8.12.2013r.

Temat 7 : Fałszerstwa dokumentów

Tezy:

1. Pojęcie i rodzaje fałszerstw dokumentów

2. Zagrożenie fałszerstwami oraz charakterystyka ich sprawców

3. Sposoby zabezpieczania dokumentów przed fałszowaniem

4. Sposoby fałszowania dokumentów

5. Podstawowe(widoczne ślady świadczące o sfałszowaniu dokumentów

• WWW.pwpw.pl rodzaje dokumentów i rodzaje zabezpieczeń przyswoić sobie

• http://www.consilium.europa.eu/prado/PL/glossaryPopup.html rodzaje zabezpieczeń wszystkich dokumentów

Dokumentem (zgodnie z art. 115 § 14 kk) jest każdy przedmiot lub inny zapisany nośnik informacji, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne. (na pamięć)

Fałszerstwa dzielimy na:

1)dokumentów:

• fałsz materialny (art. 270 KK )

• Przerobienie (robimy coś na nowo)

• Podrobienie (modyfikacja tekstu)

• Używanie

• Fałsz pośredni(272)

• Fałsz intelektualny
  (art. 271)

2)Pieniędzy i papierów wartościowych

Fałsz materialny (art. 270)

Podrobienie dokumentu - sporządzenie przedmiotu, który ma imitować dokument autentyczny. Podrobienie może dotyczyć także spreparowania nieistniejących części autentycznego dokumentu lub też podpisania autentycznego dokumentu cudzym nazwiskiem, chociażby zgodą osoby zainteresowanej. Również dodanie czegoś do dokumentu np. szaty graficznej, podpisu, dostawienie czegoś,

Przerobienie dokumentu - polega na bezprawnym dokonywaniu przekształceń w autentycznym dokumencie, poprzez co zostaje mu nadana inna treść lub znaczenie

Przerabianie i podrabianie dokumentu określa się jako:

Fałszerstwo materialne - gdyż polegają one na fizycznym (materialnym) zamachu na autentyczność dokumentu.

Trzecią odmianą przestępstwa z art. 207 jest:

Używanie jako autentycznego dokumentu przerobionego lub podrobionego. Sprawca może używać dokumentu, który sam sfałszował lub który został sfałszowany przez inną osobę. Warunkiem odpowiedzialności jest jednak świadomość, iż używany przedmiot jest dokumentem fałszywym, przy czym wystarczy, że sprawca godzi się z taką możliwością.

Fałsz intelektualny(art. 271)

To inaczej - poświadczenie nieprawdy - polega na stwierdzeniu w autentycznym dokumencie okoliczności niezgodnych z prawdą. Podmiotem tego przestępstwa może być funkcjonariusz publiczny lub inna osoba upoważniona do wstawienia dokumentu, który stwierdza okoliczność mającą znaczenie prawne.

Fałsz intelektualny pośredni (art. 272)

Czyli wyłudzenie poświadczenia nieprawdy przez podstępne wprowadzenie w błąd funkcjonariusza publicznego lub innej osoby uprawnionej do wystawienia dokumentu - przestępstwo to polega na podjęciu podstępnych zabiegów zmierzających do uzyskania dokumentu zawierającego nieprawdziwą a korzystną dla sprawcy treść.

Zabezpieczenia dokumentów:

1. Optyczne:

-Hologram - optyczny znak zabezpieczający do grupy optycznie zmiennych. Charakteryzuje się m.in. dużą rozdzielczością obrazu, kolorystyką oraz sprawia wrażenie ruchu. (Sprawdzić kinegram?? Nie udało się go jeszcze podrobić)

-Zakodowany obraz - obraz dający się odczytać przy użyciu specjalnego czytnika(zwykle emiter światła ultrafioletowego lub podczerwonego)

-Efekt kątowy - zabezpieczenie polegające na wprowadzeniu do ornamentu specjalnego rysunku, który jest widoczny pod odpowiednio dobranym kątem obserwacji

-Folia dyfrakcyjna zmienna - przejrzysta folia ze znakami holograficznymi(widoczny pod wpływem różnego rodzaju światłem np. ultrafiolet)

-Farba zmienna optycznie - farba zmieniająca kolor zależnie od kąta obserwacji. Za pomocą lusterka(lewa część zdjęcia) możliwa jest jednoczesna obserwacja banderoli pod dwoma różnymi kątami. Widoczne są zmiany koloru rozety zależnie od kąta obserwacji.

