planowanej przez siebie inwestycji i podania daty rozpoczęcia inwestycji.

Faktyczna - jest dokonywana w odniesieniu do działalności, która w chwili prowadzenia kontroli jest faktycznie wykonywana (np. kontrola ruch drogowego)

Następcza - jest nastawiona na zbadanie efektów już zakończonej inwestycji (np. wykonania inwestycji drogi publicznej)

3. Usytuowanie organu kontrolowanego wobec organu kontrolującego:

Zewnętrzna - ma charakter umowny, a to dlatego, że ten sam organ może być traktowany jako organ kontroli zewnętrznej, albo wewnętrznej, w zależności od usytuowania podmiotu który dokonuje oceny.

Wewnętrzna -

4. Inicjatywy przeprowadzania kontroli - Wyróżniamy kontrolę z urzędu i na wniosek zainteresowanego podmiotu.

Celem kontroli jest badanie działań organu kontrolowanego, porównywanie tego co jest z tym co powinno być, sygnalizowanie o stwierdzonych nieprawidłowościach.

Aby ten cel był osiągnięty kontrola musi spełniać cechy:

1. bezstronna - której ocena kontrolowanej działalności jest całkowicie obiektywna. Obiektywizm ten zapewnia się poprzez nieobciążanie organu kontrolującego odpowiedzialnością za działalność organu kontrolowanego. Wymóg bezstronności spełnia kontrola: Rzecznika Praw Obywatelskich, NIK, Sądów Administracyjnych.

2. fachowość - występuje, gdy kontroler jest znawcą badanej rzeczywistości.

3. Efektywność - oznacza należyte wykorzystanie wyników kontroli dla poprawy działalności administracji przez organ nadzoru.

W Polsce kontrolę wykonują następujące podmioty:

1. organy państwa niezawisłe od administracji (RPO, NIK, Trybunał Konstytucyjny, Trybunał Stanu, Prezydent RP)

2. instytucje kontrolne usytuowane w systemie administracji (kontrola wewnętrzno-administracyjna)

3. organizacje społeczne i obywateli

Rzecznik Praw Obywatelskich - jest to przykład kontroli niezawisłej zewnętrznej. Dlatego, że RPO nie jest usytuowany wewnątrz aparatu administracji. Zgodnie z art. 208 Konstytucji RPO stoi na straży praw i wolności człowieka i obywatela określonych w konstytucji i innych aktach normatywnych.

W swojej działalności RPO jest niezawisły, odpowiada tylko przed Sejmem. Jego podstawowym zadaniem jako organu kontroli administracji jest badanie czy na skutek działań lub zaniechań poszczególnych organów, organizacji lub instytucji nie doszło do naruszenia prawa oraz zasad sprawiedliwości społecznej i zasad współżycia społecznego. RPO podejmuje kontrolę z chwilą powzięcia wiadomości wskazującej na naruszenie praw człowieka i obywatela, a także na wniosek zainteresowanego podmiotu. Po zapoznaniu się z wnioskiem RPO może:

1. podjąć sprawę

2. wskazać wnioskodawcy przysługujące mu środki prawne

3. przekazać sprawę do rozpatrzenia właściwemu organowi

4. nie podjąć sprawy

Kontrola skarbowa NIK

Kontrola skarbowa jest to przykład kontroli zewnętrznej (podobnie jak kontrola Rzecznika Praw Obywatelskich).

Ustawa z 29 grudnia 1994 r. „o NIK-u”. NIK jest naczelnym organem kontroli państwowej podległym Sejmowi. Ustawa określa:

• zakres podmiotowy i przedmiotowy

• uprawnienia i obowiązki organów kontrolowanych i kontrolujących

• cel i przebieg postępowania kontrolnego.

Celem kontroli NIK jest zbadanie stanu faktycznego i rzetelne jego udokumentowanie.

Ustawa przyznaje kontroli NIK-u wiele uprawnień:

• wstęp do obiektów i pomieszczeń jednostek kontrolowanych

• wgląd do dokumentów związanych z działalnością jednostki kontrolowanej.

• wzywać i przesłuchiwać w charakterze świadków pracowników jednostki kontrolowanej

• mogą brać udział w posiedzeniach organu jednostki kontrolowanej.

Kontroli dokonują kontrolerzy NIK-u na podstawie legitymacji i imiennego upoważnienia. Kontrolerzy mogą swobodnie poruszać się po terenie jednostki kontrolowanej bez uzyskania przepustki i nie podlegają rewizji osobistej.

Kierownik jednostki kontrolowanej zapewnia kontrolerowi dostęp do urządzeń technicznych (komputer, faks, ksero) i ponadto środki transportu wraz z ich obsługą. W miarę możliwości zapewnia kontrolerowi osobne pomieszczenie.

