Prawo - poziom podstawowy.

I. Poniższe zdania dotyczą międzynarodowego systemu ochrony praw człowieka. Rozstrzygnij, które z nich jest prawdziwe, a które fałszywe. (1 punkt)

1. Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu jest głównym organem sądowniczym Unii Europejskiej. [p] [f]

2. Rada Europy rozpoczęła działalność w wyniku podpisania Aktu Końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. [p] [f]

3. Międzynarodowy Pakiet Praw Obywatelskich i Politycznych chroni w ramach ONZ prawa człowieka I generacji. [p] [f]

II. Uzupełnij schemat organizacji sądownictwa i procedur procesowych w Rzeczypospolitej Polskiej, wpisując w wyznaczone miejsca nazwy właściwych sądów. (1 punkt)

III. Do każdego opisu dopisz nazwę właściwego pojęcia z zakresu postępowania cywilnego. (2 punkty)

A. Pismo rozpoczynające postępowanie cywilne procesowe.

………………………………………

B. Strona składająca pismo rozpoczynające postępowanie cywilne procesowe.

………………………………………

C. Osoba, przeciwko której skierowane jest pismo rozpoczynające postępowanie cywilne procesowe.

………………………………………

IV. Do podanych opisów dopisz właściwe terminy. (2 punkty)

A. Ustawowe doraźne (jednorazowe) darowanie pewnych przestępstw i wykroczeń, polegające na zakazie wszczęcia postępowania karnego lub nakazie umorzenia postępowania już wszczętego …………………………………………………………………………………………

B. Pismo wszczynające postępowanie procesowe w sprawie cywilnej o charakterze spornym. …………………………………………

C. Akt administracyjny, za pomocą którego organ administracji publicznej rozstrzyga sprawę. Od tego aktu przysługuje odwołanie do organu administracyjnego wyższej instancji, a następnie - możliwość jego zaskarżenia do wojewódzkiego sądu administracyjnego

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

V. Uzupełnij tekst. W odpowiednie miejsca wpisz: A - nazwę organizacji międzynarodowej, B - nazwę miasta. (1 punkt)

Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności została przyjęta przez państwa członkowskie (A) ......................................................... w 1950 roku. Pozwala ona obywatelom państw sygnatariuszy na składanie skarg do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w (B) ............................................... .

VI. Uzupełnij zdania dotyczące aktów prawnych w Rzeczypospolitej Polskiej. (1 punkt)

A. W Rzeczypospolitej Polskiej wszystkie akty prawne powinny być zgodne z Konstytucją według zasady zwanej

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

B. W Polsce wydawane są zarządzenia i uchwały obowiązujące tylko na pewnym terenie, określane jako

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

VII. Do każdej podanej informacji o dokumencie dotyczącym praw i wolności człowieka (A-C) dopisz odpowiedni numer, którym oznaczono jego nazwę. (1 punkt)

A. Dokument uchwalony w 1950 roku na forum Rady Europy. Organem powołanym do ochrony praw w nim zawartych jest Europejski Trybunał Praw Człowieka.

B. Dokument uchwalony w 1948 roku przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych.

C. Dokument proklamowany w 2000 roku na szczycie Rady Europejskiej w Nicei. Pełną obligatoryjność uzyskał po wejściu w życie Traktatu Lizbońskiego.

1. Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela 2. Karta Praw Podstawowych 3. Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności 4. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka

A - ……… B - ……… C - ………

VIII. Wymień elementy, z których zbudowana jest norma prawna. (2 punkty)

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

IX. Do każdego podanego opisu dopisz nazwę właściwego rodzaju prawa. Odpowiedzi wybierz spośród: prawo rzeczowe, prawo rodzinne, prawo spadkowe, prawo handlowe. (1 punkt)

Opis rodzaju prawa

A. Reguluje kwestie powstawania, łączenia i rozwiązywania spółek, m.in. akcyjnych i komandytowych. ……………………………

B. Reguluje instytucję własności oraz inne formy korzystania z ruchomości i nieruchomości. …………………………………………

C. Reguluje stosunki społeczne wynikające z pokrewieństwa, powinowactwa i opieki .…………………………………………………

X. Podkreśl nazwę aktu prawnego, z którego pochodzi podany przepis prawny. (1 punkt)

Art. 415. Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

A. kodeks karny B. kodeks cywilny C. kodeks postępowania karnego D. kodeks postępowania cywilnego

XI. Do podanych opisów dopisz nazwy odpowiadających im gałęzi (dziedzin) prawa. (2 punkty)

A. Określa rodzaje czynów przestępczych i zasady odpowiedzialności za nie. Prawo ...............................................................................

B. Reguluje stosunki majątkowe pomiędzy osobami fizycznymi i osobami prawnymi. Prawo ..................................................................