2. W druku:

-Tło reliefowe - to zabezpieczenie polegające na przedstawieniu obrazu imitującego przestrzeń trójwymiarową.

-Tło antykseryczne - to zabezpieczenie w postaci odpowiednio zaprojektowanych linii, chroniące przed kopiowaniem i skanowaniem.

-Tło giloszowe - jedno lub wielobarwny rysunek złożony z cienkich przecinających się linii.

-Mikrodruk (nanodruk, minidruk) - to zabezpieczenie polegające na nadrukowaniu na dokument bardzo małego tekstu lub symbolu, widocznego nieuzbrojonym okiem w postaci linii, ramki lub tła.

-Recto - verso - jest to obraz widoczny w prześwicie, utworzony z dokładnie dopasowanych elementów, znajdujących się po obu stronach dokumentu

-Rozeta - to obraz utworzony z cienkich linii jedno lub różnokolorowych, zamknięty w obszarze figury geometrycznej.

-Irys - tło lub rysunek złożony z kolorów przechodzących jeden w drugi. Irysów nie są w stanie wiernie odwzorować nawet najbardziej nowoczesne kopiarki.(druk tęczowy)

-Numeracja - wykonana specjalnymi farbami z zastosowaniem różnych technik druku (poczytać na ten temat); OCR -b1 jest to numeracja umożliwiająca odczyt elektroniczny

Stosuje się farby:

-Zmienno optyczne - farba zmienna optycznie zmienna swój kolor w zależności od kąta obserwacji

-Termochromowe

-Luminescencyjne - widoczne w różnych zakresach długości fal świetlnych np. UV. IR) druk widoczne w świetle dziennym, nadruk widoczne w świetle na uv)

-Reaktywne

-Magnetyczne

-Penetrujące ze zmianą koloru (na celulozie lub bawełnie)(przesiąki)

-Utajone

-Techniką druku unikatową na skalę kraju jest staloryt. Jest to technika niezwykle kosztowna. Polega na drukowaniu obrazu powstałego pierwotnie na ręcznie rytowanej miedzianej lub stalowej płytce i następnie poddanego nowoczesnej technologii drukowania. Staloryt pozwala na uzyskanie finezyjnego rysunku, którego nie można odwzorować innymi technikami.

Trzy stopnie zabezpieczenia w druku:

• pierwszy stopień - zabezpieczenia stwierdzone na podstawie własności organoleptycznych dla użytkowników nie uzbrojonych w narzędzia

• drugi stopień - zabezpieczenia weryfikowane podstawowymi narzędziami np. lupa, lampa UV

• trzeci stopień - zabezpieczenia weryfikowane przez ekspertów-specjalistów w odpowiednio wyposażonych laboratoriach.

• W papierze

Znak wodny jest najlepszym zabezpieczeniem papieru. Jest to charakterystyczny obraz uzyskiwany w fazie formowania wstęgi papieru. Znaki wodne ze względu na liczbę odcieni tworzących obraz dzieli się na:

• znak wodny jednotonowy pozytywowy - jaśniejsze tła od papieru

• znak wodny jednotonowy negatywowy - ciemniejsze tła od papieru

• znak wodny jednotonowy filigranowy - znaki o bardzo cienkiej kresce

• znak wodny dwutonowy - elementy ciemniejsze i jaśniejsze od papieru

• znak wodny wielotonowy- elementy o płynnie zmieniającym się kontraście

W zależności od charakterystyki dokumentu znaki wodne mogą być:

• bieżące - pokrywają jednolicie całość arkusza,

• bieżąco-umiejscowione - pokrywają jednolicie
  tylko ściśle określone obszary dokumentu,

• umiejscowione - położone są w ściśle określonych miejscach dokumentu

Włókna zabezpieczające - różnej długości i koloru włókna wprowadzone w strukturę papieru, widoczne w świetle dziennym, w świetle UV lub w podczerwieni.

Broki są to niewielkie elementy o zróżnicowanym kształcie wprowadzane na etapie produkcji papieru, charakteryzujące się ściśle określonymi cechami (świecenie w promieniach UV lub zmiana barwy pod wpływem temperatury)

Nitka zabezpieczająca - wprowadzana podczas produkcji papieru. Może być całkowicie umieszczona w strukturze papieru lub pojawiać się na powierzchni papieru w ściśle określonych miejscach (tzw. okienkowa). Nitka zwykle zawiera elementy zabezpieczające; często jest metalizowana, bywa kolorowa (tęczowa), może ponadto świecić w promieniach ultrafioletowych, być pokryta mikrodrukiem, zawierać domeny magnetyczne itd.