Wyniki przeprowadzonej kontroli kontroler przedstawia w protokole kontroli, który zawiera:

• opis stwierdzonego stanu faktycznego,

• stwierdzonych nieprawidłowości z podaniem ich przyczyn, zakresu, skutków,

• a także osób za te nieprawidłowości odpowiedzialne.

Protokół jest podpisywany przez kontrolera i kierownika jednostki kontrolowanej (w razie jego nieobecności podpisany przez osobę pełniącą jego obowiązki).

Kierownik jednostki kontrolowanej może zgłosić przed podpisaniem protokołu zastrzeżenia co do ustaleń zawartych w protokole.

W przypadku zgłoszenia tych zastrzeżeń kontroler ma obowiązek ich przeanalizowania i w przypadku ich uwzględnienia ma obowiązek zmienić lub uchylić odpowiednią część protokołu.

W przypadku nie uzasadnienia kontroler przedstawia swoją decyzję (stanowisko) na piśmie. Wówczas kierownik jednostki kontrolowanej może zgłosić w terminie 7 dni od wręczenia mu stanowiska kontrolera co do ustaleń zawartych w protokole do dyrektora właściwej jednostki organizacyjnej NIK-u (delegatury, departamenty).

Wówczas zgłoszenie zastrzeżenia rozpatruje Komisja Odwoławcza, która podejmuje swoje rozstrzygnięcie w formie uchwał, które podlegają zatwierdzeniu przez:

1. Prezesa NIK-u

2. upoważnionego przez niego wiceprezesa NIK-u

Po zatwierdzeniu decyzja Komisji Odwoławczej jest ostateczna.

W przypadku odmowy zatwierdzenia uchwały Komisji Odwoławczej powoływana jest Komisja Rozstrzygająca, przy czym decyzja tej komisji jest ostateczna.

Po przeprowadzeniu kontroli NIK przedstawia kierownikowi jednostki kontrolowanej, a także organowi nadrzędnemu nad jednostką kontrolowaną postanowienie pokontrolne, które zawiera ocenę kontrolowanej działalności, ponadto uwagi i wnioski co do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości. Może także zawierać ocenę co do nie zasadności zajmowania stanowiska przez osobę winą stwierdzonych nieprawidłowości. Ocena ta może stanowić podstawę wszczęcia przeciw tej osobie postępowania dyscyplinarnego.

Kierownik jednostki kontrolowanej lub organ do którego skierowano postanowienia pokontrolne ma obowiązek poinformować NIK o sposobie wykorzystania uwag i wniosków co do usunięcia uwag i wniosków zawartych w postanowieniu pokontrolnym.

W przypadku stwierdzenia popełnienia przestępstwa (w toku kontroli) albo wykroczenia kontroler NIK powiadamia prokuraturę, a także kierownika jednostki kontrolowanej.

Prokuratura ma obowiązek natychmiastowego powiadomienia NIK o wynikach przeprowadzonego przez siebie postępowania wyjaśniającego.

Ustawa przewiduje kary za uchylenia się od przeprowadzenia kontroli oraz kary za utrudnienia przeprowadzenia kontroli (grzywny, aresztu, ograniczenia wolności).

Konstytucja w art. 203 i ustawa „o NIK-u” określają zakres podmiotowy i przedmiotowy wykonywanej przez NIK. NIK obligatoryjnie kontroluje działalność :

• organów administracji rządowej (NBP)

• państwowych osób prawnych, na podstawie czterech kryteriów:

1. legalności - NIK bada czy działania wyżej wymienionych podmiotów były zgodne z prawem powszechnie obowiązującym.

2. gospodarności - NIK bada czy wyżej wymienione podmioty podejmowały działania najmniej korzystnym pod względem finansowym.

3. rzetelności - NIK bada czy działania wyżej wymienionych podmiotów były uczciwe i zgodne z wymogami nauki i techniki.

4. celowości - NIK bada czy wyżej wymienione podmioty podejmowały działania najwłaściwsze w danej sytuacji aby osiągnąć cel.

NIK fakultatywnie kontroluje działalność:

• organów jednostki samorządu terytorialnego

• samorządowych osób prawnych (np. związków między gminnych), na podstawie trzech kryteriów:

1. legalności

2. rzetelności

3. gospodarności

Podmioty kontrolowanej również działalności przedsiębiorców i innych jednostek organizacyjnych w zakresie jakim w7ykorzystują one majątek państwowy albo jednostki samorządu terytorialnego oraz w zakresie jakim wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa. NIK kontroluje je na podstawie dwóch kryteriów:

1. legalności

2. gospodarności

Sądowa kontrola administracji

Wykonywana jest przez Wojewódzkie Sądy Administracyjne i Trybunały.

