Sejm, Senat, Prezydent. Polska ordynacja wyborcza i procedura tworzenia prawa.

Warszawa 2006

Michał Jabłoński

Spis treści

Polityka przez wielu traktowana jest jako coś nieczystego, gdzie wszyscy kombinują, kręcą i zastanawiają się jak wyzyskać od ludzi pieniądze lub przejąć pełnię władzy, aby móc rządzić krajem i... dorwać się do państwowych pieniędzy. Inni z kolei pragną zrobić coś dla kraju chcą, aby było jak najlepiej i wiedzą, że do tego potrzebna jest władza, bo bez niej nie da się nic zmienić. Nie da się jednak wygrać wyborów w pojedynkę. Poza tym, jedna osoba nie jest w stanie sprostać takiej liczbie obowiązków, jaka nakładana jest w normalnych warunkach na cały rząd, czy klub parlamentarny. Nawet te podmioty, które są przecież duże, muszą korzystać często z pomocy ekspertów.

Partia, jako organizacja, niezbędna jest także do tego, aby rozpocząć prowadzenie na szeroką skalę kampanii wyborczą, która ma prowadzić do zwycięstwa w wyborach. Organizacja taka nie jest jednak grupą nieformalną, gdyż byłoby to zbyt nieodpowiedzialne, ponieważ zapewne prowadziłoby do wielu niedobrych rzeczy ( np. nieczyste zagrywki, za które nikt nie ponosiłby odpowiedzialności), a także byłoby mało skuteczne w działaniu. W niniejszym referacie postaram się powiedzieć jak założyć partię polityczną, jak nie doprowadzić do tego, aby przestała istnieć, w jaki sposób możliwe jest wygranie wyborów, a następnie wprowadzanie swoich pomysłów i projektów w życie.

Partie polityczne

Jak założyć partię?

Jeśli ktoś chce założyć partię polityczną powinien zebrać co najmniej 1000 podpisów osób, które uważają, że nowopowstająca organizacja jest godna ich poparcia, a następnie udać się z całą listą do Sądu Okręgowego w Warszawie, który jest organem prowadzącym ewidencję partii politycznych. Same podpisy jednak nie wystarczą. Kolejnym niezbędnym elementem jest statut partii, który z kolei powinien zawierać zasady funkcjonowania partii, np. nabywanie i utrata członkostwa, władze, zasady tworzenia szerszych struktur (np. ogólnopolskich), czy też zmianę statutu, a także to, w jaki sposób partia może się samodzielnie rozwiązać. Dodatkowo można także dołączyć logo partii.

Jeśli ktoś chce założyć własną partię, pamiętać powinien, ze możliwość swobodnego zakładania tego typu organizacji dają wyłącznie państwa demokratyczne, a to oznacza, że wymagają one także metod demokratycznych w funkcjonowaniu partii, tzn. że na przykład władze wybierane powinny być w wewnętrznych wyborach, czy też to, że nikt nie może być zmuszany do podpisywania list poparcia, jak również do należenia do partii. Nie może to być także organizacja towarzyska, w której będą się spotykać znajomi tylko w celu podyskutowania o polityce, gdyż Ustawa o partiach politycznych, już w 1. artykule mówi, że jest to organizacja „stawiającą sobie za cel udział w życiu publicznym poprzez wywieranie metodami demokratycznymi wpływu na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie władzy publicznej”.

Jeżeli wniosek złożony do Sądu nie zawiera żadnych błędów formalnych, statut partii nie przeczy Konstytucji, a zebrane podpisy nie są sfałszowane, za co odpowiedzialność biorą trzy osoby składające wniosek, które same są wpisane na liście popierających powstanie partii, organizacja zostanie zarejestrowana, a w raz rejestracją otrzyma osobowość prawną i możliwość używania nazwy „partia”.

Finansowanie partii

Samo powstanie partii nie umożliwia jeszcze dokonywania zmian prawa, jak również aktywnego uczestnictwa w życiu społeczno-politycznym, czego od każdej partii wymaga Ustawa. Aby aktywnie działać, niezbędne jest opracowywanie projektów aktów prawnych, promowania się, zachęcania ludzi do udziału w wyborach, itp. Do tego, z kolei, niezbędne są pieniądze, bez których partia nie może funkcjonować, gdyż często musi zatrudniać ludzi chociażby do prowadzenia bieżących spraw administracyjnych. Skądś trzeba czerpać na to pieniądze. Partia może je pozyskiwać ze składek członkowskich, darowizn, spadków, sprzedaży broszur ze swoim statutem, programem wyborczym lub przedmiotów, które wiążą się z partią (np. chorągiewek, baloników, itp.) oraz z subwencji budżetowej.