C. Formułuje zasady odwoływania się od decyzji wójta gminy. Prawo ......................................................................................................

D. Określa zasady powoływania Rzecznika Praw Obywatelskich. Prawo …..............................................................................................

XII. Wymień dwa wskazane w Konstytucji RP środki ochrony wolności i praw człowieka i obywatela.

XIII. Na podstawie fragmentów Ustawy z 5 lipca 1990 roku Prawo o zgromadzeniach wymień cztery cechy charakteryzujące zgromadzenie publiczne. (1 punkt)

Art. 1.1. Każdy może korzystać z wolności pokojowego zgromadzania się. 2. Zgromadzeniem jest zgrupowanie co najmniej 15 osób, zwołane w celu wspólnych obrad lub w celu wspólnego wyrażenia stanowiska.

Art. 2. Wolność zgromadzania się podlega ograniczeniom przewidzianym jedynie przez ustawy, niezbędnym do ochrony bezpieczeństwa państwowego lub porządku publicznego oraz ochrony zdrowia lub moralności publicznej albo praw i wolności innych osób, a także ochrony Pomników Zagłady [...].

Art. 6.1. Zgromadzenia organizowane na otwartej przestrzeni dostępnej dla nieokreślonych imiennie osób, zwane dalej „zgromadzeniami publicznymi”, wymagają uprzedniego zawiadomienia organu gminy właściwego ze względu na miejsce zgromadzenia.

Art. 7.1. Organizator zgromadzenia publicznego zawiadamia organ gminy w taki sposób, aby wiadomość o zgromadzeniu dotarła nie później niż na 3 dni robocze, a najwcześniej 30 dni przed datą zgromadzenia.

Art. 8. Organ gminy zakazuje zgromadzenia publicznego, jeżeli: 1) jego cel lub odbycie sprzeciwiają się niniejszej ustawie lub naruszają przepisy ustaw karnych,

2) odbycie zgromadzenia może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

XIV. Na podstawie tekstu źródłowego wykonaj polecenia.

W 2005 roku Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył do Trybunału Konstytucyjnego przepisy Ustawy z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym uzależniające zorganizowanie zgromadzenia, wiążącego się z uciążliwościami lub zmianami w ruchu drogowym, od uzyskania zezwolenia. Wniosek RPO do Trybunału Konstytucyjnego został złożony, w czasie gdy władze lokalne kilka razy odmówiły zezwolenia na odbycie zgromadzenia (dotyczyło to np. „Marszów Równości” w Warszawie). Kluczowy w tej sprawie przepis - art. 65 ustawy - miał brzmienie: „Zawody sportowe, rajdy, wyścigi, zgromadzenia i inne imprezy, które powodują utrudnienia w ruchu lub wymagają korzystania z drogi w sposób szczególny, mogą się odbywać pod warunkiem zapewnienia bezpieczeństwa i porządku podczas trwania imprezy oraz uzyskania zezwolenia na jej przeprowadzenie”. RPO zarzucił, że kwestionowane przez niego ograniczenia wolności zgromadzeń są niezgodne z art. 57 (wolność zgromadzeń) Konstytucji RP.

Rozstrzygnięcie:

Art. 65 Prawa o ruchu drogowym w części obejmującej wyraz „zgromadzenia” jest niezgodny z art. 57 Konstytucji RP.

1. Czynnikiem uzasadniającym rozpoznanie wniosku RPO jest praktyka stosowania Prawa o ruchu drogowym, która - wbrew brzmieniu Konstytucji RP - zmienia istotę wolności zgromadzeń w prawo do gromadzenia się reglamentowane rozstrzygnięciami organu administracji publicznej.

2. Celem wolności zgromadzeń, zagwarantowanej w art. 57 Konstytucji RP, jest zapewnienie autonomii i samorealizacji jednostki oraz ochrona procesów komunikacji społecznej niezbędnych dla funkcjonowania demokratycznego społeczeństwa. Zgromadzenia

stanowią zasadniczy element demokratycznej opinii publicznej, stwarzając możliwość wpływu na proces polityczny, umożliwiając krytykę i protest.

3. Obowiązkiem władzy publicznej jest zagwarantowanie realizacji wolności zgromadzeń niezależnie od przekonań wyznawanych przez większość polityczną sprawującą w danej chwili władzę i bez względu na stopień kontrowersyjności przedstawianych publicznie poglądów i opinii, jeżeli nie są przekraczane prawnie ustalone zakazy.

4. Ryzyko kontrdemonstracji przy użyciu przemocy lub przyłączenia się do zgromadzenia skłonnych do agresji ekstremistów nie może prowadzić do pozbawienia prawa do zorganizowania pokojowego zgromadzenia nawet wtedy, gdy istnieje realne niebezpieczeństwo, że dojdzie do naruszenia porządku publicznego.