Celem tej kontroli jest zagwarantowanie zgodnego z prawem działania administracji państwowej w stosunkach z obywatelami przez zmianę lub uchylanie niezgodnych z prawem czynności prawnych administracji państwowej.

Wojewódzki Sądy Administracyjne

Ustawa z 30 sierpnia 2002 r. „o postępowaniu przed sądami administracyjnymi”. Zgodnie z tą ustawą WSA są właściwe w sprawach skarg:

• na decyzje administracyjne

• na akty jednostek samorządu terytorialnego

• na akty terytorialnych organów administracji rządowej ustanawiające przepisy prawa miejscowego

Postępowanie przed WSA wszczynane jest na podstawie skargi, którą może złożyć:

• każdy, kto ma w tym interes prawny

• Rzecznik Praw Obywatelskich

• Prokurator

• Organizacja społeczna w zakresie jej działalności w sprawach interesu prawnego innych osób, jeżeli brała udział postępowaniu administracyjnym.

Skargę do WSA można wnieść dopiero po wyczerpaniu środków zaskarżenia wymienionych w ustawie.

Jeżeli ustawa nie wymienia środka zaskarżenia wtedy należy najpierw wezwać organ administracji publicznej do usunięcia naruszeń prawa i wtedy można wnieść skargę do WSA.

Skargę do WSA składa się w terminie 30 dni od dnia dostarczenia rozstrzygnięcia w sprawie.

Jeżeli nie mamy określonego środka zaskarżenia wówczas skargę składa do 30 dni od dnia dostarczenia odpowiedzi organu administracji publicznej do usunięcia naruszeń prawa .

Jeżeli organ administracji publicznej nie udziela odpowiedzi wówczas skargę składa się w 60 dni od naruszenia prawa.

Przed wyczerpaniem środka zaskarżenia wskazanego w ustawie skargę do WSA może wnieść prokurator albo RPO w terminie 6 miesięcy od daty dostarczenia stronie rozstrzygnięcia w indywidualnej sprawie albo 6 miesięcy od wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej złożenie skargi.

Termin 6 miesięcy może być przekroczony, jeżeli skarga złożona przez prokuratora lub RPO dotyczy aktu lub uchwały stanowiącej przepisy prawa miejscowego.

WSA sprawuje kontrolę administracji publicznej w zakresie swojej działalności na podstawie kryterium zgodności z prawem chyba, że inne ustawy stanowią inaczej.

Skargę do WSA wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie jest przedmiotem skargi. Organ ten przedstawia skargę wraz z odpowiedzią na tę skargę i aktem postępowania w terminie 30 dni od złożenia skargi.

WSA rozstrzyga sprawy wyrokiem lub postanowieniem kończącego postępowanie w sprawie, od którego stronie przysługuje skarga kasacyjna do NSA

Skargę do NSA może wnieść strona, prokurator, RPO w terminie 30 dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia wraz z uzasadnieniem.

Skargę tę można oprzeć na jednym z dwóch zarzutów:

1. naruszenia przez WSA przepisów prawa materialnego poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie,

2. naruszenie przez WSA przepisów procesowych, jeżeli mogło to mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżalny wyrok lub postanowienie (WSA).

Trybunał Konstytucyjny

Trybunał Konstytucyjny działa zgodnie z postanowieniami Konstytucji i ustawy z dnia 1 sierpnia „o Trybunale Konstytucyjnym”.

TK jest organem władzy sądowniczej. Jego podstawowe zadania to:

• orzekanie w sprawach zgodności umów międzynarodowych i ustaw z Konstytucją.

• orzekanie o zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie przez Sejm,

• orzekania o zgodności przepisów prawa stanowionego przez centralne organy państwa z Konstytucją, ustawami i RUM,

• orzekanie o zgodności celów lub działalności partii politycznych z Konstytucją

• orzekanie w sprawach skarg konstytucyjnych

• orzekanie w sprawach sporów kompetencyjnych między centralnymi państwa

• rozpoznawanie pytań prawnych przedstawionych przez sądy co do zgodności aktów normatywnych z Konstytucją, ustawą lub UM, jeżeli od udzielenia odpowiedzi uzależnione jest rozstrzygnięcie w sprawie.

Postępowanie przed TK jest wszczynane w skutek pytania prawnego skierowanego przez sąd, złożenie skargi konstytucyjnej co do zgodności z Konstytucją, ustawą lub innego aktu normatywnego na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej ostatecznie orzekł o prawach, wolnościach lub obowiązkach skarżącego określone w Konstytucji

Skargę konstytucyjną wnosi się po wyczerpaniu toku instancyjnego w terminie 3 miesięcy od daty doręczenia skarżącemu prawomocnego orzeczenia sądowego z decyzją administracyjną albo prawomocnego wyroku sądowego.