Jeśli partia kandydowała do Sejmu, co wiąże się naturalnie z ogromnymi wydatkami na kampanię wyborczą, i uzyskała samodzielnie 3% lub w koalicji - 6% głosów, może złożyć wniosek o subwencję z budżetu państwa, którą to subwencję zapewnia Ustawa. Tego typu dofinansowanie przysługuje przez cały okres danej kadencji Sejmu. Wysokość subwencji oblicza się według następującego wzoru:

S = W₁ · M₁ + W₂ · M₂ + W₃ · M₃ + W₄ · M₄ + W₅ · M₅

gdzie poszczególne symbole oznaczają:

S - kwota rocznej subwencji,

W_1-5 - liczby głosów kolejno obliczane dla każdego wiersza poniższej tabeli, podane odrębnie w wyniku rozbicia łącznej liczby głosów ważnych oddanych w skali kraju łącznie na listy okręgowe kandydatów na posłów danej partii politycznej albo koalicji wyborczej, odpowiednio do wyznaczonego w procentach przedziału,

M_1-5 - wysokość kwoty w złotych dla kolejnych wierszy poniższej tabeli:

Wiersz	Głosy ważne oddane w całym kraju łącznie na listy okręgowe kandydatów na posłów danej partii politycznej albo koalicji wyborczej w rozbiciu odpowiednio dla każdego przedziału		Wysokość kwoty za jeden głos (M)
		Procent		Liczba głosów (W)
1	do 5%		10 złotych
2	powyżej 5% do 10%		8 złotych
3	powyżej 10% do 20%		7 złotych
4	powyżej 20% do 30%		4 złote
5	powyżej 30%		1 złoty 50 groszy

Ciekawostką jest to, że jeśli inflacja wynosi powyżej 5%, w takim przypadku subwencja zostaje powiększona.

Jeśli utworzona została koalicja, w umowie koalicyjnej zapisuje się, w jaki procent subwencji będzie otrzymywała dana partia. Umowę taką przedkłada się Państwowej Komisji Wyborczej przed wyborami, co jest niezbędne do wspólnego kandydowania. Raz zawarte porozumienie nie może być później zmieniane. Jeśli w przekazanej umowie nie zapisze się podziału subwencji, nie przysługuje ona żadnej z partii. Przy przekazywaniu subwencji wymagane jest, aby część pieniędzy przeznaczana była na partyjny Fundusz Ekspercki, mający na celu finansowanie różnego rodzaju ekspertyz. Jeśli przekazane środki nie zostaną na ten cel wykorzystane, podobnie jak pozostała część na inne cele statutowe, PKW ma prawo do cofnięcia subwencji budżetowej dla danej partii na rok.

Partie polityczne mają zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, zbiórek publicznych, wynajmowania swoich pomieszczeń na inne cele niż biura poselskie, senatorskie lub radnych samorządu terytorialnego. Innymi źródłami dochodu niż wymienione wyżej mogą być:

• oprocentowanie środków zgromadzonych na rachunkach bankowych i lokatach,

• obrót obligacjami Skarbu Państwa i bonami skarbowymi Skarbu Państwa,

• zbycie należących do niej składników majątkowych,

• kredyty bankowe (jedynie na cele statutowe),

• osoby fizyczne (jedynie obywateli Polski, maksymalnie 16-krotnej wielokrotności najniższej pensji, z czego wpłata na Fundusz Wyborczy mający na celu finansowanie kampanii stanowić może 15-krotność, a wysokość składki nie może przekraczać najniższej pensji. Ciekawostką jest, że wpłata przekazana może być jedynie czekiem, przelewem lub kartą płatniczą - nie może być w gotówce!).

Finanse każdej partii są corocznie kontrolowane przez Państwową Komisję Wyborczą przez przymus składania sprawozdania z działalności finansowej, w której uwzględnia się wszelkie przychody, wydatki, a nawet warunki, na jakich zawarte zostały kredyty bankowe! Jeśli taki dokument nie zostanie złożony, PKW składa wniosek o wykreślenie partii z rejestru partii politycznych, co Sąd Okręgowy w Warszawie czyni. Jeśli sprawozdanie zostanie złożone, ale odrzucone, partia traci możliwość dotacji na okres trzech lat, a ewentualne nieprawidłowo pozyskane środki przepadają na rzecz Skarbu Państwa, chyba że uda się je zwrócić darczyńcy, ale nie później niż 30 dni od ich otrzymania.

Nieprzestrzeganie przepisów dotyczących finansów partii może grozić grzywnami od 1 000 do 100 000 zł, a nawet pozbawieniem wolności do 2 lat!