Zabezpieczenia chemiczne - aktywują papier w przypadku prób przerabiania dokumentu (usuwanie druku lub wpisu odręcznego) rozpuszczalnikami organicznymi lub innymi odczynnikami chemicznymi, pod wpływem których powstają na papierze wyraźne, nieusuwalne barwne plamy.

Sposoby podrobienia:
1. Przeniesienie - sporządzenie nowego dokumentu za pomocą wykorzystania elementów pisma autentycznego, które stanowią wzór dla sprawcy,
a) przeniesienie bezpośrednie - bezpośrednie wykorzystanie w nowym tekście autentycznych liter, zdań, znaków itp. ( fałszerz wycina z autentycznego pisma poszczególne litery, słowa, cyfry i nakleja na arkusz papieru tak, by utworzyły nową treść. Następnie robi odbitkę fotograficzną. Całość odkalkowuje na przygotowanym papierze),
b) przeniesienie pośrednie - odrysowanie liter lub treści z autentycznego dokumentu, odkalkowanie;
2. Naśladownictwo - naśladowanie, wzorowanie pisma innej osoby,
a) naśladownictwo niewolnicze - sporządzenie nowego dokumentu patrząc na tekst oryginalny,
b) naśladownictwo wolne - sporządzenie nowego dokumentu „z pamięci” po analizie dokumentu autentycznego i wyćwiczeniu pisma.

Metody przerobienia:
1. Usunięcie części tekstu za pomocą działań mechanicznych - skrobanie, drapanie, wytarcie, częściowe zniszczenie dokumentu,
2. Usunięcie części tekstu za pomocą działań chemicznych (np. atrament można wybawić wodą chlorową lub rozcieńczonym z wodą kwasem solnym),
3. Dodanie szczegółów do tekstu bez uszkodzenia podłoża - dopiski, gdy występują w tekście korzystne miejsca (np. duże odstępu między wierszami), np. dodanie cyfry do zapisanej już liczby,
4. Dodanie szczegółów do tekstu z uszkodzeniem podłoża - dopiski po uprzednim wybawieniu tekstu oryginalnego,
5. Zmiana / przekształcenie szczegółów bez uszkodzenia podłoża - wykorzystanie autentycznego tekstu jako podstawy dla nowych liter, cyfr np. zmiana 1 na 4,
6. Zmiana / przekształcenie szczegółów z uszkodzeniem podłoża - np. zmiana 0 na 6.

Metody fałszowania dokumentów

• Poligraficzne (drukowania)

• Laserowe,

• Komputerowe,

• Kserograficzne - możliwość tworzenia nowych dokumentów, jak też ich odtwarzanie, komponowanie i kompilowania,

• Rysunku odręcznego - sprawcy dysponują dużymi umiejętnościami plastycznymi,

• Grafiki artystycznej - ma zastosowanie najczęściej w celu udoskonalenia fałszywych dokumentów,

• Fotograficzne,

• Inne

Ślady świadczące o sfałszowaniu dokumentów

• Ślady wywabiania wpisów,

• Ślady ingerencji w strukturę papieru,

• Uszkodzony gilosz,

• Prześwity papieru,

• Ślady uzupełniania struktury papieru,

• Ślady przerabiania wpisów,

• Błędy w dokumencie,

• Niewłaściwa czcionka,

• Błędne nazwy,

• Stosowanie niewłaściwych środków kryjących,

• Podobieństwo podpisów,

• Uszkodzenia foli zabezpieczającej dokument,

• Ślady świadczące o wymianie stron w dokumencie

• brak luminescencji zabezpieczeń specjalnych lub słaba ich widoczność

• zapisy urzędowe wykonane odmienną od wzorca techniką drukarską,

• nieudolne imitowanie druku typograficznego, offsetowego, wklęsłego,

• niewłaściwy rodzaj, splot, sposób zszycia,

• brak (lub odmienna) luminescencji nici łączącej kartki dokumentu z okładką,

• błędnie wypełnione pole efektywnego odczytu (strefy czytanej maszynowo),

• imitacja nitki metalizowanej, hologramu, kinegramu, itp.,

• niska jakość czytelności mikrodruku,

• imitacje farb: zmiennej optycznie, metalizowanej, metamerycznej,

Przedmiot podrabiania

• Dokumenty legalizacyjne pojazdów.