Skarga konstytucyjna powinna zawierać:

1. dokładne oznaczenie ustawy lub innego aktu normatywnego co do którego skarżący domaga się stwierdzenia zgodności z Konstytucją,

2. oznaczenia jakie prawa i wolności skarżącego zostały naruszone oraz w sposób w jaki się to stało,

3. uzasadnienia z podaniem stanu faktycznego.

Wniosek do TK o stwierdzenie zgodności umów z Konstytucją mogą wnieść: Prezydent RP, Prokurator Generalny, Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, RPO, Prezes NIK, Prezes: SN, NSA; Rada Ministrów, grupa 50 posłów lub 30 senatorów.

Prezydent może wnieść do TK o stwierdzenie zgodności z Konstytucje ustawy przed jej podpisaniem lub umowy międzynarodowej przed jej ratyfikowaniem.

Wniosek może złożyć KRS, ale w zakresie jakim akty normatywne dotyczą niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

Wniosek do TK mogą również wnieść organy stanowiące, organy jednostek samorządu terytorialnego, akredytowane organy, organizacji i związków zawodowe dotyczących spraw objętych ich zakresem działania.

TK wydaje wyroki albo postanowienia. Są one ostateczne i mają moc powszechnie obowiązującą.

Orzeczenia TK stwierdzające niezgodność aktu normatywnego z Konstytucją powodują utratę mocy obowiązującej tego aktu z dniem publikacji orzeczenia TK w odpowiednim dzienniku promulgacyjnym. TK może określić też inny termin utraty mocy obowiązującej, który nie może przekroczyć 18 miesięcy dla ustawy i 12 miesięcy dla innych aktów prawnych.

Orzeczenia TK o niezgodności aktu normatywnego na podstawie którego wydano prawomocne wyroki sądowe lub decyzje administracyjne jest podstawą do wznowienia postępowania w trybie właściwym dla danego postępowania.

Trybunał Stanu

Uprawnieni TS określa Konstytucja i ustawa z dnia 26 marca1992 r. „o TS”.

W ramach tych uprawnień orzeka on o naruszeniu Konstytucji lub ustawy w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie urzędowania przez:

• Prezydenta RP,

• Prezesa Rady Ministrów,

• członków Rady Ministrów,

• Prezesa NBP,

• Prezesa NIK,

• członków KRRiT,

• Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych,

• osób, którym Prezes Rady Ministrów powierzył kierowanie ministerstwem,

• posłów i senatorów w zakresie w którym nie można im prowadzić działalności gospodarczej, uzyskiwania korzyści z majątku Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego w zakresie, w którym nie wolno im tego majątku nabywać .

Zgodnie z ustawą wyżej wymienione osoby popełniają czyn stanowiący odpowiedzialność przed TS w wypełniły jednocześnie znamiona przestępstwa, a w uchwale Sejmu o pociągnięciu do odpowiedzialności przed TS uznano za celowe objęcie postępowaniem.

Wówczas mogą oni ponieść odpowiedzialność karną przed TS.

Kontrola wewnątrz-administracyjna

Jest to sprawowana przez instytucję kontrolne wewnątrz aparatu administracji publicznej i mogą ją wykonywać:

• upoważnieni urzędnicy administracji publicznej,

• jednostki organizacyjne obsługujące organy administracji publicznej.

Może także kontrolę wykonywać również odrębny organ administracji publicznej. Jednostka organizacyjna funkcjonująca w ramach jednostki współ-administrującej.

Podział ze względu na zasięg kontroli:

1. Resortowa - to kontrola wykonywana pośrednio działów administracji rządowej, gdy organ kontroli i podmiot kontrolowany są podporządkowane temu samemu centralnemu lub naczelnemu organowi administracji publicznej. Kontrolę tą mogą wykonywać kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych.

1. funkcjonalna - wykonują obok innych uprawnień,

2. instytucjonalna - wykonywana przez wyodrębnione do tego celu jednostki organizacyjne i przez pracowników zajmujących stanowiska utworzone wyłącznie do realizacji sprawowania kontroli,

3. instancyjna - wykonywana przez organ wykonawczy wyższego stopnia

2. Międzyresortowa - to kontrola, którą wykonują organy znajdujące się w strukturze danego działu administracji rządowej wykonującą nie tylko w zakresie tego działu, ale także w stosunku do podmiotów usytuowanych w obrębie innego działu.

[e-mail]

---