Dopuszczalne treści

Jeśli stwierdzona zostanie niezgodność działania partii z zapisami Konstytucji, Trybunał Konstytucyjny zarządzić może wykreślenie partii z ewidencji tego typu organizacji.

Rozwiązanie partii

Rozwiązanie partii nastąpić może w skutek:

• uchwały uprawnionego do tego statutem partii organu,

• działalności niezgodnej z Konstytucją,

• niepowiadomieniu Sądu o zmianie statutu,

• działalności niejawnej i niedemokratycznej,

• niezłożeniu sprawozdania z działalności finansowej.

Środki konieczne do zaprzestania działalności partia pokrywa z własnego majątku, a jeśli nie ma ich w odpowiedniej ilości, brakującą kwotę dokłada budżet państwa.

Ordynacja

Jednym z najważniejszych wydarzeń w życiu politycznym Polski są odbywające się co cztery lata wybory do Sejmu i Senatu oraz przypadające raz na pięć lat wybory Prezydenta. Przeciętny obywatel, jeśli już wybierze się na głosowanie, zazwyczaj nie wie, na jakich zasadach obywają się wybory. Jego wiedza ogranicza się zazwyczaj do tego, że warunkiem niezbędnym do wzięci udziału w głosowaniu jest ukończenie 18 lat, posiadanie obywatelstwa polskiego i pełni praw obywatelskich, no i to, że wygrywa ten, kto zbierze największą ilość głosów. Niektórzy wiedzą jeszcze, że progiem wiekowym do tego, aby zostać posłem, senatorem, czy Prezydentem jest odpowiednio 21, 30 i 35 lat. Poniżej postaram się krótko, aczkolwiek dokładnie, opisać sposób wybierania przedstawicieli władzy.

Zwoływanie wyborów

Zwoływaniem wyborów do Sejmu i Senatu zajmuje się Prezydent w porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą, z która konsultuje taki termin, aby wypadał w dzień wolny od pracy i jak najbardziej sprzyjający temu, żeby jak największa obywateli udała się do urn. Głosowanie powinno się odbyć w przeciągu miesiąca przed datą upłynięcia kadencji Parlamentu. W przypadku wyboru Prezydenta zarządzającym wybory jest Marszałek Sejmu, który zwołać je powinien w czasie ok. 3 miesięcy (75-100 dni) przed datą zakończenia pięcioletniej kadencji wcześniej wybranej osoby. Tak dzieję się w normalnych warunkach, ale mogą zdarzyć się także sytuacje nietypowe (np. rozwiązanie parlamentu, zwolnienie urzędu Prezydenta). W takich przypadkach stosuje się odrębne artykuły, mówiące o tym, jak wygląda procedura (np. wybór Prezydenta musi nastąpić w przeciągu maksymalnie 74 dni od daty zwolnienia urzędu).

Rejestr i spis wyborców

Aby sprawnie przeprowadzać procedurę głosowania oraz w celu zapobieżenia nadużyciom w postaci wielokrotnego głosowania przez tą samą osobę, każda gmina prowadzi rejestr wyborców, w swojej podstawowej części zawierający dane osób, którym przysługuje prawo wyborcze i które zamieszkują na terenie danej gminy.

W tzw. części B rejestru wpisani są wszyscy obywatele Unii Europejskiej, którzy na stałe zamieszkują daną gminę i którym przysługuje prawo do brania udziału w wyborach. Rodzaj wyborów i szczegółowe zasady brania w nich wyborów określają odrębne ustawy. Aby obywatel Unii został wpisany na taką listę musi załączyć wiosek wraz z załącznikami:
1) kserokopią ważnego dokumentu stwierdzającego tożsamość wnioskodawcy,
2) pisemną deklarację, w której wnioskodawca podaje:

1. swoje obywatelstwo i adres stałego zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

2. nazwę okręgu wyborczego albo miejscowości, w państwie członkowskim swojego pochodzenia, gdzie jest umieszczony w rejestrze wyborców,

3. oświadczenie, że zamierza korzystać z czynnego prawa wyborczego tylko na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

4. oświadczenie, że w państwie członkowskim swojego pochodzenia nie został pozbawiony czynnego prawa wyborczego.