• Dokumenty tożsamości.

• Polisy ubezpieczeniowe.

• Znaczki i bilety komunikacji miejskiej.

• Świadectwa ukończenia szkoły, kursów itp.

Praca domowa:

Dokumenty:

1. dokumenty identyfikacyjne

1. dowód osobisty:

Zabezpieczenia:

Liczne zabezpieczenia zastosowane w dokumencie umożliwiają weryfikację jego autentyczności i chronią przed fałszowaniem. Wśród elementów zabezpieczających stosowane są:

Kinegram
Element znajdujący się na awersie dokumentu, w prawym dolnym rogu, dający - oprócz charakterystycznej dla techniki holograficznej zmiany barwy i motywu - także efekt kinetyczny: przy poruszaniu kartą linie będące konturami mapy Polski zbiegają się i rozchodzą. Wewnętrzny kontur tworzy mikrodruk widoczny w dużym powiększeniu o powtarzającej się treści "Republic of Poland Rzeczpospolita Polska".

Zdjęcie, wzór podpisu, dane
Elementy te są nanoszone na dokument techniką grawerowania laserowego, przy czym cyfry w dacie urodzenia są wypukłe i wyraźnie wyczuwalne w dotyku.

Efekt CLI
Element umieszczony w prawym górnym rogu rewersu, zawiera numer PESEL i rok ważności dokumentu, przy czym w zależności od kąta obserwacji widzimy tylko jeden z tych zapisów. W tym samym obszarze znajduje się również kineprint - pojawiające się zamiennie litery POL lub prostokąt w kolorze czerwonym.

Efekt OVI
OVI - godło państwowe na rewersie dokumentu naniesione za pomocą farby zmiennej optycznie, zmienia barwę z miedzianoczerwonej przez złotą i jasnozieloną do granatowej w zależności od kąta obserwacji. Dodatkowo element ten jest aktywny w świetle UV.
Napis "DO" zapisany alfabetem Braille'a stanowi znak identyfikacyjny dokumentu dla niewidomych.

Zabezpieczenia widoczne w świetle kierunkowym
Kontur mapy Polski z zaznaczonymi głównymi rzekami znajduje się na rewersie dokumentu i jest widoczny w świetle kierunkowym, zależnym od kierunku padania światła. 

Zabezpieczenia widoczne w świetle UV
Elementy dowodu osobistego wyraźnie widoczne w promieniach UV:

• linie giloszowe, znajdujące się po obu stronach dokumentu,

• napisy Rzeczpospolita Polska i Republic of Poland w górnej części awersu,

• stylizowane litery RP w lewej części awersu,

• wizerunek Zamku Królewskiego i kolumny Zygmunta III Wazy w prawej części awersu,

• nitka zabezpieczająca na rewersie dokumentu,

• napis Dowód Osobisty jest dokumentem stwierdzającym tożsamość osoby oraz poświadczającym obywatelstwo polskie umieszczony na rewersie dokumentu.

1. paszport

Weryfikację autentyczności tego druku umożliwiają liczne zabezpieczenia znajdujące się w poszczególnych częściach dokumentu:

Strona personalizowana
Umieszczona na początku książeczki zawiera dane posiadacza dokumentu oraz jego zdjęcie.
Dokument jest wykonany na odpowiednio zabezpieczonym papierze ze znakiem wodnym, różnym na stronach wizowych i stronie personalizowanej.
Na stronie personalizowanej, w strefie przeznaczonej do odczytu maszynowego, umieszczono znak wodny w postaci filigranowego znaku - stylizowanych liter RP.

Strony wizowe
Na stronach wizowych (w centralnej, niezadrukowanej części każdej kartki) znak ma postać orła w koronie. Ponadto w papierze widoczne są w świetle dziennym lub ultrafioletowym różnokolorowe włókna oraz nitka zabezpieczająca z mikrodrukiem.

2. dokumenty komunikacyjne

Prawa Jazdy mają formę karty identyfikacyjnej.

Wykonane są na bazie papieru ze znakiem wodnym, dodatkowo zabezpieczonego chemicznie i zawierającego włókienka fluorescencyjne (świecące w promieniowaniu UV).

Dokumenty posiadają zabezpieczenia w szacie graficznej (m.in. mikrodruki oraz tła giloszowe). Znajdujący się na stronie recto, w prawym dolnym rogu, element graficzny wykonany jest farbą optycznie zmienną.

