Ochrona środowiska 1
10.10.2012
C427
Podręczniki: „ Ochrona środowiska przyrodniczego” Wydawnictwo naukowe PWN 2008
B. Dobrzańska
raporty GUS - ochrona środowiska
Dane Inspektoratu ochrony środowiska w Gdansku - Wioś
Środowisko - ogół elementów, warunków i czynników niezbędnych do życia i rozwoju danych organizmów
Środowisko Ziemi podlega ciągłym przeobrażeniom
Grupy czynników odpowiedzialnyh za zmiany w środowisku :
- czynniki zewnętrzne - parametry orbit Ziemi, zmiany jasności Słońca- odpowiedzialne za zmiany klimatu
- czynniki wewnętrzne - oddziaływania miedzy elementami biosfery, litosfery, hydrosfery i atmosfery - działalność człowieka
Środowisko naturalne
Przyroda ożywiona - przyroda nieożywiona
człowiek ( społeczeństwa, kultura)
osobno : Środowisko sztuczne
Ochrona Środowiska - całokształt działań mających na celu właściwe wykorzystywanie oraz odnawianie zasobów i składników środowiska naturalnego, zarówno abiotycznych jak i żywych ( ochrona przyrody)
nauka, zajmuje się problemami ochrony środowiska- to sozologia ( termin wprowadzony przez polskiego geologa Walerego Goetela w 1965 r)
Główną przyczyną interwencji człowieka w środowisko i korzystania z jego zasobów jest potrzeba pozyskiwania energii
Zasoby przyrody ;
niewyczerpalne :
- energia słoneczna
- energia wiatru
- ciepło wnętrza ziemii
- prądy morskie
wyczerpywane :
odnawialne:
- organizmy żywe
- woda
-gleba
- powietrze atm.
nieodnawialne:
- złoża surowców mineralnych i energetycznych
- niektóre gatunki, biocenozy i ekosystemy
Nieodnawialne zasoby przyrody :
Kopalne surowce energetyczne
- węgiel kamienny
- węgiel brunatny
- ropa naftowa
- gaz ziemny
- piaski i łupki bitumiczne
- torf
- pierwiastki promieniotwórcze
Zasoby surowców energetycznych - calkowita ilość złóż surowców, udokumentowanych na podstawie badan geologicznych
Rezerwy surowców energetycznych- część zasobów, możliwa do eksploatacji w obecnych warunkach technicznych i ekonomicznych
wystarczalność surowców ( rezerwa)
węgiel kamienny - 139 lat
węgiel brunatny - 172 lat
ropa naftowa - 41 lat
gaz ziemny - 63 lata
Historia oddziaływania człowieka :
Paleolit - narzędzia kamienne -do konca ostatniego zlodowacenia ( 14 000 lat BP)
zbieractwo i myślistwo
umiejętność rozniecana ognia i wytwarzania prymitywnych narzędzi opanował - H. erectus
doskonalenie narzędzi ( łączenie kamienia z drewnem)- możliwość efektywniejszego polowania, największe osiągnięcie - wynalezienie luku
Neolit 0 5200-1900 BC ( Bliski wschód, Azja i Ameryka Srodkowa)
- udomowienie roślin i zwierząt , osiadły tryb życia, początki rolnictwa , powstanie cywilizacji starożytnych
Przyczyny: rewolucji neolitycznej:
- wzrost liczby ludności
- zmiany klimatu - spadek ilości dostępnej żywności
- potrzeba posiadania nadwyżek żywności, kontrolowanie zasobów pożywienia
-osadnictwo
na Bliskim wschodzie- udomowiono pszenicę, jęczmień, owce, kozy, bydło i świnie
Na terenie Ukrainy - udomowienie konia
Skutki rewolucji neolitycznej:
- wzrost liczny ludności- zwiększenie zapotrzebowania na żywność, konieczność powiększania areałów upraw, potrzeba magazynowania produktów rolnych - wypalanie naczyń glinianych -PIERWSZE OSIEDLENIA
-pola i pastwiska - zbiorowiska roślinne antropogeniczne i półnaturalne
- potrzeba nawadniania pól - pierwsze melioracje
- rozwój kultury materialnej związanej z osiadłym trybem życia, wymiana handlowa - powstanie szlaków komunikacyjnych
- nowe odmiany hodowlane roślin i zwierząt
- powstanie wielkich cywilizacji starożytnych ( Mezopotamia, Egipt)
Epoka brązu: ( 3500-1000 BC) i żelaza ( około 1000 BC- 600)
- opanowanie i doskonalenie umiejętności wytopu rud metali
- powstawanie rzemiosła - wytwarzanie narzędzi i broni oraz przedmiotów codziennego użytku, gromadzenie dób materialnych
- wzrost znaczenia wymiany handlowej
-intensyfikacja rolnictwa - konieczność wyżywienia wzrastającej liczby ludności
- zmiany organizacji społeczeństwa
wylesienia na wielkich obszarach ( drewno pozyskiwana dla potrzeb hutnictwa, powiększono tereny pod uprawy)- dowody paleologiczne - zmniejszenie udziału pyłków drzew w osadach
pod koniec epoki żelaza osiągnięto granice ówczesnej wydajności prób
Cywilizacja starożytnej Grecji i Rzymu
- innowacje w rolnictwie ( przeciwdziałanie wyjałowieniu gleby, odłogowanie pól)
- intensyfikacja gospodarski pasterskiej
- intensyfikacja produkcji metali
- wzrost zapotrzebowania na drewno
- drewno jako surowiec energetycznych ( ogrzewanie gospodarstw, wytop metali, wyrób ceramiki)
- rozwój transportu morskiego 0 statki budowano z drewna, wymiana handlowa
- surowiec budowlany
- wzrost popularności wyrobów rękodzieła, wytwarzanych z drewna
Średniowiecze
- osuszanie bagien
- trójpolówka
- rozwój rolnictwa
- rozwój rzemiosła, początki przemysłu ( metalurgia, produkcja szkla, sukiennictwo, garbarstwo, przetwórstwo żywności)
- postęp w metalurgii - wynalezienie miecha kowalskiego - nowy typ pieców hutniczych, możliwość produkcji metali na większą skalę - większe zapotrzebowanie na drewno ( nowe piece, opalane węglem drzewnym zużywały około 5 razy więcej drewna niż piece dawnego typu)
-wzrost zanieczyszczenia powietrza
- wzrost znaczenia środowisk miejskich ( centrum handlu i rzemiosła)
- problem ścieków ( brak kanalizacji) i odpadów ( koprodukcja i komunalnych)
XVI, XVII
-wzrost liczby ludności
( 68 mln w Europie)
- przemysł staje się osobną gałęzią gospodarki, wzrost znaczenia węgla jako surowca energetycznego - powstają kopalnie węgla kamiennego
- odkrycia geograficzne- powstają pierwsze kolonie w Azji, Afryce i Ameryce
- zmiany w rolnictwie - modernizacja trójpolówki ( trzecie pole zamiast pod wypas przeznaczono na uprawę roślin motylkowych - poprawa żyzności gleby; potrzeba pozyskiwania nowych terenów pod uprawę - intensyfikacja odwodnień ( wielskie prace melioracyjne na terenie Holandii (- budowa kanałów, śluz, polderów)
wzrost metanu w atmosferze w XVI w prawdopodobnie był to stosunek intensyfikacji hodowli
Najważniejsze zmiany w Środowisku od średniowiecza po połowę Xviii
- postępujące zanieczyszczenie wód, gleb, powietrza, problem opadów
-intensyfikacja wycinki lasow na terenie Europy
-rabunkowa gospodarka na obszarach kolonizowanych
- pierwsze celowe introdukcje na obszarach kolonizowanych
-synantropizacja szaty roślinnej
Okres rewolucji przemysłowej (1750-1914)
- liczba ludności w europie na początki XIX w - 175 mln , wzrost zależności panstw posiadających kolonie na innych kontynentach
- rozwój nauk przyspiesza postęp techniczny, najważniejszym wydarzenie jest wynalazek Watta ( 1763) - maszyna parowa
- przemysl nastawiony na maksymalizację zysków staje się wiodącą dziedziną gospodarki, podstawowym źródłem energii jest para wodna w trakcie spalania węgla - rozwija się przede wszystkim przemysł wydobywczy i hutniczy, powstaje kraobraz przemysłowy ,
-postępuje degradacja środowiska
-z biegiem czasu rozwija się komunikacja
- intensywna urbanizacja - rozwijają się środki miejskie , wokół których skupiają się zakaldy przemysłowe, migracja ludności ze wsi do miast - powstaje klasa robotnicza , miasta są przeludnione i zanieczyszczone ( chaotyczna zabudowa, często brak kanalizacji, brak składowisk odpadów, zanieczyszczenie powietrza SO2 i pyłami)
- wieloskalowe zmiany w krajobrazie, krajobraz przemysłowy
- zakładanie plantacji
skutkiem przemian gospodarczych okresu rewolucji przemysłowej była postępująca degradacja środowiska zarówno w Europie, jak i na innych kontynentach: rozpoczęła się wówczas EPOKA INDUSTRIALNA, trwa do dzisiaj, najważniejszą gałęzią jest energetyka, paliwa kopalniane, energetyka jądrowa
raport U Thanta - „Człowiek i jego środowisko” 26 maja 1969 - Zgromadzenie Ogólnego ONZ - opisywanie stanu środowiska naturalnego, stosunek człowieka do środowiska
Najważniejsze problemy:
- postęp techniki i technologii odbywa się bez uwzględnienia skutków oddziaływania na środowisko
-powszechne zatruwanie i zanieczyszczenie środowiska
- bezplanowy rozwój stref miejskich
- zmniejszanie się powierzchni terenów otwartych
- wyniszczenie ziem uprawnych
-zaniknie wielu form życia zwierzęcego i roślinnego
Program Środowiskowy Organizacji Narodów zjednoczonych _UNEP - agenda ONZ koordynująca działanie w zakresie ochrony i monitoringu środowiska na świecie
W Polsce w 1970 powołano Komitete Ochrony środowiska Człowieka przy wicepremierze - powołanie Rady ochrony środowiska
Nasza wspólna przyszłość - raport ONZ z 1987r
- pierwsza definicja zrównoważonego rozwoju -„ jest to rozwój, który zapewnia zaspokojenie potrzeb obecnych nie zamykający możliwość rozwoju pokoleń
Konferencja „Środowisko i rozwój” Rio de Janeiro 1992
(Unced)
- przedstawiciele 179 państw
- przyjęto globalny program działań - AGENDA 21- porozumie dotyczące podjęcia skoordynowanych działań wybiegających w wiek XXI
Polska - 2001 - ustawa Prawo ochrony środowiska :
- zrównoważenie szans dostępu do środowiska społeczeństw i ich obywateli ( współcześnie i w przyszłości)
- integracja działań politycznych, gospodarczych i społecznych służących zachowaniu równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych
Założenie z.r:
- jakąkolwiek działalność produkcyjną prowadzić przy możliwie małym zużyciu naturalnych zasobów, zwłaszcza nieodnawialnych oraz przy jak najmniejszym negatywnym oddziaływaniu na środowisko:
-technologie energooszczędne i bezodpadowe
-ograniczenie emisji zanieczyszczeń
- wykorzystywanie surowców wtórnych
2 nurty:
-antropocentryczny ( hierarchiczny)
- radykalny -ekocentryczny - hamowanie gospodarki
Wykład 2.