Cały czas mowa jest o osobach na stałe zamieszkałych na terenie gminy. Problem pojawić się może, jeżeli do czynienia mamy z osobą nigdzie nie zameldowaną. W rejestrze wyborców podawać się powinno adres zamieszkania, ale w przypadku takich osób, na ich wniosek istnieje możliwość dopisania ich do listy wyborców w gminie, w której w danym momencie przebywają. W innym przypadku byłaby to rażąca nierówność w traktowaniu obywateli Polski. Jeśli ktoś zostanie wpisany do spisu wyborców jednej gminy, z innej, o ile był tam wcześniej wpisany, zostaje natychmiastowo skreślony. Dana osoba zostaje także wykreślona z rejestru i spisu wyborców, jeśli tak orzeknie sąd lub Trybunał Stanu.

W miejscach takich jak szpitale, czy więzienia listy wyborców sporządzane są automatycznie i wpisuje się do nich wszystkich uprawnionych obywateli, którzy w dniu wyborów przebywają na terenie i pod opieką danego zakładu. W przypadku żołnierzy w czasie misji, zasadniczej służby wojskowej, czy też skoszarowanych ćwiczeń policji, straży, BOR lub innych jednostek sprawa ma się trochę inaczej, gdyż funkcjonariusze tych służb sami muszą poprosić o dopisanie ich do spisu wyborców. Muszą mieć jednak zagwarantowany przez dowódców czas na to, aby udać się do lokalu wyborczego i oddać głos na popieranych kandydatów.

Jeśli obywatel Polski przebywa poza granicami Polski, może zgłosić konsulowi lub ambasadorowi, chęć głosowania w różnych formach - ustnie, pisemnie, telefonicznie, telegraficznie lub telefaksem. Właśnie konsulowie i ambasadorowie zajmują się organizacją wyborów poza Polską. Na statkach pod polską banderą zajmują się tym kapitanowie.

Wybory w szpitalu, więzieniu, statku, itp.

Generalną zasadą przy organizacji wyborów jest to, że ludzie głosują w stałych obwodach wyborczych, których zasięg reguluje specjalna ustawa. Istnieje jednak konieczność tworzenia dodatkowych obwodów. Takie dodatkowe obwody tworzone są „z urzędu” w szpitalach i zakładach karnych, jeśli w dniu wyborów przebywać w nich będzie więcej niż 50 wyborców. Jeśli nie będzie spełniony ten wymóg, nadal można stworzyć okręg, ale następuje to już po zasięgnięciu opinii kierownika ośrodka. Dodatkowymi obwodami wyborczymi są także miejsca zagranicą, które wyznacza Minister Spraw Zagranicznych po porozumieniu z PKW. Oddane tam głosy wchodzą w skład okręgu wyborczego Warszawa Centrum. Możliwe jest również głosowanie na polskim statku,, jeśli liczba wyborców jest tam nie mniejsza niż 15, a armator złoży wcześniej wniosek o utworzenie okręgu na statku. Bardzo rygorystyczne są przepisy mówiące o tym, co to znaczy „polski statek”, gdyż według Ustawy jest to „statek będący w całości własnością polskiego armatora mającego siedzibę w kraju, podnoszący polską banderę i dowodzony przez polskiego kapitana”. W przypadku statków, oddane glosy wlicza się do okręgu wyborczego, w którym znajduje się siedziba armatora.

Prawa (przywileje) przysługujące członkom komisji wyborczych

Członkiem komisji nadzorującej prawidłowy przebieg głosowania w lokalu wyborczym może zostać każdy obywatel, który ma pełnię praw obywatelskich. Za bycie członkiem takiej komisji przysługuje zwrot kosztów dojazdu, jak również noclegu oraz zryczałtowana dieta, podobnie jak 5 dni zwolnienia od pracy z zachowaniem świadczeń socjalnych, ale bez prawa do wynagrodzenia. Przysługuje im także ochrona prawna, taka sama jak wszystkim innym funkcjonariuszom publicznym. Spada jednak na nich równocześnie taka sama odpowiedzialność za wykonywane czynności. W razie wypadku w czasie pracy w komisji, członkowi przysługuje prawo do odszkodowania wypłacanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Kto wchodzi w skład Państwowej Komisji Wyborcze? Zwykły obywatel?

Państwowa Komisja Wyborcza jest stałym najwyższym organem sprawującym nadzór nad głosowaniem na terytorium całej Polski, a także organem kontrolującym działalność partii politycznych, jak również dbającym o przestrzeganie prawa wyborczego w ogóle, organem wydającym rozporządzenia (np. dotyczące wzorów formularzy i pieczęci) oraz rozpatrującym wszelkie skargi dotyczące wyborów i przedstawiającym sprawozdanie z wyborów na forum Sejmu. W jej skład wchodzi:

• 3 sędziów Trybunału Konstytucyjnego wskazanych przez Prezesa Trybunału Konstytucyjnego,

• 3 sędziów Sądu Najwyższego wskazanych przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego,

• 3 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wskazanych przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Członkowie PKW pełnią swoją funkcję niezależnie od zajmowanego stanowiska, aczkolwiek otrzymują za to wynagrodzenie w wysokości 3,5; 3,2 oraz 3,0 pensji odpowiednio dla przewodniczącego, jego zastępcy i członka Komisji. Organem wykonawczym PKW jest Krajowe Biuro Wyborcze.