Dokument zawiera również element recto-verso - uzupełniające się części rysunku wykonane na obu stronach poddruku i układające się w negatywowe litery PL widoczne w świetle przechodzącym.

Na obu stronach dokumentu znajdują się rysunki niewidoczne w świetle widzialnym, które świecą w promieniach UV. Są nimi:

• na stronie recto flaga Unii Europejskiej,

• na stronie verso samochód ze świecącymi reflektorami.

Całość dokumentu zabezpieczona jest folią holograficzną.

3.dokumenty dla cudzoziemców:

Dokumenty podróży

Wszystkie trzy dokumenty podróży zostały wykonane na odpowiednio zabezpieczonym papierze wyprodukowanym przez PWPW S.A.
Na stronach wizowych w dokumentach znajdują się wielotonowe znaki wodne przedstawiające godło Polski, orła w koronie oraz stylizowane litery RP. W dokumencie przewidzianym w konwencji genewskiej, a także w polskim dokumencie podróży dla cudzoziemca na stronie z danymi personalnymi, w strefie przeznaczonej do odczytu maszynowego, znajduje się znak wodny w postaci filigranowego wzoru, który różni się od znaków wodnych na pozostałych stronach. Ponadto w papierze umieszczone zostały specjalne, różnokolorowe włókna widoczne w świetle dziennym lub UV. Dodatkowo do papieru, z którego wykonany jest dokument podróży, przewidziany w konwencji genewskiej i polski dokument podróży dla cudzoziemca wprowadzono nić zabezpieczającą z mikrodrukiem.

Dokumenty pobytu

Dokument ma postać karty w formacie ID-1. Został on zaprojektowany zgodnie z normą ICAO Doc 9303 Part 3. Jest wytwarzany na papierze bez wybielaczy optycznych, z wielotonowym znakiem wodnym. Dodatkowo jest zabezpieczony poprzez włókna zabezpieczające, broki widoczne jedynie w promieniach UV, zabezpieczenia chemiczne.
Do podstawowych zabezpieczeń w druku należą:

• tła giloszowe wykonane techniką offsetową, przy zastosowaniu druku irysowego,

• mikrodruki,

• elementy widoczne w UV,

• elementy zmienne optycznie,

• farby specjalne.

Wiza 

Cechy charakterystyczne:

• Powierzchnia wizy zadrukowana jest tłem giloszowym wykonanym techniką offsetową z zastosowaniem druku irysowego. W pustym polu, w dolnej części dokumentu powtarza się niektóre dane osobowe w postaci kodu OCR-B. Dzięki odczytowi maszynowemu, dokonywanemu na przykład na przejściu granicznym, możliwe jest szybkie sprawdzenie zgodności wpisanych danych z zakodowanymi.

• Kinegram o specyficznym wzorze graficznym: w centralnej części dwie litery E, przechodzące w obraz globu, otoczone gwiazdkami z widocznymi efektami ruchu i zmiany barwy, częściowo zadrukowany techniką  stalorytniczą.

• Nadruk stalorytniczy z efektem kątowym w postaci liter PL, które w zależności od kąta obserwacji zmieniają się z negatywu w pozytyw.

• Część napisu WIZA wykonana farbą optycznie zmienną (zielona/magenta), która zmienia barwę w zależności od kąta obserwacji.

• Numeracja wykonana techniką typograficzną zawierająca siedem cyfr poprzedzonych literami PL o specjalnym kroju czcionki, świecąca w świetle ultrafioletowym.

• Dwukolorowy mikrodruk w postaci liter EUR wykonany techniką stalorytniczą. 

Wiza wydrukowana jest na papierze własnej produkcji, bez wybielaczy optycznych, zawierającym broki aktywne w promieniowaniu UV oraz włókienka zabezpieczające - niebieskie i czerwone. Dane osobowe mogą być nanoszone ręcznie lub maszynowo na wizę.

4. Inne np.

Banknoty

Przy powstawaniu tego druku wartościowego jest zaangażowanych wiele różnych technologii poligraficznych, takich jak suchy offset, staloryt, typografia oraz na wyższych nominałach hot-stamping. Użycie tak różnorodnych technik umożliwia jego doskonałe zabezpieczenie.