17.10.2012
Woda:
wody podziemne - 4,12 %
lodowce- 1,65%
Oceany i morza- 93,93 %
Pozostałe zasoby:
-jeziora - 0,016%
- wilgoć w gruncie- 0.005%
-para w atmosferze -0.0001%
w hydrosferze znajduje się łącznie ok. 14608 km3 wody
najistotniejsze znaczenie dla organizmów człowieka mają wody słodkie - 37mln km3 , około 3% zasobów wodnych
Obieg i nienaruszalny wody w przyrodzie:
- podstawowe źródło wody - zasoby dynamiczne - woda krążąca w przyrodzie
- zasoby wodne danego obszaru ocenia się na podstawie bilansu wodnego - zestawienia ilościowego przychodu i rozchodu w ciągu roku
przychód (opad atmosferyczny + rzeki płynące z zagranicy) =191,4 km3
powrót do atmosfery ( parowanie + transpiracja) =132, 8 km3
odpływ powierzchniowy i podziemny = 58,6 km3
odpływ wezbraniowy i nienaruszalny = 36,6 km3
-możliwy do pozyskania zasób dyspozycyjny = 22km3
Rocznie na jednego mieszkańca przypada średnio :
- na Ziemi - 7300m3
- w Europie - 4560 m3
- w Polsce - 1580 m3 wody ( ~4,5m3.doba)
Obszary zagrożone pustynnieniem:
- kujawsko-pomorskie
- łódzkie
- śląskie
- wielkopolskie
- mazowieckie
Zużycie wody:
- przemysł (0,7 całości)
- rolnictwo, gospodarka rolna (0,15 całości)
- sieć wodociągowa (0,15 całości)
- woda w przyrodzie nie występuje jako czysty chemicznie H2O lecz zawiera substancje mineralne i organiczne, rozpuszczone lub zawieszone , a także organizmy żywe
- woda zawiera prawie wszystkie substancje naturalne występujące w skorupie ziemskiej oraz substancje wytwarzane przez człowieka
- stężenie substancji występujących w wodzie wahałaś się od kilku ng m3 do kilkuset g m3
- jakość wód naturalnych ( podziemnych i powierzchniowych) oceniana jest na podstawie cech fizycznych, chemicznych i biologicznych
skażenie wody - obecność w wodzie substancji nie występujących w warunkach naturalnych lub nienaturalna jej cech fizycznych ( skażenie chemiczne, termiczne, biologiczne)
zanieczyszczenie wody - spowodowana bezpośrednio lub pośrednio działalnością człowieka, zmiana stanu i składu wody , który czyni wiodę mniej przydatna do celów mogłaby służyć naturalnym celom
-zatrucie wody: oznacza, że jest ona w takim stopniu zanieczyszczona, że radykalnemu pogorszeniu ulega jej zdolność do podtrzymywania życia organicznego
Przyczyny zatrucia- wprowadzenie substancji toksycznych lub stworzenie warunków sprzyjających ich powstawaniu
ścieki - to mieszanina zużytej wody oraz różnego rodzaju substancji płynnych, stałych i gazowych
Fizyczne cechy wody:
- temperatura (oC)
zależna od temperatury powietrza
wody powierzchniowe - duży zakres wartości temperatury
od temperatury zależą:
- stężenie tlenu i innych gazów rozpuszczalnych w wodzie
- przebieg procesów chemicznych i biochemicznych oraz rozwój i funkcjonowanie biocenoz wodnych
nadmierny wzrost temperatury - szkodliwy bo:
- spadek natlenienia
- intensyfikacja procesu nitryfikacji
- wzrost toksyczności wielu substancji
0wzrost wrażliwości organizmów żywych na działanie toksyn
barwa: (mg Pt dm3)
- powodowana przez substancje rozpuszczone :, m.in. związki humusowe ( zabarwienie żółtobrunatne), sole żelaza ( zielonkawoniebieskie), siarkowodór (szmaragdowe)
- wpływa na dostępność promieniowania słonecznego dla roślin wodnych
mętność ( mg Sio dm3)
-powodowana przez substancje zawieszone i koloidy
-wpływa na dostępność promieniowania słonecznego dla roślin wodnych
smak i zapach
-5cio stopniowa skala intensywności; rożne rodzaje smaku i zapachu
-cechy wpływające na jakość wody pitnej
gęstość (g dm3)
- najwyższa gęstość w temperaturze 4 oC dzięki temu pokrywa lodowa utrzymuje się na powierzchni zbiornika
- różnice gęstości wody siła napędowa prądów morskich i jeziornych
pH (-log[H+])
- wpływa na rozpuszczalność i mobilność wielu substancji wartość pH istotna dla życia organicznego
- naturalna wartość PH wody opadowej wynosi 5,6 poniżej tej wartości - kwaśne deszcze ( w PL średnia wartość pH wody deszczowej to 4,26 04,6 minimum 3,0)
przewodnictwo elektrolityczne ( S/m)
- zdolność wody do przewodnictwa prądu, zależna od wartości rozpuszczonych jonów i temperatury
-łatwe do oznaczania- wstępny wskaźnik mineralizacji i zanieczyszczenia wody
potencjał- oksydacyjno-redukcyjny ( redox, Eh) [V]
- informuje, czy w wodzie przeważają reakcje utleniania (wysokie wartości Eh) czy redukcji ( niskie wartości Eh)
- zależy od wartości tlenu i substancji organicznych
- niskie wartości eh mogą wskazywać o zanieczyszczeniu wody
skald chemiczny wody:
GAZY:
tlen (o2)
- występuje w wodzie w postaci rozpuszczonej i wolnej
- od zawartości tleny rozpuszczonego zależy zdolność wody do samooczyszczenia w procesie mineralizacji substancji organicznych ( prowadzonej głównie przez bakterie tlenowe)
CO2
- źródło- atmosfera oraz procesy oddychania i rozkładu materii organicznej
- duża zawartość CO2 ( hydrolizującego stopniowo do kwasu węglowego ) zdolność buforowania kwasów i zasad
Azot/amoniak
- źródło : N2- atmosfera: NH3-źródła- bezpośrednia i pośrednia dostawa zanieczyszczeń rolniczych i komunalnych oraz beztlenowy rozkład substancji organicznych
siarkowodór - produkt beztlenowego rozkładu substancji organizmów zawierających siarkę
- silnie toksyczny
Najważniejsze jony i pierwiastki
ANIONY:
chlorki
- występuje w dużych ilościach w wodach morskich
- podwyższona ilość jonów Cl- w wodach rzecznych pochodzi ze zrzutów ścieków komunalnych
-chlorki nie ulegają sorpcji w glebie wskaźnik antropogenicznego zanieczyszczenia wód podziemnych
siarczany
-pochodzą z naturalnych procesów rozpuszczania gipsu, anhydryti i innych materiałow
- utlenianie siarki procesie spalania paliw i wydobycia metali
-azotany/azotyny
-źródło : utlenienie amoniaku oraz bezpośredni spływ z gleb nawożonych saletrami-
- ich obecność wskazuje na dawne organiczne zanieczyszczenie wód ( pozostałość po całkowicie utlenionych organicznych związkach azotu)
- podwyższona zawartość azotanów w wodzie pitnej - toksyczna
azotany—azotyny łączenie się z hemoglobiną tworząc methemoglobinę ( utlenienie Fe(II) do Fe (III)
fluorki (F-)
- naturalne źródło - rozpuszczanie minerałów: niewielkie stężenia
- źródła antropogeniczne: gazowo-pyłowe emisje elektrolitycznej produkcji AI, nawozy fosforowe ( 1%F)- emisje fabryk i środowiska poprodukcyjne ( fosfogipsy), spływy z pól
- w niewielkich ilościach niezbędny dla prawidłowego rozwoju kości i uzębienia w wielu krajach dodawany do wody wodociągowej , ale w nadmiarze toksyczny ( powoduje fluorozę kostną, mutagenny i kancerogenny)
Hałda w Wiślince
- odpady (fosfogipsy) z Gdańskich zakładów Nawozów fosforowych - 7,6 mln m3 fosfogipsów zmagazynowanych przez 36 lat .