Zakaz wnoszenia broni, przerwanie głosowania, obecność „mężów zaufania” - ciekawe „zaplecze” głosowania.

Wszystkie lokale wyborcze czynne są tego samego dnia w godzinach 6⁰⁰-20⁰⁰. Wyjątek stanowią lokale poza granicami kraju, jeśli koniec głosowania wypadałby tam później niż w Polsce. W takim przypadku głosowanie odbywa się dzień wcześniej (dzieje się tak np. w USA). Wcześniej niż w całym kraju zamknięta może zostać komisja wyborcza ulokowana na zamkniętym terenie (np. w szpitalu), o ile głos oddadzą wszyscy uprawnieni do głosowania.

Do każdej z komisji, w dowolnym momencie, przyjść może mąż zaufania i skontrolować prawidłowość przeprowadzania wyborów i pracy komisji.

Ogólną zasadą w czasie wyborów jest to, że w jednym lokalu wyborczym znajduje się tylko jedna, zaplombowana urna, której nikt nie ma prawa otwierać. W komisjach szpitalnych możliwe jest jednak utworzenie drugiej, ruchomej urny, do której karty z głosem wrzucać mogą osoby nie będące w stanie samodzielnie udać się w miejsce, gdzie stoi właściwa urna.

W czasie głosowania nie mogą występować żadne przerwy. Gdyby jednak się takie, ze szczególnych względów, wydarzyły, komisja wyborcza zobowiązana jest do wprowadzenia w życie odpowiednich procedur mających na celu zapobieżenie ewentualnemu wpływowi na głosowanie. Karty do głosowania są liczone, opieczętowywane i chronione, podobnie jak pieczęć komisji. W przypadku wystąpienia niespodziewanych sytuacji głosowanie może zostać przedłużone, przełożone na kolejny dzień lub przerwane. Przerwanie głosowania nastąpić może w skutek dużego naruszenia porządku, czy wnoszenia broni na teren lokalu wyborczego.

Jednym z ciekawszych zapisów Ustawy jest ten, mówiący, że wyborca powinien wrzucać do urny kartę z zakreślonym wyborem w taki sposób, aby niemożliwe było zobaczenie dokonanego wyboru przez kogokolwiek innego. Przez taki zapis zapewne wiele osób nieświadomie łamie prawo w dniu wyborów... Z drugiej strony, pomyśleć trzeba o autorytetach społecznych, które pokazując swój wybór mogłyby oprowadzić rodzaj agitacji, który jest przecież zakazany w dniu wyborów.

Jeśli osoba jest niepełnosprawna, przysługuje jej prawo do wniosku o głosowanie w lokalu wyborczym przystosowanym do potrzeb osób niepełnosprawnych, który to lokal musi być utworzony w każdej gminie prze wójta (prezydenta miasta). Również wójt zobowiązany jest do zapewnienia osobie niepełnosprawnej odpowiedniego transportu umożliwiającego dojazd na miejsce głosowania.

„Nie ważne jak głosują. Ważne, kto liczy głosy! - jak się wyłania zwycięzcę.

Po przeprowadzonych wyborach przychodzi czas na wyłonienie zwycięzców. W Polsce ciągle istnieje spór o to, którą z dwóch najpopularniejszych metod powinno się stosować przy rozdziale miejsc w parlamencie. Oto one:

Metoda d'Hondta

Metoda d'Hondta to metoda stosowana do podziału mandatów w systemach wyborczych opartych na proporcjonalnej reprezentacji z listami partyjnymi. Jej nazwa pochodzi od nazwiska belgijskiego matematyka Victora d'Hondta.

Faworyzuje ona duże ugrupowania. Metodę d'Hondta stosuje się przy podziale mandatów m.in. w wyborach parlamentarnych w Austrii, Finlandii, Izraelu, Holandii i Hiszpanii. W Polsce stosowano ją m.in. w parlamentarnych ordynacjach wyborczych II Rzeczpospolitej, a także w III Rzeczpospolitej (z wyłączeniem wyborów w 2001 roku) przy podziale mandatów do Sejmu oraz w wyborach samorządowych (do rad gmin liczących powyżej 20 tys. mieszkańców, rad powiatów oraz sejmików województw).