5. Badany art. 65 Prawa o ruchu drogowym na równi stawia różnego rodzaju imprezy. Błędem ustawodawcy było nieuwzględnienie wolności zgromadzeń jako podstawowej obywatelskiej wolności politycznej. Wolność zgromadzeń nie może podlegać takiej samej reglamentacji, jakiej poddane są zawody sportowe, rajdy, wyścigi i podobne imprezy, z natury neutralne politycznie.

Na podstawie: Wyrok z 18 stycznia 2006 roku K 21/05 - Wymóg uzyskania zezwolenia na zgromadzenie na drodze publicznej, www.trybunal.gov.pl

A. Podaj, jaką zmianę w polskim prawie spowodowało powyższe rozstrzygnięcie Trybunału Konstytucyjnego. (1 punkt)

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

B. Wymień trzy argumenty, których użył Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku. (1 punkt)

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

XV. Nazwij problemy związane ze stanowieniem prawa opisane w poszczególnych akapitach (1-4) poniższego eseju. (4 punkty)

Rex wstąpił na tron pełen reformatorskiego zapału. Sądził, że największe niepowodzenia spotkały jego poprzedników w dziedzinie prawa. Od wielu pokoleń system prawny nie uległ żadnej zasadniczej reformie.

1. Pierwszy oficjalny krok, jaki uczynił, był dramatyczny, ale jednak pomyślny. Ogłosił poddanym natychmiastowe zniesienie wszystkich obowiązujących praw, a następnie zabrał się do pisania nowego kodeksu. Wykształcenie zdobyte podczas indywidualnych lekcji udzielanych przez kolejne guwernantki okazało się, niestety, pełne luk. Wyszło na jaw, że niezdolny jest do najprostszych nawet uogólnień. Chociaż nie brak mu było pewności, gdy rozstrzygać musiał poszczególne spory, to sformułowanie uzasadnienia czy jakiegokolwiek orzeczenia przekraczało całkowicie jego możliwości. Ogłosił poddanym, że odtąd sam pełnić będzie funkcję sędziego we wszystkich konfliktach. Miał nadzieję, że w nawale rozmaitych konkretnych spraw jego umiejętność uogólniania rozwinie się, i zdoła sformułować system przepisów, które dadzą się połączyć w kodeks. Niestety, kiedy wydał setki orzeczeń, ani jego poddani, ani on sam nie potrafili dopatrzyć się w nich żadnego wspólnego schematu.

2. Po tym niepowodzeniu Rex zdał sobie sprawę, że trzeba zacząć od nowa. Postanowił zatem wysłuchać wykładów o uogólnianiu. Wzmocniwszy w ten sposób swe intelektualne siły, powrócił do idei projektu kodeksu i po wielu godzinach samotnej pracy ogłosił poddanym, że opracował kodeks i odtąd kierować się nim będzie wydając orzeczenia, ale na razie kodeks pozostanie tajemnicą państwową, znać go będzie tylko on i jego pisarz. Ten przemyślny plan bynajmniej nie zachwycił jego poddanych. Stwierdzili oni, że jest rzeczą dla każdego nader niedogodną, by jego sprawa sądzona była według praw, z którymi nie sposób się zapoznać.[...]

3. Zrozumiał teraz, że nie obejdzie się bez ogłoszenia kodeksu stwierdzającego, jakie prawa będą stosowane przy rozstrzyganiu przyszłych spraw. Pobierając nadal lekcje uogólniania, pilnie pracował nad kodeksem i wreszcie zapowiedział jego rychłe ogłoszenie. Konsternacja wśród poddanych była jednak ogromna, kiedy nowy kodeks stał się dostępny. Okazało się, że jest szczytem niejasności. Znawcy prawa orzekli, że nie ma w nim ani jednego zdania, które byłoby zrozumiałe dla zwykłego obywatela lub wykształconego

prawnika. Przed pałacem królewskim pojawiła się demonstracja z transparentami, na których widniało: „Jak można stosować się do praw, których nikt nie może zrozumieć?!”

4. Kodeks szybko wycofano. Rex doszedł wreszcie do wniosku, że potrzebuje pomocy, kazał grupie prawników zrewidować kodeks. Zalecił, by nic w nim nie zmieniali, lecz wyrazili wszystko w sposób zrozumiały. Nowy dokument okazał się szczytem przejrzystości,

ale kiedy zaczęto go studiować przekonano się, że wprowadzona ścisłość i uporządkowanie ujawniły ogrom sprzeczności. Znów odbyła się demonstracja z transparentami: „Tym razem wszystko jest jasne - aż za bardzo!”

Za: L. L. Fuller, Moralność prawa, Warszawa 2004

1. …………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. …………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. …………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. …………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

XVI. Nazwij prawo człowieka naruszone w sytuacji przedstawionej na rysunku. (1 punkt)

…………………………………………………………………………………

---