Składowisko zamknięto 2009 r
kationy :
- wapń, magnez, sód i potas
występują w wodach powszechnie, naturalne źródło - rozpuszczanie skał osadowych ( wietrzenie chemiczne) CaCO3 + CO2 + H20= Ca2+ + 2HCo3
- źródło antropogeniczne -składowisko odpadów przemysłu sodowego ( Ca, Mg), popioły z elektrowni węglowych ( ca, Mg)
-żelazo, mangan
- naturalne źródło- rozpuszczanie minerałów
-antropogeniczne źródło Mn - wody opadowe z kopalin i przemysłu metalurgicznego
-źródło Fe w wodzie pitnej - korozja przewodów wodociągowych, tlenki żelaza- osad w przewodach, utrudnia przepływ wody
nadmiar Fe, Mn w wodzie
-glin
- naturalne źródło - rozpuszczanie skał i składników gleby
-najwięcej AI przenika do wody na terenach, na których występują kwaśne deszcze ( kwśny odczyn - przejście związków AI w formy rozpuszczalne)
- AI w wodzie pitnej -koagulant dodawany do wody wodociągowej w procesie uzdatniania, naczynia aluminiowe, herbata
-AI- odpowiedzialny za chorobę Alzheimera
fosfor
- jeden z najważniejszych pierwiastków biochemicznych
- występuje w formach : mineralnej nierozpuszczalne, mineralnej rozpuszczalne i organicznej
-w wodach najwięcej ortofosforanów, głównie z detergentów i nawozów sztucznych najważniejsza przyczyny eutrofizacji
Eutrofizacja - przeżyżnienie wód spowodowane przez dopływ nadmiernej ilości substancji biogenicznych
proces eutrofizacji zachodzi w przyrodzie samoczynnie ( np., starzenie się jezior)
jezioro oligotroficzne mezotroficzne eutroficzne
eutrofizacja antropogeniczna - szybkie zarastanie się zbiornika wodnego w wyniku działalności człowieka
subst. bogenne -> wzrost trofii -> nadmierny rozwój fitoplanktonu spadek dostępności światla ograniczenie rozwoju roślin zakorzenionych rozkład tlenowy deficyt O2rozkład beztlenowy rozwój organizmów beztlenowych
Metale ciężkie ( Cd, Hg, Pb , Cu, Zn, As, Ba, Br, Ni, Se, Ag)
- odkładają się w organizmach ( biokomulacja)
- w kolejnych ogniwach łańcucha pokarmowego och ilość sukcesywnie wzrasta
(biomagnifikacja)
kadm
- w warunkach naturalnych nie występuje w wodzie
-przemysł energetyczny, wydobywczy, przemysłtworzyw sztucznych, oświetleniowy, lakierniczy, nawody fosforowe
- toksyczny - powoduje zaburzenia metabolizmu Na, K, Fe, Cu, Zn skutki przewlekłego zatrucia to m.in. nadciśnienie, uszkodzenia nerek, wątroby i jelit, odwapnienie kości
- pierwsze masowe zatrucie Cd- Japonia , lata 60te XX w choroba itai-itai ( uszkodzenie nerek , wzroku)
rtęć
- wietrzenie skał,, gazy uwalnianie w procesach wulkanicznych
- spalanie paliw kopalnianych, przęsłowe procesy elektrolityczne, przemysł tworzyw sztucznych, oświetleniowy, lakierniczy
- dopuszczalna wartośc w wodzie ptnej - 1ug Hg dm-3 ( powyżej 20 ug Hg dm-3- działanie toksyczne na układ nerwowy)
ołów
- w wodzie niewielkie ilości Pb ( wietrzenie minerałów)
- powszechnie stosowanie Pb w różnych gałęziach przemysłu wprowadzenie dużych ilości Pb do środowiska
- źródło- ołowiane przewody wodociągowe
- toksyczny - wpływ na układ nerwowy
Miedz/cynk
- eksploatacja złóż i wyto rud , korozja galwanizowanych przewodów i zbiorników
- nie toksyczne, niezbędne do funkcjonowania organizmu
Substancje radioaktywne:
- skały granitowe ( różna naturalna radioaktywność na różnych terenach)
- źródła antropogeniczne- wody kopalniane radon 222 odprowadzany do rzek ( np., do Wisły na Górnym Śląsku) kumulacja w osadach dennych, odpady radioaktywne zatapiane w morzach, awarie o podstawie nuklearnej
Związki organiczne
- zwykle toksyczne i rakotwórcze
-rozpuszczalniki i substancje czyszczące ( trójchloroetylen (TRI). Chloroform, tetrachloroetan)
- produkty ropopochodne ( wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne(WWA) )
składniki smół, sadz, produkty spalania paliw i niepełnego spalania
- fenole ( składniki smoły i węgla)
-detergenty ( zmniejszają napięcie powierzchniowe wody ):
zmiękczacie fosforanowe -główne źródło związków w wodach , właściwości pianotwórcze- ograniczanie natleniania wody- spadek zdolności samooczyszczenia
-pestycydy (herbicydy, fungicydy, insektycydy, DDT b, powolny rozkład , kumulacja w tkance tłuszczowej, działalnie toksyczne na OUN i wątrobę ; lindan- teratogenny, rakotwórczy, aldrin- neurotoksyczny)
Biologiczne właściwości wody
Patogeny -
bakterie - ich obecność związana jest z zanieczyszczeniemai fekaliami :
-Salmonella typhi
-Salmonella parathypi
-Vibrio cholerea
- Mycobacterium tuberculosis
wirusy
-poliowirus hominis
-wyhowirus
-rotawirus
-enterowirusy - zapalenie wątroby typu A
pierwotniaki:
-Cryptosporidium
-Giardia lamblia
-ameby
glony
-złotowiciowce
-okrzemki - wody niezanieczyszczone
eugleniny - w wodach o wysokiej zawartości substancji organicznych
zielenice, sinice - w wodach zasobnych w związki fosforu
bezkręgowce -w najczystszych chruściki, jętki, skójki
ryby -łosoś - ryba o najważniejszych wymaganiach względem jakości wód
węgorz- ryba przydenna, dobry wskaźnik skażenia osadów dennych
Źródła zanieczyszczeń wód:
- źródła obszarowe ( opady atm. Składowiska odpadów, obszary zurbanizowane, rolnictwo i leśnictwo , spływy powierzchniowe )
- źródła punktowe ( punktowy zrzut ścieków, wycieki z przewodów i zbiorników
- źródła liniowe ( linie komunikacyjne , rzeki i kanały( zanieczyszczenie wód podziemnych)
Jakość wody
Podstawowe wskaźniki jakości wody
1 .biologiczne
-zawartość chlorofilu a,
- miano Coli
2.fizykochemiczne
- temperatura
-odczyn
-ogólna mineralizacja
-zawiesiny
-zawartość Cl-, SO42-, NO2 2- NO3 2-
- zawartość N organicznego i P ogólnego
- zawartość detergentów i fenoli
- zawartość metali ciężkich
3tlenowe
- BZT5
- ChZT5
Wykład 3.
24.10.2012
Wskaźniki tlenowe:
BZT5 - ( mgO2 dm ^-1) - pięciodniowe biochemiczne zapotrzebowanie na tlen. Ilość tlenu potrzebna do całkowitej mineralizacji substancji organicznych zawartych w wodzie w procesach metabolizmu mikroorganizmów tlenowych.
- jeden japoeszechniej stosowanych wskaźników zawartości substancji organicznych w wodzie/ ściekach
ChZT- ilość utleniacza potrzeba do utlenienia materii organicznej bez udziału organizmów żywych.
KLASY jakości wód
- klasyfikacja na podstawie przydatności do spożycia (A1 - A3) oraz wartości wskaźników jakości
I - wody b.dobrej jakości - wody przeznaczone do zaopatrzenia ludności w wodę pitną po filtracji i dezynfekcji ( A1) oraz wody, w których wartości wskaźników nie wskazują na żadne oddziaływania antropogeniczne
|| - wody dobrej jakości - wody przeznaczone do zaopatrzenia ludności w wodę pitna po wielostopniowym uzdatnianiu fizycznym i chemicznym (A2) oraz wody, w których wartości wskaźników wskazują na niewielkie oddziaływania antropogeniczne
|||- wody zadowalającej jakości - wody przeznaczone do zaopatrzenia ludności w wodę pitną po wielostopniowym uzdatnianiu fizycznym i chemicznym ( A2) oraz wody , w których wartości wskaźników wskazują na umiarkowane oddziaływanie antropogeniczne
Iv - wody niezadowalającej jakości - wody przeznaczone do zaopatrzenia ludności w wodę pitną po wysokosprawnym uzdatnianiu fizycznym i chemicznym (A3) oraz wody, w których wartości wskaźników biologicznych wskazują na antropogeniczne zmiany jakościowe i ilościowe w populacji biologicznych
V- wody złej jakości - nie zdatne do spożycia nawet po oczyszczaniu fizycznym, biologicznym jak i chemicznym
Straszyn dostarcza wodę do aglomeracji gdańskiej
Uzdatnianie wody
przywracanie wodzie walorów pozwalających na jej spożycie lun jej użytkowanie
Etapy uzdatniania :
- filtracja wstępna (wody klas A1,A2, A3)
kraty filtr siatkowy mikrosito
- sedymentacja - eliminacja zawiesin ( wody z klasy A2, A3)
koagulacja flokulacja sedymentacja
koagulant ( Al2(SO4)3 // Fe2(SO4)3
-filtracja właściwa - adsorpcja reszty zawiesin i eliminacja substancji organicznych ( wody z klasy A2 i A3)
filtry piaskowy lub węglowy
- dezynfekcja - likwidacja patogenów ( wody klasy A1, A2, A3)
chlorowanie - nieprzyjemny smak i zapach, tworzenie rakotwórczych trojhalometanów
ozonowanie- kosztowe, produkcja O3musi odbywac się miejscu użycia
naświetlanie UV
-inne techniki uzdatniania ( szczególnie w przypadku wody z klasA3)
aeracja - usunięcie Fe i Mn
wymiana jonowa, odwrócona osmoza- eliminacja twardości wody ( sole Ca, Mg i inne metale)
oczyszczanie ścieków
Ścieki- mieszanina zużytej wody oraz substancji ciekłych, stałych i gazowych usuwanych z osiedli ludzkich i zakładów przemysłowych. Ścieki mogą zawierać do nawet 99% wody.