Metoda polega na znalezieniu największych, kolejno po sobie następujących ilorazów liczby uzyskanych głosów. Podziału dokonuje się dzieląc liczbę głosów przypadających każdemu komitetowi przez kolejne liczby naturalne, a następnie z tak obliczonych ilorazów dla wszystkich komitetów, wybieranych jest tyle, ile jest mandatów do obsadzenia.

A co się dzieje, gdy kilka komitetów uzyskało takie same ilorazy? W Polsce rozwiązano to w następujący sposób.

Jeżeli kilka list uzyskało ilorazy równe ostatniej liczbie z liczb uszeregowanych w podany sposób, a list tych jest więcej niż mandatów do rozdzielenia, pierwszeństwo mają listy w kolejności ogólnej liczby oddanych na nie głosów. Gdyby na dwie lub więcej list oddano równą liczbę głosów, o pierwszeństwie rozstrzyga liczba obwodów głosowania, w których na daną listę oddano większą liczbę głosów.

Przykład

Mamy komitety A, B i C, które otrzymały kolejno 900, 300 i 480 głosów, do obsadzenia jest 5 mandatów.

1 krok: obliczenie ilorazów

Dzielnik	Komitet A	Komitet B	Komitet C
1	900 (1 mandat)	300 (4)	480 (2)
2	450 (3)	150	240
3	300 (5)	100	160
4	225	75	120

2 krok: ułożenie ilorazów w kolejności malejącej (w nawiasach komitet):
1 - (A) 900
2 - (C) 480
3 - (A) 450
4 - (B) 300
5 - (A) 300
itd.

W związku z tym, że do rozdzielenia jest 5 mandatów, 3 mandaty otrzymuje komitet A (ilorazy 900, 450 i 300), 1 mandat - komitet B (iloraz 300) oraz 1 mandat - komitet C (iloraz 480).

Metoda Sainte-Lague'a

Metoda Sainte-Laguë'a - metoda stosowana do podziału mandatów w systemach wyborczych opartych na proporcjonalnej reprezentacji z listami partyjnymi. Jej nazwa pochodzi od nazwiska francuskiego matematyka André Sainte-Laguë.

Metoda polega na znalezieniu największych, kolejno po sobie następujących ilorazów z liczby uzyskanych głosów. Podziału dokonuje się dzieląc liczbę głosów przypadających każdemu komitetowi wyborczemu przez kolejne liczby nieparzyste 1, 3, 5, 7 itd., a następnie z tak obliczonych ilorazów dla wszystkich komitetów wybieranych jest tyle, ile jest mandatów do obsadzenia.

Metoda Sainte-Laguë'a jest stosowana m.in. w systemach wyborczych w Nowej Zelandii, Norwegii, Szwecji oraz Danii. Zastosowano ją również w Polsce podczas wyborów parlamentarnych w 2001 roku.

Istnieją różne odmiany tej metody. Niekiedy pomija się pierwszy dzielnik, dzieląc liczbę uzyskanych głosów kolejno przez 3, 5, 7 itd. Popularną modyfikacją jest zastąpienie pierwszego dzielnika 1 przez 1,4, co sprzyja ugrupowaniom większym - system ten znany jest jako zmodyfikowana metoda Sainte-Laguë'a.

Metoda Sainte-Laguë generuje wyniki lepiej odzwierciedlające poglądy wyborców, podczas gdy metoda d'Hondta sprzyja większym partiom.

Przykład

Mamy komitety A, B oraz C, które otrzymały kolejno 900, 300 i 480 głosów, do obsadzenia jest 5 mandatów.

1 krok: obliczenie ilorazów

Dzielnik	Komitet A	Komitet B	Komitet C
1	900 (1 mandat)	300 (4)	480 (2)
3	300 (3)	100	160
5	180 (5)	60	96
7	129	43	69

2 krok: ułożenie ilorazów w kolejności malejącej (w nawiasach komitet):
1 - 900 (A)
2 - 480 (C)
3 - 300 (A)
4 - 300 (B)
5 - 180 (A)
itd.

Trzy mandaty uzyska więc komitet A, a komitety B oraz C po jednym.

Kiedy kandydat staje się Prezydentem?