Najważniejszym zabezpieczeniem banknotu jest papier, produkowany we własnej papierni. Jest to papier w pełni bawełniany z wielotonalnym znakiem wodnym oraz nitką zabezpieczającą. Charakteryzuje się bardzo wysoką odpornością na zniszczenie, dzięki czemu czas życia polskiego banknotu w obiegu jest bardzo długi. Kolejnymi zabezpieczeniami są te, które powstają dzięki zastosowanej technice offsetowej. Należą do nich: tła antykseryczne, składające się z bardzo cienkich linii, wielokolorowe irysy, tzn. płynne przejścia kolorystyczne wzdłuż całego banknotu, recto-verso, mikrodruk negatywowy i pozytywowy oraz różne specjalne farby, np. utajone, świecące w UV.

Druk stalorytniczy sam w sobie jest zabezpieczeniem, niewiele drukarni na świecie może się pochwalić posiadaniem tej technologii. Charakterystyczna wypukłość nadrukowanego wzoru jest łatwa do rozpoznania przez użytkownika i pomaga zweryfikować autentyczność banknotu. Technologia ta umożliwia również wprowadzenie różnych zabezpieczeń, takich jak efekt kątowy, mikroteksty, rozety zmienne optycznie oraz farby o specjalnych właściwościach.

Technikę typograficzną wykorzystuje się do druku numeracji magnetycznej, natomiast za pomocą hot stampingu nakłada się zabezpieczenia optyczne, takie jak hologram.

Druki i papiery wartościowe:

Certyfikaty

Papier:

• najczęściej formatu A-5 i A-4,

• znak wodny bieżący, dwutonowy (jedna z plecionek należących do Wytwórni lub indywidualny),

• włókna zabezpieczające,

• zabezpieczenia chemiczne przed bezśladowymi próbami usuwania lub zmianami zapisów na dokumencie.

Druk:

• tło giloszowe,

• tło antykseryczne,

• ramka stalorytnicza z efektem kątowym,

• mikrodruk.

Siedmiocyfrowa numeracja typograficzna, wykonana farbą aktywną w promieniowaniu UV.

Polisy ubezpieczeniowe

Papier:

• dwutonowy, bieżący znak wodny,

• włókna zabezpieczające,

• zabezpieczenie chemiczne przed próbami bezśladowego usuwania lub zmian zapisów na dokumencie.

Druk:

• dwukolorowe tło giloszowe dające efekt przenikania się kolorów
  lub tło antykseryczne,

• logo firmy wykonane farbą aktywną w promieniowaniu UV,

• ramka giloszowa,

• mikrodruk.

Istnieje możliwość zastosowania dodatkowego zabezpieczenia w postaci hologramów nanoszonych „na zimno”.

Papiery firmowe

Wytwórnia proponuje papiery firmowe w różnych kolorach, o dowolnym nadruku.

Papier:

• format A-4,

• papier fakturowy o gramaturze 80, 90 bądź 120 g/m2,

• indywidualny znak wodny (na przykład z logo Klienta),

• włókna zabezpieczające,

• zabezpieczenie chemicznie przed próbami bezśladowego usuwania lub zmian zapisów na dokumencie.

Druk:

• offset,

• tło antykseryczne,

• tło giloszowe,

• mikrodruk.

Bony i talony

Papier:

• znak wodny (zarówno standardowe wzory należące do Wytwórni, jak i wzory klien-tów),

• włókna zabezpieczające,

• zabezpieczenie chemiczne przed bezpośrednimi próbami usuwania lub zmianami zapisów na dokumencie.

Druk:

• tło giloszowe,

• tło antykseryczne,

• ramka giloszowa,

• mikrodruk,

• hologram nanoszony na zimno lub metodą hot stampingu.

Numeracja wykonana techniką offsetową lub typograficzną. Kody paskowe nanoszone w procesie personalizacji.
Do druku zabezpieczonych bonów i talonów używane są farby o specjalnych właściwościach:

• zmiennooptyczne,

• termochromowe,

• fotochromowe,

• luminescencyjne,

• reaktywne,

• magnetyczne,

• penetrujące ze zmianą koloru.

Bilety

Papier:

• znak wodny bieżący (zarówno standardowe wzory należące do Wytwórni, jak i wzory klientów),

• włókna zabezpieczające.

Druk:

• tło giloszowe,

• tło antykseryczne,

• mikrodruk, na przykład w liniach nad napisami: sektor, rząd, miejsce.

Do druków zabezpieczonych można zastosować farby o specjalnych właściwościach, na przykład farbę reaktywną chemicznie (napis wykonany tą farbą ukazuje się po użyciu specjalnego pisaka). Numeracja może być również wykonana farbą specjalną, na przykład czarną świecącą w promieniowaniu UV, penetrującą.

---