Skład ścieków - różny w zależności od miejsca ich przeznaczenia
Ścieki:
-komunalne
-przemysłowe
Oczyszczanie ścieków ma za zadanie doprowadzić je do stanu, w którym nie stanowi on zagrożenia dla środowiska
Ścieki komunalne - pochodzą z miejsc bytowania człowieka 0 gospodarstw domowych , budynków gospodarczych , zakalców pracy
Ścieki komunalne zawierają :
- duże ilości zawiesin
- związki nieorganiczne i organiczne ( w tym detergenty)
ścieki przemysłowe - zawierają związki chemiczne - uboczne produkty procesów technologicznych.
Ilość i rodzaj ścieków przemysłowych zależy od:
- branży przedsiębiorstwa
- technologii produkcji
- wielkości przedsiębiorstwa
Sposoby oczyszczania ścieków
- mechaniczne
-biologiczne
- biologiczne z podwyższonym usuwaniem miogenów
-chemiczne
-odnowa wody ( odsalanie ścieków oczyszczonych innymi metodami)
województwa o największej ilości ścieków
- mazowieckie
- śląskie
województwa o najmniejszej ilości ścieków:
- lubuskie
-warmińsko- mazurskie
- podlaskie
jakość ścieku odprowadzanego jest najlepsza
- województwo pomorskie
oczyszczanie mechaniczne- usunięcie dużych zanieczyszczeń i zawiesin
kanalizacja - kraty sita piaskownik osadnik wstępny (ścieki do odbiornika lub modułu oczyszczania biologicznego usunięcie zawiesin do 25% redukcji zanieczyszczeń) komora fermentacyjna ( zbiornik gazu ogrzewanie lub produkcja energii elektrycznej ) zagęszczacz odwadniacz składowanie lub utylizacja osadu
Kraty - eliminacja zanieczyszczeń stałych o wymiarach powyżej 10-50 mn (w zależności od wymogów technologicznych oczyszczalni)
Sita- eliminacja zawiesin większych niż 1 mm
Piaskownik - sedymentacja ziarnistych zanieczyszczeń mineralnych ( piasek, popiół)
Osadnik wstępny - usuwanie zawiesin łatwo opadających, które nie zostały zatrzymane w piaskowniku oraz eliminacja tłuszczy
zagęszczenie- usuwanie osadów pościelowych wody wolnej ( międzycząsteczkowej)
Metoda zagęszczania:
- odstanie ( zagęszczenie grawitacyjne)
- flotacja ( wynoszenie cząsteczkę osadu na powierzchnię przy pomocy powietrza
- filtracja lub wirowanie
odnawianie - usuwanie z osadu wody kapilarnej i związanej chemiczne
- filtracja lub wirowanie ( usuwanie wody kapilarnej
- suszenie termiczne ( usuwanie wody związanej chemicznie)
oczyszczanie biologiczne - usuwanie związków organicznych
ścieki poddawane są procesom biologicznego rozkładu , prowadzonym przez organizmy żywe ( bakterie tlenowe, pierwotniaki, glony, drobno bezkręgowce)
ścieki zawierające związki organiczne utlenianie związków organicznych do CO2, H2O, NO2
Metoda złoża biologicznego
-poletko filtracyjne
- 65-95% redukcja BZT5
- dopływ ścieków
- wypełnienie ( materiał porowaty, na którym rozwija się błona biologiczna złóżona z bakterii pierwotniaków, grzybów i glonów)
- drenaż
- odpływ oczyszczonych ścieków
Metoda osadu czynnego - dodawanie do ściekow żywą zawiesinę, zawierającą mikroorganizmy zdolne do utleniania związków organicznych, nitryfikacji, denitryfikacji lub wykazujące zdolność do nadmiernego kumulowania fosforu w komórkach
oczyszczanie ścieków tą metodą odbywa się systemem otwartych komór. Niezbędne warunki oczyszczania ściekow metoda osadu czynnego - odpowiednie natlenienie i temperatura oraz stałe mieszanie, warunkujące utrzymanie kłaczkow osadu w stanie zawieszonym . Obecność związków toksycznych w ściekach hamuje aktywnośc dehydrogenaz bakteryjnych i pogarsza stopien oczyszczenia
Skład osadu czynnego:
- Bakterie heterotroficzne i autotroficzne : zooglonea, Pseudomonas, Enterobacteria, Aeromonas, Flacobacterium , Achromobacter, Micrococcus, Nitrosomonas, Nitrobacterm Acinetobacter
Pierwietniaki ( wiciowce i orzęski ), wrotki, nicienie - regulują liczebność i skład gatunkowy bakterii oraz stanowią wskaźnik jakościowy stanu osadu czynnego
Reakcje zachodzące w komorach osadu czynnego:
1) rozkład związków organicznych do CO2,H2O,NH4 + przez bakterie heterotroficzne w warunkach pełnego natlenienia ( stężenie O2 > 0,5 mg/dm3)
2) nitryfikacja- utlenianie N4+ przez bakterie autotroficzne z rodzaju Nitrosomonas do azotynów w warunkach pełnego utlenienia
Nitrosomonas
NH4+ NO2
Nitrobacter
NO2NO3
3) denitryfikacja - redukcja azotynów do tlenków azotu a następnie do azotu gazowego
4) defosfatacji - podwyższone usuwanie miogenów
- stosuje się w komorach z osadem czynnym zmienne w warunkach natleninia uzyskuje redukcję zawartości fosforu w ściekach w wynki jego podwyższonej asymilacji przez organizmy ( głównie bakterie z rodzaju Acinetobacer)
Defosfatacji przebiega w dwóch etapach:
- asymilacja P organicznego i uwalnianie fosforanow w warunkach beztlenowych i przy deficycie azotanów
- pobór fosforów w warunkach tlenowych ( do 25% masy bakterii)
Schemat modułu oczyszczania biologicznego metodą osadu czunnego z podwyższonym usuwaniem P :
= komora beztlenowa ( defosfatacja)
= komora tlenowa - rozkład związków organicznych do CO2, H2O, NH4+ , nitryfikacja, defosfatacji
= komora atoksyczna - denitryfikacja
redukcja BZT5 85-95% , 90% redukcji P
Chemiczne usuwanie szczeków :
chemiczne metody oczyszczania stosuje się najczęściej do oczyszczania ścieków przemysłowych lub wspomagające w metodzie biologicznej z podwyższonym usuwaniem biogenów
Neutralizacja - zobojętnianie ścieków o odczynie alkalicznym lub kwaśnym substancjami o odczynie przeciwnym
Koagulacja - suwanie zawiesiny oraz strącanie związków P przy pomocy koagulantów ( polimery kwasy akrylowego)
Postępowanie z osadami z oczyszczalni ścieków:
- stosowanie w rolnictwie
- stosowanie do rekultywacji terenów , w tym gruntów rolnych
- uprawy roślin- produkcja kompostu
- przekształcenia termiczne
- składowanie
- magazynowane czasowo
-spalanie
Oczyszczanie wody - jedna z najskuteczniejszych metod ochorny zasobów wody
- rolnictwo - tradycyjne metody nawadniania ( systemy irygacji grawitacyjnej) - duże straty wody
- wodooszczędne systemy irygacyjne -deszczownie
- systemu mikronawodnień (kroplowe, strupkowe )- dozowanie bezpośrednie wody bezpośrednio w okolice systemu korzeniowego rośliny
- przemysł - stosowanie zamkniętego obiegu wody ( otwarty; zamknięty)
gospodarka komunalna
- ponowne uzdatnianie wody stosowanej w gospodarwtie domowych, woda pitna dostarczana do innej sieci
- kanalizacja rozdzielcza ( przeciwdziałanie mieszaniu silnie zanieczyszczonych ścieków komunalnych i przemysłowych ze słabo zanieczyszczonymi wodami z kanalizacji burzowej
- eliminowanie strat wody powstające wskutek nieszczelności i awarii wodociągów
OCHRONA POWIETRZA
Skład powietrza
HOMOSFERA
N2 ( 78%), O2 ( 21%), Ar ( 1%) , CO2 ( 0,032%)
Ne, He, H2, XE, O3
składniki zmienne: para wodna, SO2, NxOy, I, NH3
Troposfera :
- warstwa atmosfery najbliższa powierzchni Ziemii
- grubośc - 9 km Bad biegunami
18 km nad równikiem
- spadek temp ok. 0,5 C /100m
- zawiera 99% pawy wodnej
- kondensacja pary wodnej - tworzą się chmury
Stratosfera:
- w dolnej partii - stabilna temperaturowo ( -50 - -68 C)
- w górnej partii - temperatura wzrasta wraz z wysokością do około 0 C przy górnej granicy
- górna warstwa- warstwa OZONOWA = chroni ziemie przez promieniowaniem UV, pochłania całkowicie promieniowanie o dlugości fali od 150 do 192 nm
3O2 UV/fotoliza 6 O
6O 2 O3
2O3 3O2
Mezosfera:
- temperatura spada wraz z wysokością do około - 70% ( na granicy z jonosferą)
Wykład kolejny
udział elektryczności ze źródeł odnawialnych w całkowitym
metody redukcji zanieczyszczeń w zakładach przemysłowych
- odsiarczanie węgla kamiennego - usuwanie pirytu ( FeS)- oraz siarki organicznej - ograniczenie emisji SO2
- spalanie w warunkach kontrolnych ( kontrola temperatury paleniska i ilości doprowadzanego tlenu)
- tzw. "technologia końca rury” - stosowanie urządzeń oczyszczających z substancji szkodliwych gazy odlotowe
urządzenia odpylające wykorzystujące siłę grawitacji , siłę odśrodkową, filtrację, zjawiska elektrostatyczne; odpylacze dzielą się na suche i mokre
urządzenia do redukcji zanieczyszczeń gazowych : absorbenty, absorbery, reaktory katalityczne .urządzenia do spalania płomieniowego
ROZWIĄZANIA PRZESTRZENNE
- inwestycje wytwarzające zanieczyszczenia powietrza należy lokalizować w taki sposób, aby zminimalizować oddziaływanie emitowanych zanieczyszczeń
Pojęcie ładunku krytycznego i regulacje prawne określające dopuszczalne stężenia zanieczyszczeń
Ładunek elektryczny - najwyższy ładunek zanieczyszczeń, który nie prowadzi do zmian chemicznych, mogących wywołać długoterminowane negatywne skutki w najbardziej wrażliwych ekosystemach
normy emisji - dopuszczalne stężenia substancji zanieczyszczających w powietrzu ( chwilowe, średniodobowe i średnioroczne)
- ustalane dla poszczególnych obszarów, osobno dla obszarów specjalnie chronionych ( rezerwatów, parków narodowych i krajobrazowych, uzdrowisk)
zakłady odprowadzające do powietrza substancje zanieczyszczające uiszczają z tego tytułu opłaty, natomiast na zakłady przekraczające limity emisji nakładane są kary pieniężne
Normy imisji oraz stawki kar regulowane sa odpowiednimi rozporządzeniami rady, Ministrów, natomiast decyzje o dopuszczalne emisji wydaje wojewoda
Gleba - biologicznie czynna, powierzchniowa warstwa litosfery, powstała w wyniku wietrzenia skały macierzystej pod wpływem czynników glebotwórczych ( głównie organizmów żywych, klimatu i wody) i polegająca stałym przemianom