Rozstrzygniecie wyników wyborów prezydenckich jest o wiele mniej skomplikowane niż to ma miejsce przy wyborach parlamentarnych. Przy wyborze głowy państwa obowiązuje zasada, że zwycięzcą jest ten, kto otrzymał ponad 50% wszystkich prawidłowo oddanych głosów. Nastąpić to już może po 1. turze wyborów. Kiedy kandydatów jest wielu, a głosy rozkładają się równomiernie, nikt nie otrzymuje wiekszości. Jeśli tak się dzieje, po dwóch tygodniach odbywa się 2. tura wyborów, do udziału w której prawo ma tylko dwóch kandydatów, którzy otrzymali największą liczbę głosów w turze 1. W tym przypadku jeden z nich otrzymuje wymagane 50% głosów. Po terminie przeznaczonym na wnoszenie skarg na przebieg wyborów, Sąd Najwyższy ogłasza ważność wyboru i wybór nowego Prezydenta, który zostaje nim jednak dopiero w momencie złożenia przysięgi prezydenckim przed Zgromadzeniem Narodowym. Dopiero w tym momencie kandydat na Prezydenta faktycznie obejmuje tę funkcję.

Kampania - gdzie i w jaki sposób się reklamować.

Kampania wyborcza rozpoczyna się z dniem ogłoszenia postanowienia Prezydenta o zarządzeniu wyborów i kończy się 24 godziny przed dniem wyborów. W tym czasie partie mogą reklamować i zachęcać do głosowania na swoich kandydatów, ale tyko w określonych ramach. Nie wolno na przykład prowadzić kampanii w państwowych zakładach pracy i urzedach, w sposób uniemożliwiający ich normalną pracę, a całkowity zakaz obowiązuje w jednostkach wojskowych oraz w szkołach, których uczniowie nie mają prawa wybierania. Rozdawane gadżety reklamowe powinny zawierać wyraźne oznaczenie o tym, od kogo pochodzą i przez kogo są finansowane. Plakaty wywieszane mogą być tylko w miejscach, w których zgodził się na to właściciel posesji, ściany budynku, itd. tylko w taki sposób, aby możliwe było ich późniejsze łatwe usunięcie. Jeśli plakaty naklejone są w sposób nieprawidłowy, służby miejskie zobowiązane są do ich usunięcia. Wszystko odbywa się na koszt komitetu wyborczego. Zamieszczanie nieprawdziwych informacji prowadzi do postępowania sądowego w trybie wyborczym (24 h), wynikiem którego może być zakaz dalszej publikacji, nakaz publicznych przeprosin lub sprostowania fałszywych danych, a w przypadku kampanii prezydenckiej grzywnę w wysokości do 50 000 zł.. Kandydującym partiom przysługują również nieodpłatne bloki w Telewizji Polskiej, jak również w Polskim Radiu, do ich własnego użytku

Najciekawsza część - pieniądze. Ile, skąd je brać i jak wydawać.

Zbierane na kampanię środki pochodzić mogą jednie od osób fizycznych i gromadzone mogą być jedynie na wspomnianym już wcześniej Funduszu Wyborczym. Kandydat na Prezydenta może dodatkowo zbierać środki od osób prawnych, ale tylko wtedy, gdy pochodzą one z zysku i nie są większe niż 100-krotność najniższego wynagrodzenia za pracę.

Przy finansowaniu kampanii partię obowiązują limity, zarówno na szczeblu okręgowym, jak i szerszym, a wynoszą one odpowiednio:

1. limit okręgowy oblicza się poprzez podzielenie liczby wszystkich zarejestrowanych wyborców w kraju przez liczbę 560 i pomnożenie uzyskanego wyniku przez liczbę mandatów posłów lub senatorów wybieranych w danym okręgu wyborczym, w którym komitet zarejestrował swojego kandydata lub kandydatów,

2. limit ponadokręgowy dla danego komitetu stanowi sumę kwoty limitów okręgowych, o których mowa w pkt 1.

Kolejnym ograniczeniem jest to, że wydatki na reklamę nie mogą przekraczać 80% całkowitych wydatków na kampanię, a w przypadku kandydata na prezydenta wartość całego budżetu kampanijnego nie może przekroczyć 12 000 000 zł Jeśli po kampanii pozostają jeszcze jakieś nadwyżki zgromadzonych środków nad poniesionymi wydatkami, komitet wyborczy przekazuje je na Fundusz Wyborczy reprezentowanej partii.

Komitet wyborczy zobowiązany jest do złożenia sprawozdania finansowego po zakończeniu wyborów. Jeśli okaże się, ze pozyskiwał on środki w sposób niezgodny z prawem, partia którą reprezentował otrzyma subwencję z budżetu państwa pomniejszoną o trzykrotność środków pozyskanych w sposób nieprawidłowy, a one same przejęte zostaną przez Skarb Państwa. W przypadku braku złożenia deklaracji, subwencja zostanie wstrzymana w całości.