Etapy procesu glebotwórczego
- wietrzenie ( fizyczne, chemiczne, biologiczne)
- procesy aluwialne
- procesy deluwialne
- procesy eoliczne
- gromadzenie się osadów polodowcowych, torfów, namułów, gytii
- przekształcanie w glebę przy udziale mikroorganizmów
Gleba składa się z 3 faz:
- stałej - cząstek mineralnych, organicznych i organiczno- mineralnych o równym stopniu rozdrobnienia
- ciekłej - rozwoju roztworu glebowego
- gazowej
Funkcje:
- umożliwia korzeniom roślin zaopatrywanie się w wodę i substancje organiczne
- retencjonuje wodę i zapobiega powodziom
- filtruje zanieczyszczenia
- dzięki aktywności organizmów glebowych możliwy jest poroices rozkładu materii organicznej
Gleba to odnawialny zasób środowiska, ale
wytworzenie 1CM GLEBY - 100-500 lat
odtworzenie 20 cm warstwy - 2000 -1000 lat
kierunki i rodzaje degradacji gleb
- przekształcenia geomechaniczne: zajmowanie terenu pod zabudowe, trasy komunikacyjne , kopalnie odkrywkowe, hałdy , zbiorniki retencyjne , składowiska odpadów, część obszaru może ulegać rekultywacji
- tworzenie obszarów bezglebowych
- mechaniczne uszkadzanie pokrywy glebowej
przekształcenia
- zakwaszenia gleb
- przesuszenia gleb
degradacja fizyczna:- erozja
wodna:
- wymywanie drobnych czasteczek gleby ( koloidow i cząsteczek próchnicy) powodowane przez opady i spływ wód z topniejącego śniegu
- prowadzi do spłaszczenia i spadku żyzności gleby
- w wyniku silnej erozji w glebie powstają wyżłobienia, w efekcie- wąwozy
- w Polsce 27,9% powierzchni gruntów
wietrzna:
- wywiewanie cząsteczek gleby, transport, sortowanie i osadzanie
- największe straty powoduje w strefach klimatu suchego i półsuchego
- w Polsce erozją wietrzną zagrożone jest 28,2% powierzchni gruntów ( szczególnie gleby piaszczyste i słabo gliniaste oraz przesuszone gleby torfowe)
biologiczna : zmęczenie gleby
- obniżenie urodzajności gleb - jednostronna gospodarka ( wieloletnie uprawianie na tych samych gruntach roślin istotnie zmieniających wartości gleby - np., buraków przenicy, roślin motylkowych lub przeprowadzenie monokultur
- w glebach zmęczonych następuje zachwianie dynamicznej równowagi pomiędzy populacjami mikroorganizmów, nagromadzenie fitotoksyn, rozwój grzybów chorobotwórczych oraz spadek odczynu
zakwaszenie:
wartośc pH
6,1 -6,5 gleby obojętne
6,0 -5.1 -gleby slabo kwaśne
4,6-5.0- gleby średnio kwaśne itd.
antropogeniczne przyczyny zakwaszenia gleb:
- stosowanie fizjologicznie kwaśnych nawozów mineralnych wymywanie Ca ( ługowanie) dalsze obniżenie odczynu
- depozycja kwaśnych zanieczyszczeń powietrza
wymywanie Ca z gleb nawożonych jest 2-3x większe niż w warunkach naturalnych
Negatywny wpływ na zakwaszenie na gleby:
- kwaśny odczyn niekorzystne warunki dla rozwoju organizmów glebowych ( m. in dużą wrażliwość na spadek pH przejawiają bakterie Rozinium i dżdżownice)
alkalizacja :
gleby zasadowe i alkaliczne- naturalne na obszarach występowania skał wapiennych
Antropogeniczne przyczyny alkalizacji gleb :
- depozycja pyłow przemysłowych o odczynie zasadowym
- spływ alkalicznych związkó przeciwdziąłająych śliskości nawierzchni dróg
zasolenie:
- w warunkach naturalnych - w klimacie ciepłym, gdzie parowanie przewyższa sumę opadów następuje wzrost stężenia łatwo rozpuszczalnych soli ( głównie chlorków i siarczanów) w przypowierzchniowej warstwie gleby
Antropogeniczne przyczyny zasolenia gleb:
- depozycje pyłów z zakalców przemysłowych ( głównie z przemysłu sodowego)
- wtórne emisje pyłów ze składowisk odpadów
wpływ:
- zjawisko suszy fizjologicznej ograniczenie możliwości pobierania składników pokarmowych
0 pobieranie w nadmiarze i akumulacji w tkankach jonów Cl- i SO4
- zanieczyszczenie metalami ciężkimi
komunikacja samochodowa
przemysł ( energetyka weglanowa, rafinerie)
rolnictwo
Skutki :
negatywny wpływ na procesy mikrobiologiczne zachodzące w glebie spadek plonowania
- stężenie plonu konsumpcyjnego
rtęć - hamuje mitozę
Kadm - zakłóca cykl azotowy
ołów- inaktywacja enzymów ( dehydrogenaz)
klasy bonitacyjne
I- 0,4%
II - 2,9%
III- 22,7%
IV- 39,9%
V- 22,6%
VI - 11,4%
Ochrona i rekultywacja gleb :
- rezygnacja z inwestycji lub działan prowadzących do degradacji gleby
- wprowadzenie rozwiązań i technologii organicznych ewentualną degradację gleb
- działanie zapobiegające erozji
- zastosowanie herbicydów i pestycydów przez organizmy żywe zwalczające chwasty i szkodniki
- wapnowanie gleb
- nawożenie organiczne zamiast mineralnego
- kompleksowanie prac rolnych
rekultywacja gleby zdegradowanej:
- rekultywacja - wykonanie działań koniecznych do przywrócenia terenom zdegradowanych zdolności produkcyjnych lub użytkowych
- rekultywacji poddaje się głównie tereny po wysypiskach
zabiegi techniczne
-kształtowanie terenu ( wypełnianie wyrobisk, wyrównanie hałd, nadawanie stokom odpowiedniego nachylenia)
- nawożenie
- przywrócenie odpowiednich stosunków wodnych
- odtworzenie pokrywy glebowej
-wprowadzenie roślinności przedplonowej w celu osiągnięcia produktywności gruntów odpowiadającej przynajmniej niższym bonitacjom gleb uprawnych
-wprowadzenie roślinności docelowej
ODPADY:
- wszystkie przedmioty oraz substancje stałe, a także nie będące ściekami substancje ciekłe, powstałe w wyniku działalności gospodarczej lub bytowania człowieka i nieprzydatne w miejscu lub czasie, w którym powstały
Wszystkie odpady uznane są za uciążliwe dla środowiska naturalnego, powoduja zanieczyszczenie wód
Rodzaj odpadów
komunalne ( stałe i ciekłe odpady powstające w gospodarstwach domowych, obiektach użyteczności publicznej i w pomieszczeniach użytkowych na cele biurowe lub socjalne, w a także nieczystości gromadzone w zbiornikach bezodpływowych)
- odpady bytowe
- odpady wielkogabarytowe
- odpady uliczne
- odpady z pielęgnacji zieleni
-gruz z remontów mieszkań i rozbiórek domów
statystycznie = 80 kg/rok org
47 kg/rok papieru
20kg/rok szkół
9 kg/rok metalu
Tendencje:
- znaczny wzrost ilości opakowań
- spadek ilości pozostałości po spalaniu węgla i pyłów
przemysłowe ( uboczne produkty działalności gospodarczej człowieka, powstające na terenie zakładu przemysłowego i niepożądane)
w największej ilości z:
- odpadów górniczych, głownie skalne, z kopalń podziemnych i odkrywkowych
- szlamy poflotacyjne i odpady popłuczkowe z przetwórstwa węglowego, siarkowego, miedziowego i cynkowo - ołowiowego
- popioły lotne i żużle z elektrowni
niebezpieczne
właściwości:
- wybuchowość, łatwopalność właściwości silnie utleniające
- działanie żrące lub drażniące na skórę . błony śluzowe
- zagrożenia dla zdrowia i życia, w tym toksyczność, zakaźność, rakotwórczość, mutagenność
- ekotoksyczność
- odpady medyczne, weterynaryjne leki i środki farmaceutyczne, oleje, smary, rozpuszczalniki, żywice, impregnaty, freony
Postępowanie z odpadami
zasada 3r
- reduction ( zapobieganie powstawania odpadów, lub ograniczanie ilości odpadów negatywnego oddziaływania na środowisko przy wytwarzaniu produktów , podczas użytkowania i po jego zakończeniu
technologie bezodpadowe - całkowite wykorzystanie odpadów
- Rusing - powtórnie wykorzystywanie zużytych produktów
- recyckling
Fazy:
- pozyskiwanie odpłatne i nieodpłatne surowców wtórnych z odpadów
- uzdatnianie ( segregowanie, czyszczenie, rozdrabnianie, granulowanie, przetapianie)
- wykorzystanie gospodarcze
rodzaje recyklingu:
- mechaniczny ( materiałowy)
- chemiczny ( surowcowy)
- biologiczny ( organiczny)
Elementy systemu recyklingów
- odpowiednia polityka państwa
- odpowiednie projektowanie produktów
- możliwe najszersze wykorzystanie materiałów zdatnych do recyklingu
- używanie jednorodnych materiałów
rozwój technologii przetwarzania odpadów w celu wykorzystania jak największej ich cześci
edukacja społeczeństwa
logistyka sortowania, gromadzenia i odbioru zużytych odpadów
- odpowiednie przygotowanie odpadów do przetwarzania oraz przetwarzania i odzyskiwania surowców
metody utylizacji
- rozkład termiczny ( spalanie lub piroliza bezpłomieniowa)
- pozwala na istotne zmniejszenie masy odpadów
- ciepło wydzielane przy spalaniu można wykorzystać do ogrzania
-powstawanie dioksyn
- nie wszystkie odpady nadają się do utylizacji termicznej
-kompostowanie
- niskotemperaturowy , kontrolowany ( optymalizacja warunków ) tlenowy rozkład subst. organicznych prowadzony przez mikroorganizmy
procesowi kompostowania poddaana jest organiczna frakcja odpadów komulanych, odasy z oczyszczalni ścieków i odpadu zielone z rolnictwa i przemysłu
- uzyskany kompost jest stosowany jako nowóz organiczny
Pryzmowe ( na otwartej przestrzeni)
- odpady zielone, trociny, korę drzewna
wprowadzenie biopreparatów ( szczepy bakterii, grzyby + pożywki )
Komorowe ( w kontenerach/ bioreaktorach )
- szybsze i wydajniejsze
- optymalizacja procesu ( automatyczny dobów warunków tlenowych i wilgotnościowych i temperaturowych)
- pełna hermetyzacja procesu ( zamknięty obieg ścieków, stosowanie filtrów biologicznych ) zmniejszczenie ciążliwości
kompostowanie halowe
-( pryzmowo- kontenerowe)
Składowanie
Herbish
Czym jest ochrona przyrody :
Nauka stosowana, nie ma własnej teorii jaką jest nauka,
Dziedzina bardzo szeroka, nie sposób określić jednej teorii należącej do niej.
- wiąże się z naukami prawnymi
- wiąże się z naukami ekonomicznymi
- nauka interdyscyplinarna , związana z etyką, filozofią , naukami lekarskimi,
nauka, idea, ruch społeczny, działalność praktyczna zmierzająca do kształtowania i zachowania etycznych wartości przyrody, kształtowanie przyjaznego stosunku do przyrody
- utrzymanie procesów ekologicznych i ewolucyjnych, różnorodności organizmów, optymalne warunki dla zwierząt, racjonalnie wykorzystywanie materiałów i zasobów, zmiany w środowisku związana z działalnością człowieka
- dotyczy elementów i obiektów, które mają indywidualne cechy
ochrona poszczególnych elementów i obiektów o indywidualnych cechach ( cechy specyficzne są / mogą być/ występuje ryzyko zagrożonia działalnością człowieka)
Literatura:
Andrzejewski R, Wiśniewski I. Różnorodność biologiczna. NFOŚ
Grzegorczyk M . Integralna ochrona przyrody . Instytut ochrony przyrody. PAN
Herbich J. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 - podręcznik metodyczny. Tom 1-5. Ministerstwo środowiska, Warszawa
Kuźnicka B. Ekologia człowieka - historia i współczesność
Olaczek R. R. 1996. Ochrona przyrody w Polsce / Przyroda Polski pod ochroną /zasoby glebowe i roślinne/Zmiany w szacie roślinnej Polski od połowy XIX wieku od lat bieżących .
Pawlaczyk P. Jermaczek A. 1997 . Poradnik lokacje ochrony przyrody/ Poradnik ochrony mokradeł. Wyd. Klubu przyrodników, Świebodzin
Pullin A.A 2004. Biologiczne podstawy ochrony przyrody. PWN. Warszawa
Przewoźnik M. 1995. Ochrona przyrody w woj. Gdańskim Bogucki Wyd. Naukowe
Romeyko - Hurko K. (red) 2002. Ochrona polskiej przyrody. Wyd. ROEE, Kraków
Starkel L 1991, geografia polski - środowisko przyrodnicze. Rozdz,2,4
Studnik - Wójcikowski 2004,Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000- podręcznik metodyczny. Tom 9.
Simonides E. 2007. Ochrona przyrody. Wyd. UW. Warszawa
Ochrona przyrody: ( ekologia stosowana?)
- młoda dziedzina nauki
- podstawą nauki jest ekologia
Ekologia - nauka o wzajemnych oddziaływaniach pomiędzy organizmami a ich środowiskiem, funkcjonowanie przyrody, nauka o rozmieszczeniu organizmów
Ochrona przyrody - ochrona całości przyrody, dała początek ochronie środowiska
- obiekt ochrony w prawie (przedmiot prawa)
- ustawa o ochronie przyrody, ustawa o ochronie krajobrazu, prawo o ochronie środowiska
USTAWA O OCHRONIE PRZYRODY
- obszarowa ( parki narodowe, krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty)
- gatunkowa
- indywidualna (pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe)
parki ekologiczne*- mają utworzyć
zarządzanie zasobami przyrody radzenie sobie z problemami związanymi z ochroną przyrody ( zarządzanie bioróżnorodnością ekologiczną)
Historyczne motywy ochrony przyrody :
motywy religijne, kultowe i magiczne (obrzędowa ochrona starych gajów u słowian, zakony- cystersi )
motywy gospodarcze (sankcje prawne - gospodarka w lasach, zakaz składania ofiar ze zwierząt, ochrona zwierząt niejadalnych, prawo rybackie i łowieckie ( Hiszpania), ochrona ptaków owadożernych (Niemcy, Szwajcaria), ochrona lasów jako miejsce hodowli zwierząt - lasy bukowe i dębowe).
motywy militarne (ochrona bagien i lasów na granicach, ochrona krajów (góry, lasy),lasy -miejsce zwierzyny- czas kampanii wojennej , obóz kondycyjny, cis - sprężyste i elastyczne drewno ( podstawa przemysłu zbrojeniowego - łuki i kusze)
motywy estetyczno -idealistyczne (ochrona przyrody ze względu na piękno, ochrona gór diamentowych, rezerwaty leśne ( Holandia), ochrona ptaków (Szwajcaria)
społeczno wychowawcze, higieniczne - równowaga, dobry nastrój, regeneracja sił (park narodowy Yellowstone ( 1872 r.) - „ dla pożytku i radości ludności”
motywy naukowe
motywy gospodarcze [[ponownie]] eksploatowanie zasobów przyrody bez naruszania ich wartości - przemysł turystyczny - pokazywanie krajobrazu bez niszczenia go
motywy inspiracyjne (malarstwo krajobrazowe, wiersze, pieśni,
przyczyny zniszczeń w przyrodnie, wpływ człowieka:
- ks. Rodzaju - „uczyńcie sobie ziemię poddaną” ,”uprawiaj go i doglądaj” przyzwolenie na degradacje przyrody i silną gospodarkę zasobami, osuszanie bagien, prostowanie rzek
Współczesne motywy ochrony przyrody
filozoficzno - moralno-idealistyczno- religijno -teologiczne musimy gospodarować tak zasobami aby mogli z nich korzystać nasi przodkowie, szacunek dla życia
ekonomiczno-pragmatyczne - ochrona może się opłacać, wykorzystanie w farmakologii, inżynieria genetyczna
opcje naukowe- zmiany są nieodwracalne w przyrodzie , utrata alleli, utrata genów, utrata gatunków
opcje katastroficzne -wszystko w przyrodzie jest ściśle powiązane
Wykład 2 z ochrony przyrody
Historia :
nowoczesna ochrona przyrody początki datują się na przełom XVIII i XIX w
Prekursor- Aleksander Humbold, geograf, przyrodnik i podróżnik , twórca pojęcia pomnik przyrody
Działania związane z dokumentacją naukową :
1 na świecie parlamentarna ustawa powstała w Polsce we Lwowie ( 1868 r ) - akt prawny dotyczący ochrony przyrody na podstawie ustawy sejmowej - „względem zakazu wyłapania, wytępienia ..”