Partia, której udało się wprowadzić do Sejmu lub Senatu otrzymuje dotacje podmiotową, której wysokość zależy od liczby uzyskanych miejsc. Jest ona w całości finansowana z budżetu państwa.

Przepisy przepisami, ale... Jak obchodzi się ordynacje wyborczą?

Partie i kandydaci do fotelu Prezydenta, chociaż sami chcą stać się podmiotami współtworzącymi prawo, często dochodzą do wniosku, że to obecne jest im nie na rękę i w trakcie kampanii starają się je trochę nagiąć. Dzieje się tak głównie ze względu na ograniczenia w wydawaniu pieniędzy, jakie mogą być przeznaczane na kampanię. Oto kilka sposobów, które stosowane są, aby „zmieścić się” w limicie:

• jednoczesne reklamowanie partii i kandydata na prezydenta, co umożliwia „podwójną” kampanię, finansowaną z funduszy tylko jednego, dowolnego sztabu,

• zaniżanie cen usług wykonywanych na rzecz komitetu,

• ogłoszenia nawołujące obywateli do wzięcia udziału w wyborach, bez namawiania do głosowania na konkretną partię/kandydata (np. poprzez listy rozsyłane do domów). Listy konstruowane i pisane są jednak w sposób jednoznacznie kojarzący się z daną partią/kandydatem,

• reklamy kandydata bez jego udziału w reklamie, która podobnie jak listy jednoznacznie kojarzy się z daną osobą.

Procedura uchwalania prawa

Źródło: Wikipedia.pl

Źródło: Wikipedia.pl

2

INICJATYWA USTAWODAWCZA

POSŁOWIE (15) LUB KOMISJIE SEJMOWE, SENAT, PREZYDENT, RADA MINISTRÓW, GRUPA 100 000 OBYWATELI

MARSZAŁEK SEJMU

PIERWSZE CZYTANIE

NA POSIEDZENIU SEJMU

NA POSIEDZENIU KOMISJI

lub

ODRZUCENIE PROJEKTU

SKIEROWANIE PROJEKTU DO ROZPATRZENIA PRZEZ WŁAŚCIEW KOMISJE

PRACA W KOMISJACH

MOŻLIWOŚĆ POWOŁANIA PODKOMISJI

DRUGIE CZYTANIE NA POSIEDZENIU SEJMU

PRZEDSTAWIENIE SPRAWOZDANIA (POPRAWIONEGO SPRAWOZDANIA) KOMISJI, DEBATA I ZGŁASZANIE POPRAWEK

DO ZAKOŃCZENIA DRUGIEGO CZYTANIA PRAWO WNIOSKODAWCY DO WYCOFANIA PROJEKTU

ODRZUCENIE PROJEKTU

TRZECIE CZYTANIE NA POSIEDZENIU SEJMU

PRZEDSTAWIENIE DODATKOWEGO SPRAWOZDANIA KOMISJI, GŁOSOWANIE

ODRZUCENIE PROJEKTU

UCHWALENIE USTAWY

SENAT

NIE ZGŁASZA POPRAWEK

ZGŁASZA POPRAWKI LUB WNIOSEK O ODRZUCENIE USTAWY

SEJM

MARSZAŁEK SEJMU

KOMISJIE SEJMOWE

SPRAWOZDANIE KOMISJI

GŁOSOWANIE NA POSIEDZENIU SEJMU

ODRZUCENIE WNIOSKU SENATU O ODRZUCENIE USTAWY

ODRZUCENIE POPRAWEK SENATU

PRZYJĘCIE POPRAWEK SENATU

PRZYJĘCIE WNIOSKU SENATU O ODRZUCENIE USTAWY

USTAWA UPADA

MARSZAŁEK SEJMU

PREZYDENT

SKŁADA WNIOSEK O PONOWNE ROZPATRZENIE USTAWY, TZW. WETO PREZYDENCKIE

WYSTĘPUJE Z WNIOSKIEM DO TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO O STWIERDZENIE ZGODNOŚCI USTAWY Z KONSTYTUCJĄ

SEJM, KOMISJE SEJMOWE, SPRAWOZDANIE KOMISJI

GŁOSOWANIE NA POSIEDZENIU SEJMU

USTAWA UPADA

PONOWNE UCHWALENIE USTAWY

TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY STWIERDZA ZGODNOŚĆ USTWAY Z KONSTYTUCJĄ

TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY STWIERDZA NIEZGODNOŚĆ USTAWY Z KONSTYTUCJĄ

PREZYDENT

POSPISUJE USTAWĘ I ZARZĄDZA JEJ OGŁOSZENIE

PUBLIKACJA W DZIENNIKU USTAW RP

---