motywy:
- wyłącznie naukowe
1890 r.- akt, „Ustawa o ochronie niektórych zwierząt o uprawie zwierząt pożytecznych ”
- zakaz chwytania, zabijania i sprzedawania wybranych ptaków, nietoperzy i jeżów
- obowiązek wyjaśniania uczniom negatywnych skutków chwytania, zabijania i sprzedawania ptactwa pożytecznego
XIX- powstanie parków narodowych
1872- powstanie Yellowstone
najwcześniej w Europie - Szwecja (1907 r)
Pierwszy rezerwat - USA 1832 r
Pierwszy rezerwat w Europie - Anglia - koniec XIX
3 okresy ( kierunki) (dominacja kierunków przyrody, każdy kolejny dodawał kolejny)
I kwartał XX w okres konserwatorski celem ochrony przyrody - zachowanie naturalnych fragmentów przyrody , powstawania parków narodowych, rezerwatów, pomników przyrody, Hugo Conwentz - dyrektor muzeum przyrodniczego w Gdańsku, twórca nowej gałęzi badań fizjograficzno- krajobrazowych - zabytkoznawstwo przyrodnicze, opieka nad pomnikami przyrody, Marian Raciborski - badacz flor tropikalnych, Jan Balwerd Pawlikowski - periodyk poświęcony górom, twórca OPTG - domagał się utworzenie Tatrzańskiego Parku Narodowego
okres biocenotyczny - przedmiot zainteresowania - biocenoza jako całość, transponowanie do gospodarki; leśnictwo, rolnictwo - powinno opierać się na prawach przyrodniczych, reprezentant - Józef Paczoski - napisał „Lasy Białowieży”, twórca terminu - fitosocjologia (metoda w geobotanice)- nauka o życiu gromadnym roślin z akcentem populacjologicznym, powstało szereg organizacji ( Liga ochrony przyrody, 4parki , pierwsza ustawa o ochronie przyrody), powstała kolejka linowa na Kasprowym Wierchu mimo sprzeciwu przyrodników
po II wojnie światowej okres planistyczny podstawą ochrony przyrody jest plan ochrony przyrody oparty na badaniach naukowych po to aby zaplanowana ochrona przyrody była skuteczna, wymagania : plany na 10-20 lat,
Gospodarka:
- zaburzenia w dużych fragmentach krajobrazu
regulacja rzek - osuszenia, powodzie
ważna jest czynna ochrona przyrody, bierna ( brak ingerencji) - nie jest wystarczająca
Organizacje chroniące przyrodę :
- Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i jej Zasobów zajmuje się tworzeniem standardów ochrony, dzieli się na komisje ( komisja parków narodowych, komicja ekologiczna, komisja edukacji, komisja gatunków wymierających)
- Krajowe oddziały MUOPiZ współpraca z MUOPiZ
- Międzynarodowe Biuro Badania Dzikich Ptaków
Organizacja pozarządowe:
- Światowy Fundusz Zwierząt Dziko Żyjących (WWF)
- Greenpeace
Organizacje pozarządowe przyrody w Polsce
- Instytucje naukowe
- Organizacje o zasadach z przepisów prawa ( Ustawa o ochronie przyrody)
Kompetencje -> minister środowiska i główny konserwator przyrody ( zależny od ministra resortowego ochrony przyrody (???)
Główny KP:
- jest strukturalnie niezależny od ministerstwa
Państwowa rada ochrony przyrody - rola doradcza ministra, liczy 40 osób, zajmuje się oceną stanu ochrony przyrody, opiniuje wnioski i akty prawne
Państwowa i Regionalna rada ochrony przyrody - składają się ze specjalistów od ochrony przyrody, zespoły multidyscyplinarne, są przedstawiciele organizacji pozarządowych
rady parków narodowych i krajobrazowych - mają własnych naukowców, którzy zajmują się ochroną przyrody
Instytucje :
- Katedra taksonomii Roślin, Geobotaniki i ochrony przyrody
- Instytut ochrony przyrody Akademii Nauk w Krakowie
Organizacje pozarządowe:
- Klub Przyrodników w Świebodzinie www.kp.org.pl
- Ogólnopolskie towarzystwo ochrony Ptaków (OTOP) - powstało w Gdańsku na wzór angielskiego, ochrona ptaków przez ochronę ich środowisk
- Klub Przyrodników Salamandra w Poznaniu
- Polskie towarzystwo Krajoznawczo-badawcze
- Polski związek łowiecki, wędkarski
- Towarzystwo Wilk - badanie wędrówek, szlaków, ścieżek wilków
- Ideologia pogańska Przemysława Króla
- Franciszkański Ruch Ekologiczny
Rozpoznawanie i eliminacja zagrożeń
- działalność ludzka ( czynniki antropogeniczne)
- naturalne
Ekosystem pierwotny - nie tknięty przez człowieka, brak wpływu człowieka - brak na świecie ze względu na zanieczyszczenie powietrza
-siedlisko głównie bezkręgowców
Ekosystemy naturalne- brak martwego drewna, skład gatunkowy podobny do pierwotnych ale widoczny jest wpływ człowieka
Lasy liściaste - zmienne warunki świetlne, sezony charakter runa, rozwijają się geofity roślinne - organy pomnażania wegetatywnego, cykl życia naziemnego zanim rozwiną się liście, np. : zawilce, przylaszczki
Lasy szpilkowe - stałe warunki świetlne
Świerkowe- ciemne
Sosnowe - jasne
gatunki nie wytrzymują takich warunków środowiskowych, wolniejszy obieg materii i energii w ekosystemie , zmniejsza się liczba gatunków zmiany w glebie- płynny charakter przejścia pomiędzy poziomami glebowymi, na wierzchu próchnica nadkładowa opad liści szpilkowych powoduje zakwaszanie warstw gleby ujawnianie się krzemionki, kolor rdzawy pochodzi od związków Fe- Mn ługowanie / bielicowanie -> zmiany w strukturze gleby szok termiczny i wilgotnościowy zmiana warunków mikroklimatycznych
Gleba - nie jest glebą leśną, pozostałość gleby łąkowej, brak grzybów mikoryzowych
- gwałtowne przejścia pomiędzy poziomami glebowymi procesy bielicowania
Bór chrobotkowy - najbardziej mało urodzajny, ubogi i jałowy ekosystem
nawożenie z powietrza rozwój runa ( zginięcie porostów) pojawienie się traf acydofilnych
Las łęgowy -Lasy aluwialne, zalewowe ( żyzne, pod wpływem wód płynących) - nasadzono świerki zaczynają zamierać ( nieodpowiednie warunki) powstają łąki i pastwiska wypasy wyjałowienie gleb namuły … żyzne łąki
Łąki gleby świeże ( czuć chłód ale nie czuje się wilgoci) Rdest wężownik przeoranie ( utlenienie) wzbogacenie gleby w związki azotowe ułany nitrofitów ( Hemopodium album, Lolium perenne )
osuszane bagna - walory krajobrazowe układy zmienione przez ekstensywne użytkowanie -> śmiałek ( chwast łąkarski ) - indykator niedoboru potasu
tereny przybłotne zabudowa mieszkaniowa , wysoki poziom wody gruntowej, tendencje podnoszenia się wody
wydmy nadmorskie- akumulacja piasku na plaży , wynoszony na plaże i rozwiewany przez wiatr - tworzenie się wydm w miarę zagęszczania się roślin ( wydmy przednie, pierwotne, przedwydmie) - zabudowywanie plaż cofanie się brzegu
wydma biała - powstała z wydmy przedniej - zagęszczanie się traw, trawy znoszą przemieszczający się piasek ( wymagają akumulacji piasku) , stabilizacja wydmy przejście w wydmę szarą
wydma szara - akumulacja próchnicy, trawy, porosty, pojawiają się pierwsze drzewa- las
sztuczna stabilizacja - przesunięcie brzegu względem morza, stabilizacja piasku - działanie niecelowe,
Wykład
kolejny
Odpady
Składowanie: - najpowszechniejsza i najtańsza metoda utylizacja odpadów
- ilość odpadów wzrasta , pod składowiska zajmowane sa kolejne tereny , które wyłączane są z jakiegokolwiek innego użytkowania
- składowisko, zwłaszcza niewłaściwe utrzymane, jest inwestycją uciążliwą dla środowiska
Najbardziej uciążliwe dla środowiska są dzikie składowiska, zajmujące najczęściej naturalne zagłębienia terenu lub wyrobiska bez jakichkolwiek zabezpieczeń ( Ustawa o odpadach z 2001 r)
składowiska odpadów są obiektami służącymi do składowania odpadów na powierzchni terenu lub też pod powierzchnia terenu w sposób nie uciążliwy dla środowiska zarówno w czasie eksploatacji składowiska jak i po jej zakończeniu.
Rodzaje składowisk:
Podział ze względu na sposób organizacji:
Połzorganizmowane - składowane odpadu izolowane sa od podłoża przy zastosowaniu geomembran
zorganizowane - które spełniają wszystkie kryteria hydrogeologiczne i geotechniczne oraz wymogi techniczne
Podział ze względu na położenie względem powierzchni terenu
- składowiska nadpoziomowe - na terenie płaskim
- składowanie podpoziomowe - w obniżeniu terenu
- składowiska boczne - oparte o zbocza ( wgłębne i napowierzchniowe)
Podział ze względu na uciążliwość składowanych odpadów:
- składowiska odpadów obojętnych
- uciążliwych
- niebezpiecznych
odpady niebezpieczne składowane są w mogilnikach - podziemnych zbiornikach, wykonanych najczęściej z betonu , szczelnie zamykanych i całkowicie odizolowanych od środowiska zewnętrznego.
Konstrukcja kwatery składowanej na zorganizowanym składowisku odpadów
- lustro wody gruntowej
- grunt nieprzepuszczalny
- geomembrana
- geowłóknina
- drenaż
- odprowadzanie odcieków do oczyszczalni
- odpady przekładana warstwą materiału obojętnego - zapobiega zapłonowi i pyleniu
- studnia kontroli wody gruntowej
- biogaz do elektrowni biogazowej
- nasadzanie drzew
Schemat zakładu utylizacyjnego
- podczyszczania odcieków
- kompostownia halowa
- sortownia i składowanie gruzu
- punkt demontażu sprzętu AGD i RTV
- elektrownia biogazowa
- sortownia odpadów komunalnych
- czasowy magazyn odpadów niebezpiecznych
Inspekcja i monitoring środowiska w Polsce
Na szczeblu państwowym - Główny Inspektorat Ochrony środowiska + Głowny Inspektor ochrony Środowiska
na szczeblu regionalnym
wojewódzki Inspektorat ochrony środowiska
zadania IOŚ
-kontrola przestrzegania przepisów prawa
- badanie stanu środowiska, w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska
- przeciwdziałanie nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska
Kompetencje:
- wstęp na teren obiektu na którym prowadzona jest działalność gospodarcza przez cała dobę
- pobieranie prób i przeprowadzanie niezbędnych badań a także innych czynności kontrolnych
- wydawanie oceny i opinii
Może:
- nałożyć zarządzenie pokontrolne obligujące do działań ochronnych
- nałożyć kary pieniężne
- wstrzymać działalność gospodarczą - po zastosowaniu się do przepisów o.s można wznowić działalność
Państwowy monitoring środowiska ( PMŚ) jest systemem pomiarow , ocen , prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku
Państwowy Monitoring Środowiska jest realizowany na podstawie wieloletnich programów
PMŚ ocenia:
- jakość powietrza
- jakość śródlądowych wód powierzchniowych, podziemnych , wód Morza Bałtyckiego
- jakość gleby
- poziom hałasu
- ilość i skład odpadów niebezpiecznych
- stan lasów
- natężenie pól elektromagnetycznych
Dane zebrane w ramach PMŚ służą do sporządzania ocen stanu środowiska
Oceny oddziaływania na środowisko jest procedurą , której zdaniem jest określenie skutkó , jakie może wywierać na środowisko realizacja danego planu lub przedsięwzięcia ( inwestycji)
OOś wykonuje się przed rozpoczęciem inwestycji
strategiczne OOŚ sporządza się również dla koncepcji palno zagospodarowania przestrzennego, Krajowego Planu Gospodarki Odpadami strategii rozwoju województw.
Procedury OOś sa podstawowymi elementem polityki ochrony środowisk wszystkich krajow UE
Służy : inwestorem, projektorom i społeczeństwu
akty prawne
Dyrektywa Rady EWG z dnia 27 czerwca 1985 0 w sprawie oceny wpływi wywieranego przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko
Dyrektywa rady EWG 0 w sprawie ochrony naturalnych siedlisk oraz dzikich zwierząt
Ustawa z 3 pażdziernika 2008 r o udostępnianiu informacji społeczeństwu
OOŚ zawiera informacje:
- specyfice planowanego przedsięwzięcia
- charakterze i walorach środowiska w miejscu inwestycji
- walorach- historyczno - kulturowych miejsca realizacji projektu
- skutkach, jakie w środowisku może spowodować realizacje inwestycji
- sposobach monitorowania zmian w środowisku po realizacji inwestycji
Kluczowe etapy :
1. przygotowanie projektu przedsięwzięcia i złożenie dokumentacji projektowe do właściwego organu administracji .
W Polsce organem kompetentami do wydawania decyzji w zakresie OOŚ jest Marszałek Województwa oraz z Wojewódzką Komisją do Spraw Ocen Oddziaływania na Środowisko
Screening - proces , dzieki któremu podejmowana jest decyzja , czy OOŚ jest wymagana przy projekcie, czy nie ( MW lub RDOŚ)
Przedsięwzięcia z grupy I - mogące znacząco oddziaływać na środowisko, podlegające obligatoryjnemu obowiązkowi wykonana OOŚ
Przedsięwzięcia z grupy II - mogące znacząco oddziaływać na srokowsko oraz mogące wymagać wykonania OOŚ. Opinia RDOŚiu i sanepidu
Przedsięwzięcia III grupy - obligatoryjnie, inwestycje mogące znacząco oddziaływać na obszary Natura 2000, nie będące przedsięwzięciami mogącymi znacząco oddziaływać na środowisku
Klasyfikacja RADA MINISTRÓW 9 listopada 2004 r
Stoping - proces określania treści i zakresu RAPORTU O ODDZIAŁYWANIU PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO ( ROŚ) przeprowadzony na bazie złożonej dokumentacji projektowej,
ważne jest:
- rozważanie skutków dla środowiska
- określenie, które z nich sa znaczące
- określenie , jakie alternatywy i działania łagodzące należy wziąć pod uwagę przy opracowaniu propozycji realizacji danego przedsięwzięcia
Sporządzanie Raportu o Oddziaływaniu Przedsięwzięcia na Środowisko
Po ustaleniu zakresu raportu, wnioskodawca zatrudnia na własny koszt formę przeprowadzającą OOŚ w celu sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko.
Zakres ROŚ:
- opis inwestycji
- opis elementów środowiska w zasięgu oddziaływania inwestycji
- opis zabytków kultury materialnej w zasięgu oddziaływania inwestycji
- opis wariantów przedsięwzięcia oraz określenie przewidywanego wpływu poszczególnych
wariantów na środowisko
wariant zerowy - niepodejmowanie przedsięwzięcia
warianty proponowane przez inwestora
wariant najkorzystniejszy dla środowiska
- opis przewidywanych działań, mających na celu zapobieganie , ograniczanie lub kompensację przyrodniczą
- przedstawienie propozycji monitoringu
- analiza możliwych konfliktów społecznych związanych z przedsięwzięciem
- streszczenie w języku niespecjalistycznym
- Złożenie raprtu do marszałka województwa lub Rdośiu
- konsultacje społeczne ( każda osoba zainteresowana inwestycja ma prawo wglądu do raportu)
- wydanie decyzji dotyczącej zezwolenia na inwestycję
- monitoring wpływu przedsięwzięcia na środowisko po jego realizacji
Organizacja i prawo ochrony środowiska
dwa organy opiniodawczo- doradcze - Państwowa Rada Ochrony środowiska oraz Państwowa Rada Ochrony przyrody
Na szczeblu regionalnym zarządzanie ochroną środowiska należy do wojewodów oraz samorządów terytorialnych ( wojewódzkim, powiatowych i gminnych ) - wojewódzka rada ochrony środowiska
Generalna dyrekcja ochrony Środowiska - realizacja polityki ochrony środowiska
- zarządanie ochroną przyrody, - obszrami Natura 2000
-kontrola procesu inwestycyjnego ( strategicznego OOŚ)
Realizuje także zadania dotyczące zapobieganiu i naprawy szkód w środowisku
GDOŚ - powstała na mocy Ustawy z dnia 3 października 2008 roki o udostępnianiu informacji o środowisku i jefo ochronie
pracą GDOŚ kieruje Generalny Dyrektor Ochrony środowiska
Na terenie poszczególnych wojewódz działają Regionalne Dyrekcje Ochrony Środowiska kierowane przez Regionalnych Dyrektorów Ochrony Środowiska
Konstytucja
Ustawy dotyczące ochrony i gospodarowania w środowisku
- prawo ochrony środowiska
- Ustawa o inspekcji ochrony
- -ustawa o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie
- ustawa o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych
Prawo dotyczące poszczególnych zasobów
- prawo wodne, geologiczne, łowieckie
- ustawa o lasach, rybactwie śródlądowych, morskich, o ochronie gruntów rolnych i leśnych, ochronie przyrody
- ustawy dotyczące odpadów
- ustawa o odpadach, opakowaniach i odpadach opakowaniowych, o obowiązkach przedcsiębiorcow w zakresie gospodarowanych niektórymi odpadami oraz o płacie produktowej i depozytowej
Ustawy w rolnictwie:
- ustawa o rolnictwie ekologicznym, o ochronie roślin uprawnych, o nawozach i nawożeniu
ustawy dotyczące ochrony środowiska w najbliższym otoczeniu człowieka
- ustwa o utrzymaniu czystości i porządku
- o zbiorowym gromadzaniu ścieków
Inne :
-ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym
- ustawa o organizmach genetycznie modyfikowanych
- ustawa o substancjach i preparatach chemicznych
- prawo energetyczne
Ogólne zasady
- zasada kompleksowości - ochrona jednego lub kilku elementów środowiska powinna być realizowana z uwzględnieniem ochrony pozostałych elementów
- zasada prewencji - ten, kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środowisko, jest zobowiązany przeciwdziałać temu oddziaływaniu
- zasada przezorności - ten, kto podejmuje działalność , której oddziaływanie na środowisko nie jest w pełni rozpoznawane, jest zobowiązany podjąć wszelkie możliwe środki zapobiegające ewentualnemu negatywnemu oddziaływaniu
Zasada informacji - każdy ma prawo do informacji o środowisku i jego ochronie .
Zasada- zanieczyszczający płaci
Opłaty i kary
- za szczególne wykorzystanie wód o (odprowadzanie ścieków oraz wód kopalnianych
- za wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza
- za składowanie odpadów
- za usuwanie drzew i krzewów
Kary za niewłaściwe korzystanie ze środowiska
- za zanieczyszczanie powietrza ( przekroczenia dopuszczalne ilości lub jakośc substancji odprowadzanych do atmosfery )
- za zanieczyszczenia wód
- za bezprawne składowanie odpadów
najwyższe stawki kar obowiązują za wyrzucanie odpadów do wód, w strefie przybrzeżnej zbiorników wodnych, na Terenia parków narodowych i rezerwatow w lasach oraz na terenach rekreacyjnych i uzdrowisk
- za niszczenie usuwanie drzew, krzewów i zieleni
WAŻNIEJSZE MIEDZYNARODOWE KONWENCJE DOTYCZĄCE OCHRONY ŚRODOWISKA RATYFIKOWANE PRZEZ POLSKĘ
- ochrona klimatu i atmosfery - konwencja w sprawie transgranicznych zanieczyszczeń powietrza na dalekie odległości z 1978 roku
- Protokół Montrealski oraz Konwencja Wiedenska = ochrona warstwy ozonowej
Protokół z Kioto - redukacja emisji gazów cieplarnianych
Ochrona Bałtyku
Konwencja Gdańska = o rybołówstwie i ochronie żywych zasobów w Morzu Bałtyckim i Bełtach
Konwencja „: o zapobieganiu zanieczyszczeniom morza przez statki wszystkich typów
Ochrona różnych komponentów środowiska
konwencja bazylejska - kontrola transgenicznego przemieszczania o usuwaniu odpadów niebezpiecznych
- konwencja o ochronie oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym
- konwencja o ochronie i użytkowania cieków transgenicznych i jezior międzynarodowych